Glikokortykosterydy – 

struktura, biosynteza, 

funkcje.

Joanna Białoń, gr. 
7

Struktura

• Hormony steroidowe, mające rdzeń 

pregnanu (21 – węglowe cząsteczki 
złożone z 17 – węglowego 
cyklopentanoperhydrofenantrenu, 
złożonego z 4 pierścieni, dodatkowe atomy 
C w pozycjach 10, 13 i 17)

kortyzol

kortykostero
n

Biosynteza

Biosynteza

• Zachodzi w warstwie pasmowatej kory 

nadnercza,   

• Regulacja:      

Wydzielanie

• cykliczne,
• szczyt o godz. 8 rano, poprzedzony 

szczytem wydzielanie ACTH,

• szczytowe obniżenie po ok. 12 h, 

czyli godz. 20,

• w warunkach prawidłowych różnica 

pomiędzy szczytem a obniżeniem 
powinna wynosić 50%

Funkcje

• metaboliczne – podwyższenie 

glukoneogenezy, działanie 
hiperglikemizujące:

– synteza glukozy ze składników 

niecukrowych,

– działanie lipolityczne (uwolniony glicerol 

może być substratem do 
glukoneogenezy), w niektórych tkankach 
lipogenetyczne – twarz, kark, górna 
połowa ciała,

Funkcje

• metaboliczne:

– katabolizm białek w tkankach 

obwodowych (aminokwasy zużywane w 
glukoneogenezie)

– gdy nadmiar glikokortykoidów – rozstępy 

skórne, osteoporoza, zaniki mięśniowe, 
wskutek nadmiernego rozpadu białek w 
odpowiednich tkankach.

Funkcje

• pozametaboliczne:

– działanie 

przeciwzapalne – 
pobudza ekspresję 
białek 
przeciwzapalnych, 
hamuje produkcję IL 
– 1B, 4, 6, 8, 
hamowanie 
powstawania 
prostaglandyn, 

– nasila erytropoezę 

oraz syntezę 
hemoglobiny,

Funkcje

• pozametaboliczne:

– obniżenie liczby eozynofili,
– działanie limfolityczne,
– gospodarka wodno – elektrolitowa – 

wzrost wchłaniania Na

+

 i wydalania K

+

 w 

nerkach za pomocą receptora dla 
aldosteronu,

– u płodu – dojrzewanie płuc, produkcja 

surfaktantu. 

Zaburzenia

• hiperkortycyzm – nadmiar 

glikokortykosteroidów, choroba lub zespół 
Cushinga, choroba – przysadka wydziela 
nadmiernie ACTH, powiększenie nadnerczy, 
zespół – guz kory nadnerczy, przysadki, 
nadmierne przyjmowanie 
glikokortykosteroidów

• hipokortycyzm – niedobór 

glikokortykosteroidów – choroba Addisona, 
odczyn autoimmunologiczny, przerzuty 
nowotworowe do kory nadnercza

Zastosowanie

• syntetyczne glikokorytkosteroidy 

stosowane są w leczeniu:

– chorób skóry, np. łuszczycy,
– chorób alergicznych, np. astmie,
– chorobie Addisona,
– zapalenia stawów, 
– wstrząsie anafilaktycznym,
– chorobach nerek (przewlekłe 

kłębuszkowe zapalenie nerek).