Bankowo
ść

dr Marta
Penczar

Plan wykładów (1)



System bankowy w
Polsce



Zagadnieni
a:



pojęcie systemu bankowego,
bank komercyjny jako instytucja zaufania
publicznego ewolucja polskiego systemu
bankowego,
organizacja systemu
bankowego, instytucje
systemu bankowego. rodzaje
banków



System nadzoru bankowego w
Polsce



Zagadnieni
a:



system nadzoru bankowego,
Komisja Nadzoru Finansowego – cele i
zadania, Bankowy Fundusz Gwarancyjny -
cele i zadania.



NBP jako bank
centralny



Zagadnieni
a:



miejsce banku centralnego w
gospodarce, status NBP, zadania
banku centralnego, polityka
pieniężna banku centralnego,
instrumenty NBP,
Rada Polityki Pieniężnej,
problem niezależności banku
centralnego, bank centralny a inne
instytucje finansowe.



Plan wykładów (2)



Bankowe operacje
usługowe



Zagadnieni
a:



operacje kasowo-skarbcowe,
obrót gotówkowy i
bezgotówkowy, inkaso
środków pieniężnych,
rodzaje bankowych rozliczeń
pieniężnych, gwarancje bankowe,
zagraniczne operacje
pośredniczące, finansowe
transakcje terminowe, opcje
walutowe, swapy,
pośrednictwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi oraz
emisji papierów wartościowych.



Działalność kredytowa banków
komercyjnych



Zagadnieni
a:



definicja kredytu i pożyczki
bankowej, rodzaje kredytów,
oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i
detalicznych, dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa
i jej istotne elementy, ocena ryzyka kredytowego, ocena
zdolności kredytowej, monitorowanie i administrowanie
kredytami,
credit – scoring,
zabezpieczenie zwrotności kredytów,
cena pieniądza kredytowego w bankach komercyjnych.



Plan wykładów (3)



Zarządzanie ryzykiem
bankowym



Zagadnieni
a:



pojęcie ryzyka bankowego,
przyczyny występowania ryzyka bankowego,
rodzaje ryzyka bankowego, klasyfkacje ryzyka
bankowego
wzajemne relacje aktywów i pasywów banku.



Działalność depozytowa banków
komercyjnych



Zagadnieni
a:



istota depozytu,
znaczenie działalności depozytowej w funkcjonowaniu
banku, polityka oprocentowania lokat bankowych,
rezerwy obowiązkowe od depozytów i ich wpływ na koszty

pozyskania pieniądza,
rodzaje depozytów bankowych i ich oprocentowanie



Literatura

Bankowość, [red.] Głuchowski J. i Szambelańczyk J., Poznań
1999

Bankowość. Podręcznik akademicki, [red.] W. L. Jaworski, Z.
Zawadzka, Poltext, Warszawa 2002,

Dmowski A., Sarnowski J., Prokopowicz D., Podstawy
finansów i bankowości, Difin, Warszawa 2005

Finanse, bankowość i rynki finansowe, [red.] Pietrzak E.,
Markiewicz M., Wydawnictwo UG, Gdańsk 2006

Dobosiewicz, Bankowość, PWE, Warszawa, 2005

Grzywacz J., Podstawy bankowości…, Difin, Warszawa 2006

Heropolitańska J., Borowska E., Kredyty, pożyczki i
gwarancje bankowe, Warszawa 2002

Innowacyjne usługi banku, [red.] D. Korenik, PWN,

Warszawa 2006

Mishkin S. Frederic, Ekonomika pieniądza,
bankowości i rynków finansowych¸ PWN, Warszawa
2002

10.

Studium Bankowości, [red.] R. Wierzba, Gdańsk 2001

11.

Usługi i procedury bankowe, [red.] E. Bogacka Kisiel,
Wrocław 2000

12.

Współczesna bankowość [red.] Zaleska M, Difin,
Warszawa 2007

1. System bankowy w
Polsce

Agenda

Pojęcie

i rola systemu

bankowego

Rola i funkcje banków w
gospodarce

Organizacja systemu bankowego

Ewolucja polskiego systemu
bankowego

Instytucje systemu bankowego

Rodzaje banków komercyjnych

System bankowy jako część systemu
finansowego



Rozwój gospodarczy każdego kraju
jest w dużym stopniu powiązany z
poziomem rozwoju systemu
fnansowego



Instytucje fnansowe to inaczej
pośrednicy fnansowi

System finansowy

współuczestniczy

tworzeniu

pieniądza oraz umożliwia jego
przemieszczanie

między

podmiotami niefinansowymi:

gospodarstwami domowymi,

przedsiębiorstwami i budżetem

Na czym polega funkcja transakcyjna
(pośredniczenia)?

FINANSOWANIE
POŚREDNIE

FINANSOWANIE
BEZPOŚREDNIE

Rynki

finanso
we

Pożyczkodaw
cy
(oszczędzają
cy)

1.Gospodarstw

a domowe
2. Przedsiębior

stwa

3. Rząd
4. Cudzoziemc

Pożyczkobior
cy
(wydatkujący
)

1.Gospodarstw

a domowe
2. Przedsiębior

stwa

3. Rząd
4. Cudzoziemc

FUNDUSZE

Pośredni

cy
finanso
wi

FUNDUSZE

Źródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2002, s. 53

Elementy systemu finansowego

Segmenty rynku
finansowego



rynek depozytowo-
kredytowy



rynek pieniężny



rynek kapitałowy



rynek walutowy



rynek instrumentów
pochodnych

Instytucje finansowe
(pośrednicy)



banki (komercyjne,
spółdzielcze)



fundusze inwestycyjne



fundusze emerytalne



towarzystwa inwestycyjne



towarzystwa ubezpieczeniowe

Uczestnicy rynku
finansowego



kapitałodawcy / inwestorzy



kapitałobiorcy



pośrednicy finansowi

Instytucja finansowa (pośrednik

finansowy)

to podmiot, którym głównym

przedmiotem działalności jest

utrzymywanie i dokonywanie transakcji

instrumentami fnansowymi

Jaka jest definicja banku?



Bank - mikroekonomiczny punkt
widzenia



bank jest przedsiębiorstwem
bank jest instytucją zaufania publicznego
działalność banku polega m.in. na pozyskiwaniu
wkładów pieniężnych, udzielaniu kredytów,
rozliczeniach pieniężnych, udzielaniu gwarancji.

Bank - makroekonomiczny punkt widzenia

banki stanowią krwiobieg gospodarki,
odgrywają istotną rolę w alokacji kapitału
(pośrednicząc pomiędzy podmiotami mającymi
nadmiar kapitału, a tymi które mają niedobory
kapitału optymalizują jego wykorzystanie).

Bank w polskim prawie (art. 2. - Prawo
Bankowe)

„Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z
przepisami ustaw, działającą na podstawie
zezwoleń uprawniających do wykonywania
czynności bankowych obciążających ryzykiem
środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym”.



Jaka jest definicja banku w świetle prawa
unijnego?



Dyrektywa 2000/12/EC w sprawie
podejmowania

i prowadzenia działalności przez
instytucje kredytowe



Instytucja kredytowa –
przedsiębiorstwo, którego przedmiotem
działalności jest gromadzenie depozytów
i innych środków finansowych
powierzonych przez klientów pod
jakimkolwiek tytułem zwrotnym oraz
udzielanie kredytów na własny
rachunek.



Na obszarze UE obowiązuje
zasada wzajemnego
uznawania



Wszystkie podmioty posiadające status
instytucji kredytowej korzystają z
przywileju jednolitej licencji (paszport
europejski)

Jakie są modele sektora
bankowego?

Źrodło: B. Pietrzak, Z. Polański (red.), System finansowy w Polsce (lata dziewięćdziesiąte), Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1997, s. 31

Kryterium

System oparty na
rynkach papierów
wartościowych
(anglosaski)

Bankowo zorientowany
(japońsko- niemiecki)

Finansowanie
przedsiębiorst
w



Duże znaczenie
finansowania
wewnętrznego



Finansowanie zewnętrzne za
pośrednictwem rynków
kapitałowych



Nacisk na pasywne,
krótkoterminowe stosunki między
instytucjami finansowymi i
firmami



Brak udziałów banków w
kapitale przedsiębiorstw



Duże znaczenie
finansowania zewnętrznego



Finansowanie zewnętrzne oparte
na indywidualnie negocjowanych
kredytach bankowych o stałym
oprocentowaniu



Nacisk na długookresowe,
aktywne, bliskie stosunki między
instytucjami finansowymi i
przedsiębiorstwami



Udziały banków w kapitale

Typy i rola
instytucji
finansowyc
h



Wysoki stopień specjalizacji
instytucji



Banki nastawione na
krótkoterminową działalność
kredytową



Duża skłonność do
tworzenia innowacji
finansowych



Niski stopień specjalizacji instytucji



Banki uniwersalne, nastawione na
długoterminową działalność
kredytową



Mniejsza skłonność do
tworzenia innowacji
finansowych

Rynki
papierów
wartościowyc
h



Bardziej rozwinięte



Mniej rozwinięte

Jakie są wady i zalety poszczególnych modeli sektora
bankowego?

Źrodło: E. Pietrzak, M. Markiewicz, Finanse, Bankowość i rynki Finansowe,
Wydawnictwo UG, 2006

Kryteriu
m

System oparty na
rynkach papierów
wartościowych
(anglosaski)

Bankowo zorientowany
(japońsko- niemiecki)

Zalety



nadanie kluczowej roli
rynkom akcji i obligacji
przedsiębiorstw



sprzyjanie działaniu
inwestorów
instytucjonalnych



pobudzanie innowacji
finansowych



finansowanie firm na
podstawie indywidualnych
umów kredytowych



długoterminowe finansowanie
między bankiem a korporacją
(krzyżowanie udziałów
kapitałowych)



stymulowanie powstawania
silnych banków komercyjnych

Wady



oparcie finansowania
firm na anonimowym
rynku papierów
wartościowych



nastawienie na częste
zmiany partnerów, co
wymusza krótkoterminową
perspektywę w procesach
decyzyjnych



duża formalizacja
transakcji
ekonomicznych



niedostateczne wykorzystanie
możliwości oferowanych przez
różne instrumenty finansowe



opóźnienie we wprowadzaniu
innowacji bankowych



mniejsza odporność na
konkurencje ze strony instytucji
parabankowych

Dlaczego banki istnieją? Czy są
potrzebne?

Koszty transakcyjne



redukcja czasu i pieniędzy na przeprowadzenie transakcji
finansowej, które stanowią główny problem dla ludzi, którzy
dysponują nadwyżkami funduszy i chcą je pożyczyć (koszty
poszukiwań, koszty weryfikacji, koszty monitorowania,
koszty przestrzegania kontraktu)

Asymetria informacji - brak istnienia doskonałej
informacji



banki ograniczają asymetrię informacji, polegającą na tym,
że jedna strona nie posiada wystarczającej wiedzy nt.
drugiej w celu podjęcia decyzji (zawodność rynku).

Ryzyko nadużycia (ma miejsce po zawarciu transakcji)



kredytobiorca angażuje się w działalność, która z punktu

widzenia pożyczkodawcy jest niepożądana (zwrot kredytu

staje się mniej prawdopodobny), podejmuje większe

ryzyko bo stawką są pieniądze należące do kogoś innego.

Negatywna selekcja (ma miejsce przed zawarciem
transakcji)



potencjalni kredytobiorcy, których działalność

najprawdopodobniej przyniesie negatywny wynik (zły

kredyt) są tymi, którzy najaktywniej poszukują pożyczki i

stąd też najprawdopodobniej zostaną wybrani.

Jak można rozwiązać problemy z asymetrią
informacji?

Ryzyko
nadużycia



Kapitał własny – umowa kredytowa powinna być
bodźcowo

kompatybilna – uzgadnia motywację kredytobiorcy z
kredytodawcą



Klauzule restrykcyjne (covenants) wprowadzane do umowy
kredytowej



Monitoring umów
kredytowych

Negatywna selekcja



Sprzedaż informacji przez wyspecjalizowane podmioty

(agencje ratingowe, agencje informacyjne) (problem

gapowicza)



Regulacje rządowe – konieczność ujawniania

informacji przez przedsiębiorstwa



Pośrednictwo finansowe – bank jest ekspertem w

pozyskiwaniu informacji o firmach, przez co jest w stanie

odróżnić ryzyko udzielenia dobrego kredytu od złego



Bank angażuje się w kredyty nie będące przedmiotem

obrotu



Zabezpieczenia – zabezpieczenie, czyli własność

przyrzeczona kredytodawcy na wypadek

niewypłacalności kredytobiorcy

Jakie funkcje pełni bank (2)?

Funk

cje

bank

ów

Bank jest pośrednikiem finansowym

dysponującym usługami związanymi z

przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału,

kojarzy w ten spoób

podaż kapitału i popyt na inwestrycje

kapitałowe

Transakcy
jna

Transform

acja
informac
ji

Transformacja

wielkości środków
finansowych

Trabsform

acja
terminu

Transform

acja
ryzyka

Transformacja

przestrzennej alokacji środ.
pieniężnych

Bank jest pośrednikiem finansowym

miedzy różniącymi się strukturami podaży

kapitału i popytu na kapitał.

Dokonując transformacji

tych struktur doprowadza

do ich zrównoważenia

Transformac
yjna

Banki inwestują pieniądze obce –

depozytariuszy Klient powierzając swoje

oszczędności kieruje się
rachunkiem ekonomicznym, ale przede wszystkim
zaufaniem do banku

Utrata zaufania do banku skutkuje odejściem
(ucieczką) klienta do innego banku

Banki to

instytucje

zaufania

publiczne

Publiczna kontrola banków



Działalność banków podlega publicznej
kontroli, której zadaniem jest
niedopuszczenie do utraty zaufania



Dwojaka kontrola:



System nakazów, zakazów i norm –
Prawo bankowe, ustawy,
zarządzenia, rekomendacje



System nadzoru, którego
celem jest zagwarantowanie
przestrzegania ustanowionych
norm przez banki

Jak zorganizowany jest system bankowy w
Polsce? System dwuszczeblowy

SFERA I

Ban

NBP

Nad

zór

(KNF

)

Bankowy Fundusz
Gwarancyjny

Krajowa Izba
Rozliczeniowa

Biura informacji
kredytowej
Przedsiębiorstwa
kartowe

Bankowe biura
maklerskie

Sektor pośrednictwa
kredytowego

SFERA
II

SFERA
III

Związek Banków
Polskich

Ośrodki
szkoleniowe

Szkoły
wyższe

Biura
consultingowe

Wydawnict
wa

Jakie zadania może wykonywać bank?



Sensu stricte



Zadania zastrzeżone wyłącznie dla banków



Sensu largo



Zadania, które mogą wykonywać tak
banki, jak i podmioty niebankowe

Jakie zadania wykonuje bank?



Art. 5. 1. Prawa bankowego - Czynnościami
bankowymi są (SENSU STRICTE):



1)przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na

żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz
prowadzenie rachunków tych wkładów,
2)prowadzenie innych rachunków bankowych,
3)udzielanie kredytów,

4)udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz

otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
5)emitowanie bankowych papierów wartościowych,

6)przeprowadzanie bankowych rozliczeń

pieniężnych, 6a) wydawanie instrumentu
pieniądza elektronicznego,

7)wykonywanie innych czynności przewidzianych

wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.



Jakie zadania wykonuje bank?



Art. 5. 2. Prawa bankowego - Czynnościami bankowymi są
również następujące czynności, o ile są one wykonywane
przez banki (SENSU LARGO):



1)udzielanie pożyczek pieniężnych,
2)operacje czekowe i wekslowe oraz operacje,

których przedmiotem są warranty,

3)wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie

operacji przy ich użyciu,
4)terminowe operacje finansowe,
5)nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

6)przechowywanie przedmiotów i papierów

wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych



Jakie zadania wykonuje bank?



Czynności wykonywane przez banki noszą nazwę
czynności bankowych i dzielą się na:



pasywne (bierne) - polegają na przyjmowaniu
wkładów, tj. gromadzeniu wolnych środków
pieniężnych przedsiębiorstw i ludności.



Wkłady bankowe nazywamy depozytami.

Do operacji tych można także zaliczyć emitowanie
przez bank własnych obligacji i akcji.



aktywne (czynne) - wykorzystywanie zgromadzonych
środków poprzez udzielnie kredytów i pożyczek, jak
również lokowanie środków własnych i powierzonych
przez klientów w papierach wartościowych i innych
inwestycjach.



usługowe  (pośredniczące)  -  banki  dokonują,  m.in.
przelewów  z  rachunków  klientów  i  na  ich  zlecenie  na
rachunki  wskazanych  przez  nich  osób,  prowadzą
kantory, świadczą usługi maklerskie itp.

Jakie są podstawowe rodzaje
banków?

Banki
komercyjne

Banki

centralne
(emisyjne)

Banki

oszczędnościo
we

Instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie

systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako

jednostka samodzielna, państwowa, bądź

podporządkowana państwu.

Gromadzą rozproszone oszczędności

indywidualne i udzielają w oparciu o
nie kredytów.

Banki

rozwojowe
(inwestycyjn
e)

Banki
specjalne

Gromadzą środki o charakterze długoterminowym,

emitują papiery wartościowe. Udzielają kredytów

średnio- i długoterminowych.

Poprzez finansowanie konkretnych projektów o znaczeniu

narodowym lub regionalnym przyczyniają się do

przyspieszenia wzrostu gospodarczego.

Finansują zadania specjalne, wymagające

wysokiej specjalizacji, np. banki
budownictwa, cukrownictwa

Przyjmują depozyty, kreują pieniądz w postaci

kredytów, oraz dokonują rozliczeń
bezgotówkowych.

Jakie są podstawowe rodzaje banków
komercyjnych?

przedmiot
działalności

struktura
własności

forma prawna

Banki
komercyjne

•państwowe

•spółki akcyjne

•spółdzielcze

•krajowe

•zagraniczne

•uniwersalne

•specjalistyczne

zasięg
terytorialny

•lokalne, regionalne

•krajowe

•globalne

Jakie może być specjalizacja banku?



funkcjonalna - skupienie na świadczeniu
wybranych rodzajów czynności



banki i kasy oszczędnościowe, banki
inwestycyjne



branżowa - świadczenie usług dla określonych
branż gospodarki



banki rolne, banki handlu zagranicznego, banki
rozwoju eksportu, banki budownictwa



terytorialna - ograniczenie działalności do
oznaczonego terytorium kraju



banki regionalne, komunalne

Jakie instytucje tworzą system
bankowy?

Bank Centralny

Nadzór

bankowy

Bankowy

Fundusz
Gwarancyjny

Instytucje stabilizujące rynek – Siatka bezpieczeństwa
finansowego

Banki
spółdzielcze

Banki
uniwersalne

Banki

specjalistycz
ne

Instytucje tworzące
rynek

Banki
komercyjne

Definicja nadzoru

Nadzór bankowy to „instytucja” w ramach której
grupa ludzi, posiadająca ustawowo określone
kompetencje władcze, ogranicza i monitoruje
działalność podległych jej banków

Rodzaje nadzoru:



Nadzór zintegrowany



Nadzór skonsolidowany

Kryterium zasięgu oddziaływania nadzoru:



Wąski



Szeroki

Jaki jest cel działania nadzoru nad bankami?

Cele podstawowe działalności nadzoru:



zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych
gromadzonych na rachunkach bankowych przez klientów



zapewnienie  zgodności  działalności  banków  z  przepisami
ustawy  Prawo  bankowe,  ustawy  o  Narodowym  Banku  Polskim,
statutem  oraz  decyzją  o  wydaniu  zezwolenia  na  utworzenie
banku.

Cele pośrednie działalności nadzoru:



wspieranie polityki monetarnej poprzez działania na rzecz
stabilności i bezpieczeństwa polskiego systemu
bankowego,



Stabilność systemu bankowego to zdolność do zachowania
płynności finansowej oraz pokrywania strat i ryzyka
związanego z jego działalnością z funduszy własnych
(zachowanie wypłacalności)



ocena i kontrola ryzyka systemu bankowego oraz
promowanie prowadzenia działalności bankowej w sposób
rzetelny i bezpieczny poprzez wydawanie regulacji
ostrożnościowych oraz sprawowanie nadzoru,



podejmowanie działań administracyjnych mających na celu
wyeliminowanie potencjalnych zagrożeń lub ich skutków
dla bezpieczeństwa środków pieniężnych, jak też
zapewnienie równych warunków konkurencji dla
wszystkich banków.

Kto sprawuje nadzór nad rynkiem bankowym?

Przewodniczący
KNF

Komisja Nadzoru Finansowego

2 Zastępców

Przewodniczącego
KNF

4 członków:

1) minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego

przedstawiciel;

2) minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego

przedstawiciel;

3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego

Wiceprezes NBP;

4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego

Komisja i Przewodniczący KNF wykonują

zadania przy pomocy Urzędu Komisji Nadzoru

Finansowego (UKNF)

Do zadań Komisji Nadzoru Finansowego
należy:



sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym



podejmowanie działań:



służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku
finansowego



mających na celu rozwój rynku
finansowego i jego konkurencyjności



edukacyjnych i informacyjnych w zakresie
funkcjonowania rynku finansowego



udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w
zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym



stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego
rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku
finansowego, w szczególności sporów wynikających ze
stosunków umownych między podmiotami
podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług
świadczonych przez te podmioty

Jakie funkcje spełnia Komisja Nadzoru
Finansowego?

Prowadze

nie
działalnoś
ci
licencyjne
j

Sprawowa

nie

inspekcji

(kontrolna)

Podejmowan

ie działań

restrykcyjny

(dyscyplinar

na)

Określanie

kształtu

regulacji

ostrożnościowy

(regulacyjna)

Funkcja
licencyjna



uzyskanie zezwolenia na utworzenie
banku



uzyskanie zezwolenia na rozpoczęcie
działalności



ograniczenie dostępu podmiotów i osób,
które nie spełniają ustawowych kryteriów



ograniczenie dostępu dla kapitału
pochodzącego z nielegalnego lub
nieujawnionego źródła



weryfkacja właścicieli i zarządu banku

Funkcja regulacyjna



określanie zasad funkcjonowania
banków



ustalenie minimalnych standardów
bezpieczeństwa tzw. nadzorczych
regulacji ostrożnościowych



określanie norm o charakterze
ilościowym i jakościowym



współczynnik wypłacalności



limit koncentracji wierzytelności



limit dużych zaangażowań

Funkcja kontrolna



kontrole „za biurka” i „na miejscu”



identyfikowanie głównych
zagrożeń wynikających z
działania banku

Funkcja dyscyplinująca



środki nadzoru administracyjnego -
sankcje i zalecenia



w stosunku do instytucji, jak
też osób odpowiedzialnych za
wystąpienie określonych
nieprawidłowości



działań zapobiegawcze



działania naprawcze

Na jakich etapach funkcjonowania banku działa
Komisja Nadzoru Finansowego?



Etap I– Tworzenie banku



Licencja



Zgoda na rozpoczęcie działalności



Etap II – Funkcjonowanie banków



Regulacje ilościowe



Regulacje jakościowe



Etap III – Likwidacja, upadłość banku



KNF podejmuje decyzję o zawieszeniu działalności
banku i występuje do sądu z wnioskiem o
ogłoszenie upadłości

Dlaczego działania Komisji Nadzoru
Finansowego są ważne?



Komisja Nadzoru Finansowego jest
uprawiona do wydawania norm
ostrożnościowych dotyczących:



Kapitałów własnych banku



Wypłacalności banków (współczynnik
wypłacalności)



Koncentracji ryzyka



Rezerw

Jaki poziom kapitałów własnych muszą
utrzymywać banki? Prawo bankowe



Art. 32. 1. - Wnoszony przez założycieli banku kapitał
założycielski, nie może być niższy od równowartości w
złotych 5.000.000 euro



Art. 32. 2. - W przypadku banków spółdzielczych,
kapitał założycielski nie może być niższy od
równowartości w złotych
1.000.000 euro



Art. 126 - W celu zapewnienia bezpieczeństwa

ekonomicznego banki są obowiązane posiadać fundusze

własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej

działalności

- SKALA DZIAŁALNOŚCI PROWADZONEJ

PRZEZ BANK ZALEŻY OD WIELKOŚCI

POSIADANEGO KAPITAŁU.



Art. 30 - Część kapitału założycielskiego może być
wniesiona w formie wkładów niepieniężnych w postaci
wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one
bezpośrednio przydatne w prowadzeniu działalności
bankowej



kapitał założycielski wnoszony w formie pieniężnej
nie może być niższy od kwoty określonej w art. 32
ust. 1



wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych
nie może przekraczać 15% kapitału
założycielskiego.

Dlatego wielkość kapitałów własnych banków
jest kontrolowana przez nadzór?



funkcja założycielska – minimalny poziom kapitału
własnego niezbędny do prowadzenia działalności
bankowej, nazywany kapitałem założycielskim;



funkcja prewencyjna – kapitał własny
absorbuje straty ponoszone przez bank i
zabezpiecza ryzyko bankowe.



funkcja gwarancyjna – kapitał własny jest miarą
wypłacalności banku i bezpieczeństwa depozytowego;



funkcja finansowa:



charakter bezpośredni - kapitały własne
stanowią bezpośrednie źródło
finansowania dla aktywów.



charakter pośredni - zdolność do pozyskiwania
środków od innych podmiotów.



funkcja limitująca – uzależnia spełnienie przez
bank norm ostrożnościowych;

Adekwatność kapitałowa banków



Pomiar  adekwatności  kapitałowej  wiąże  się  z
określeniem  ile  kapitału    powinien    posiadać
pośrednik    finansowy,    aby    jego  działalność  była
bezpieczna.



Nie  wystarczy  ustalenie  tylko  jego  minimalnej
kwoty,  bowiem  poziom    wymaganych    kapitałów
powinien    być    uzależniony  także  od  skali
podejmowanego ryzyka



Współczynnik      wypłacalności      banku      stanowi
wyrażony      w  procentach  stosunek  funduszy
własnych  do  sumy  aktywów  i  zobowiązań
pozabilansowych ważonych ryzykiem.



Miara wypłacalności ma następującą ogólną
postać:



k - kapitał służący do absorbowania

strat r - ekspozycja na ryzyko

Adekwatność kapitałowa banków



Prawo bankowe (art. 128) stanowi, że banki muszą
utrzymywać współczynnik wypłacalności:



na poziomie co najmniej 8 %,



bank rozpoczynający działalność operacyjną na
poziomie co najmniej 15% przez pierwsze 12
miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy
działalności - co najmniej 12 %



Gdy współczynnik wypłacalności jest nieadekwatny
do skali prowadzonej działalności,



podwyższenie kapitału własnego



ograniczenie szeroko rozumianej działalności
kredytowej

Koncentracja wierzytelności
(ryzyka)



Limit koncentracji



limit zaangażowania środków banku w
określone przedsięwzięcia



odnosi się do

funduszy własnych

banku



procentowo wyrażona relacja określonej
pozycji bilansowej do funduszy własnych



LIMIT GLOBALNY



Suma wierzytelności banku oraz udzielonych
przez bank zobowiązań pozabilansowych
przekraczających 10% funduszy własnych
banku, nie może być wyższa niż 800% tych
funduszy

Koncentracja wierzytelności (ryzyka)



LIMIT WOBEC POJEDYŃCZEGO KREDYTOBIORCY



Suma wierzytelności banku oraz udzielonych przez
bank zobowiązań pozabilansowych obciążonych
ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może
przekroczyć:



20% funduszy własnych banku w przypadku,
gdy którykolwiek z tych podmiotów jest w
stosunku do banku podmiotem dominującym
lub zależnym albo jest podmiotem zależnym
od podmiotu dominującego wobec banku,



25% funduszy własnych banku, w
przypadku, gdy podmioty te nie są
podmiotami powiązanymi z bankiem.

Rezerwy



Rezerwa ogólna



pokrycie strat z tytułu
niezidentyfikowanego ryzyka związanego
z prowadzeniem działalności bankowej



Rezerwy celowe



kompensacja utraty wartości należności



tworzone w celu ograniczenia
skutków ryzyka wynikającego z
konkretnej należności

Jakie są główne cele systemów
gwarantowania depozytów?

Ochrona depozytów osób fizycznych i

prawnych

które nie mając możliwości

samodzielnej oceny ryzyka finansowego

powierzają je bankom jako

instytucjom zaufania publicznego

Stworzenie systemowych warunków

udzielania pomocy finansowej
bankom

Które utraciły płynność bądź znalazły się w

obliczu

niewypłacalności

Monitorowanie rozwoju sytuacji finansowej

banków

i podejmowanie inicjatyw i działań

zapobiegawczych

W jaki sposób chroni system gwarantowania
depozytów klientów banku?

Sposób bezpośredni

poprzez wypłatę środków deponentom

banków, które zawiesiły działalność

Sposób pośredni

ratowanie banków w sytuacji kłopotów

fnansowych

Unia Europejska



Dyrektywa Rady Unii Europejskiej
94/19/EC z 30 maja 1994 r.



Nakłada obowiązek istnienia systemów
gwarantowania depozytów bankowych w
każdym kraju członkowskim UE

Polska



Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o
Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Regulacje prawne w zakresie systemu
gwarantowania depozytów

Cechy systemów gwarantowania depozytów



powszechność



równe traktowanie instytucji kredytowych



zapewnienie szybkości i efektywności wypłat
w ramach systemu



obowiązek ustalenia minimalnego poziomu
gwarancji



fundusz utworzony w danym kraju powinien
obejmować także deponentów w oddziałach
(filiach) banków krajowych prowadzących
działalność poza granicami kraju



obowiązek samodzielnego ponoszenia przez
instytucje kredytowe kosztów finansowania
systemu



obowiązek zapewnienia klientom dostępu do
informacji dotyczących systemu
gwarantowania



Komisja Nadzoru Finansowego podejmuje decyzję
o:



zawieszeniu działalności banku



i ustanowieniu zarządu
komisarycznego, (

o ile nie został on

ustanowiony wcześniej



oraz jednocześnie podejmuje
decyzję:

o jego przejęciu przez inny bank, za zgodą
banku przejmującego,

albo  występuje  do  właściwego  sądu  z
wnioskiem  o  ogłoszenie  upadłości.  W  tym
przypadku  następuje  spełnienie  warunku
gwarancji.

Procedura podjęcia decyzji o zawieszeniu
działalności banku

Kto należy do polskiego
systemu gwarantowania
depozytów?

Obowiązkowo



banki krajowe



oddziały banków z siedzibą poza obszarem
UE



o ile nie należą do żadnego systemu
gwarantowania lub ich poziom gwarancji jest
niższy od
tego,
który zapewnia polski system

Dobrowolnie:



oddziały banków pochodzących z
państw UE
- w ramach dopełnienia gwarancji

Kto jest chroniony w systemie gwarantowania
depozytów w Polsce?

TAK

■ osoby fizyczne,
■osoby prawne,
■ jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości

prawnej, o ile posiadają one zdolność prawną,

■ szkolne kasy oszczędnościowych i pracownicze kasy

zapomogowo- pożyczkowe.

NIE

■Skarb

Państwa,

■instytucje

finansowe,



banki, firmy inwestycyjne, domy maklerskie,

podmioty świadczące usługi ubezpieczeniowe,

fundusze inwestycyjne, fundusze

emerytalne, SKOKi,

■kadra zarządzająca danym bankiem oraz jego główni

właściciele

Jaka jest maksymalna wysokość środków
pieniężnych gwarantowanych przez Fundusz?



W całości gwarantowane są depozyty do
równowartości w złotych 100 000 euro,
niezależnie od liczby rachunków posiadanych
przez deponenta w danym banku.



W przypadku rachunku wspólnego każdemu
ze współposiadaczy przysługuje odrębny limit
środków gwarantowanych.

Co obejmują gwarancje
BGG?



Gwarancjami objęte są zarówno depozyty
złotowe, jak i walutowe.



Niezależnie od waluty rachunku wypłata
środków gwarantowanych następuje w
złotych.

Jaki jest termin wypłaty należnych środków
przez BFG?



Nowy termin wypłaty środków gwarantowanych –

skrócony do 20 dni roboczych od dnia zawieszenia
działalności banku.

Jak przebiega proces wypłaty środków?

Działalność

banku zostaje

zawieszona

Bank

sporządza

listę
osób

uprawnionych do

odebrania

środków

gwarantowanych

Deponent

może zgłosić
się

odbiór

dokumente

tożsamości

BFG podaje do

publicznej

wiadomości

informacje o

sposobie,

miejscu

i terminie wypłat

środków

gwarantowanych



NBP jako bank centralny



Zagadnienia:



miejsce banku centralnego w
gospodarce,



status NBP, zadania banku
centralnego,



polityka pieniężna banku
centralnego,



instrumenty NBP,



Rada Polityki Pieniężnej,



problem niezależności banku
centralnego

Bankowość centralna w
Polsce



Narodowy Bank Polski (NBP) jest
bankiem centralnym Rzeczypospolitej
Polskiej - Ustawa z dnia 29 sierpnia
1997 r. o Narodowym Banku Polskim



Konstytucja RP, art. 227 ust. 1



Centralnym bankiem państwa jest
Narodowy Bank Polski



Przysługuje mu wyłączne prawo emisji
pieniądza



oraz ustalania i realizowania polityki
pieniężnej



Narodowy Bank Polski odpowiada za
wartość polskiego pieniądza.

Funkcje banku centralnego

FUNKCJE BANKU
CENTRALNEGO

kształtowan

ia i

realizacji

polityki

pieniężnej

emisyjna

organizowan

ie rozliczeń

pieniężnych

prowadzen

ie
działalnoś
ci
dewizowej

zapewnienie

bezpieczeństwa

i stabilności

sektora

bankowego

usługowa na
rzecz rządu i

jego instytucji

Jaki jest podstawy cel i zadania NBP?

Podstawowy cel działalności NBP (art. 3.1. Ustawy
o NBP):

utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy

jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej
Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu
NBP

Zadania NBP (art. 3.2. Ustawy o NBP)



organizowanie rozliczeń pieniężnych;



2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;



3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach

określonych ustawami;



4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;



5) regulowanie płynności banków oraz ich

refinansowanie;



6) kształtowanie warunków niezbędnych dla

rozwoju systemu bankowego;



6a) działanie na rzecz stabilności krajowego

systemu finansowego



7) opracowywanie statystyki pieniężnej i

bankowej, bilansu płatniczego oraz
międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

Rola Narodowego Banku Polskiego

•emituje pieniądz

gotówkowy w
formie
banknotów i
monet (na
zasadzie
wyłączności)

•określa

wielkość emisji

•organizuje obieg

pieniężny i
reguluje ilość
pieniądza w
obiegu, czyli
podaż pieniądza.

•organizuje

system rozliczeń
pieniężnych

•odpowiedzialny za

stabilność i
bezpieczeństwo całego
systemu bankowego

•kredytodawcą

ostatniej

instancji dla
banków

komercyjnych -
udziela pożyczek
bankom, gdy
odczuwają one
niedobór płynności i
wyczerpią inne źródła
pozyskiwania funduszy

Bank emisyjny

Bank banków

•prowadzi kasową

obsługę budżetu
państwa i
rachunki bankowe
rządu oraz
centralnych
urzędów
państwowych

•utrzymuje

rezerwy
dewizowe kraju i
zarządza nimi

•interweniuje na

rynku
walutowym w
celu obrony
kursu
walutowego

Centralny
bank
państwa

Jaki jest podstawy cel NBP?



Cel – utrzymanie stabilnego poziomu cen

(ograniczenie wahań wartości pieniądza) –
kontrola tempa inflacji



inflacja na tyle niska, aby nie wywierała

negatywnego wpływu na decyzje
podejmowane przez uczestników życia
gospodarczego, w tym dotyczące inwestycji i

oszczędzania



Zapewnienie stabilności cen jest

podstawowym sposobem, w jaki bank centralny
przyczynia się do osiągania wysokiego i

trwałego wzrostu gospodarczego.



Realizując zadanie utrzymania stabilności cen

banki centralne reagują zarówno na zagrożenia

inflacyjne, jak i deflacyjne.

Czy bank centralny powinien być niezależny?

Argumenty za
niezależnością



czynnik skłaniający

rząd do dyscypliny
fiskalnej (BC nie
finansuje deficytu
budżetowego



korzystny wpływ na

stabilność cen i średnią
stopę inflacji oraz poziom
deficytu budżetowego w
długim okresie



niższe wahania inflacji,

niższa presja na
obniżanie stóp
procentowych oraz
zwiększanie podaży
pieniądza
– cykl polityczny nie ma
wpływu na politykę
pieniężną

Argumenty
przeciw
niezależności



w państwie nie

powinny istnieć 2
ośrodki realizujące
politykę – monetarną i
ogólnogospodarczą



stabilność cen nie

zależy wyłącznie od
polityki pieniężnej, ale
także np. od
podatków



niską inflację i dobre

wyniki makro można
osiągnąć także w
państwach, gdzie bank
centralny jest zależny od
państwa – np. Japonia

Elementy niezależności Narodowego Banku
Polskiego

Niezależność
instytucjonalna

•bank centralny powinien

być niezależny od innych
instytucji

•władze polityczne nie

mają prawa ingerować w
działalność banków
centralnych

Niezależność finansowa

•zdolność do

finansowania
wydatków z
przychodów z bieżącej
działalności oraz
posiadanych kapitałów
własnych

Niezależność personalna

•członkowie ich władz

mianowani są na
długoletnią kadencję i
są w zasadzie
nieodwoływalni

Niezależność funkcjonalna

•

działalność

ukierunkowana przede
wszystkim na realizację
głównego celu -
utrzymanie stabilnego
poziomu cen

•zakaz finansowania przez

banki centralne deficytu
władz centralnych

Organy NBP

Prezes NBP

Rada Polityki
Pieniężnej

Zarząd NBP

NBP

Prezes NBP



Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez

Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.



Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat.



Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż

przez dwie kolejne kadencje.



Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki

Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP
na zewnątrz.



Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej

Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych
oraz w międzynarodowych instytucjach finansowych



Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników

NBP

Rada Polityki Pieniężnej

Zadania Rady Polityki
Pieniężnej:



ustala corocznie założenia

polityki pieniężnej ustala
wysokość stóp procentowych
NBP



ustala stopy rezerwy

obowiązkowej banków i
wysokość jej oprocentowania



określa górne granice

zobowiązań wynikających z
zaciągania przez NBP pożyczek i
kredytów w zagranicznych
instytucjach bankowych i
finansowych



zatwierdza plan finansowy

NBP oraz sprawozdanie z
działalności NBP



ustala zasady operacji

otwartego rynku

Skład Rady Polityki
Pieniężnej:



Przewodniczący Rady

(Prezes NBP)



9 członków powoływanych w

równej liczbie przez
Prezydenta RP, Sejm i Senat,
spośród specjalistów z zakresu
finansów.

Zasady RPP:



Kadencja członka Rady wynosi 6

lat.



Funkcję członka Rady można

pełnić tylko jedną kadencję



W okresie kadencji członek

Rady nie może zajmować
żadnych innych stanowisk i
podejmować działalności
zarobkowej lub publicznej poza
pracą naukową, dydaktyczną lub
twórczością autorską

Zasady głosowania członków
RPP:



Ustalenia Rady podejmowane są w

formie uchwał większością głosów przy
obecności co najmniej 5 członków, w
tym Przewodniczącego Rady.



W przypadku równej liczby głosów

rozstrzyga głos Przewodniczącego Rady

Zarząd NBP



Działalnością NBP kieruje Zarząd.



W skład Zarządu NBP wchodzą:



Prezes NBP - jako przewodniczący



6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP.



Zarząd NBP:



realizuje uchwały Rady;



podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych

w ustawie do wyłącznej kompetencji innych
organów NBP.



Członek Zarządu NBP nie może zajmować żadnych

innych stanowisk i podejmować działalności
zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową,
dydaktyczną lub twórczością autorską

Co to jest polityka pieniężna?

Polityka pieniężna

dotyczy kontrolowania podaży pieniądza w

gospodarce, a przez to oddziaływania na poziom

cen i stóp procentowych



Za politykę pieniężną odpowiada



NBP



Rada Polityki Pieniężnej



Rząd – ustalając długookresowe cele polityki

pieniężnej

Co to jest podaż pieniądza



Podaż pieniądza w gospodarce reguluje bank centralny



Ilość pieniądza w obiegu ustala się w postaci agregatów
pieniężnych zróżnicowanych stopniem płynności



Zasoby pieniądza – suma wszystkich zidentyfikowanych
form pieniądza

posiadanych przez ludność w danym punkcie

czasu.



– baza monetarna



gotówka w obiegu (banknoty i monety)



środki pieniężne na rachunkach banków komercyjnych w
banku centralnym (tzw. pieniądz rezerwowy lub rezerwy
pieniężne banków)



– M0 + wkłady na żądanie ‘a vista’



1. Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)



2. Depozyty i inne zobowiązania bieżące



– M1 + wkłady terminowe + długoterminowe ‘małe’



3. Depozyty i inne zobowiązania z terminem
pierwotnym do 2 lat (włącznie) i zablokowane



4. Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy
(włącznie)



– M2 + długoterminowe ‘duże’



Operacje z przyrzeczeniem odkupu



Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym
do 2 lat (włącznie)



Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku
pieniężnego

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego



Rada Polityki Pieniężnej od 1998 r. opiera politykę

pieniężną na strategii bezpośredniego celu inflacyjnego.



Podstawowym instrumentem realizacji założonego celu

inflacyjnego jest kształtowanie wysokości krótkoterminowych
stóp procentowych.



Bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a

następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych
tak, by osiągnąć wskazany cel inflacyjny.



Ocena stopnia realizacji celu inflacyjnego jest oparta na

wskaźniku wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) w
ujęciu rok do roku, publikowanego przez GUS.



Od 2004 r. Rada przyjęła ciągły cel inflacyjny na

poziomie 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń o
szerokości ± 1 pkt. proc.



Rada realizuje strategię w warunkach płynnego kursu

walutowego.



System płynnego kursu nie wyklucza interwencji na rynku

walutowym, gdyby okazało się to niezbędne do zapewnienia
stabilności makroekonomicznej i finansowej kraju, co sprzyja
średniookresowej realizacji celu inflacyjnego.

Podaż pieniądza i popyt na
pieniądz



Krzywa podaży SS jest linią
pionową, przy założeniu, że
bank centralny utrzymuje stałą
podaż pieniądza M



Krzywa popytu DD jest
opadająca, zasoby pieniądza u
ludności i firm zmniejszają się w
miarę wzrostu stóp
procentowych (następuje
przesunięcie funduszy do
bardziej rentownych aktywów

Pieniądz



Równowaga na rynku ma miejsce gdy zapotrzebowanie na

pieniądz jest równe wielkości podaży pieniądza



W ówczas poziom podaży pieniądza wyznaczony przez bank

centralny jest zbieżny z zasobami pieniądza pożądanymi przez
ludność

Zmiany na rynku
pieniężnym

Pieniądz



Usztywnienie pieniądza

oznacza, że rynkowe stopy
procentowe muszą wzrosnąć,
przesunięcie z S do S´, by
pobudzić ludzi do wymiany
pieniędzy na obligacje i inne
aktywa niepieniężne

S
´

E
´

Pieniąd
z

E
´´

D
´

•Popyt na pieniądz może
wzrosnąć na skutek inflacji, bez
zmian realnego PKB, krzywa
popytu przesunie się w prawo do
D'D'

•W

efekcie

wzrosną

stopy

procentowe,

momentu

zrównania popytu na pieniądz z
podażą pieniądza.

Wpływ ekspansji pieniężnej na działalność
gospodarczą

I,
S

PK
B

A
'

B'
'

A'
'

•Bank centralny zwiększając podaż
pieniądza z S

do S

wpływa na

obniżenie stóp procentowych
•Ludzie zwiększają swoje zasoby
pieniężne (ruch wzdłuż krzywej
popytu z A do B)

•Niższy koszt inwestycji zachęca
do ich wzrostu (od A' do B')

•Wyższe inwestycje przez
mechanizm mnożnika podnoszą
łączny popyt i PKB z A'' do B''.

Operacje otwartego rynku



Operacje otwartego rynku to

transakcje dokonywane z inicjatywy
banku centralnego z bankami
komercyjnymi.



Obecnie operacje otwartego rynku

przeprowadzane przez NBP polegają na
emisji własnych papierów dłużnych (7-
dniowych bonów pieniężnych), których
minimalna rentowność jest równa stopie
referencyjnej wyznaczonej przez Radę
Polityki Pieniężnej.

Polityka pieniężna w Polsce – hierarchia celów

Cele
pośrednie

Cele
ostateczne

Stabilność cen

Niskie

bezrobocie

Szybki wzrost

realnego PKB

Rezerwy

Podaż
pieniądza
Stopy
procentowe

Operacje otwartego

rynku Rezerwy

obowiązkowe

Operacje kredytowo-

depozytowe

Narzędzia
(instrumen
ty)

Operacje otwartego
rynku



Operacje otwartego rynku to transakcje

dokonywane
z inicjatywy banku centralnego z bankami
komercyjnymi.



Operacje otwartego rynku równoważą popyt

i podaż środków utrzymywanych przez banki
komercyjne
w banku centralnym.



Dzięki temu bank centralny wpływa na

poziom krótkoterminowych stóp
procentowych na rynku
międzybankowym.



Obecnie operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku

Operacje
bezwarunkowe

Operacje
warunkowe

Bezwarunkowy zakup

Bank centralny kupuje od
banków komercyjnych
papiery wartościowe. Są to
zazwyczaj bony lub
obligacje skarbowe.

Bezwarunkowa sprzedaż

Bank centralny sprzedaje
bankom komercyjnym
papiery wartościowe.

•Zakup papieru

wartościowego przez bank
centralny dostarcza
płynności (dodatkowych
środków) systemowi
bankowemu,

•Sprzedaż papieru

wartościowego tę
płynność absorbuje.

Warunkowy
zakup

(operacje REPO -

Repurchase agreement

)

•BC kupuje papiery wartościowe od

banków komercyjnych pod warunkiem,
że te odkupią je po określonej cenie i
w określonym terminie.

•Operacje te umożliwiają bankom

komercyjnym zaciąganie pożyczek w BC
(pod zastaw papierów wartościowych).

•Zawierane w sytuacji niedoboru

płynności sektora bankowego

Warunkowa sprzedaż
(operacje Reverse
REPO)

•BC sprzedaje papiery wartościowe

bankom komercyjnym pod
warunkiem, że te odsprzedadzą je
ponownie BC po określonej cenie i w
określonym terminie.

•Operacje te stwarzają bankom

możliwość dokonywania
oprocentowanych lokat w BC.

Rezerwa obowiązkowa



Bank centralny nakłada na banki obowiązek

utrzymywania rezerwy obowiązkowej.



Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu

bieżących zmian płynności sektora bankowego na
stopy procentowe na rynku międzybankowym.
Służy również ograniczaniu nadpłynności banków.



Rezerwa obowiązkowa utrzymywana jest na

rachunkach w NBP.



Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala

Rada Polityki Pieniężnej.



Od 31 grudnia 2010 r. stopa rezerwy

obowiązkowej wynosi 3,5 proc. dla wszystkich
rodzajów depozytów,



Od 30 września 2003 r. wszystkie banki

pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o
równowartość 500 tys. euro.

Rezerwa obowiązkowa



Stopa rezerwy obowiązkowej może być

zróżnicowana ze względu na:



umowny okres przechowywania środków

pieniężnych,



rodzaj waluty,



rodzaj dokonywanych operacji finansowych

stanowiących
źródło pozyskania środków



Suma rezerw obowiązkowych nie może

przekroczyć:



30 % sumy środków pieniężnych od

wkładów na żądanie



20 % sumy środków pieniężnych od

wkładów terminowych



Podniesienie stopy oznacza dla banków

komercyjnych utrzymywanie większych
depozytów w banku centralnym i mniejsze
możliwości kreacji pieniądza

Operacje kredytowo – depozytowe

prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego,
a nie BC



Operacje

kredytowo-depozytowe NBP

wpływają

wysokość procentowych na rynku pieniężnym



górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu

lombardowego



dolną – oprocentowanie depozytu w NBP.

Kredyt lombardowy

stó
p



pełni

funkcje źródła krótkoterminowej, jednodniowej

płynności, ponieważ umożliwia zaciąganie kredytu na bazie
O/N.



umożliwia elastyczne pokrywaniekrótkookresowych
niedoborów płynności w bankach komercyjnych.



udzielany jest przez

NBP na podstawie zawartej z

bankami umowy ramowej na następujących zasadach:



zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a
wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich
wartości nominalnej,



termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu
operacyjnym po dniu jego udzielenia,



warunkiem udzielenia kredytujest uprzednia spłata
kredytu zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym.

Lokaty terminowe

Lokata terminowa banków w NBP (depozyt na

koniec dnia)



możliwość składania krótkookresowego

(jednodniowego) depozytu w banku centralnym



lokaty przyjmowane są do końca dnia

operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz
z należnymi odsetkami następuje w kolejnym
dniu operacyjnym



lokaty są oprocentowane

według

stopy

zmienn

ej
(stop
y

ustalanej przez Radę Polityki
Pieniężnej

depozytowej).



lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom
komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek
płynnych środków.



przeciwdziałają spadkowi

krótkookresowych

stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy
depozytowej.

Jakie są rodzaje stóp procentowych ustalanych
przez NBP



Stopa referencyjna (interwencyjna, repo)



minimalna rentowność 7-dniowych bonów

pieniężnych emitowanych przez NBP. Określa
minimalną rentowność operacji otwartego
rynku.



Stopa lombardowa (kredyt lombardowy)



cena, po której

bank

central

ny
pod

udziel

a
zastaw

banko

m
papieró
w

komercyjny
m
wartościowy
ch.



Stopa

depozytowa



oprocentowani
e

pożycz
ek

jednodniowych
depozytów

składany
ch

przez banki komercyjne w banku
centralnym.



Stopa rezerw obowiązkowych



miernik kwoty rezerw
obowiązkowych, komercyjne

są

zobowiązane

wpłacić

jaką

banki do
banku

centralnego w celu zabezpieczenia ich
wypłacalności

Regulacja podaży pieniądza



Jeśli BC chce zwiększyć podaż pieniądza, to może



obniżyć stopę dyskontową w celu zwiększenia
rozmiarów pożyczek, które są udzielana
bankom komercyjnym



zakupić wyemitowane przez rząd papiery
wartościowe na otwartym rynku



obniżyć poziom wskaźnika rezerw

obowiązkowych



Jeśli BC chce zmniejszyć podaż pieniądza, to może:



ograniczyć ogólną sumę pożyczek udzielanych
bankom komercyjnym poprzez podwyższenie
stopy dyskontowej



sprzedawać wyemitowane przez rząd papiery
wartościowe, które są w posiadaniu banku
centralnego



podwyższyć poziom wskaźnika rezerw

obowiązkowych

Pierwotna i wtórna kreacja
pieniądza

podaż pieniądza

= gotówka + wykreowany pieniądz kredytowy

Pierwotna kreacja pieniądza:

- wprowadzanie gotówki przez bank centralny

do systemu

- kredyty udzielane bankom komercyjnym

przez bank centralny

Wtórna kreacja pieniądza:

- udzielanie kredytów przez banki

komercyjne swoim klientom

Schemat kreacji pieniądza przez banki
komercyjne

M = D1 * (1/r) = 100 * (1/0,1) =
1000 zł

Aktywa

Pasywa

Podaż

pieniądz

Bank 1

Rezerwa – 10
zł Kredyt –
90 zł

Depozyt –

100

zł

100 zł

Bank 2

Rezerwa – 9
zł Kredyt –
81 zł

Depozyt –

90 zł

190 zł

Bank 3

Rezerwa –
8,1 zł Kredyt
– 72,9 zł

Depozyt –

81 zł

271 zł

Bank 4

Rezerwa –
7,29 zł Kredyt
– 65,61 zł

Depozyt –

72,9

zł

343,9 zł

Kreacja pieniądza z perspektywy całego systemu
bankowego

M = D1 * (1/r) = 1000 * (1/0,2) =
5000 zł

D = R / r = wartość rezerw / wskaźnik rezerwy
obowiązkowej

Bank

Przyjet
y
depoz
yt

Wymagan

e rezery
(20%)

Rezerwy

nadwyżko
we

Udzielon

y
kredyt

Dodatkowa

ilość

pieniądza w

obiegu

Bank 1

1 000,0 zł

200,0 zł

800,0 zł

0,0 zł

Bank 2

800,0 zł

160,0 zł

640,0 zł

800,0 zł

Bank 3

640,0 zł

128,0 zł

512,0 zł

640,0 zł

Bank 4

512,0 zł

102,4 zł

409,6 zł

512,0 zł

Bank 5

409,6 zł

81,9 zł

327,7 zł

409,6 zł

......

Razem

5 000,0 zł

1 000,0 zł

4 000,0 zł

Rodzaje operacji
bankowych

Operacje
bankowe

Operacje

czynne
(AKTYWNE)

Operacje

bierne
(PASYWNE)

Operacje

pośredniczą
ce

Operacje rozliczeniowe

Pośrednictwo w obrocie papierami
wartościowymi

Inne operacje (np. gwarancje
bankowe)

Klasyfikacja usług rozliczeniowych świadczonych
przez banki

rozliczenia krajowe

rozliczenia
zagraniczne

Kryterium

zasięgu

rozliczeń

bezgotówkowe

gotówkowe

formy rozliczeń

prywatne

gospodarcze
(handlowe)

motywów
rozliczenia

Co to jest obrót gotówkowy i bezgotówkowy?



Obrót bezgotówkowy:



rozliczenia pieniężne,



w których na każdym etapie
cyklu

rozliczeniowego

dokonywany jest transfer
środków pieniężnych



z i na rachunki bankowe,



a więc zarówno po stronie
dłużnika (płatnika), jak i po
stronie wierzyciela
(beneficjenta)



Transakcje bezgotówkowe
dotyczą rozliczeń pieniężnych, w
których obie strony rozliczenia
(dłużnik i wierzyciel) posiadają
rachunek bankowy i na żadnym
etapie rozliczeń nie dochodzi do
użycia gotówki



Jakiekolwiek użycie gotówki na
którymś z etapów
przeprowadzania rozliczenia
oznacza obrót gotówkowy.



Obrót
bezgotówkowy:



klasyczny - płatność
odbywa się poprzez
bezpośrednie (tj. „z ręki do
ręki”) lub pośrednie (np.
przez pocztę, Western
Union lub MoneyGram)
przekazanie gotówki od
dłużnika do wierzyciela



rozliczenie „quasi”
gotówkowe (przez wpłatę
gotówkową), w której
dłużnik wpłaca gotówkę w
kasie poczty, banku lub
pośrednika
rozliczeniowego, ale
odbiorca płatności
(beneficjent) otrzymuje
wpłacone środki na swój
rachunek bankowy.

Udział procentowy płatności gotówkowych i
bezgotówkowych w liczbie płatności detalicznych w
Polsce

9
8

9
4

9
0

8
9

1
0

1
1

10
0

9
0
8
0
7
0
6
0
5
0
4
0
3
0
2
0
1
0

2005
2007

200
9

201
0

Płatności gotówkowe

Płatności

bezgotówkowe

Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mogą zastąpić gotówkę?, Adam
Tochmański, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II
Forum Rynku Usług Płatniczych Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.

Porównanie Polski i innych krajów w zakresie
udziału gotówki w całkowitej wartości płatności
detalicznych w 2008 r. (%)

łg

ło

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100
%

Główne wady i zalety obrotu gotówkowego

Zalety

Wady



Szybkość i łatwość płacenia (np.



Brak pełnego

bezpieczeństwa

nie trzeba pamiętać numeru PIN)

(niejednokrotnie

bezpowrotna utrata



Anonimowość

w przypadku kradzieży)



Możliwość płacenia wszędzie



Możliwość zrobienia

zakupów



Możliwość realnej kontroli

tylko do kwoty posiadanej przy

wydatków (nie wydasz więcej niż

sobie gotówki

masz)



Brak możliwości

zrobienia



Możliwość płacenia bez

nieplanowanych zakupów

dodatkowych opłat



Czasem problemy

związane z



Przyjemność fizycznego kontaktu

wydawaniem reszty

z gotówką



Możliwe fałszerstwa

banknotów



Brak przychodów z gotówki

Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mogą zastąpić gotówkę?, Adam

Tochmański, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II
Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.

Rachunek bankowy



Rachunki bankowe są
podstawowymi produktami
bankowymi



Otwarcie

rachunku

bankowego

następuje  na  wniosek  klienta,  który
przedstawia  stosowne  dokumenty
oraz  podpisuje  umowę  rachunku
bankowego,  w  tym  kartę  wzorów
podpisów.

Rachunki
bankowe

Art. 49. 1. Banki mogą prowadzić w
szczególności następujące rodzaje
rachunków bankowych

Rachunki

oszczędnościo
we

Rachunki

lokat
terminowych

Rachunki

rozliczenio
we

Rachunki

powiernic
ze

Umowa o rachunek bankowy

Umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności:

strony umowy,

rodzaj otwieranego rachunku,

walutę rachunku,

czas trwania umowy,

o ile strony zastrzegają oprocentowanie środków pieniężnych
zgromadzonych na rachunku -wysokość tego oprocentowania
i przesłanki dopuszczalności jego zmiany przez bank, a także
terminy wypłaty, postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji
należnych odsetek,

wysokość prowizji i opłat za czynności związane z
wykonywaniem umowy oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez
bank,

formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie
posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji,

przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,

przesłanki i tryb rozwiązania umowy rachunku bankowego,

10.

zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe
przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość
odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji
posiadacza rachunku

Konto osobiste - Rachunek ROR - podstawowy
produkt bankowy



ROR- podstawowy produkt

bankowości detalicznej



ROR łączy 3 funkcje



funkcję rozliczeniową



funkcję oszczędnościową



funkcję kredytową

Funkcja
rozliczenio
wa

•

poleceni

a
przelewu

•poleceni

a zapłaty

•zlecenia

stałe

•zlecenia

jednorazo
we

•karty

płatnicze

Funkcja
oszczędnościo
wa

•

lokaty
a’vista

•lokaty

terminowe

Funkcja
kredyto
wa

•

debet

w
rachun
ku

•kredyt

odnawial
ny

•karta

kredytowa

NRB - standard numeru rachunku bankowego



Standard NRB stosowany jest w obrocie krajowym



Standard rachunku bankowego dla wszystkich
jednostek banków mających siedzibę w Polsce
stosowany w obrocie krajowym ma następującą
postać:



cc aaaa aaaa bbbb bbbb bbbb bbbb- na dokumentach
papierowych



ccaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbb- postać elektroniczna



gdzie:



cc - dwucyfrowa liczba kontrolna (wyliczana na
podstawie pozostałej części nr rachunku)



aaaa aaaa - ośmiocyfrowy nr rozliczeniowy oddziału
banku



bbbb bbbb bbbb bbbb - szesnastocyfrowy numer
rachunku Klienta

Dla wszystkich banków NRB:

ma długość 26 znaków;

nie zawiera liter;

Klasyfikacja usług rozliczeniowych świadczonych
przez banki



Gotówkowe
operacje
bankowe



Wpłata
gotówkowa w
banku



Czek gotówkowy



Bezgotówkowe
operacje
bankowe



Polecenie
przelewu



Polecenie
zapłaty



Karty płatnicze



Akredytywa



Inkaso



Czek
rozrachunko
wy

Czeki

•

Czek to pisemna dyspozycja wystawcy czeku (trasanta)

udzielona bankowi prowadzącemu jego rachunek
(trasatowi), aby ten obciążył jego rachunek kwotą, na
którą czek został wystawiony oraz wypłacił tę kwotę osobie
wskazanej na czeku (remitentowi).

trasant poleca trasatowi, aby ten zapłacił
remitentowi

Trasant

Trasat

Remitent

Czek zawiera:
1) nazwę „czek” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim

go wystawiono

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej
3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata)
4) oznaczenie miejsca płatności
5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku
6) podpis wystawcy czeku

Rodzaje czeki



Gotówkowe

– upoważniające do podjęcia pewnej sumy

gotówki



Rozrachunkowe

– przeznaczone do realizacji w

formie bezgotówkowej



czek rozrachunkowy potwierdzony



zawiera oświadczenie banku wystawcy, że
czek ma pokrycie na rachunku



potwierdzenie czeku jest ważne tylko 10 dni
od daty wystawienia czeku,



na ten okres bank blokuje odpowiednie środki na
rachunku wystawcy



czek rozrachunkowy gwarantowany



na podstawie umowy między bankiem a
wystawcą, czek realizowany jest bez względu na
stan rachunku wystawcy



w razie braku pokrycia na rachunku bank
automatycznie kredytuje wystawcę czeku do
wysokości sumy gwarantowanej



Polecenie przelewu – dyspozycja klienta banku
obciążenia jego rachunku określoną kwotą, przy
równoczesnym uznaniu tą kwotą wskazanego (w
poleceniu) innego rachunku

•Polecenie

inicjuje

2. Złożenie
polecenia
przelewu

Polecenie przelewu

Dłużni
k

Bank

dłużnika

Obciążenie

rachunku dłużnika

i przekazanie

środków do

systemu rozliczeń

międzybankowych

Bank

wierzyciela

Uznanie rachunku

wierzyciela po

uzyskaniu pieniędzy

z systemu rozliczeń

międzybankowych

Wierzyci
el

4.
Zawiadomieni
e o dokonaniu
przelewu

1.
Faktura

3. Przelew
środków

dłużnik

•Przekazanie

polecenia – w
formie
papierowej lub
elektronicznej

•Polecenie

może być
stałe lub
jednorazowe

•Na rachunku

dłużnika muszą
być środki

System SORBNET i
ELIXIR



System ELIXIR - system
rozliczeń międzybankowych



zlecenia, wystawiane przez Izbę (KIR) i
przekazywane do NBP do zaksięgowania na
rachunkach banków, są rezultatem
kompensaty wzajemnych należności i
zobowiązań banków, wynikających z
indywidualnych zleceń ich klientów.



System SORBNET - tzw. systemem
RTGS (Real Time Gross Settlement
System)



obsługuje rachunki bieżące banków w
złotych prowadzone przez Departament
Systemu Płatniczego w NBP

Wierzyci
el

Dłużni
k

Bank wierzyciela

Uznanie rachunku

wierzyciela po uzyskaniu

pieniędzy z systemu

rozliczeń

międzybankowych

Bank dłużnika

Obciążenie rachunku
dłużnika i przekazanie
środków do systemu
rozliczeń międzybankowych

2. Polecenie
zapłaty

3.
Zgoda

1.Zlecenie polecenia
zapłaty

Polecenie zapłaty - direct debit

Polecenie przelewu

stanowi udzieloną bankowi dyspozycję

dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania
tą kwotą rachunku wierzyciela –

pod warunkiem wyrażenia zgody

przez dłużnika na stosowanie tego sposobu rozliczeń

4. Przelew pieniędzy

Polecenie przelewu

•inicjuje wierzyciel

•zmniejsza czasowe obciążenie dłużnika z tytułu wykonywanych

poleceń przelewu

UMOW
A

Polecenie zapłaty - direct debit - ZASADY



Wszystkie strony transakcji, tzn. wierzyciel i dłużnik

oraz ich banki muszą podpisać odpowiednie umowy
przed rozpoczęciem stosowania tej formy rozliczeń.



Polecenie zapłaty polega na udzieleniu upoważnienia

wierzycielowi do obciążania rachunku bankowego
dłużnika kwotą zobowiązania wynikającą z rachunku
wystawionego przez wierzyciela.



Dłużnikowi przysługuje prawo do cofnięcia w

każdym czasie zgody na polecenie zapłaty



Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty,

w banku prowadzącym jego rachunek, w terminie:



3 0 dni kalendarzowych od dnia dokonania

obciążenia rachunku bankowego - w przypadku
gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna
niewykonująca działalności gospodarczej,



5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia
rachunku bankowego - w przypadku pozostałych
dłużników.

Kiedy warto uruchomić polecenie przelewu, a kiedy
polecenie zapłaty?



Zlecenie przelewów (najlepiej stałe) -
comiesięczne rachunki pozostają w tej
samej wysokości - czynsz, opłata za
Internet, spłata zadłużenia na karcie
kredytowej w kwocie minimalnej lub
ustalonej.



Zlecenie zapłaty - wysokość
rachunków co miesiąc zmienia się -
opłaty za telefon, gaz, elektryczność

Karty płatnicze



Prawo bankowe:



karta płatnicza jest kartą identyfikująca
wydawcę i upoważnionego posiadacza



uprawnia do wypłaty gotówki lub
dokonywania zapłaty



w przypadku karty wydanej przez bank
lub instytucję ustawowo upoważnioną
do udzielania kredytu - także do
dokonywania wypłaty gotówki lub
zapłaty z wykorzystaniem kredytu

Rodzaje kart płatniczych – kryterium – sposób
rozliczania transakcji

Karty
debetowe
Pay now

•wydawana

do rachunku
ROR

•służy jedynie

do
dysponowania
własnymi
środkami na
koncie (lub w
ramach
przyznanego
limitu)

•automatycznie

po dokonaniu
transakcji
rachunek jest
obciążany
wydaną kwotą

Karty
kredytowe
Pay later

•nie ma

konieczności
posiadania
rachunku ROR

•umożliwiają

skorzystanie z
przyznanego przez
bank limitu
kredytowego
przypisanego do
karty

•posiadacz karty

jest zobowiązany
do uregulowania
raz w miesiącu
jedynie kwoty
zwanej minimalną
płatnością lub
kwotą minimalnej
spłaty

•umożliwia

skorzystanie z tzw.
okresu
bezodsetkowego
(grace period)

Karty
obciążenio
we Pay
later

•wydawane

do rachunku
ROR

•klient raz w

miesiącu
obciążany jest
łączną kwotą
dokonanych
przez cały
miesiąc
transakcji i, w
odróżnieniu od

kart
kredytowych,
musi dokonać
spłaty całego
zadłużenia

Karty
przedpłaco
ne Pay
before

•karty pre-

paid,
elektroniczn
e
portmonetki

•karty mogą

być
wydawane w
wersji
spersonalizow
an ej lub bez
nazwiska
posiadacza

Wierzyciel
(sklep)

Dłużnik -
klient

Bank

wierzyciela

Uznanie

rachunku

wierzyciela

(6)

Bank

dłużnika

Obciążenie

rachunku

dłużnika

(4)

Prowizj
a

Autoryzacja

5. Uznanie rachunku banku
wierzyciela

Schemat autoryzacji kart płatniczych

1. Płatność kartą
płatniczą

Centrum

rozliczeniowe
kart

(np. Polcard,

eCard)

Centrum
autoryza
cji

np. Visa,
MasterCard

2. Wykaz transakcji
za pomocą kart
płatniczych

Prowizja

Prowizj
a

Noty
obciążeniowe

(3)

Kto uczestniczy w systemie autoryzacji kart
płatniczych?

•

Akceptant

- punkt handlowo-usługowy honorujący płatność

kartą płatniczą, który zawarł z agentem rozliczeniowym
umowę o przyjmowanie zapłaty przy użyciu elektronicznych
instrumentów płatniczych;

•

Agent rozliczeniowy

(Acquirer)-

instytucja

pośrednicząca pomiędzy Akceptantem a Emitentem karty
(ew. jego organizacją płatniczą).

• Agent rozliczeniowy dokonuje autoryzacji, czyli

potwierdzenia, że osoba posługująca się daną kartą
jest uprawniona do dokonania płatności (np. posiada
odpowiednie środki na koncie) a także rozliczania i
przetwarzania transakcji.
•Największym polskim Agentem rozliczeniowym jest

POLCARD.

•

Emitent

(Issuer) - wydawca karty płatniczej, najczęściej

bank

•

Organizacja płatnicza

- organizacja zrzeszająca wydawców

kart płatniczych oraz agentów rozliczeniowych w ramach
danego systemu płatniczego i udostępniająca im swój znak
towarowy (logo) – MasterCard, Visa.

Czy karty płatnicze są bezpieczne?



Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o

elektronicznych instrumentach płatniczych



O ile umowa nie przewiduje inaczej,

posiadacza obciążają operacje dokonane z
użyciem utraconej karty płatniczej do czasu
zgłoszenia wydawcy jej utraty,
do kwoty stanowiącej

równowartość w złotych

150 euro.

Jak wygląda karta płatnicza?

Karty partnerskie (co-brandowe)

•Programy kart Co-branded

stwarzają wydawcom szansę
na zwiększenie zyskowności
portfolio kart płatniczych.

•MasterCard wprowadził na

rynek pierwszą na świecie
kartę kredytową Co-branded i
do dziś pozostaje liderem w
tej dziedzinie.

•Program Co-branded opiera

się na współpracy banku z inną
instytucją i ma na celu
rozpowszechnienie marki karty
wśród klientów danej
instytucji.

•Wydanie karty łączy się z

reguły z programem
lojalnościowym, związanym z
produktami i usługami
partnera, którym jest
najczęściej organizacja
komercyjna.

Karty afinity

•Karty płatnicze typu
Afinity to karty
wydawane przez banki
we współpracy z
organizacjami
niekomercyjnymi w
celu wspierania ich
działalności.

•Równocześnie
organizacja
charytatywna
otrzymuje od banku
wydającego kartę
określone kwoty, które
nie obciążają
posiadacza karty. On,
przy każdorazowym
użyciu karty Afinity,
wspiera w ten sposób
wybraną organizację.



Działalność kredytowa banków

komercyjnych



Zagadnienia:



definicja kredytu i pożyczki bankowej,



r odzaje kredytów,



oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i detalicznych,



dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa i jej istotne elementy,



ocena ryzyka kredytowego, ocena zdolności kredytowej,



monitorowanie i administrowanie kredytami,



credit – scoring,



zabezpieczenie zwrotności kredytów.

UMOWA O KREDYT BANKOWY



Bank zobowiązuje się do:



oddania do dyspozycji kredytobiorcy



na czas oznaczony w umowie



określonej kwoty środków pieniężnych,



z przeznaczeniem na określony cel.



Kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z
kredytu:



na warunkach określonych w
umowie,



zwrotu kwoty wykorzystywanego kredytu z
odsetkami



w określonym terminie
spłaty



oraz spłaty prowizji od udzielonego
kredytu.

Co to jest kredyt bankowy?

(art. 69 Ustawy Prawo

bankowe)



Bank, określa:



warunki kredytu



jest uprawniony do kontroli jego
wykorzystania



uzależnia przyznanie kredytu od zdolności
kredytowej,



nie jest zobowiązany do udzielenia

kredytu, nawet jeżeli osoba ubiegająca się

o kredyt ją posiada

Cechy kredytu

Odpłatność



w formie



odsetek bankowych

liczonych wg

określonej stopy

procentowej,



prowizji i opłat

Zwrotno
ść

każdy kto otrzyma

kredyt, ma

obowiązek zwrócić

go w ustalonym z

bankiem

terminie

Cechy kredytu

Cechy umowy kredytu bankowego



umowa dwustronnie zobowiązująca,



umowa odpłatna

- kredytobiorca zobowiązany jest do

zapłaty odsetek od wykorzystanego kredytu, odsetek za
zwłokę od kredytu nie spłaconego w terminie, prowizji
określonych w umowie,



umowa terminowa-

bowiem musi być w niej oznaczony

termin, na jaki została zawarta,



umowa celowa-

zawsze wskazany jest cel, na jaki

powierzane są kredytobiorcy środki pieniężne oddane
mu do dyspozycji,



zobowiązanie pieniężne-

przez umowę o udzielenie

kredytu bank może się zobowiązać tylko do oddania do
dyspozycji kredytobiorcy oznaczonej ilości środków
pieniężnych, a kredytobiorca jest zobowiązany do jej
zwrotu na określonych warunkach,



umową, która jest zastrzeżona

do wyłącznej kompetencji

banków, ponieważ działalnością kredytową mogą
zajmować się jedynie banki.

Umowa pożyczki – Kodeks Cywilny

Tytuł XIX. POŻYCZKA



Art. 720.



§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę

zobowiązuje się przenieść na własność biorącego
określoną ilość pieniędzy (...), a biorący
zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.



§ 2. Umowa pożyczki, której wartość

przenosi pięćset złotych, powinna być
stwierdzona pismem.



Art. 723. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest

oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić
pożyczkę

ciągu

sześciu

tygodni

wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

Pożyczka a kredyt - różnice

Czynność bankowa

Kredyt

Pożyczka

Instytucje
uprawnione do
udzielania

banki

banki, instytucje

finansowe, osoby prawne,
osoby fizyczne

Podstawa prawna

Prawo bankowe

Kodeks cywilny

Rodzaj własności

Oddanie

dyspozycji
kredytobiorcy
środków należących
do banku

Przeniesienie własności

środków pieniężnych lub
rzeczy

Sposób wykorzystania

Na warunkach i

zasadach określonych

w umowie kredytowej

Dowlony

Cel

Konkretny,

sprecyzowany i
wskazany w umowie

Dowlony, nieistotny

Rodzaj umowy

Pisemna pod

rygorem
nieważności

Pisemna tylko do

celów dowodowych,

może być np. ustna

Oprocentowanie

Występuje

Dowolnie

Klasyfikacja kredytów
bankowych

Przedmiot kredytowania



kredyty dla osób

indywidualnych



kredyty dla przedsiębiorstw

Okres kredytowania



kredyty krótkoterminowe (do 1

roku)



kredyty średnioterminowe (1-3

lat)



kredyty długoterminowe (pow. 3

lat)

Formy prawnej zabezpieczenia



kredyty niezabezpieczone



kredyty zabezpieczone

Waluta kredytu



kredyty złotowe



kredyty dewizowe



kredyty denominowane

Metoda kredytowania



kredyt w rachunku bieżącym



kredyt w rachunku kredytowym



kredyt odnawialny

(rewolwingowy)



kredyt lombardowy



kredyt kart kredytowych

Cel, przedmiot kredytowania



kredyty ratalne



kredyty samochodowe



kredyty hipoteczne, budowlane



kredyty na zakup

papierów wartościowych

Umowa kredytu powinna być zawarta
na piśmie! Co określa?

strony umowy



KREDYTDAWCA - bank, konsorcjum bankowe



KREDYTOBIORCA - konsument, osoby prawne

kwotę i walutę kredytu



kredyty walutowy (EUR, USD, CHF) lub złotowy

cel, na który kredyt
został udzielony



bank ma obowiązek kontrolowania wykorzystania
udzielonego kredytu



kredytobiorca ma obowiązek wykorzystywania kredytu
zgodnie z umową i umożliwić bankowi kontrolowanie

zasady i termin spłaty
kredytu



bank określa sposób i termin spłat rat kapitałowych
wraz z odsetkami w harmonogramie spłat



raty mogą być spłacane w ratach równych lub w
ratach malejących

wysokość
oprocentowania kredytu
i warunki jego zmiany



oprocentowanie to wynagrodzenie kredytodawcy



bank jest zobowiązany do określenia warunków
zmiany oprocentowania i sposobu powiadomienia
kredytobiorcy

zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu

terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje

warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja

Oprocentowanie

to wynagrodzenie za

udostępnienie środków finansowych

•stałe

•zmienne

Oprocentowanie

składa się z dwóch elementów:

•podstawowej stopy procentowej (stopa bazowa –

WIBOR)

•dodatkowych punktów procentowych, związanych z

ryzykiem ponoszonym przez bank

Oprocentowanie

w praktyce zależy od:

•okresu kredytu

•oceny klienta

•jakości zabezpieczeń

Prowizja

to opłata ponoszona przez kredytobiorcę za

usługi bankowe związane z udzieleniem kredytów

Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja

Inne koszty kredytu:

•opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego

•opłata za wcześniejszą spłatę

•ubezpieczenie

Wyciąg z taryfy prowizji i opłat:

Opłata przygotowawcza za rozpatrzenia wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy
o udzielenie kredytu/pożyczki:

•będącego kredytem konsumenckim 50,00 zł
•nie będącego kredytem konsumenckim 0,00 zł

1.Udzielenie kredytu - od kwoty kredytu/pożyczki: od 0% do 3,5%

2.Wcześniejsza całkowita spłata kredytu/pożyczki (z wyłączeniem kredytów i pożyczek

podlegających ustawie o kredycie konsumenckim) - od kwoty spłaty:

•ze zmienną stopą procentową 1,5% nie mniej niż 200 zł
•ze stałą stopą procentową 2% nie mniej niż 200 zł

3. Zmiana waluty kredytu/pożyczki - od kwoty aktualnego zadłużenia od 0,8%

4.Oszacowanie wartości nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenie

kredytu lub pożyczki hipotecznej od każdej nieruchomości od 200,00 zł

5.Inne czynności wykonane na wniosek klienta związane ze zmianą postanowień

umowy kredytu mieszkaniowego wymagające sporządzenia aneksu do umowy
150,00 zł
6.Inne czynności wykonywane na życzenie klienta lub za klienta 50,00 zł

Schemat procedury kredytowej

Przyjęcie wniosku kredytowego i jego sprawdzenie

pod względem formalnym

Badanie zdolności kredytowej

Określenie możliwości zabezpieczenia prawnego

spłaty kredytu wraz z odsetkami i opłatami

Decyzja komitetu kredytowego o udzieleniu

bądź odmowie udzielenia kredytu

Nnegocjacje warunków umowy kredytowej,

zawarcie umowy kredytowej

Monitoring kredytowy (i ewentualne zmiany

warunków umowy na wniosek kredytobiorcy)

Ocena formalna i merytoryczna wniosku
kredytowego

Ocena formalna
(Etap I)
Sprawdzenie czy :



wszystkie wymienione w zestawieniu załączniki zostały
dostarczone i czy są one wystarczające do rozpatrzenia wniosku
przez bank,



wniosek kredytowy został podpisany przez osoby upoważnione,



przeznaczenie kredytu jest zgodne z rodzajem prowadzonej
działalności,



proponowane formy zabezpieczenia spłaty kredytu są
akceptowane przez bank



wnioskowana kwota kredytu nie przekracza określonego przez
prawo bankowe poziomu procentowego funduszu własnych
banku, tzw. współczynnika koncentracji,



wnioskowana kwota kredytu nie przekracza kompetencji osób
upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie zobowiązań
majątkowych,

Ocena merytoryczna (Etap II)
 W analizie merytorycznej wniosku, bank dokonuje oceny:



prawnej,



sytuacji ekonomiczno- finansowej wnioskodawcy,



zdolności kredytowej,



wysokości potrzeb kredytowych,



jakości zabezpieczeń spłaty kredytu.

Zdolność kredytowa – podstawy
warunek! art. 70 Prawa bankowego



Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności

kredytowej kredytobiorcy.



Przez zdolność kredytową rozumie się:



zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z
odsetkami w terminach określonych w umowie.



Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na
żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne
do dokonania oceny tej zdolności.



Osobie fizycznej, prawnej, które nie mają zdolności

kredytowej, bank może udzielić kredytu pod
warunkiem:



ustanowienia szczególnego sposobu
zabezpieczenia spłaty kredytu,



Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić

podejmowanie przez bank czynności związanych z
oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz
kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych -
metody

Analiza ilościowa



ustalenie wysokości uzyskiwanych
dochodów



ustalenie stabilności uzyskiwanych
dochodów



sprawdzenie czy dochody gwarantują spłatę
kredytu wraz z odsetkami w ustalonym
przez bank terminie.



Źródłem

informacji

są

dokumenty

dostarczane

przez

konsumentów,

potwierdzające

poziom

uzyskiwanych

dochodów



Na podstawie dochodu pozostającego w
dyspozycji konsumentów, bank bada i
określa zdolność kredytową.

Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych -
metody

Analiza jakościowa



Ocena wiarygodności kredytowej przeprowadzana w
oparciu o cechy jakościowe, wpływające na skłonność
konsumenta do regulowania zobowiązań kredytowych



osobiste cechy konsumenta - wiek, status
rodzinny (rodzina, dzieci), status mieszkaniowy
(dom, mieszkanie), majątkowy, wykształcenie,
formę zatrudnienia (umowa o pracę, o dzieło, na
zlecenie, działalność gospodarcza) wykonywany
zawód, stosunek do służby wojskowej itp.



historia współpracy z bankami - na podstawie
informacji z BIK



ryzyko transakcji kredytowej - wysokość
kredytu, czas trwania kredytu, udział własny
klienta oraz jakość zabezpieczeń.



Wysokość

kredytu zależy od wysokości osiąganych

stałych dochodów.



Dochody

klienta

pomniejszane

są

wydatki

stałe oraz

spłaty

rat

potencjalnego kredytu.



Skorygowany

dochód

jest dzielony

przez

ilość

osób

rodzinie

(zwłaszcza tych pozostających na utrzymaniu
kredytobiorcy).

Wyliczona kwota określa, jaki dochód przypada na

jednego członka w rodzinie i czy tak skalkulowany

dochód warunkuje zachowanie zdolności kredytowej

Dn – średni miesięczny dochód netto
gospodarstwa domowego, tj. przychód o
charakterze stałym pomniejszony o składki
ZUS i podatek dochodowy

R – rata wnioskowanego kredytu wraz z
odsetkami

Z – miesięczne zobowiązania finansowe
(np. czynsz, energia, telefon, gaz,
alimenty,

spłata

zaciągniętych

wcześniej kredytów)

L – liczba osób korzystających z

dochodów S – kwota ustalona przez

bank

Jak wyznacza jest zdolność kredytowa?

Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych -
metody

Credit scoring



zaliczany jest do metod punktowych,



mechanizm działania opiera się na przydzielaniu

ocenianym zmiennym (cechy ilościowe i jakościowe)

punktów w karcie scoringowej, które po zsumowaniu

stanowią miarę oceny potencjalnego kredytobiorcy

banku



polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej
Klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem
Klientów, którzy już otrzymali kredyty



im bardziej profil danego Klienta jest podobny do profilu
Klientów terminowo spłacających swoje kredyty w
przeszłości, tym lepszą ocenę punktową otrzyma



w karcie scoringowej uwzględnia się m.in. następujące
cechy gospodarstwa domowego: wiek, płeć, stan
rodziny, liczba osób pozostająca na utrzymaniu
kredytobiorcy, status mieszkaniowy, wysokość
miesięcznych dochodów wykształcenie, zatrudnienie,
wykonywany zawód, zajmowane stanowisko, posiadane
karty płatnicze, osiągnięte dochody itp.

Przykład skróconej i uproszczonej karty
scoringowej

Charakterystyki i ich atrybuty

Wagi

5. Długość okresu zamieszkania pod
obecnym adresem

1. Zawód lub charakter pracy klienta
profesjonalista lub członek kadry kierowniczej

więcej niż rok

robotnik wykwalifikowany

rok lub mniej

pracownik biurowy

6. Telefon w domu lub mieszkaniu

student

tak

robotnik niewykwalifikowany

nie

pracownik pracujący w niepełnym wymiarze
czasu

7. Liczba osób pozostających na
utrzymaniu podawana przez klienta

2. Status mieszkaniowy
właściciel domu

nikt

najemca domu lub mieszkania

jedna

mieszkający przy rodzinie

dwie

3. Ocena wiarygodności kredytowej

trzy

bardzo dobra

więcej niż trzy

przeciętna

8. Prowadzone rachunki bankowe

brak danych

rozliczeniowe

niska

tylko rachunek oszczędnościowy

stanowisku

tylko oszczędnościowo-rozliczeniowy

więcej niż rok

brak rachunku

Klient dobry – kredyt przyznany

43-30

Klient przeciętny- przyznanie kredytu pod
warunkiem ustanowienia dodatkowych
zabezpieczeń

29-15

Klient zły – odmowa kredytu

14-0

Zalety credit scoring



Ocena ryzyka kredytowego w oparciu o metody

punktowe zyskuje na obiektywizmie, prostocie,

kompleksowości i przejrzystości.



Obiektywizm oceny zdolności

kredytowej

gwarantowany jest

poprzez bezstronność

zastosowanego systemu

scoringowego oraz wyeliminowanie

czynnika ludzkiego.



Prostotę

osiąga się dzięki zalgorytmizowaniu

procesu oceny oraz łatwej interpretacji

wyników przez analityka.



Kompleksowość

wynika, z jednej strony, z

wykorzystania większej liczby zmiennych w

analizie, z drugiej natomiast, z

uwzględnienia takiego samego zakresu

czynników, niezależnie od czasu i osoby

dokonującej analizy.



Przejrzystości

ocenie nadaje system

informatyczny niezbędny w celu obsługi

metod punktowych, który kontroluje

kolejności prawidłowy przebieg

poszczególnych faz procedury oceny

ryzyka kredytowego.

Analiza ilościowa i jakościowa – ocena
zdolności kredytowej firm



Wstępna analiza sprawozdań finansowych –

bilans,

rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływów
środków pieniężnych



Analiza wskaźnikowa

w oparciu o zestaw mierników

obrazujących wyniki działalności przedsiębiorstwa:



Wskaźniki płynności finansowej

- czy firma posiada

zdolność do terminowego wywiązywania się z
bieżących zobowiązań.



Wskaźniki rentowności

– czy firma działa efektywnie?



Wskaźniki sprawności działania przedsiębiorstwa

–

czy środki w przedsiębiorstwie są efektywnie
gospodarowane?



Wskaźniki zadłużenia i stopy pokrycia

– czy firma

jest w stanie regulować soje zobowiązania z z tytułu
dostaw, podatków, ubezpieczeń i kredytów.



Analiza

jakościowa



zawiera informacje jakościowe nie

ilościowe



stanowi uzupełnienie oceny kondycji

finansowej



przeprowadzana przy wykorzystaniu

metody

SWOT, i biznes planów, które określają szanse
rozwojowe przedsiębiorstwa, sposób realizowania
zamierzonych celów oraz stopień opłacalności

przedsięwzięcia



Zabezpieczenie pozwala bankom na
odzyskanie przekazanych kredytobiorcy
środków wraz z należnymi odsetkami, w
przypadku braku wywiązywania się z
terminowego regulowania zobowiązań



Dobre zabezpieczenie powinno być:



płynne (łatwość zbycia na wolnym rynku)



łatwo rejestrowalne (dla zabezpieczeń
rzeczowych)



łatwe w wycenie



łatwe do obciążenia

Po co bank wymaga zabezpieczenia spłaty kredytu?

Podstawowe rodzaje zabezpieczeń spłaty kredytu?



Poręczenie według prawa
cywilnego



Weksel własny in blanco



Poręczenie wekslowe (awal)



Gwarancja bankowa



Przelew wierzytelności



Przystąpienie do długu
kredytowego



Pełnomocnictwo



Ubezpieczenie kredytu



Zastaw ogólny



Zastaw rejestrowy



Zastaw na prawach



Przewłaszczenie na
zabezpieczenie



Kaucja



Blokada środków na
rachunku bankowym



Hipoteka

Zabezpiecze

nia
osobiste

Zabezpiecze

nia
rzeczowe

Poręczenie według prawa cywilnego



DEFINICJA - Umowa, w której poręczyciel
zobowiązuje się do spłaty kredytu udzielonego
przez bank, w przypadku gdy kredytobiorca nie
spłaci go w wyznaczonym w umowie kredytowej
terminie.



Poręczenie oparte jest na przepisach kodeksu
cywilnego i musi być złożone na piśmie.



Poręczenie może być bezterminowe lub
terminowe.



Poręczenia może udzielić osoba fizyczna lub
prawna.



W przypadku nieważności umowy kredytowej –
poręczenie wg prawa cywilnego wygasa w
przeciwieństwie do awalu złożonego na wekslu,
który jest zobowiązaniem abstrakcyjnym
niezależnym od umowy kredytowej.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Weksel własny in blanco - weksel niezupełny,

gwarancyjny



Zawiera pisemne, bezwarunkowe przyrzeczenie
zapłacenia określonej sumy pieniężnej przez
wystawcę na rzecz osoby, która weksel posiada.
Jest to sformalizowany zapis długu podlegający
prawu wekslowemu.



Wystawcą weksla własnego może być każdy kto
posiada zdolność zaciągania zobowiązań.



Weksel własny in blanco nie posiada istotnych
elementów określonych w art. 101 - sumy
wekslowej, terminu płatności, miejsca płatności.



Jego głównym przeznaczeniem jest zabezpieczenie
udzielonego kredytu.



Ważne jest, iż na wekslu własnym in blanco powinien
znajdować się podpis wystawcy złożony w zamiarze
zaciągnięcia zobowiązania wekslowego.



Weksel własny in blanco zawiera upoważnienie
kredytodawcy (odbiorcy weksla), do jego wypełnienia
poprzez wpisanie na nim:



Kwoty, na jaką opiewa zabezpieczona wierzytelność - jako
suma wekslowa.



Dnia wymagalności zabezpieczonej wierzytelności - jako
terminu płatności weksla.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk –
Katowice – Warszawa, 2007

Awa
l



Awal
jest

poręczenie
m

udzielony
m

za
osobę

zobowiązaną
wekslowo.



Poprzez
wekslo
wy

złożenie podpisu
na

wekslu
poręczyciel

odpowiadasolidarnie za
zobowiązania

dłużnika wekslowego.



Poręczenie może obejmować część lub
całość sumy wekslowej.



Przed        przyjęciem        poręczenia
wekslowego        bank  powinien  sprawdzić
zdolność  kredytową  poręczyciela,  czy  może
on  w  przypadku  braku  spłaty  kredytu  przez
kredytobiorcę spłacić kredyt.



Awal    może    być      udzielany    przez    osoby
fizyczne    –  posiadające        zdolność        do
zaciągania    zobowiązań wekslowych.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Gwarancja bankowa



Gwarancja bankowa to



pisemne zobowiązanie banku



do spłaty kredytu



wraz z odsetkami i innymi kosztami



w przypadku, gdy kredytobiorca nie spłaci
kredytu w terminie określonym w umowie
kredytowej.



Gwarancja w odróżnieniu od
poręczenia jest zobowiązaniem
abstrakcyjnym niezależnym od umowy
kredytowej.



Korzystają z niej głównie
przedsiębiorcy, w tym osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Przelew wierzytelności (cesja wierzytelności)



Przelew wierzytelności (cesja wierzytelności)



jest umową



między kredytobiorcą a bankiem udzielającym
kredytu,



na mocy której kredytobiorca przenosi na

bank prawo do swoich wierzytelności wobec
osoby trzeciej (np. od której ma otrzymać

płatności za sprzedane towary, usługi).



Cesja    może    dotyczyć    wierzytelności    już
istniejących  jak  i przyszłych.     Wierzytelności
objęte    cesją     muszą     być bezsporne i realne
do ściągnięcia.



Z    tej    formy    zabezpieczenia    prawnego
korzystają    głównie  przedsiębiorcy,      osoby
fizyczne   prowadzące   działalność gospodarczą.



Przy      kredytach      udzielanych      osobom
fizycznym      banki  stosują    bardzo    często    jako
zabezpieczenie    spłaty    kredytu  cesje    praw    z
polisy    ubezpieczeniowej    mieszkania,    domu

jednorodzinnego, samochodu, itp.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk –
Katowice – Warszawa, 2007

Przystąpienie do długu
kredytowego



Przystąpienie do długu
kredytowego



dotychczasowego

kredytobiorcy

przystępu
je

osoba trzecia w charakterze dłużnika
solidarnego.



Dotychczasowy dłużniknie zostaje
zwolniony

z obowiązku spłaty

kredytu,



a nowy dłużnik odpowiada wobec banku
za spłatę kredytu, jakby to on sam zaciągał
kredyt.



Odmiennie niż poręczyciel, który
odpowiada wobec banku za spłatę kredytu
cudzego.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Zastaw ogólny i zastaw
rejestrowy



Zastaw
ogólny



ustanawiany jest przez bank na zbywalnych
rzeczach ruchomych



przedmiot zastawu jest wydany bankowi.



Rzeczy będące przedmiotem zastawu powinny
być oznaczone w sposób umożliwiający ich
identyfkację.



Zastaw rejestrowy



Ustanawiany na zbywalnych rzeczach
ruchomych z pozostawieniem ich w
posiadaniu zastawcy (kredytobiorcy) lub
osoby trzeciej.



Umowa zastawu musi być sporządzona na
piśmie pod rygorem nieważności zastawu.



Zastaw powstaje z chwilą wpisania umowy do
rejestru zastawów prowadzonego przez sąd
rejonowy.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Przewłaszczenie na zabezpieczenie



Przewłaszczenie na zabezpieczenie



przeniesieniu przez kredytobiorcę na
bank posiadanych przez niego rzeczy

ruchomych, np. maszyn, urządzeń,
samochodów, surowców, itd.



Umowa przeniesienia własności powinna
być sporządzona na piśmie z zawartym
warunkiem, że w przypadku terminowej
spłaty kredytu wraz z należnymi

odsetkami i innymi kosztami,
przeniesienie własności wygasa i
kredytobiorca ponownie staje się
właścicielem tej rzeczy ruchomej.



Wraz z umową przewłaszczenia powinna
być dokonywana cesja praw z polis
ubezpieczeniowych tych rzeczy
ruchomych, których prawo własności

zostało przeniesione na Bank.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk –
Katowice – Warszawa, 2007

Blokada środków na rachunku
bankowym



Blokada środków na rachunku
bankowym –



dokonywana jest na pisemne zlecenie
posiadacza rachunku (nie zawsze musi to
być kredytobiorca, może być osoba
trzecia) przez bank prowadzący dany
rachunek.



Bank ten powinien wydać posiadaczowi
rachunku potwierdzenie dokonania
nieodwołalnej blokady, przyjmując
jednocześnie na siebie obowiązek
utrzymania tej blokady.



Blokada może być dokonana na
rachunkach
środków pieniężnych złotowych i
walutowych.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka



Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym



Bank na rzecz którego ustanowiona została
hipoteka, nie może zarządzać tą
nieruchomością jak właściciel.



Bankowi przysługuje prawo do zaspokojenia z
nieruchomości, na której jest ustanowiona
hipoteka swoich roszczeń – tylko w przypadku
niespłacenia kredytu, którego zabezpieczeniem
była hipoteka na tej nieruchomości.



Hipoteka



może

być ustanowiona

jedyniena

zabezpieczenie oznaczonej wierzytelności,



może być ustanowiona na nieruchomości -
nie można obciążyć rzeczy ruchomej.



wierzyciel może dochodzić zaspokojenia
swoich roszczeń niezależnie od tego, czyją
własnością stała się nieruchomość.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka



Hipoteka może być ustanawiana wyłącznie
przez właściciela nieruchomości
niezależnie, czy jest on dłużnikiem
osobistym banku, czy osobą trzecią.



Gdy hipoteka zostaje ustanawiana na
nieruchomości osoby trzeciej, staje się ona
dłużnikiem rzeczowym banku – tj. odpowiada
przed bankiem tylko z obciążonej
nieruchomości.



Nie jest współkredytobiorcą ani
poręczycielem, czy osobą przystępującą do
długu.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka



Ustanowienie hipoteki na rzecz banku powstaje z
chwilą dokonania wpisu do księgi wieczystej
nieruchomości prowadzonej przez sąd rejonowy.



Wniosek o dokonanie wpisu może być złożony przez

właściciela nieruchomości lub przez bank udzielający
kredytu.



Wniosek musi zawierać określone elementy, takie jak:



oznaczenie właściwego dla miejsca położenia

nieruchomości sądu rejonowego,



numer księgi wieczystej,



oznaczenie banku (nazwa banku, jego siedziba), na rzecz

którego ma być ustanowiona (wpisana) hipoteka,



oznaczenie osoby, której prawo ma być wpisem

dotknięte – czyli identyfikacja właściciela nieruchomości

lub użytkownika wieczystego,



wartość

przedmiotu

wniosku, czyli wysokość

wpisu

hipoteki wyrażona w złotych lub w walucie

obcej,



f) żądanie wpisu hipoteki i określenie rodzaju hipoteki,



g) podpis wnioskodawcy.

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk –
Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka - rodzaje

Źródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZĘŚĆ I, PRACA ZBIOROWA,
Gdańsk – Katowice – Warszawa, 2007

Hipoteka

umowna

zwykła



Stosowana jest

wyłącznie przy

zabezpieczaniu

oznaczonej

wierzytelności, czyli
wierzytelność ta

istnieje i znana jest

jej określona

wysokość.



Źródłem

powstania

hipoteki zwykłej

jest umowa

zawarta

pomiędzy

bankiem a

właścicielem

tejże

nieruchomości.

Hipoteka

umowna

kaucyjna

Stosowana jest

jako

zabezpieczenie

wierzytelności:



mogących powstać

w przyszłości, tzw.

wierzytelności

przyszłe,



nieustalonej

wysokości,



Źródłem powstania

hipoteki kaucyjnej

jest umowa

kredytowa zawarta

pomiędzy bankiem

a właścicielem

nieruchomości.

Hipoteka

przymusowa



Powstaje na skutek

jednostronnego

żądania wierzyciela,

czyli powstaje bez

zgody właściciela

nieruchomości.



Nie służy uzyskaniu

kredytu lecz

zabezpieczeniu i

egzekucji
wierzytelności już

istniejącej.



W celu ustanowienia

hipoteki przymusowej

wierzyciel musi
uzyskać odpowiednie

orzeczenie, które
stanowi podstawę jej

wpisu do księgi

wieczystej

Document Outline