Praca i jej wpływ na życie człowieka

POJĘCIE PRACY

Aby przedstawić jaki wpływ ma praca ma na nasze życie, musimy

poznać definicję pracy:

Pojęcie „praca” to celowa działalność człowieka, polegająca na

przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania

potrzeb ludzkich. Praca jest istotnym czynnikiem rozwoju człowieka i

elementem organizującym życie społeczeństw i jednostek ze względu

na fakt, iż zajmuje 2/3 dorosłego życia. Zapewnia materialne warunki

realizacji i decyduje o jego rozwoju i ukierunkowaniu w życiu. Obok

nauki i zabawy jest jedną z podstawowych działalności człowieka.

Praca ma wpływ na moralny rozwój człowieka i dzięki niej następuje

współpraca i współdziałanie wzajemne ludzi i grup ludzkich. Pracę

można traktować jako powołanie, źródło zarobkowania i szansę

samorealizacji.

W socjologii praca to każda celowa czynność,

prowadząca do zaspokojenia dowolnych potrzeb

ludzkich, posiadająca społeczną doniosłość i

zapewniająca jednostkom czy grupom, które ją

wykonują, określoną pozycję w społeczeństwie.

Dzięki pracy powstają dobra materialne,

tworzone są też wartości kulturowe i społecznie

znaczące usługi.

W procesie pracy powstają wytwory społeczne

użyteczne, warunkujące nieustanny rozwój

społeczno - ekonomiczny i dobrobyt jednostki.

Praca gwarantuje konieczny człowiekowi kontakt

społeczny oraz realizację jego różnorodnych

potrzeb.

Praca jest stymulatorem do zaspokajania potrzeb intelektualnych, a także

źródłem egzystencji ludzkiej, czyli tworzenia jego własnego życia.

Nowakowski J., Szmidt Cz., Praca ludzka w społeczeństwie, w: Nauka o pracy, pod red.

Nowakowskiego J., PWN, Warszawa 1981, str. 5–6

A więc praca jest podstawą i swoistą formą aktywności

człowieka. To podstawa moralnego rozwoju człowieka,

ponieważ tworzy materialne warunki rozwoju i realizacji

człowieka. Jest sposobem tworzenia przez człowieka jego

własnego życia. Współdziała również z innymi ludźmi i

grupami ludzkimi dlatego ma moc socjotwórczą.

Dzięki pracy zawodowej każdy pracujący ma prawo do

pozyskiwania minimum środków gwarantujących jemu i

jego rodzinie utrzymanie. Stanowi nie tylko niezbędny

warunek jego egzystencji, ale również formę jego

aktywności.

Szczepański J., Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową, w: Socjologia zawodów, pod red.

Sarapaty A., Książka i Wiedza, Warszawa 1965, str. 16.

W życiu współczesnego

człowieka praca to bardzo

istotny element jego egzystencji.

Według Andrzeja Frycz -

Modrzewskiego - "wszystkich

tedy przyzwyczaić by trzeba do

jakiejś pracy" i "kto zaś nie chce

pracować, ten niech nie je".

W podstawowych dokumentach państwowych a także kościelnych

można wyczytać, między innymi, takie oto hasła: 'Człowiek -

wartością najwyższą" i "praca - podstawowym miernikiem wartości

człowieka". I właśnie w tych tezach najlepiej oddano sens, rangę oraz

nowe znaczenie pracy w życiu człowieka.

Rodzina

Społecznoś

Praca

Mirosław Korolko: Andrzej Frycz Modrzewski. Wydawnictwo DiG, 2000, seria: Ludzie

niezwyczajni.

Praca dostarcza nam przeżyć estetycznych, przynosi zadowolenie i

radość, niekiedy stanowi źródło trudności i zmartwień a często

wprowadza w stan niezadowolenia, zniechęcenia a nawet

frustracji. Istotne jest, aby większa ilość ludzi pracujących w

różnych dziedzinach życia doceniła ich wielką wartość i mądrość a

wtedy łatwiej nam będzie żyć i pracować.

Dzisiaj stojąc u progu nowego wieku wiemy, że rola pracy w życiu

każdego człowieka jest ogromna, jest to wyznacznik miejsca

człowieka w społeczeństwie.

Praca powinna być nie tylko źródłem dochodu lecz także

zawodowej satysfakcji wynikającej z rozwijania swoich pasji,

realizowania zainteresowań i rozwoju osobistego.

Wiernek B., Przedmiot socjologii i psychologii pracy, w: Socjologia i psychologia pracy, pod red.

Bugla J., AGH, Kraków 1994, str. 10

MOTYWACJA DO PRACY JAKO
LUDZKA POTRZEBA

Ludzie pracują i działają nie dlatego, że osiągnęli to, co chcieli, lecz

dlatego, że odczuwają brak czegoś, co muszą swym działaniem

zdobyć. Warunki, w jakich następuje zdobywanie środków

zaspokajających potrzeby, kształtują jednocześnie te potrzeby.

Wielość potrzeb powoduje dążenie różnych autorów do ich

klasyfikacji.

Zależnie od przyjętego kryterium występuje

różnorodność ujęć potrzeb. Zachowania i reakcje człowieka

pracującego są wyuczone przez czynniki fizjologiczne, anatomiczne

i psychologiczne. Pracujący człowiek jest całością i nie można

uchwycić jego istoty ani zrozumieć, jeśli rozpatruje się człowieka

wyłącznie z punktu widzenia jednej tylko specjalności.

Rusek E., Psychologiczne mechanizmy regulujące działanie człowieka, w: Socjologia i psychologia

pracy, pod red. Bugla J., PWN, Warszawa 1987, str. 31-32.

Teoria, która znalazła szerokie zastosowanie w praktyce jako

podstawa do

wyjaśniania zachowań ludzi i jak też punkt odniesienia w badaniach

tych

zachowań, to teoria hierarchii potrzeb A. H. Maslowa. Twierdzenia

tej teorii

można przedstawić następująco:



warunkiem zdrowia i rozwoju człowieka jest zaspokajanie

potrzeb;



podstawowe potrzeby ludzkie różnią się od siebie pozycją

zajmowaną w hierarchii ważności oraz mechanizmem działania;

Kozioł L., Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno-organizacyjne, PWN, Warszawa – Kraków 2002,

str. 40–41.

Potrzeby człowieka wiążą się ściśle z systemem wartości,

który ukierunkowuje dalsze działanie człowieka, wpływając

na wybór określonych sposobów postępowania.

Poszczególne wartości łącząc się w hierarchiczne układy i

systemy wartości, mają indywidualny dla każdego człowieka

charakter.

Pracownik jest w stanie dokonywać weryfikacji w

prezentowanej przez siebie hierarchii potrzeb czy wartości.

Jeśli jednak przekroczy on pewną granicę podatności na

zmiany, to albo sam zmieni miejsce zatrudnienia szukając

bardziej odpowiedniego miejsca pracy albo też zakład pracy

zrezygnuje z niego. Znajomość systemu wartości i hierarchii

potrzeb człowieka pozwala zrozumieć jego postępowanie i

skutecznie oddziaływać na nie.

Kozioł L., Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno – organizacyjne, PWN, Warszawa - Kraków 2002,

str. 2

Motywację można uruchamiać na dwa sposoby:



stosowanie ujemnych bodźców motywacyjnych, które

uruchamiają motywację negatywną;



korzystanie z dodatnich bodźców motywacyjnych, co uruchamia

motywację pozytywną.

Motywacja negatywna opiera się na stworzeniu sytuacji

zagrożenia utratą tego co człowiek już osiągnął: zarobków,

nagany, przesunięcia na inne stanowisko pracy niżej opłacane

niż aktualne. Działanie bodźców negatywnych jest mniej

korzystne od działania bodźców pozytywnych. Poczucie obawy,

lęku powoduje, że pracownik nie stara się o jak najlepsze

wykonanie zadania, ale za wszelką cenę chce zaspokoić

oczekiwania przełożonych. Skutkiem działania motywacji

negatywnej może być niekorzystna zmiana w osobowości

pracownika.

Kozioł L., Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno – organizacyjne, PWN, Warszawa - Kraków 2002, str. 29-30.

Motywacja pozytywna polega na stwarzaniu pracownikowi

perspektyw coraz lepszego urzeczywistniania jego celów w

miarę spełniania oczekiwań pracodawcy, jak np. osiągnięcie

wyższych zarobków, stanowiska itp. Ten rodzaj motywacji

powoduje większą aktywność pracownika i pełniejsze

wykorzystanie jego możliwości ze względu na większe

zaangażowanie uczuciowe. Jej skuteczność w dużej mierze

zależy od realności dawanych pracownikowi obietnic i jego

przeświadczenia, że sukces jest możliwy.

Kozioł L., Motywacja w pracy. Determinanty ekonomiczno – organizacyjne, PWN, Warszawa - Kraków 2002, str.

29-30.

PRACA A JAKOŚĆ ŻYCIA CZŁOWIEKA

Angus Campbell, utożsamia jakość życia z satysfakcją

wynikającą z zaspokojenia potrzeb związanych z głównie z:

życiem rodzinnym i zawodowym, wykształceniem,

wykonywanym zawodem, stosunkami z innymi ludźmi,

stanem zdrowia czy spędzaniem czasu wolnego.

Niekiedy przyjmuje się, że jakość życia określają dwie

kategorie czynników:



warunki obiektywne (warunki ekonomiczne i społeczne)



subiektywne samopoczucie – ocena warunków

(przekonanie, odczucia, pragnienia i dążenia człowieka

związane z wartościami egzystencjonalnymi)

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo, kultura, wyd.

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 493-494

Podstawową przesłanką do uznania

pracy jako determinanty jakości życia

jest fakt, że większą część swojego życia

człowiek pozostaje aktywny. Aktywność

ta wyraża się w różnych formach, jednak

zdecydowaną przewagę stanowi szeroko

rozumiana praca. Już nawet sama praca

zawodowa pochłania znaczną ilość czasu

człowieka.

Praca też stanowi

zazwyczaj główne źródło dochodów

ludzi, co przekłada się bezpośrednio na

możliwość zaspakajanie potrzeb

materialnych oraz duchowych, których

zaspokojenie niejednokrotnie korzysta z

materialnych zasobów.

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo, kultura,

wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 499

R. Sennett, socjolog wyróżnia dwa typy ludzi pracy:

„animal laborens”, człowiek podobny w swych działaniach

do zwierzęcia,

„homo faber", wykonujący pracę kształtującą wspólne życie.

O ile pierwszy traktuje pracę jako cel sam w sobie, o tyle drugi,

jawiący się jako twórca, ocenia pracę materialną. W ten sposób

widzimy, że ludzie żyją jakby w dwóch wymiarach, w pierwszym po

prostu wytwarzają rzeczy, skupiając się na zasadniczym pytaniu

„jak?”. W drugim, szlachetniejszym, przestają tylko wytwarzać, a

zaczynają dyskutować i wspólnie osądzać, pytając „dlaczego?”

Takie rozróżnienie pociąga za sobą bardzo znaczące skutki dla

relacji pomiędzy pracą a jakością życia. Jeżeli w jakichś warunkach

człowiek zapomina się w pracy i potrafi odciąć ją od reszty swojego

życia, to można stwierdzić, że wówczas jej wpływ na jakość życia

tego człowieka będzie ograniczony. Nie oznacza to jednak, brak

takiego wpływu, który mimo wszystko wydaje się mieć większe

znaczenie w drugim przypadku.

Sennett R. , Etyka dobrej roboty, Muza SA, Warszawa 2012, str. 14-15

Najłatwiej dostrzec oddziaływanie pracy na jakość życia,

przyglądając się funkcjom jakie pełni:



jest źródłem egzystencji człowieka i sposobem tworzenia przez

niego jego własnego życia,



jest podstawą moralnego rozwoju człowieka,



w jej wyniku powstają materialne warunki realizacji i rozwoju

człowieka,



tworzy kulturę i społeczności – wymaga współpracy i

współdziałania jednostek i grup,



głównie poprzez rozwój techniki prowadzi do doskonalenia

ludzkiego umysłu

Furmanek W. , Zarys humanistycznej teorii pracy, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007,

str 54

Widać wyraźną zależność pomiędzy pracą i innymi wartościami

człowieka. W miarę jak praca stawała się powszechnym

obowiązkiem społeczeństwa, zaczęto dostrzegać jej wpływ na ludzi.

Praca stanowi pewien sposób życia, obiektywną podstawę do

wszechstronnego rozwoju człowieka. Ważne jest zatem, aby

zachować reguły sprawiedliwości zapewniające proporcjonalność

pomiędzy jakością pracy i jakością życia

Furmanek W. , Zarys humanistycznej teorii pracy, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007, str . 56

Jak wynika z badania zrealizowanego w ramach Programu

Najlepsi Pracodawcy 2012, ponad połowa (55%) osób

zatrudnionych w badanych firmach przyznaje, że udaje im się

zachować odpowiednią równowagę między życiem zawodowym

a osobistym.

Z kolei wskaźnik zaangażowania w tej grupie plasuje się

na poziomie 59%, a więc wyżej niż średnio w Polsce 2012 (48%).

W grupie pracowników, którzy zdecydowanie nie zgodzili się

lub nie zgodzili się, że zachowują taką równowagę, współczynnik

zaangażowania jest znacznie niższy i wynosi tylko 18%.

Osoby, które dobrze radzą sobie z utrzymaniem równowagi

między pracą a życiem osobistym, ogólnie lepiej oceniają

środowisko pracy kreowane przez swoich

pracodawców i czują się zaangażowane w pracę.

Zdecydowanie lepiej pracownicy ci oceniają merytoryczne

kompetencje swoich przełożonych, efektywność procesów

i procedur funkcjonujących u pracodawcy

oraz dotrzymywanie obietnic przez pracodawców (wykres 2).

Pracownicy ci mają także poczucie, że stanowią cenny zasób

organizacji, odpowiednio wynagradzany i doceniany.

JAKOŚĆ PRACY

Rodzina

Praca

Przyjaciele

Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Borkowska, Równowaga między pracą a życiem
pozazawodowym, wyd. Folia Oeconomica, Łódź 2010, str. 5

Udoskonalone maszyny i urządzenia, są efektem pracy

zawodowej. Przynoszą one korzyści samej pracy: skracanie

jej czasu, zmniejszanie wysiłku człowieka, automatyzowanie

ciężkiej i mozolnej pracy. Wypracowywane nowe sposoby jej

organizacji, poprawiają środowisko pracy, zmniejszają

zapylenie, hałas, wibracje. Przez to przyczyniają się do

zmniejszenia zmęczenia fizycznego i psychicznego

człowieka, zwiększając tym samym efektywność i jakość

pracy.

Twórczy wkład w pracę powoduje także zmianę jej

charakteru, a to z kolei stwarza potrzebę podnoszenia

kwalifikacji i umożliwia jej zaspokojenie, czyli oddziałuje na

jakość życia człowieka.

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo,

kultura, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 500

Utrzymywanie właściwej równowagi praca – życie to zadanie dla pracodawcy i dla

pracownika

Aspekty środowiska pracy, które najsilniej wpływają na zachowywanie przez

pracowników równowagi między życiem zawodowym a prywatnym to:



procesy i procedury wspomagające wydajną pracę, dbałość firmy o budowanie

stabilnego zespołu pracowników ważnych dla firmy



efektywna współpraca między jednostkami organizacyjnymi.

Odpowiedni poziom równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym u pracowników

przynosi korzyści pracodawcy

Jak pokazują analizy przeprowadzone przez Aon Hewitt, firmy, które wyróżniają się

wysokim wskaźnikiem zaangażowania pracowników, osiągają średnio wyższe wyniki

biznesowe niż grupa pozostałych firm uczestniczących w badaniu i jak się okazuje,

nie odbywa się to kosztem pracy w nadgodzinach. Pracownicy, którzy dzielą

efektywnie czas na pracę i życie pozazawodowe, są także gotowi, aby efektywnie

realizować swoje cele i osiągać wysokie wyniki.

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo,

kultura, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 499

NEGATYWNE I POZYTYWNE STRONY

PRACY

Rola pracy w życiu współczesnego człowieka jest ogromna,

stanowi niezbędny warunek egzystencji, jest wyznacznikiem

miejsca człowieka w społeczeństwie, jest czynnikiem

kształtującym osobowość i wpływa na fizyczny rozwój

człowieka, wyzwala w nim inicjatywę i twórczą aktywność

myślową, dostarcza przeżyć estetycznych, przynosi radość i

zadowolenie, ale niekiedy jest źródłem trudności i

zmartwień i niepowodzeń oraz wprowadza człowieka w stan

niezadowolenia, zniechęcenia a nawet frustracji.

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo, kultura,

wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 496-497

Praca jest wartością uniwersalną,

najważniejszą, bo dzięki niej

powstają i funkcjonują wszystkie

pozostałe wartości. Jest

podstawowym miernikiem wartości

człowieka. Te wartości pracy

zaakcentował Jan Paweł II, "Praca

jest dobrem człowieka - dobrem jego

społeczeństwa, przez pracę bowiem

człowiek nie tylko przekształca

przyrodę dostosowując ją do swoich

potrzeb, ale także urzeczywistnia

siebie jako człowieka, a także

poniekąd bardziej staje się

człowiekiem".

Furmanek W. , Zarys humanistycznej teorii pracy, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007, str. 54

Pracą kształtujemy swoje relacje z innymi ludźmi. Dzięki niej rozwijamy

swój indywidualny twórczy potencjał, a co za tym idzie- potwierdzamy

swoją godność oraz tożsamość. Tym samym praca staje się źródłem

wartości ważnych dla nas, a także społeczności, w której żyjemy.

Poprzez kształtowanie postaw i zachowań, praca wpływa na

osobowość i charakter człowieka, oddziałując w ten sposób na sferę

życia psychicznego. Sukcesy w pracy, dają poczucie dobrze

spełnionego obowiązku, doświadczenie wiąże się z poczuciem

nabierania wprawy, a to przekuwa się na po-czucie własnej wartości i

przydatności społecznej.

Prace fizyczne bardzo często

wymuszają aktywność ruchową, co

pomimo normalnego objawu zmęczenia,

korzystnie przekłada się na zdrowie i

utrzymania właściwej kondycji i

odporności organizmu.

Poprzez pracę człowiek może zaspakajać wszelkie potrzeby

związane ze sferą siedliskową. Wielkość mieszkania, jago

wyposażenie i wystrój, częstość dokonywania niezbędnych

remontów, jest determinowana z jednej strony pracą

dochodową, a z drugiej pozostałą aktywności człowieka

(sprzątanie, meblowanie, dokonywanie napraw).

Praca

nakierowana na ochronę przyrody i dbałość o estetykę

najbliższej okolicy, także wpływa na jakość życia.

Podkreślenia wymaga fakt, iż omawiane zależności pomiędzy

pracą a jakością życia mają nie tylko pozytywny charakter.

Negatywne zmiany po stronie pracy, pociągają zmiany o tym

samym zabarwianiu także po stronie jakości życia.

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo,

kultura, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, str. 497

Praca niesie za sobą również negatywne skutki, jakim jest

przykładowo stres. Stresy związane z pracą zawodową są dość

często główną przyczyną chorób serca, wrzodów żołądka, migren

oraz zaburzeń psychicznych. Mają one bardzo ważne

konsekwencje dla zachowania organizacyjnego pracowników, ich

życia osobistego i rodzinnego. Są także źródłem znacznych

kosztów dla gospodarki i społeczeństwa.

Gdy wymagania w pracy są dostosowane do możliwości fizycznych

lub psychicznych człowieka, osoba posiada odpowiednią wiedzę i

umiejętności, problemy w pracy zostają rozwiązane i stres

ustępuje. Jeśli jednak wymagania pojawiają się często, trwają

długo, są tak duże, że przekraczają możliwości człowieka lub

osoba nie posiada wiedzy czy umiejętności – problemy nie zostają

rozwiązane i reakcja stresowa trwa cały czas. Pracownik zaczyna

tracić siły, odczuwać wywołane nim zmęczenie

Chmiel N. (red), Psychologia pracy i organizacji, Wyd. GWP, Gdańsk 2003, str. 45

Osoba jest niechętna działaniu, jakimkolwiek zmianom i dodatkowym

obowiązkom w pracy z czasem może pojawić się także apatia, smutek,

poczucie bezradności, poczucie winy, utrata zaufania do samego

siebie, a w końcu także utrata zaufania do przełożonych i

współpracowników, utrata zaufania do firmy.

Taki rodzaj stresu obniża poczucie własnej wartości, czasowo obniża

też zdolność do radzenia sobie z nowymi lub trudnymi zadaniami w

pracy – jest niekorzystny zarówno dla pracownika, jego pracodawcy

jak i całego przedsiębiorstwa.

Chmiel N. (red), Psychologia pracy i organizacji, Wyd. GWP, Gdańsk 2003, str. 45

Żyjemy w czasach, gdy praca zawodowa wiąże się coraz większą

odpowiedzialnością, wymaga ciągłej mobilizacji, koncentracji i

doskonalenia swoich umiejętności. Bardziej niż kiedyś liczy się

tempo i efekt. Coraz częściej praca pochłania nas bez reszty, ciągle o

niej myślimy, a i tak mamy przekonanie, że robimy za mało.

Wszystko to może prowadzić nas do pracoholizmu.

W. Oates twierdził, że nie nadmiar pracy i czas poświęcony nad

wykonywanie obowiązków zawodowych czyni człowieka

„uzależnionym”, lecz podejście „wewnętrzne” – ustosunkowanie

jednostki do wykonywanego zajęcia, które ma charakter przymusu.

Pracoholizm to uzależnienie, które można ogólnie zdefiniować jako

odchylenie od równowagi między pracą a istotnymi stronami życia

człowieka.

Anita Olejnik, Pracoholizm, wyd. Difin, Kraków 2006, str. 12

Pracoholizm prowadzi w końcu do

utraty: zdrowa, szczęścia, zakłócenia

stosunków interpersonalnych i życia

społecznego.

Zdaniem B. Killingera „pracoholik

to osoba, która staje się coraz

bardziej ograniczona pod względem

emocjonalnym i uzależniona od

kontroli i władzy, stale dążąc do

zyskania aprobaty i sukcesu”.

Pracoholikami są zwykle osoby pilne,

perfekcyjne, ale i niepewne siebie,

nieśmiałe, niedowartościowane,

bojące się otoczenia

Anita Olejnik, Pracoholizm, wyd. Difin, Kraków 2006, str. 13

Praca na przestrzeni wieków ulegała wielu zmianom.

Ewaluował także sposób rozumienia jej sensu. Ciągle

jednak pozostaje nieodłączną częścią ludzkiego życia, a

obecnie stanowi także przedmiot zainteresowania różnych

nauk. Zauważono, że praca człowieka pod wieloma

względami wpływa na nasze życie.

BIBLIOGRAFIA:

Wyrostek M., art. „Praca jako determinanta jakości życia

człowieka”, w:Rynek, społeczeństwo, kultura, wyd. Uniwersytetu

Jagiellońskiego, Kraków 2006.

Furmanek W. , Zarys humanistycznej teorii pracy, Wyd. Adam

Marszałek, Toruń 2007.

Wiernek B., Przedmiot socjologii i psychologii pracy, w: Socjologia i

psychologia pracy, pod red. Bugla J., AGH, Kraków 1994,

Chmiel N. (red), Psychologia pracy i organizacji, Wyd. GWP, Gdańsk

2003.

Nowakowski J., Szmidt Cz., Praca ludzka w społeczeństwie, w:

Nauka o pracy, pod red. Nowakowskiego J., PWN, Warszawa 1981.

Document Outline