Obieg węgla i azotu w 

przyrodzie

Obieg węgla w przyrodzie

• Węgiel (C) to podstawowy pierwiastek budulcowy 

związków organicznych. W żywą materię 
organiczną zostaje wbudowany w postaci CO2  
asymilowanego przez autotrofy (rośliny zielone, 
bakterie samożywne).

 

Dzięki istniejącym 

łańcuchom pokarmowym węgiel przedostaje się w 
postaci roślinnych związków o organicznych do 
konsumentów 1 rzędu (roślinożerców), a 
następnie do konsumentów 2 rzędu (mięsożerne). 
Ze związków organicznych węgiel wraca do 
obiegu jako CO2, powstający w procesie 
oddychania heterotrofów i autotrofów. 

• Rozkład materii organicznej, przebiegający z 

udziałem reducentów, oraz oddychanie 
producentów, a głównie konsumentów, pozwala 
utrzymać na stałym poziomie zawartość CO2 w 
atmosferze (0,03%). Jednakże obecnie bilans ten 
ulega pewnemu zachwianiu, m.in. na skutek 
przemysłowego przetwarzania związków 
zawierających węgiel (spalanie ropy, drewna). Do 
atmosfery dostaje się więcej CO2 (co w niedługim 
czasie może sprawdzić, że osiągnie on wartość 
0,04%). A ponieważ CO2 jest głównym 
składnikiem zatrzymującym wypromieniowanie 
przez Ziemię ciepło, to stan ten może 
spowodować podwyższenie temperatury na Ziemi 
i doprowadzić do tzw. efektu cieplarnianego. 

• Dwa szczególne ważne procesy biologiczne, które 

decydują o krążeniu węgla w biosferze to 
fotosynteza i oddychanie.

• Największą ilość węgla znajduje się w litosferze w 

postaci skał osadowych jak węglany, łupki 
krystaliczne, węgiel i ropa naftowa.

• Duże ma znaczenie uwalnianie węgla do atmosfery 

w trakcie spalania surowców energetycznych 
wydobytych z Ziemi. Uwalnianie węgla z tych 
zasobów jest ok. 300 razy większe niż uzupełnianie 
zapasów węgla biosfery w postaci złóż torfu.

• Największy przepływ w globalnym cyklu węgla 

odbywa się pomiędzy atmosferą a roślinnością 
lądową oraz między atmosferą a oceanami. Te dwa 
strumienie węgla są niemal l równe, a średni czas 
przebywania atomu węgla w atmosferze wynosi ok. 
trzech lat.

• Koncepcja tego gazu zmienia się zarówno w ciągu 

doby jak i w ciągu roku. W nocy, kiedy nie ma 
fotosyntezy , a jest oddychanie, koncepcja tego 
gazu w pobliżu ziemi może wynosić 400 części na 
milion. Koncepcja ta zmniejsza się z chwilą 
pojawienia się świata. W południe nad koronami 
drzew może ona być nawet o kilkanaście części 
na milion mniejsza. Koncentracja CO2 w 
atmosferze osiąga maksymalne nasycenie na 
północ od 30stopni szerokości geograficznej 
północnej we wrześniu i kwietniu.

• Stopień wiązania dwutlenku węgla zależy od 

rodzaju roślinności.  Szybko rosnący las tropikalny 
na jednym metrze kwadratowym może w ciągu 
roku przyswoić 1-2 kg węgla