GŁÓWNE PROBLEMY
BEZPIECZEŃSTWA W
REGIONIE
GŁÓWNE PROBLEMY
BEZPIECZEŃSTWA W
REGIONIE
Co to jest bezpieczeństwo?
BEZPIECZEŃSTWO - stan, który daje poczucie pewności, i gwarancje jego
zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb
człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś co
człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowia, pracy, szacunku, uczuć, dóbr
materialnych. Wyróżnia się m.in. bezpieczeństwo globalne regionalne,
narodowe; bezpieczeństwo militarne, polityczne, społeczne; bezpieczeństwo
fizyczne, psychiczne, socjalne; bezpieczeństwo strukturalne i personalne.
Na podstawie: Słownika terminów z zakresu psychologii dowodzenia i
zarządzania, Warszawa 2000 – źródło
BEZPIECZEŃSTWO REGIONALNE - element szerszego pojęcia
„bezpieczeństwo międzynarodowe”, oznacza brak zagrożenia lub ochronę
przed nim w skali regionalnej jest zapewniane przez organizacje regionalne w
ramach samoobrony zbiorowej.
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa
2002 -> źródło
Aktualnie największa uwaga skoncentrowała
się na kierunku zwanym transnacjonalizmem
Trevi - nazwa powołanej przez Unię
Europejską grupy do walki z terroryzmem,
radykalizmem, zanieczyszczeniem
środowiska, kontrolowaniem migracji
ludności, zwalczaniem handlu narkotykami i
bronią, praniu brudnych pieniędzy.
Zagrożenia terrorystyczne
MSWiA wobec Zagrożeń Terrorystycznych
W systemie przeciwdziałania i zwalczania zagrożeń
terrorystycznych przyjętym w Polsce wyróżnić można trzy poziomy:
strategiczny - realizowany przez Prezesa Rady Ministrów, Radę
Ministrów oraz Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń
Terrorystycznych,
operacyjny - realizowany jest przez Centrum Antyterrorystyczne
działające w ramach Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
taktyczny – wykonywany przez służby i instytucje w zakresie
właściwości których pozostaje antyterrorystyczna ochrona kraju
(m.in. ABW, AW, Policja, Straż Graniczna, GIIF).
Natomiast ze względu na fazy realizowanych zadań w odniesieniu do
konkretnych zagrożeń terrorystycznych można wyróżnić następujące
zasadnicze obszary zadań realizowanych przez odpowiednie służby i
podmioty:
rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom o charakterze
terrorystycznym – wiodącą służbą w tym zakresie jest Agencja
Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
fizyczne zwalczanie terroryzmu – formacją posiadającą najbardziej
rozbudowane jednostki specjalne jest Policja;
zarządzanie kryzysowe po ataku terrorystycznym – organem wiodącym
jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, którego obsługę w tym
zakresie zapewnia Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zarówno
bezpośrednio, jak i poprzez działanie nadzorowanych przez
siebie służb (tj. Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu
oraz Państwowej Straży Pożarnej), realizuje zadania w obszarze
przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym, a także
neutralizacji skutków ewentualnych zamachów.
Poziom taktyczny systemu przeciwdziałania i zwalczania
zagrożeń terrorystycznych realizowany jest w ramach resortu
spraw wewnętrznych i administracji przez Policję, Straż
Graniczną oraz Biuro Ochrony Rządu.
Do podstawowych zadań Policji należą kwestie związane
z ochroną życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed
bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,
ochroną bezpieczeństwa
i porządku publicznego oraz wykrywanie przestępstw i
wykroczeń, a także ściganie ich sprawców. Właściwość ta
zobowiązuje Policję do podejmowania zadań w zakresie
przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu (mimo braku
szczegółowego zadania ustawowego w tym obszarze).
W zakresie zwalczania terroru kryminalnego,
terroryzmu i ekstremizmu wskazać należy przede
wszystkim Wydział do Zwalczania Aktów Terroru
istniejący w ramach Centralnego Biura Śledczego
Komendy Głównej Policji, natomiast w obszarze
fizycznego zwalczania terroryzmu i prowadzenia
działań bojowych polegających na rozpoznawaniu i
likwidowaniu zamachów terrorystycznych - Biuro
Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej
Policji, które zajmuje się również nadzorowaniem
działań samodzielnych pododdziałów
antyterrorystycznych Policji i sekcji
antyterrorystycznych. BOA KGP współdziała również z
krajowymi i zagranicznymi podmiotami właściwymi w
sprawach zwalczania aktów terroru
3
.
W obszarze rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom o
charakterze terrorystycznym i ekstremistycznym Centralne Biuro
Śledcze KGP pełni funkcję koordynującą w odniesieniu do czynności
operacyjno – rozpoznawczych (pozyskiwania i weryfikacji informacji
o zdarzeniach mających związek z przedmiotowymi zagrożeniami)
Policji.
CBŚ KGP współpracuje ze służbami policyjnymi innych krajów, w
szczególności w zakresie wymiany informacji na temat osób i
zdarzeń. Platformę współpracy w tym zakresie stanowi grupa Police
Working Group on Terrorism (PWGT), a także kanały wymiany
informacji Europolu, Interpolu oraz oficerowie łącznikowi.
Wyznaczeni policjanci CBŚ KGP, jako przedstawiciele Policji,
uczestniczą bezpośrednio w pracach Centrum Antyterrorystycznego
ABW.
W przypadku wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa publicznego
lub zakłócenia porządku publicznego, zwłaszcza poprzez sprowadzenie
zagrożenia przestępstwem o charakterze terrorystycznym, bądź jego
dokonania w stosunku do obiektów mających szczególne znaczenie dla
bezpieczeństwa lub obronności państwa lub mogącym skutkować
niebezpieczeństwem dla życia ludzkiego, Prezes Rady Ministrów może
zarządzić użycie uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji (na
wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych). Zgodnie z ustawą
o Policji w razie zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, jeśli
siły Policji są niewystarczające do wykonania ich zadana w zakresie
ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, Prezes Rady Ministrów,
na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych uzgodniony z
Ministrem Obrony Narodowej, może zarządzić użycie wybranych
jednostek wojskowych do udzielenia pomocy Policji. Policjanci mogą
zostać również delegowani do pełnienia służby poza granicami państwa w
celu realizacji zadań w kontyngencie policyjnym wydzielonym między
innymi do udziału w akcji zapobiegania aktom terroryzmu lub ich skutkom.
Straż Graniczna
Straż Graniczna posiada szczegółowe ustawowe zadanie
prowadzenia czynności w celu rozpoznawania i przeciwdziałania
zagrożeniom terroryzmem. Zadanie to jest realizowane w
szczególności przez Zarząd Operacyjno – Śledczy Komendy
Głównej Straży Granicznej. Za istotne z perspektywy
przeciwdziałania i zwalczania zagrożeń o charakterze
terrorystycznym uznać należy zadania Straży Granicznej
wykonywane w zakresie przeprowadzania kontroli
bezpieczeństwa w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego
oraz w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej,
zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie statków powietrznych
wykonujących przewóz lotniczy pasażerów, a także ochrony
szlaków komunikacyjnych o szczególnym znaczeniu
międzynarodowym przed przestępczością, której zwalczanie
należy do właściwości Straży Granicznej.
Straż Graniczna ma również za zadanie zapobieganie
transportowaniu bez zezwolenia przez granicę państwową
odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów
jądrowych i promieniotwórczych, a także niezgodnemu z prawem
przemieszczaniu przez granicę państwową środków odurzających i
substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów
wybuchowych.
W ramach Straży Granicznej do realizacji zadań poza granicami
państwa może zostać wydzielony specjalny kontyngent mający na
celu rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom terroryzmem.
Handel ludźmi
Zespół do Spraw Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi został
utworzony na mocy Zarządzenia nr 23 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5
marca 2004 roku jako organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Rady
Ministrów.
Przewodniczącym Zespołu jest Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw
Wewnętrznych i Administracji.
W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele:
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania,
ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,
Ministra Sprawiedliwości,
Prokuratora Krajowego,
ministra właściwego do spraw zagranicznych,
ministra właściwego do spraw zdrowia,
ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej,
Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn,
Prezesa Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców,
Komendanta Głównego Policji,
Komendanta Głównego Straży Granicznej.
W pracach Zespołu biorą udział również przedstawiciele instytucji
zaproszonych tj.: Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Głównego
Inspektoratu Pracy, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Biura
Rzecznika Praw Dziecka, a także organizacji pozarządowych: Fundacji
przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada, Fundacji Dzieci
Niczyje, ITAKI - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Centrum
Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Caritas Polska.
Do zadań Zespołu należy:
ocena realizacji Krajowego Planu Działań przeciwko Handlowi Ludźmi,
proponowanie oraz opiniowanie podejmowanych działań zmierzających
do skutecznego zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi,
współpraca z organami administracji rządowej, samorządu terytorialnego
oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie zwalczania i zapobiegania
handlowi ludźmi.
Handel narkotykami
Przestępczość narkotykowa stwarza zagrożenie nie tylko dla pojedynczych
osób, ale ma także bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie struktur
państwowych i gospodarczych. Wśród głównych konsekwencji należy
wymienić:
Tworzenie i rozwój rozległych zorganizowanych grup i sieci przestępczych o
zasięgu międzynarodowym.
Korumpowanie służb granicznych oraz organów ścigania.
Legalizowanie dochodów uzyskanych z biznesu narkotykowego.
ABW uprawniona jest do zwalczania nielegalnego międzynarodowego obrotu
środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi. Największym
zainteresowaniem wśród polskich grup przestępczych cieszy się:
amfetamina, heroina oraz kokaina
Pranie brudnych pieniędzy
Pranie brudnych pieniędzy” jest procedurą
legalizowania dochodów osiągniętych
niezgodnie z prawem.
Typowy schemat „prania brudnych pieniędzy”
można podzielić na:
Etap 1: lokowanie
Etap 2: maskowanie
Etap 3: integracja
Etap 1: lokowanie
Nielegalnie uzyskane pieniądze są
wprowadzone do systemu finansowego.
Najczęściej gotówka jest wywożona za
granicę. Tam zostaje wpłacona do banku
lub przeznaczona na założenie legalnego
przedsiębiorstwa.
Etap 2: maskowanie
Powiązanie pieniędzy z ich przestępczym pochodzeniem
zostaje ukryte. W praktyce odbywa się to poprzez
wielokrotne transfery pieniężne pomiędzy kilkoma
kontami bankowymi w wielu krajach. Celowo gmatwa
się historię przepływu gotówki. Wykorzystuje się do
tego m.in. następujące metody: przelewy do innych
banków krajowych lub zagranicznych, wpłacenie
gotówki na lokaty, zamianę lokat na zakup akcji, itd.
Etap 3: integracja
Stwarza się wiarygodną historię pochodzenia
pieniędzy, aby ponownie wprowadzić je do
legalnego użycia. Odbywa się to np.: poprzez
fikcyjną sprzedaż nieruchomości zakupionych
na etapie maskowania albo zawyżanie faktur
za legalne towary z importu czy eksportu.
Bezpieczeństwo energetyczne
Polska gospodarka większość swojego zapotrzebowania
na gaz i ropę musi zaspakajać poprzez import.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego ważne jest,
aby zdywersyfikować źródła pozyskania tych surowców przy
akceptowalnym poziomie ich cen. Daje to możliwość zmiany
kierunku dostaw na wypadek jakichkolwiek problemów
któregoś z eksporterów. Należy także zwiększać poziom
rezerw, które będzie można uruchomić w razie kryzysu.
Wymaga to zbudowania dobrze rozwiniętej infrastruktury do
odbioru i przerobu surowców energetycznych.
Istotnym elementem bezpieczeństwa energetycznego RP jest
współpraca z innymi państwami Unii Europejskiej. Wypracowanie
wspólnej polityki w tej sferze korzystnie wpłynęłoby na sytuację
naszego kraju.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego dąży do rozpoznawania
negatywnych zjawisk wpływających na funkcjonowanie krajowego
sektora energetycznego. Dotyczy to zwłaszcza wszelkich zagrożeń i
nieprawidłowości występujących w sferze międzynarodowego lub
krajowego obrotu surowcami energetycznymi oraz ich wydobywania i
przetwarzania. ABW uczestniczy też w opiniowaniu aktów prawnych,
które dotyczą regulacji międzynarodowych, a mogą podnieść poziom
bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Handel bronią
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zajmuje się
rozpoznawaniem i zwalczaniem przestępstw związanych z
niezgodną z prawem produkcją oraz międzynarodowym
obrotem sprzętem wojskowym i uzbrojeniem.
Nasze działania mają na celu eliminację możliwości
pozyskiwania na terenie Polski broni przez państwa objęte
embargiem, międzynarodowe grupy przestępcze oraz
organizacje terrorystyczne. Aspekt kryminalny (np. nielegalny
handel pojedynczymi egzemplarzami broni) pozostaje w
zakresie kompetencji innych służb, przede wszystkim Policji.
Najczęściej występującymi przestępstwami w zakresie produkcji, obrotu bronią i
sprzętem wojskowym jest:
prowadzenie działalności gospodarczej bez koncesji lub niezgodnie z warunkami
określonymi w koncesji MSWiA;
obrót z zagranicą bez zezwolenia lub niezgodnie z zakresem określonym w
udzielonym zezwoleniu np.: przekazanie towaru innemu odbiorcy niż
zadeklarowany we wniosku (tzw. zmiana końcowego użytkownika) lub eksport
większych ilości uzbrojenia niż zadeklarowany w dokumentacji wywozowej;
fałszowanie dokumentacji w zakładach produkujących broń lub jej elementy w
celu ukrycia „wygospodarowanych nadwyżek";
współdziałanie polskich obywateli z międzynarodowymi handlarzami bronią w
celu pozyskania i dostarczenia sprzętu wojskowego do organizacji lub państw
objętych międzynarodowymi sankcjami;
nielegalne doradztwo lub pośrednictwo w zawieraniu umów na handel bronią i
amunicją na rynkach państw trzecich.
ABW, obok Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Administracji oraz Ministerstwa Gospodarki, odgrywa istotną
rolę w polskim systemie kontroli sektora przemysłu
zbrojeniowego. Agencja jest jednym z organów opiniujących
wnioski przedsiębiorców o udzielenie koncesji MSWiA, która
uprawnia do wytwarzania oraz obrotu materiałami
wybuchowymi, bronią i amunicją.
ABW zajmuje się również szeroko rozumianą ochroną
przemysłu zbrojeniowego w Polsce np. zabezpieczaniem prac
badawczo-rozwojowych, przeciwdziałaniem
nieprawidłowościom występującym w procedurach
prywatyzacyjnych lub przetargach na dostawy sprzętu
wojskowego i uzbrojenia np. korupcja urzędników
państwowych odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg tych
procesów.
Zanieczyszczenia środowiska
Najpoważniejszymi dotychczas
odczuwanymi przez nas skutkami
zanieczyszczenia środowiska są:
Efekt cieplarniany
Dziura ozonowa
Smog
Kwaśne deszcze
cieplarniany - jest spowodowany przez
emisję do atmosfery dużych ilości tzw. gazów
cieplarnianych, tj. dwutlenku węgla, ozonu oraz
freonów. Następstwem efektu cieplarnianego jest
podwyższenie się średniej temperatury na Ziemi.
Skutkuje to topnieniem lodowców, przesuwaniem
się stref klimatycznych na północ, wymieraniem
gatunków, gwałtownymi zmianami pogody oraz
częstszym występowaniem zjawisk
ekstremalnych (huragany, gradobicia).
Dziura ozonowa - jest spowodowana głównie przez
emisję freonów oraz tlenków azotu. Powłoka ozonu w
górnych warstwach atmosfery (przy powierzchni ziemi
ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed
szkodliwym promieniowaniem UV. Bez tej powłoki
zaistnienie życia na Ziemi byłoby niemożliwe.
Największy ubytek ozonu notowany jest nad Antarktydą.
Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry,
częstsze występowanie raka skóry, uszkodzenie wzroku
oraz niższe plony (ponieważ promieniowanie UV
uszkadza chlorofil.
Smog
- jest spowodowany przez emisję głównie spalin
i pyłów do atmosfery przez samochody oraz zakłady
przemysłowe. Tworzy się przeważnie nad dużymi
metropoliami. Smog może doprowadzić do lokalnego
opadu kwaśnego deszczu. Skutki smogu to przeważnie
niszczenie elewacji budynków, pomników itp., gorsze
samopoczucie, niższy poziom zdrowia mieszkańców,
alergia oraz astma. Miasta borykające się z problemem
smogu to np.: Tokio, Ateny, Los Angeles, Londyn
Kwaśne deszcze - są spowodowane przez
emisję do atmosfery głównie tlenków siarki i
tlenków azotu. W kontakcie z wodą tworzą silne
kwasy: kwas siarkowy oraz kwas azotowy.
występują głównie w
rejonach silnie zurbanizowanych. Mają bardzo
negatywny wpływ na środowisko powodując
m.in. niszczenie budynków, niszczenie lasów
(Karkonosze) oraz zakwaszanie gleby.
Zanieczyszczenia pyłowe
Pyły stanowią odrębną, zróżnicowaną pod
względem działania na otoczenie, grupę
zanieczyszczeń. Pył tworzą cząstki (ziarna) od
0,001 do 100 um, przy czym pył o wielkości
ziaren 35-100 um opada na ziemię stosunkowo
szybko, pył o ziarnach 0,1-3,5 um dłużej
utrzymuje się w powietrzu, natomiast przy
uziarnieniu poniżej 0,1 um elektryzuje się
ujemnie, wskutek czego nie opada na ziemię.
Biologiczne oddziaływanie pyłów
na organizm człowieka uzależnione
jest przede wszystkim od wielkości
ziaren, od stężenia, składu
chemicznego, charakteru
działania, czyli wywołanych
skutków, i sposobu przenikania do
organizmu.
Zanieczyszczenia gazowe
Zanieczyszczenia gazowe powietrza to w głównej mierze:
związki siarki (SO
2
, SO
3
, H
2
S), związki azotu (NO, NO
2
, N
2
O,
NH
3
), tlenki węgla (CO, CO
2
), węglowodory (C
x
H
y
, np. metan).