Zachowania 

antyspołeczne

AGRESJA

2

Z psychologicznego 

punktu widzenia 

agresja to:

• czyjeś zachowanie o 

charakterze 

gwałtownym

• łamiące zasady 

współżycia społecznego

Pojęcie agresji

3

Rodzaje agresji

Kryterium sposobu wyrażania 
agresji

• agresja fizyczna
• agresja werbalna

4

Rodzaje agresji

Kryterium jawności i 
przedmiotu

• agresja o charakterze jawnym
• skierowana do wewnątrz (autoagresja)
• skierowana na zewnątrz:
- skierowana na ludzi 
- skierowana na zwierzęta, rzeczy...

5

Rodzaje agresji

Kryterium celu 

•

agresja emocjonalna (charakter 

antyspołeczny )

•

agresja instrumentalna

-

charakter antyspołeczny

-

charakter prospołeczny

6

Czynniki wyzwalające 

agresję

• Awersyjne
- atak fizyczny
- atak słowny
- groźby
- zmiana warunków 

życiowych na gorsze

7

Czynniki wyzwalające 

agresję

• Instrumentalne

- chęć osiągnięcia satysfakcji
- chęć podporządkowania sobie drugiej 

osoby/innych osób

8

Czynniki wyzwalające 

agresję

• Modelujące 
• osobną kwestią są zachowania 

agresywne z kategorii „bo mi na 
nie przyzwalają, bo im się to podoba, 
a z mojej strony to taka gra, sposób 
budowania pozycji...”

9

Czynniki wyzwalające 

agresję

• Instrukcyjne
• Urojeniowe - podłożem 

patologiczny stan 
psychiki wynikający z:

- zaburzeń 

osobowościowych

- uzależnienia od środków 

odurzających

10

Czynniki wzmacniające 

agresję

• Zewnętrzne: występują, gdy dzięki 

zachowaniu agresywnemu jednostka:

- osiąga określoną korzyść
- otrzymuje nagrodę

• Wewnętrzne, tj. neutralizujące:

- wyrzuty sumienia
- poczucie winy

• Zastępcze - obserwowane są 

wzmocnienia stosowane wobec innych...

TEORIE 

AGRESJI 

Teorie biologiczne

Teoria etologiczna (Sheldon)

-za przyczynę zachowań agresywnych uznaje się tu cechy 
wrodzone. Pierwszym przedstawicielem tego podejścia był 
Sheldon

Stworzył koncepcję trzech budowy człowieka:

a)mezomorfik – silna, muskularna sylwetka, aktywny, agresywny 
w działaniu;
b)ektomorfik – smukła budowa, rozwinięty centralny układ 
nerwowy;
c)endomorfik – niski, krępy, z dużym brzuchem, charakteryzujący 
się zmiennością nastroju.

 Konrad Lorenz

• Obserwował głównie zwierzęta
• agresja jest jednym z czterech (obok 

seksualnego, głodu i ucieczki) 
podstawowych instynktów

• agresja jest czynnikiem wyzwalającym 

ewolucję

• jest wrodzona
•  dochodzi do eliminacji najsłabszych na 

przestrzeni  lat/ wieków

Psychologiczne

Teoria Instynktu 
(ZygmuntFreud)

•  walka między Erosem i Tanatosem, 
• agresja jest wrodzona, 
• człowiek musi się od 

czasu do czasu rozładować 

•  instynkt śmierci,
• nie mamy na to wpływu 

Teoria Frustracji 

Dollard, Doob, Miller, Sears 

 Klasyczna hipoteza frustracji-agresji 



agresja jest następstwem frustracji

  frustracja zawsze prowadzi do agresji 



siła agresji jest funkcją:

 

• pobudzenia emocjonalnego, leżącego u 

podstaw zablokowanej czynności, której 
wykonanie jednostce w jakiś sposób 
uniemożliwiono; 

• wielkości przeszkody na drodze do realizacji 

celu; 

• sumy doznanych stresów.

Teoria uczenia się

Albert Bandura
• Uczenie się na modelu (obserwowanie, 

dziedziczenie zachowań agresywnych)

• Najbardziej efektywnymi modelami są opiekuńcze 

osoby dorosłe

• Uczenie kognitywne (przekazywanie dziecku 

przekonań automatycznych np. oko za oko, 
najlepszą obroną jest atak)

• Bardziej podatne są osoby, które poprzednio były 

nagradzane za przejawianie naśladowczych reakcji.

PRZEMOC – jest to zamach na swobody jednostki lub 
grupy, w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek 
na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych.

Pojęcie przemocy

FIZYCZN

A

FIZYCZN

A

bicie, 

szarpanie, 

popychanie, 

bicie z 

użyciem 

narzędzi  itp

bicie, 

szarpanie, 

popychanie, 

bicie z 

użyciem 

narzędzi  itp

nieudzielanie 

pomocy, 

reakcji na 

przemoc, 

słaba opieka 

zdrowotna, 

głodzenie i 

inne

nieudzielanie 

pomocy, 

reakcji na 

przemoc, 

słaba opieka 

zdrowotna, 

głodzenie i 

inne

PSYCHIC

ZNA

PSYCHIC

ZNA

szantażowani

e, 

krzk,moobing

, poniżanie, 

izolowanie, 

nadmierne 

krytykowanie, 

wymuszanie, 

manipulowani

e  itp

szantażowani

e, 

krzk,moobing

, poniżanie, 

izolowanie, 

nadmierne 

krytykowanie, 

wymuszanie, 

manipulowani

e  itp

Nieokazywa

nie uczuć,  

zaniedbywa

nie 

emocjonalne

, 

zaniedbywa

nie 

materialne 

itp.

Nieokazywa

nie uczuć,  

zaniedbywa

nie 

emocjonalne

, 

zaniedbywa

nie 

materialne 

itp.

SEKSUA

LNA

SEKSUA

LNA

gwałt, 

molestowanie, 

czyny 

lubieżne, 

kazirodztwo, 

napaść, 

pedofilia itp

gwałt, 

molestowanie, 

czyny 

lubieżne, 

kazirodztwo, 

napaść, 

pedofilia itp

oglądanie 

filmów porno, 

rozmowy o 

seksie przy 

dziecku, 

prostytucja, 

zmuszanie do 

prostytucji itp

oglądanie 

filmów porno, 

rozmowy o 

seksie przy 

dziecku, 

prostytucja, 

zmuszanie do 

prostytucji itp

CZYNNE 

NADUŻYCI

E

CZYNNE 

NADUŻYCI

E

ZANIEDBYWA

NIE BIERNE

ZANIEDBYWA

NIE BIERNE

Koncepcje psychologiczne 

wyjaśniające zjawisko przemocy 



Syndrom wyuczonej bezradności



Efekt „psychologicznej pułapki”



Zjawisko „prania mózgu”:

- izolacja

-monpolizowanie uwagi

- wywoływanie lęku i depresji

-naprzemienne stosowanie kary i nagrody

-demonstrowanie wszechwładzy i przemocy



Syndrom Sztokholmski



Cykle przemocy w rodzinie



Zespół stresu pourazowego (PTSD)

KTO JEST BARDZIEJ 

AGRESYWNY?

?

KOBIETY CZY 

MĘŻCZYŹNI 

W JAKI SPOSÓB 

MOŻNA ZMNIEJSZYĆ 

ZACHOWANIE 

AGRESYWNE?