Dyplomacja wielostronna 

narzędziem poszukiwań 

rozwiązań sporów 

międzynarodowych

Pojęcie dyplomacji

• Dyplomacja 

to opierający się na 

założeniach naukowych zespół metod 
i środków służących realizacji polityki 
zagranicznej państwa oraz sztuka 
osiągania poszczególnych zadań i 
celów, sztuka utrzymywania 
stosunków między państwami i 
organizacjami międzynarodowymi.

     To także sztuka osiągania 

kompromisów.

Środki dyplomatyczne

• Dyplomatyczne środki obejmują 

szeroka gamę zachowań:

mediacje, 
gotowość pośrednictwa w sporze, 
udostępnienie terytorium dla stron w 

sporze, 

misje stałe i specjalne, 
dyplomacje konferencyjną 

(parlamentarną) i wiele innych 
działań. 

Rola negocjacji

• Negocjacje,

 podobnie jak wojna są 

najstarszym środkiem rozwiązywania 
sporów międzynarodowych. 

• Ich rola i znaczenie nic nie straciły ze 

swej atrakcyjności, o czym mogą 
świadczyć liczne podróże 
dyplomatyczne polityków, 
przedstawicieli państw 
zaangażowanych w rozwiązanie 
istniejących sporów i napięć. 

Pojęcie negocjacji 

międzynarodowych

• Negocjacje międzynarodowe 

to proces 

rozwiązywania sporu międzynarodowego, 
lub innej sytuacji zagrażającej pokojowi, 
środkami pokojowymi innymi niż procedura 
sądowa czy arbitraż, z zamiarem 
osiągnięcia przez zainteresowane strony 
większego wzajemnego zrozumienia, 
poprawy stosunków, pogodzenia się lub 
rozwiązania sporu.

Źródło: A. Lall, Modern International Negotiation. Principles and Practice, Columbia 

University Press, New York 1966, s. 5.

Negocjacje jako środek 

rozwiązywania sporów

• Negocjacje międzynarodowe 

są obecnie 

uważane za najważniejszy środek 
pokojowego rozwiązywania sporów i 
konfliktów, który obok jednostronnych 
działań państw może przyczynić się do 
większej stabilizacji systemu 
międzynarodowego i uczynienia go 
bardziej

    przewidywalnym, a tym samym 

bezpieczniejszym.

Podmioty negocjacyjne

• Choć podstawowym podmiotem negocjacji 

międzynarodowych nadal pozostaje państwo, 
stopniowo pojawiają się nowe niepaństwowe 
podmioty, które za zgodą rządów również 
uzyskały prawo prowadzenia negocjacji 
międzynarodowych. 

• Są to:

organizacje międzynarodowe, 
korporacje ponadnarodowe,
partie polityczne, 
społeczności wyznaniowe.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja prewencyjna- 

są to działania 

państw lub organizacji międzynarodowych 
mające zapobiegać powstawaniu sporów 
lub w razie ich wystąpienia, ograniczać ich 
zasięg.

•  

dyplomacja społeczna (obywatelska) 

-

oznacza działalność związaną z polityką 

zagraniczną państwa, prowadzoną przez 
różne pozarządowe organizacje, społeczne 
fundacje, grupy.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja tajna - 

oznacza utajnianie 

układów zawieranych na niekorzyść 
państw trzecich.

•  

dyplomacja konferencyjna-

parlamentarna: 

są to specyficzne formy i 

metody prowadzenia dialogu i rokowań 
między rządami i organizacjami 
międzynarodowymi lub między samymi 
rządami na zwoływanych ad-hoc 
konferencjach międzynarodowych.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja ad hoc - 

prowadzona 

przy pomocy misji specjalnych na 
różnych szczeblach- wysyłanych w 
celu rozwiązania konkretnego 
zadania.

•  

dyplomacja bezpośrednia - 

oznacza 

realizację poszczególnych aspektów 
polityki zagranicznej bezpośrednio 
przez członków najwyższych władz 
państwowych

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja gospodarcza - 

działalność dyplomatyczna w 
dziedzinie rozwoju stosunków 
handlowo-gospodarczych z 
zagranicą.

• dyplomacja kolektywna - 

wspólne 

działanie grupy państw w celu 
osiągnięcia jakiegoś zamierzenia w 
sferze polityki międzynarodowej.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja kuluarowa -

 polega na 

nieformalnych rozmowach.

• dyplomacja międzynarodowa - 

to 

dyplomacja wielostronna, głównie 
działalność przedstawicieli państw na 
forum organizacji międzynarodowych.

•  

dyplomacja nacisków 

(czyli presja 

dyplomatyczna)

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja dwustronna - 

działalność 

dyplomatyczna między dwoma 
państwami.

• dyplomacja  wielostronna- 

działalność dyplomatyczna między 
kilkoma uczestnikami stosunków 
międzynarodowych.

Międzynarodowy charakter sporu

• Niegdyś spór międzynarodowy był 

uważany za wewnętrzną sprawę 
zwaśnionych państw. 

• Współcześnie jest inaczej: spory i 

konflikty międzynarodowe, zwłaszcza 
te zagrażające międzynarodowemu 
pokojowi i bezpieczeństwu, są 
traktowane jako problem całej 
społeczności międzynarodowej.

Dyplomacja wielostronna RP

•

Polem działania 

dyplomacji wielostronnej 

jest 

całokształt spraw związanych z obecnością Polski 
w organizacjach międzynarodowych zarówno 
globalnych jak i regionalnych, o charakterze 
politycznym, gospodarczym i społecznym a 
także związanych z bezpieczeństwem. 

•

Wraz ze wzrostem powiązań międzynarodowych 
wszelkiego typu ciężar gatunkowy dyplomacji 
wielostronnej ulega systematycznemu 
zwiększeniu. 

Dyplomacja wielostronna

• Procesy zachodzące w stosunkach 

międzynarodowych  stały się  
bardziej skomplikowane i wzrosła 
liczba podmiotów mających wpływ na 
te stosunki.

•  Dotyczy to szczególnie sfery 

bezpieczeństwa międzynarodowego, 
które jest rozpatrywane 
wielopłaszczyznowo i 
wielopodmiotowo.

Dyplomacja wielostronna

• Pojedyncze państwa nie są w stanie 

samodzielnie rozwiązywać problemów 
bezpieczeństwa, nawet jeżeli są to 
supermocarstwa. 

• Dlatego  znacznie wzrosły oczekiwania w 

stosunku do istniejących organizacji i instytucji 
międzynarodowych. 

• Stają się one podstawowymi instrumentami 

realizacji zbiorowych interesów, wypracowują 
metody osiągania konsensusu, kształtują się 
różnie kultury wypracowania decyzji.

Dyplomacja wielostronna

• Wielostronna współpraca wymaga 

uprawiania dyplomacji wielostronnej.

• Wraz ze wzrostem liczby płaszczyzn i 

podmiotów dyplomacji wielostronnej 
znacznie rozszerzyło się grono osób ją 
uprawiających. 

• Przestała to być wyłącznie domena 

profesjonalnych służb dyplomatycznych, lecz 
angażuje ona przedstawicieli innych profesji, 
w tym także specjalistów wojskowych.

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja międzynarodowa 

lub inaczej 

wielostronna 

odbywa się na forum organizacji międzynarodowych 
lub poprzez kontakty i inicjatywy funkcjonariuszy 
dyplomatycznych. 

• Stałe przedstawicielstwa organów państwowych 

znajdujące się poza granicami kraju mają za zadanie :

reprezentowanie i ochronę interesów państwa, 
kształtowanie relacji z innymi członkami społeczności 

międzynarodowej, 

inicjowanie współpracy, 
prowadzenie rokowań w kwestiach spornych.

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna jest metodą prowadzenia polityki 

zagranicznej państw w grupie państw lub wobec grupy 
państw. 

• Taka grupa może zostać utworzona doraźnie w określonym 

celu, zazwyczaj odbycia konferencji, dotyczących 
uregulowania określonej kwestii o znaczeniu 
międzynarodowym i wówczas mamy do czynienia z 

„dyplomacją konferencyjną” 

lub może mieć taka grupa 

określony statut i strukturę organizacyjną oraz działać 
zgodnie z ustalonymi zasadami i wówczas państwa 
przekazują jej określone atrybuty suwerenności, na 
podstawie których może działać w ich imieniu w stosunkach 
z innymi podmiotami prawa międzynarodowego 

(np. 

Organizacja Narodów Zjednoczonych).

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna  

to 

działalność dyplomatyczna na forum 
międzyrządowych organizacji 
międzynarodowych, a zwłaszcza na 
forum tych najważniejszych o 
charakterze uniwersalnym, jak i 
regionalnym oraz subregionalnym

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna, 

która jest ogromnie 

rozbudowana, realizuje się głównie na dwóch 
płaszczyznach:

na płaszczyźnie powszechnych, o uniwersalnym zasięgu, 

organizacji międzynarodowych 

np. system Organizacji 

Narodów Zjednoczonych,

na płaszczyźnie doraźnie zwoływanych 

międzynarodowych konferencji i spotkań różnego 
szczebla władz wykonawczych, ustawodawczych czy 
sądowniczych, a także różnorodnych organów 
państwowych 

(policji, służb granicznych, wywia 

dowczych, pożarniczych, geologicznych, ekologicznych).

Dyplomacja wielostronna

Źródłami prawa dyplomacji wielostronnej są:

• powszechne zasady prawa 

międzynarodowego regulujące stosunki 
międzynarodowe,

• normy ogólnego prawa dyplomatycznego,
• specjalne normy odnoszące się do 

dyplomacji wielostronnej,

• prawo wewnętrzne państw stanowiące 

ułatwienia oraz przywileje dla podmiotów 
dyplomacji wielostronnej

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna 

realizowana 

jest zarówno przez stałe 
przedstawicielstwa przy 
organizacjach międzynarodowych,  
jak również  na konferencjach 
międzynarodowych.

Bibliografia

• Orłowski T., Miejsce dyplomacji w strukturze 

stosunków międzynarodowych końca XX wieku, 
Warszawa 1998

• Wilk M., Dyplomacja, Łódź 2002
•  Pietraś Z. J., Dyplomatyczne misje specjalne jako 

instytucje prawa międzynarodowego, Lublin 1978

•  Sutor J., Pokojowe załatwianie sporów 

międzynarodowych, Warszawa 1979

•  Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne 

Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis , Warszawa 
2010