UMOWA PRZEWOZU RZECZY

Marcelina Bierzanowska
Helen Smolkova-Podlevskaya

• Została zawarta w art. 774 KC.
• Zgodnie z nią przez umowę przewozu przewoźnik zabowiązuje się

w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia
za wynagrodzeniem rzeczy.

• Jest to umowa o świadzcenie usług, przy czym jej celem jest

dowiezienie rzeczy do miejsca docelowego, a nie sam przewóz.
Tworzy więc ona zabowiązanie rezultatu.

• Strony zawierając tę umowę muszą określić przedmiot przewozu,

trasę, a także wynagrodzenie należne przewoźnikowi.

• Jest to umowa odpłatna, wzajemna, dwustronnie zabowiązująca,

co najmniej jednostronnie handlowa (przewoźnik musi być
przedsiębiorcą).

• Dochodzi ona do skutku w momencie złożenia zgodnych

oświadczeń woli, jest to więc umowa konsensualna.

• Można ją zawrzeć w dowolnej formie.

Definicja umowy przewozu

Umowa Przewozu

Kto jest stroną umowy przewozu?

• Przepisy regulujące umowę przewozu nie mają zastosowania do

przewozów okazjonalnych, wykonywanych odpłatnie przez osoby
fizyczne i prawne, nie mające statusu prawnego przewoźnika, jak
również do przewozów dokonywanych nieodpłatnie (z grzeczności).

• Gdy przewozy są odpłatne należy stosować przepisy dotyczące umowy

o dzieło, a gdy są nieodpłatne - odpowiednio przepisy o zleceniu.

• Przewoźnik jest przedsiębiorcą, zobowiązuje się do przewozu rzeczy w

zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa

• Przewoźnikiem mogą być osoby fizyczne lub prawne

prowadzące przedsiębiorstwo transportowe, uprawnione
na podstawie przepisów administracyjnych do
wykonywania działalności przewozowej w sposób stały i
zarobkowy. Zasady podejmowania i wykonywania
krajowego transportu drogowego i międzynarodowego
transportu drogowego określa ustawa o transporcie
drogowym.

• Przy przewozie rzeczy drugą stroną umowy przewozu jest wysyłający.

Wysyłający nie musi być właścicielem nadawanych do przewozu rzeczy.
Umowę przewozu może zawrzeć osobiście, przez przedstawiciela lub
spedytora

Co jest świadczeniem stron umowy
przewozu?

Przy przewozie rzeczy

podstawowym

obowiązkiem

przewoźnika jest

przewiezienie przesyłki

na miejsce

przeznaczenia oraz

wydanie jej osobie

wskazanej jako

odbiorca w całości, w

stanie nie pogorszonym

i we właściwym

terminie

Przy przewozie rzeczy

podstawowym

obowiązkiem

przewoźnika jest

przewiezienie przesyłki

na miejsce

przeznaczenia oraz

wydanie jej osobie

wskazanej jako

odbiorca w całości, w

stanie nie pogorszonym

i we właściwym

terminie

Kontrahent przewoźnika

zobowiązany jest do zapłacenia

wynagrodzenia. Wysyłający ma

obowiązek dostarczyć przesyłkę

przewoźnikowi w ustalonym

miejscu i czasie.
Wysyłający obowiązany jest tak

przygotować przesyłkę do

przewozu, tj. Opakować,

zabezpieczyć przed utratą,

ubytkiem, uszkodzeniem lub

zniszczeniem w czasie

przewozu, by nie stanowiła

zagrożenia dla ludzi, innych

przesyłek

Kontrahent przewoźnika

zobowiązany jest do zapłacenia

wynagrodzenia. Wysyłający ma

obowiązek dostarczyć przesyłkę

przewoźnikowi w ustalonym

miejscu i czasie.
Wysyłający obowiązany jest tak

przygotować przesyłkę do

przewozu, tj. Opakować,

zabezpieczyć przed utratą,

ubytkiem, uszkodzeniem lub

zniszczeniem w czasie

przewozu, by nie stanowiła

zagrożenia dla ludzi, innych

przesyłek

Jak kształtowana jest wysokość

wynagrodzenia przewoźnika?

Wysokość wynagrodzenia przewoźnika określa:
• Obowiązująca taryfa
• Umowa
• A jeżeli strony w umowie nie ustaliły ani wysokości

wynagrodzenia , ani podstaw do jego ustalenia, wynagrodzenie
przewoźnika powinno być ustalone według zasad odnoszących się
do wynagrodzenia za wykonanie dzieła

• Jeżeli zaś i w taki sposób nie da się ustalić wysokości

wynagrodzenia przewoźnika , należy mu się wynagrodzenie
odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym
nakładom związanym z danym przewozem

Na wynagrodzenie to, składa się tzw. Przewoźne, tj.
Wynagrodzenie z tytułu wykonania samej usługi
przewozowej, a także opłaty dodatkowe za czynności
uboczne , jak np. Czynności ładunkowe, składowanie i
inne.

Jakie są podstawowe elementy umowy rzeczy?

Obowiązek wysyłającego:

• Powinien podać przewoźnikowi swój adres
• Adres odbiorcy
• Miejsce przeznaczenia
• Oznaczenie przesyłki według rodzaju, ilości oraz

opakowania

• Wartość rzeczy szczególnie cennych
• Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub

nieprawdziwego oświadczenia

• Powinien dać przewoźnikowi wszelkie dokumenty

potrzebne ze względu na przepisy celne, podatkowe i
administracyjne

Jeżeli stan zewnętrzny przesyłki lub jej opakowanie nie są odpowiednie dla danego
rodzaju przewozu , przewoźnik może żądać , aby wysyłający złożył pisemne
oświadczenie co do stanu przesyłki, a w przypadku rażących braków odmówić
przewozu.

List przewozowy

• Zasadniczo wszystkie dane

mogą być podane w dowolnej
formie( ustnie, telegraficznie,
na piśmie itd.). Jedynie
wówczas, gdy przewoźnik
zażądał od wysyłającego
wystawienia listu
przewozowego, dane
(wymienione wyżej) a
ponadto wszelkie inne istotne
postanowienia umowy
powinny być zamieszczone w
tym liście . Art.780,§ 1 i §2

• Wysyłający może żądać od

przewoźnika wydania mu
odpisu listu przewozowego
albo innego poświadczenia
przyjęcia przesyłki do
przewozu

• Powinien być sporządzony na

piśmie

• Powinien być podpisany przez

wysyłającego albo jeżeli list
został sporządzony przez
obydwie strony podpisują go
wysyłający i przewoźnik

Obowiązki przewoźnika:

• Przewoźnik powinien zawiadomić niezwłocznie odbiorcę o nadejściu przesyłki do

miejsca przeznaczenia.

• Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia

do przewozu aż do wydania odbiorcy nie może przewyższać zwykłej wartości
przesyłki, chyba, że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa
przewoźnika. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający
granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic
zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny).

• Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych

albo rzeczy szczególnie cennych przewoźnik ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy,
gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda
wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Każdy przewoźnik,
który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi
solidarną odpowiedzialność za cały przewóz według treści listu.

Opóźnienie w rozpoczęciu przewozu:

Jeżeli rozpoczęcie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek
okoliczności dotyczącej przewoźnika (a nie siły wyższej), wysyłający może od umowy
odstąpić, powinien jednak dać przewoźnikowi odpowiednie wynagrodzenie za dokonaną
część przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczędził. Nie wyłącza to
roszczenia o naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda była następstwem okoliczności, za
które przewoźnik ponosi odpowiedzialność.

Posługiwanie się osobą trzecią:

przewoźnik może oddać przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi na całą
przestrzeń przewozu lub jej część, jednakże ponosi odpowiedzialność za czynności
dalszych przewoźników jak za swoje własne czynności.

Odbiorca przesyłki:

• Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w

imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy
przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu
przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania
wynikające z tej umowy. Po przyjęciu przesyłki i listu
przewozowego odbiorca jest zobowiązany się do zapłaty
oznaczonych w liście przewozowym należności
przewoźnika.

Odmowa odbioru przesyłki:

• Jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych

przyczyn nie można mu jej doręczyć, przewoźnik powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym wysyłającego. Jeżeli wysyłający
nie nadeśle w odpowiednim czasie wskazówek, przewoźnik
powinien oddać przesyłkę na przechowanie lub inaczej ją
zabezpieczyć, zawiadamiając o tym wysyłającego i odbiorcę.
Przesyłka narażona na zepsucie albo gdy przechowanie wymaga
kosztów, na które nie ma pokrycia, przewoźnik może ją sprzedać.

Prawo zastawu:

• Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z

umowy przewozu, w szczególności:
przewoźnego, składowego, opłat celnych i
innych wydatków, jak również dla
zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących
poprzednim spedytorom i przewoźnikom,
przysługuje przewoźnikowi . Ustawowe prawo
zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka
znajduje się u niego lub u osoby, która ją
dzierży w jego imieniu, albo dopóki może
nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

Wygaśnięcie i przedawnienie

roszczeń

• W skutek zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia

przesyłki bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia
przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu.
Nie dotyczy to jednak roszczeń z tytułu niewidocznych
uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od
chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika.
Nie stosuje się tej zasady, gdy szkoda wynikła z winy
umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

• Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z

upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w
razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia
z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być
dostarczona. Roszczenia przysługujące
przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom,
którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki,
przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od
dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od
dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu
powództwo.

Podstawa prawna:

•

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., kodeks cywilny (

Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

•

Art. 774. Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do
przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.

•

Art. 775. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o
tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami.

•

Art. 779. Wysyłający powinien podać przewoźnikowi swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie
przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych.

•

Art. 780. § 1. Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w
artykule poprzedzającym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysyłający ponosi skutki
niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.

•

§ 2. Wysyłający może żądać od przewoźnika wydania odpisu listu przewozowego albo innego poświadczenia przyjęcia
przesyłki do przewozu.

•

Art. 781. § 1. Jeżeli stan zewnętrzny przesyłki lub jej opakowanie nie są odpowiednie dla danego rodzaju przewozu,
przewoźnik może żądać, aby wysyłający złożył pisemne oświadczenie co do stanu przesyłki, a w wypadku rażących
braków odmówić przewozu.

•

§ 2. Jeżeli przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że znajdowała się w należytym stanie.

•

Art. 782. Wysyłający powinien dać przewoźnikowi wszelkie dokumenty potrzebne ze względu na przepisy celne,
podatkowe i administracyjne.

•

Art. 783. Jeżeli rozpoczęcie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczącej
przewoźnika, wysyłający może od umowy odstąpić, powinien jednak dać przewoźnikowi odpowiednie wynagrodzenie za
dokonaną część przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczędził. Nie wyłącza to roszczenia o
naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda była następstwem okoliczności, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność.

•

Art. 784. Przewoźnik powinien zawiadomić niezwłocznie odbiorcę o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia.

•

Art. 785. Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa
wynikające z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli
jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.

•

Art. 786. Przez przejęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście
przewozowym należności przewoźnika.

•

Art. 787. § 1. Jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych przyczyn nie można mu jej doręczyć,
przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wysyłającego. Jeżeli wysyłający nie nadeśle w odpowiednim
czasie wskazówek, przewoźnik powinien oddać przesyłkę na przechowanie lub inaczej ją zabezpieczyć, zawiadamiając
o tym wysyłającego i odbiorcę.

•

§ 2. Jeżeli przesyłka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga kosztów, na które nie ma pokrycia,
przewoźnik może ją sprzedać przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem
rzeczy sprzedanej.

Podstawa prawna:

• Art. 788. § 1. Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia do przewozu aż do

wydania odbiorcy nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa przewoźnika.

• § 2. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a

w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przejętych (ubytek naturalny).

• § 3. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych

przewoźnik ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba
że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

• Art. 789. § 1. Przewoźnik może oddać przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi na całą przestrzeń przewozu lub jej

część, jednakże ponosi odpowiedzialność za czynności dalszych przewoźników jak za swoje własne czynności.

• § 2. Każdy przewoźnik, który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarną

odpowiedzialność za cały przewóz według treści listu.

• § 3. Przewoźnik, który z tytułu swej solidarnej odpowiedzialności za cały przewóz zapłacił odszkodowanie, ma zwrotne

roszczenie do przewoźnika ponoszącego odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła. Jeżeli okoliczności
tych ustalić nie można, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy w stosunku do przypadającego im przewoźnego.
Wolny od odpowiedzialności jest przewoźnik, który udowodni, że szkoda nie powstała na przestrzeni, przez którą przewoził.

• Art. 790. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu, w szczególności: przewoźnego, składowego,

opłat celnych i innych wydatków, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom
i przewoźnikom, przysługuje przewoźnikowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego
lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

• § 2. (skreślony).
• Art. 791. § 1. Wskutek zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia

przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu. Nie dotyczy to jednak roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń
przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika.

• § 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
• Art. 792. Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie

całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.

• Art. 793. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie

przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w
którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.

Jakie wymagania trzeba spełnić, by dziś
uzyskać licencję transportową?

Generalnie są dwa rodzaje licencji:
• na krajowy transport drogowy rzeczy
• na międzynarodowy transport drogowy rzeczy
Trzeba pamiętać, że w tym zakresie ważna jest nie tylko

ustawa o transporcie drogowym (tekst jedn.: DzU z 2007
r. nr 125, poz. 874 ze. zm.), ale także obowiązujące wp
rost rozporządzenie nr 1071/2009/WE z 21 października 2
009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków
wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające d
yrektywę Rady 96/26/WE.

• O licencję krajową trzeba wystąpić do starosty

właściwego dla siedziby firmy. Natomiast na
międzynarodowe trasy – do ministra infrastruktury, który
upoważnił do wydawania licencji międzynarodowej
głównego inspektora transportu drogowego.

• Przedsiębiorcy wykonujący międzynarodowy transport

drogowy, oprócz zezwolenia są zobowiązani uzyskać
licencję wspólnotową. Licencję na krajowy transport
drogowy wydaje starosta powiatu lub prezydent miasta
w zależności od siedziby przewoźnika.

c.d.

• Aby uzyskać licencję przynajmniej jedna z osób z zarządu firmy lub

zarządzający transportem musi mieć certyfikat kompetencji
zawodowych. Ponadto na każdy samochód trzeba mieć odpowiednie
zabezpieczenie, a także posiadać siedzibę firmy i bazę pojazdów.
Wystarczy złożenie oświadczenia, że się takimi miejscami dysponuje.
Trzeba jednak pamiętać, że za fałszywe oświadczenie grozi
odpowiedzialność karna.

• Uwaga! Międzynarodowa licencja nie uprawnia do prowadzenia

firmy spedycyjnej. Spedytorzy muszą mieć licencję na krajowy
transport drogowy rzeczy.

• Licencję wydaje się na określony czas. Krajową na 2 – 50 lat,

międzynarodową na 5 lub 10 lat. Generalnie nie można ich odstąpić.
Od tej zasady są jednak wyjątki dotyczące spadkobierców. Zawsze
jednak przedsiębiorca przejmujący licencjonowaną działalność
transportową musi spełniać wymogi niezbędne do jej rozpoczęcia.

• Przedsiębiorca musi mieć także zabezpieczenie finansowe i nie być

karanym.

Dokumenty przy licencji na krajowy transport

Dopuszczalne dokumenty potwierdzające posiadanie przez
przedsiębiorcę zdolności finansowej przy licencji na krajowy
transport drogowy to wyłącznie:

• roczne sprawozdanie finansowe potwierdzone przez audytora lub odpowiednio

upoważnioną osobę,

• gwarancja bankowa,
• ubezpieczenie, w tym ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej z jednego

lub kilku banków lub innych instytucji finansowych, w tym przedsiębiorstw
ubezpieczeniowych, składających solidarną gwarancję za przedsiębiorstwo na
wymaganą kwotę,

• wykaz pojazdów samochodowych wraz z kserokopiami dokumentów

dopuszczających je do ruchu, a w przypadku gdy przedsiębiorca nie jest ich
właścicielem – dokumenty potwierdzające prawo do dysponowania nimi,

• oświadczenie o zamiarze zatrudniania kierowców spełniających wymagania

określone w ustawie o transporcie drogowym oraz prawie o ruchu drogowym;
wymagania w oświadczeniu dotyczą też przedsiębiorcy osobiście
wykonującego przewozy oraz innych osób niezatrudnionych etatowo przez
przedsiębiorcę, lecz wykonujących osobiście przewozy na jego rzecz,

• oświadczenie lub zaświadczenie potwierdzające posiadanie siedziby

przedsiębiorcy (biura) oraz bazy eksploatacyjnej.

Bibliografia:

•

ła

iś

ła

iln

ią

•

Document Outline