Prądy
małej,średniej i
wielkiej
częstotliwości
Prądy
małej,średniej i
wielkiej
częstotliwości
PRĄDY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
Do prądów małej częstotliwości zalicza
się prądy złożone z impulsów
elektrycznych o różnym przebiegu i
częstotliwości od 0,5 do 500 Hz.
PODZIAŁ PRĄDÓW MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
Prądy małej częstotliwości dzielimy na trzy grupy:
- prądy złożone z impulsów o prostokątnym przebiegu znajdują szerokie
zastosowanie w elektrostymulacji mięśni i nerwów oraz w
elektrodiagnostyce. Prąd złożony z impulsów prostokątnych, o czasie trwania
2ms i przerwie 5ms, wywołuje skurcze tężcowe mięśni szkieletowych, a w ich
następstwie zmniejsza napięcie mięśniowe. Ponieważ działa on również
uśmierzająco na ból, znajduje zastosowanie w leczeniu zespołów bólowych,
bólów mięśniowych oraz w choroby zwyrodnieniowej stawów
- prąd złożone z impulsów o przebiegu trójkątnym wykorzystywane są do
stymulacji wybiórczej mięśni porażonych wiotko.
- prądy powstałe w wyniku prostowania prądu sinusoidalnie zmiennego
nazywane inaczej prądami diadynamicznymi.
- przezskórna elektrostymulacja elektryczna TENS nazwą tą określa się
stymulacje metodą elektroleczniczą, stosowaną w zwalczaniu bólu głównie
chronicznego.
ELEKTROSTYMULACJA
Elektrostymulacja to zabieg
elektroleczniczy, w którym wykorzystuje się
prąd impulsowy. Najczęściej wykonuje się
elektrostymulację nerwów i mięśni.
Wyróżnia się dwie metody elektrostymulacji
układu nerwowo-mięśniowego :
elektrostymulację elektrodą czynną oraz
elektrostymulację dwuelektrodową.
Określenia te wiążą się z ułożeniem elektrod i
sposobem oddziaływania prądu.
Elektrostymulacja elektrodą czynną
(jednobiegunowa)polega na pobudzeniu nerwu lub
mięśnia czynną elektrodą w miejscu na skórze
odpowiadającym tzw. punktowi motorycznemu. Jest ona
połączona z biegunem ujemnym źródła prądu. Jej
wymiary są wiele razy mniejsze od elektrody biernej,
umieszczonej na skórze w dostatecznie dużym oddaleniu.
Wyrożniamy punkt motoryczny;
- punkt motoryczny nerwu( pośredni-nerw znajduje się
najbliżej pow. skory)
- punkt motoryczny mieśnia ( bezpośredni- miejsce
wniknięcia nerwu do mięśnia)
Elektrostymulacja dwuelektrodowa to metoda polegająca
na ułożeniu na skórze dwóch małych, równej wielkości elektrod
w miejscach odpowiadających przejściu mięśnia w ścięgno.
Metodę tę stosuje się zwykle w wypadku elektrostymulacji
mięśni odnerwionych, tzn. mięśni, które w wyniku uszkodzenia
komórek ruchowych rdzenia lub nerwu ruchowego zostały
wyłączone spod wpływu impulsów nerwowych. W takim
wypadku punkty motoryczne nie istnieją, uszkodzone bowiem
włókna nerwowe straciły zdolność przewodzenia prądu. Metodę
dwuelektrodowej elektrostymulacji można stosować również z
dobrymi wynikami w pobudzaniu do skurczu mięśni zdrowych
lub nieznacznie uszkodzonych. W elektrostymulacji
dwuelektrodowej biegun ujemny łączy się z elektrodą ułożoną
obwodowo.
IMPULSY PROSTOKĄTNE
Prąd złożony z impulsów prostokątnych nazywa się również
prądem galwanicznym przerywanym. Składa się on z
impulsów prostokątnych oddzielonych przerwami w przepływie
prądu. Nowoczesne elektrostymulatory wytwarzają impulsy
prostokątne o czasie trwania od 0,1 do 1200 ms i różnie długiej
przerwie (od 20 do 3000 ms), której czas dobiera się w
zależności od wskazań. Prąd ten, jak już wspomniano, można
również otrzymać przez przerywanie prądu stałego. Do tego celu
używa się elektrody dyskowej z przerywaczem prądu. Uzyskane
za pomocą tej elektrody impulsy prostokątne są jednak różnie
długie, w zależności od czasu przepływu prądu stałego. Cechą
charakterystyczną impulsu prostokątnego jest bardzo krótki,
bliski zera, czas narastania i opadania wartości natężenia.
IMPULSY TRÓJKĄTNE
Zasadniczą cechą impulsu trójkątnego jest powolne
narastanie natężenia. Ponieważ narastanie
natężenia w poszczególnym impulsie przebiega
zgodnie z funkcją wykładniczą (eksponencjalną),
prądy złożone z tego rodzaju impulsów nazywa się
również prądami wykładniczymi lub
eksponencjalnymi. Tak więc w impulsie
trójkątnym natężenie osiąga wartość szczytową,
wzrastając wykładniczo w postaci płaskiej krzywej,
a następnie obniża się do wartości zerowej.
Wiadomo, że drażniąc nerw ruchowy prądem o pewnym natężeniu w określonym czasie
uzyskuje się skurcz mięśnia tylko wtedy, gdy natężenie i czas jego działania osiągną pewną
wartość progową, konieczną do wywołania skurczu. Istotne znaczenie dla uzyskania skurczu
mięśnia ma również szybkość narastania natężenia. Prawo Du Bois Reymonda głosi, że nie sam
prąd, lecz dostatecznie szybka zmiana jego natężenia jest przyczyną powstania bodźca
elektrycznego. Prąd galwaniczny nie powoduje skurczu mięśnia, ponieważ w czasie jego
przepływu natężenie nie ulega zmianie. Skurcz powstaje tylko przy zamykaniu i otwieraniu tego
obwodu prądu, pod warunkiem jednak, że zmiana natężenia jest dostatecznie szybka.
Zmniejszając stopniowo szybkość narastania natężenia można dojść do takiego kąta, przy
którym występuje jeszcze skurcz mięśnia, jednak dalsze zmniejszanie szybkości narastania
natężenia, któremu odpowiada kąt o mniejszej wartości, nie daje w efekcie skurczu, ze względu
na zbyt wolną zmianę natężenia prądu. Ten najmniejszy kąt, przy którym uzyskuje się jeszcze
skurcz mięśnia, określa się jako kąt graniczny. Wolniejsze narastanie natężenia, aniżeli
odpowiadające wartości tego kąta, nie wywołuje skurczu mięśnia. Istnieje zatem możliwość
wybiórczego pobudzania do skurczu mięśnia odnerwionego, znajdującego się w otoczeniu
mięśni zdrowych. Ważnym momentem, istotnym ze względów praktycznych, jest znaczna
zdolność przystosowania się receptorów nerwów czuciowych do impulsów trójkątnych. Dzięki
temu zabiegi wykonywane przy użyciu impulsów trójkątnych są prawie bezbolesne. Prądem tym
można również oddziaływać na mięśnie gładkie, które odznaczają się małą akomodacją, czyli
zdolnością przystosowania się do wolno narastającego natężenia, podobnie jak porażone wiotko
mięśnie prążkowane. Impulsy trójkątne stosuje się również w leczeniu zespołów bólowych.
Zasady elektrostymulacji wybiórczej mięśni porażonych
wiotko. Wskazania do leczniczego stosowania trójkątnych impulsów
prądu wynikają z ich właściwości i działania biologicznego. Porażenie
wiotkie po przebytej chorobie Heinego-Medina oraz po uszkodzeniach
obwodowych nerwów ruchowych stanowią zasadnicze wskazania do
leczenia tym prądem, ze względu na możliwość wybiórczego
pobudzenia do skurczu mięśni porażonych wiotko. Prąd ten pozwala
osiągnąć zasadnicze cele, stojące przed elektrolecznictwem porażeń
wiotkich, a mianowicie: zapobieganie zanikom mięśniowym i
usprawnianie upośledzonych grup mięśni. Elektrostymulację mięśni
porażonych wiotko wykonuje się metodą dwuelektrodową, pamiętając
by biegun ujemny przyłożyć do elektrody ułożonej obwodowo. W
przypadku, gdy ze względu na małe rozmiary mięśnia nie można
ułożyć na jego przebiegu dwóch elektrod, elektrostymulację wykonuje
się, pobudzając mięsień w punkcie motorycznym.
Zasady elektrostymulacji mięśni gładkich.
Możliwość pobudzania do skurczu mięśni gładkich z
użyciem trójkątnych impulsów prądu została
wykorzystana w leczeniu stanów chorobowych
związanych z nieprawidłową czynnością mięśni
gładkich. Przez zastosowanie odpowiedniej serii
impulsów jest możliwe wybiórcze oddziaływanie na
mięśnie gładkie pęcherza moczowego i jelit.
Najwięcej doświadczenia uzyskano w leczeniu tym
prądem zaparcia oraz pooperacyjnej atonii
pęcherza moczowego.
PRĄD MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI W LECZENIU PORAŻEŃ KURCZOWYCH
Metody leczenia porażeń kurczowych (spastycznych) elektrostymulacją prądami małej
częstotliwości znajdują w ostatnich latach coraz częstsze zastosowanie.
Metoda Hufschmidta (metoda podwójnego impulsu) polega na
stymulacji porażonych kurczowo mięśni i ich antagonistów tzw. podwójnymi impulsami
elektrycznymi, o przebiegu prostokątnym. Jest to próba wykorzystania prądów małej
częstotliwości do normalizacji stanu napięcia mięśni antagonistycznych w stosunku do
grupy mięśni porażonych spastycznie. Omawiana metoda polega na stymulacji
mięśnia spastycznego krótkim impulsem, który wywołuje jego skurcz, a następnie
trwające bardzo krótko rozluźnienie. Stosując w okresie rozluźnienia mięśnia
spastycznego następny impuls na mięsień antagonistyczny, uzyskuje się jego skurcz w
warunkach wyeliminowania oporu stawianego przez mięsień porażony spastycznie.
Powtarzając tego rodzaju pobudzenia można symulować rytmiczne ruchy wywołane
przez dwa przeciwstawne w swym działaniu mięśnie. Ruchy te pozwalają w pewnym
stopniu normalizować grę mięśniową.
Metoda tonolizy jest modyfikacją metody Hufschmidta i polega również na
stymulowaniu mięśnia spastycznego krótkim impulsem prostokątnym lub trójkątnym,
jednak w okresie jego rozluźnienia mięsień antagonistyczny pobudza się serią
impulsów (pakietem) o obwiedni trapezowej, trójkątnej lub sinusoidalnej.
PRĄDY DIADYNAMICZNE (DD) (PRĄDY BERNARDA)
Prądy diadynamiczne, powstałe w wyniku prostowania prądu
sinusoidalnie zmiennego o 50 Hz, zostały opisane przez francuskiego
lekarza P. Bernarda. Wykazują one silnie wyrażone działanie
przeciwbólowe i przekrwienne. Bernard opisał sześć rodzajów prądu,
w których wyróżnić można dwie składowe, a mianowicie: komponent
prądu stałego oraz prądu sinusoidalnego zmiennego. Wynika to z
nałożenia jednopołówkowo wyprostowanego prądu sinusoidalnego
zmiennego na przebieg prądu stałego. Skrócone nazwy prądów,
wywodzące się z języka francuskiego, przyjęły się powszechnie w
określaniu tych prądów. Prądy diadynamiczne wywodzą się z dwóch
podstawowych prądów impulsowych o częstotliwości 40 i 100 Hz.
Przez zastosowanie zmiany tych prądów w odpowiednich stosunkach
czasowych, ich modulowanie oraz przerywanie uzyskuje się
pozostałe cztery rodzaje prądu.
Cechy charakterystyczne tych prądów przedstawiają się następująco:
® Prąd DF (diphase fixe). Prąd ten powstaje w wyniku nałożenia na jednopołówkowo
wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny o częstotliwości 50 Hz drugiego takiego samego
prądu, przesuniętego w fazie o 180°. W rezultacie tego uzyskuje się prąd impulsowy o
częstotliwości 100 Hz, w którym czas trwania impulsu wynosi ok. 10 ms.
® Prąd MF (monophase fixe). Jest to jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie
zmienny o częstotliwości 50 Hz oraz czasie trwania impulsów i przerw między impulsami ok.
10 ms.
® Prąd CP (courant module en courtes periodes). Prąd ten powstaje w wyniku okresowej
zmiany prądów DF i MF, które płyną na przemian w czasie 1 s.
® Prąd LP (courant module en longues periodes). Prąd ten uzyskuje się przez nałożenie na
prąd MF analogicznego prądu modulowanego w amplitudzie i przesuniętego w fazie o 180°.
Czas trwania całego okresu modulacji wraz z przerwą wynosi od 12 do 6 s.
® Prąd RS (rhythme syncope). Jest to przerywany prąd MF. Czasy przepływu prądu i
przerwy są sobie równe i każdy z nich trwa 1 s.
® Prąd MM (monophase module). Jest to prąd MF modulowany w amplitudzie. Obwiednia
modulacji odpowiada połówce sinusoidy, czas modulacji oraz czas trwania przerwy między
modulacjami wynosi ok. 1 s.
Dzięki leczniczemu stosowaniu prądów diadynamicznych można uzyskać
korzystne wyniki w wielu sprawach chorobowych.
Przeciwwskazania - do stosowania prądów diadynamicznych są takie
same, jak przeciwwskazania do stosowania prądu elektrycznego w
ogóle. Należy jednak pamiętać, że prądów diadynamicznych nie wolno
stosować na okolicę serca oraz u osób z wszczepionym rozrusznikiem
serca.
Wskazania - do stosowania prądów diadynamicznych to zespoły
bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa ,
zespól rwy kulszowej, nerwobóle takie jak nerwoból splotu barkowego,
nerwoból nerwu międzyżebrowego, nerwoból nerwu trójdzielnego, rwa
kulszowa w przebiegu choroby dyskowej, zespoły naczyniowe czyli
choroba Raynauda we wczesnym okresie, migrena, samorodna sinica
kończyn, zapalenie okołostawowe stawu ramiennego, stawu
łokciowego, choroba zwyrodnieniowa stawów, stany po urazach
stawów, mięśni oraz ścięgien, porażenie obwodowe nerwu
twarzowego, półpasiec, odmroziny, obrzęki na tle zaburzeń
odżywczych, zanik mięśni z nieczynności.
Metodyka:
-w miejscu bolesnym zawsze elektroda połączona z biegunem
ujemnym , a dodatni biegun obwodowo
- natężenie prądu stałego stanowiącego podstawę do prądu DD
nie przekracza zwykle 3mA
- natężenie prądu DD należy zwiększać płynnie do odczuć
pacjenta
- czas trwania zabiegu wynosi zwykle 2-8 min
- efekt przeciwbólowy –prądy DF,CP i LP
- wzmożenie aktywności naczynioruchowej prądy-MF i CP
- zmniejszenie napięcia mięśniowego prądy-CP i LP
- do elektrostymulacji mięśni prądy- RS i MM
PRĄDY ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
W ostatnich latach w elektroterapii coraz
częstsze zastosowanie znajdują prądy średniej
częstotliwości, w granicach 4000-5000 Hz. Ich
wykorzystanie uzasadnione jest słabszym
oddziaływaniem na receptory czuciowe skóry, co czyni
zabieg przy ich wykorzystaniu mniej przykrym,
ograniczonym wpływem elektrochemicznym na
tkanki, co wyraża się również ograniczeniem
występowania uszkodzeń elektrolitycznych skóry,
lepszym przenikaniem tych prądów w głąb tkanki.
W praktyce stosuje się zwykle prądy średniej
częstotliwości modulowane w amplitudzie w dwojaki
sposób, a mianowicie unipolarnie i bipolarnie.
Częstotliwość modulacji waha się w granicach 0-150
Hz. Na tkanki zatem oddziałują serie impulsów o małej
częstotliwości, uformowane z prądu średniej
częstotliwości. Z tego powodu wskazania do
stosowania tych prądów są zbliżone do obowiązujących
w terapii prądami małej częstotliwości. Modulacji
prądów średniej częstotliwości dokonuje się
elektronicznie lub przez interferencję w tkankach
dwóch tych prądów płynących w odrębnych obwodach.
PRĄDY INTERFERENCYJNE (PRĄDY NEMECA)
Prądy interferencyjne są to prądy średniej
częstotliwości modulowane w amplitudzie z małą
częstotliwością. Powstają w wyniku interferencji w
tkankach dwóch prądów przemiennych średniej
częstotliwości o przebiegu sinusoidalnym, których
częstotliwości mało różnią się od siebie. W leczeniu
wykorzystuje się prądy ok. 4000 Hz. Interferencję
uzyskuje się przez zastosowanie dwóch niezależnych
obwodów zabiegowych, przy użyciu dwóch par elektrod
umiejscowionych w taki sposób, aby interferencja
zachodziła w głębi tkanek, w okolicy umiejscowienia
procesu chorobowego.
Wyróżnia się statyczne i dynamiczne interferencyjne
pole elektryczne.
Statyczne interferencyjne pole elektryczne jest to pole
powstałe w warunkach wyidealizowanych, nie występujących w
rzeczywistości. Założono bowiem, że powstaje ono w ośrodku o
jednorodnych właściwościach elektrycznych w wyniku przepływu
prądów składowych między dwoma parami elektrod punktowych,
usytuowanych w taki sposób, że łączące je linie krzyżują się pod
kątem 90°.W takich warunkach prąd płynący w tkankach między
elektrodami jest kombinacją prądu przewodzenia oraz prądów
przemieszczania. Prąd przewodzenia można w danym przypadku
pominąć i wówczas można omawiane pole traktować jako powoli
zmienne pole elektryczne, w którym rozkład potencjału jest w
przybliżeniu taki sam, jak w polu elektrostatycznym.
Dynamiczne pole interferencyjne. Sposób wytwarzania w tkankach tego
rodzaju pola elektrycznego może być dwojaki. Pierwszy polega na zamianie
pola interferencyjnego na dynamiczne przez ciągłą zmianę położenia elektrod.
Jest to jednak bardzo trudne, ze względu na konieczność utrzymania
właściwego kontaktu ze skórą w czasie całego zabiegu. Połowiczne
rozwiązanie stanowi tzw. kinetyczna metoda stosowania prądów
interferencyjnych, zwana również elektrokinezyterapią, w której jedna z
każdej pary elektrod jest w postaci elektrody — rękawicy, umożliwiającej
przesuwanie jej po powierzchni skóry w danej okolicy ciała. Drugi sposób
opiera się na oddziaływaniu na rozkład potencjałów elektrycznego pola
interferencyjnego. Problem ten rozwiązuje się technicznie w ten sposób, że
natężenie prądów na elektrodach zmienia się przeciwstawnie, tak aby ogólna
wartość natężenia nie ulegała zmianie, a tym samym nie wywoływała
niepożądanych sensacji czuciowych. Tak więc do elektrod zostaje
doprowadzony prąd modulowany w amplitudzie, przy czym głębokość
modulacji waha się od 30 do 50%. W efekcie w tkankach powstaje wysoce
złożone elektrycznie pole interferencyjne, w którym zmienia się rytmicznie
wartość wektora interferencji.
Podstawowa różnica w działaniu statycznego i
dynamicznego pola interferencyjnego polega
na tym, że jeśli w polu statycznym
„uprzywilejowane" kierunki stuprocentowej
interferencji są stałe, to w polu dynamicznym
są one zmienne. W związku z tym większa
objętość tkanek zawartych między
elektrodami podlega oddziaływaniu w miarę
intensywnego zmiennego bodźca
elektrycznego.
Stosowany w sposób dynamiczny prąd interferencyjny, którego częstotliwość
zmienia się rytmicznie, zgodnie z przyjętymi poglądami, działa następująco, w
zależności od zakresu zmiany częstotliwości:
0-10 Hz - wywołuje skurcze mięśni szkieletowych,
25-50 Hz - intensywnie pobudza mięśnie do skurczu i usprawnia krążenie
obwodowe,
50-100 Hz - wywołuje efekt przeciwbólowy i usprawnia procesy odżywcze tkanek,
90-100 Hz powoduje efekt przeciwbólowy oraz zmniejsza napięcie współczulnego
układu nerwowego,
0-100 Hz - ze względu na znaczną zmianę przestrzenną wektora maksymalnej
interferencji, sumuje niejako efekty działania wymienionych częstotliwości, które
sprowadzają się do efektu przeciwbólowego, przekrwienia tkanek, usprawnienia
krążenia chłonki oraz usprawnienia procesów odżywczych i przemiany materii.
Wskazania do stosowania prądów interferencyjnych, ogólnie rzecz biorąc, nie
odbiegają od przyjętych w terapii prądami małej częstotliwości. Dotyczy to
zarówno rodzaju prądów, ich natężenia, powierzchni elektrod zabiegowych oraz
czasu trwania i liczby zabiegów w serii.
Przy stosowaniu prądów interferencyjnych obowiązuje
przestrzeganie zasad:
-nie wolno ich stosować w okolicy serca oraz w
okolicy klatki piersiowej i kończyn górnych u osób z wszczepionym
rozrusznikiem serca
- elektrody zabiegowe muszą być tak umieszczone na skórze, aby
linie łączące środki każdej z dwóch par elektrod krzyżowały się w okolicy
umiejscowienia procesu chorobowego.
- przy dawkowaniu natężenia prądu interferencyjnego uwzględnić należy
osobniczą wrażliwość chorego, tak aby wyraźnie odczuwał on stosowany prąd.
- częstotliwość i rodzaj zastosowanego prądu interferencyjnego zależą od
rodzaju choroby i metodyki zabiegu
- czas trwania zabiegu wynosi zwykle 6-10
min, maksymalnie 15 min, a wyjątkowo 30 min.
- stosuje się je zwykle codziennie, unikając
dłuższych przerw. Między dwiema lub trzema seriami zabiegów stosuje się 6-
8-dniowe przerwy.
PRĄDY WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
Elektrolecznictwo prądami wielkiej częstotliwości
obejmuje zastosowanie lecznicze pól elektrycznych,
magnetycznych i fal elektromagnetycznych prądów zmiennych o
zakresie częstotliwości od 300 kHz do 300 GHz. Drgania
elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości pozaprzemysłowej są
stosowane w lecznictwie z powodu absorpcji w tkankach energii
elektromagnetycznej i przetworzenia jej w energię cieplną. Ich
stosowanie stanowi formę termoterapii, polegającą na
wytwarzaniu ciepła głęboko w tkankach. Posiada to pewne zalety,
ponieważ w skutek bariery fizjologicznej, jaką stanowi skóra i
tkanka tłuszczowa, przenikanie w głąb ciepła dostarczonego z
zewnątrz jest utrudnione. Energia drgań elektromagnetycznych
wielkiej częstotliwości z łatwością dociera w głąb tkanek i dopiero
w nich ulega przekształceniu w ciepło.
Absorpcja fal elektromagnetycznych wielkiej
częstotliwości przez tkanki zależy od wielu
czynników, zarówno od parametrów samego pola
elektromagnetycznego, takich jak częstotliwość,
natężenie, czas działania, jak i od cech tkanek
poddanych zabiegowi, np. zawartości wody.
Prądy wielkiej częstotliwości w granicach od 1 do
5 MHz znajdują zastosowanie w diatermii
chirurgicznej. Istota tej metody polega na
wytwarzaniu w tkankach ciepła pod wpływem
prądu wielkiej częstotliwości.
Prądy wielkiej częstotliwości
wytwarzane w diatermii krótkofalowej
jak i mikrofalowej dają efekty
przegrzania tkanek z tą różnicą, że w
DKF-ie przegrzanie tkanek następuje
poprzez wytwarzanie ciepła
endogennego, natomiast w mikrofalowej
powoduje przegrzanie powierzchniowe.
Wskazania do DKF :
przewlekłe
postacie reumatologiczne, zapalenia stawów,
artrozy bez zaostrzeń, przykurcza mięśni,
tendopatie, periartropatie, przewlekłe choroby
jamy ustnej, gardła, nosa i choroby kobiecie.
Natomiast do stosowania diatermii
mikrofalowej, z powodu płytkiego wnikania
mikrofal w głąb tkanek wskazania obejmują
głównie wybrane choroby laryngologiczne i
skóry.
Przeciwwskazania do stosowania wszystkich rodzajów diatermii to
wszystkie ostre choroby, choroby zakaźne, ostre zapalenia nerwów,
neuralgie, ostre stany zapalne stawów i kości, ostre zapalenie okolostawowe
barku, choroba Sudecka, zaburzenia krążenia obwodowego, zarostowe
zapalenie tętnic, nowotwory wszelkiego rodzaju, ostre i podostre zapalenie
żył, zakrzepy, żylaki odbytu, obrzęki, miesiączka, ciąża, psychozy,
zaburzenia czucia, obecność w tkankach ciał metalowych, wszczepiony
rozrusznik serca, aparat słuchowy, gruźlica stawów, gruźlica płuc, ostre stany
pourazowe, krwiaki, nagromadzenie płynów w ustroju, ropnie chełboczące,
ostre zapalenie gruczołu krokowego, choroba wrzodowa. Nie powinno się
stosować diatermii w obrębie nadbrzusza i śródbrzusza u chorych na
cukrzycę insulinozależną i u dzieci i młodzieży na okolice nasad kości.
Również nie należy jej stosować u małych dzieci i u chorych krótko po
leczeniach promieniami jonizującymi i w okresie pooperacyjnym. Zaleca się
zachowanie ostrożności przy obrzękach. Nie należy stosować mikrofal przy
świeżych ranach i w chorobach z zagrożeniem krwawieniem, ropniach oraz w
stanach zwiększonej wrażliwości na światło.
ELEKTRODIAGNOSTYKA UK.NERWOWO-
MIĘŚNIOWEGO
Obejmuje badanie nerwów i mięśni przy użyciu
prądu stałego i prądów impulsowych, celem
jest wskazanie zmian pobudliwości
zachodzących w nerwie lub mięśniach w
stanie chorobowym.
Można :
-ustalić lokalizacje procesu chorobowego
-ocenić stopień uszkodzenia
-monitorować proces leczenia
-wnioskować o rokowaniu
-ustalić dobór właściwego leczenia
-ocenić ciągłość nerwu
Wskazania :
-pourazowe uszkodzenie splotów i nerwów obwodowych
-uszkodzenia nerwów w czasie leczenia zachowawczego np.repozycja złamanej
k.ramiennej z towarzyszacym jej zakleszczeniu nerwu promieniowego lub łokciowego
-niedowład lub porażenie po założonym opatrunku gipsowym w wyniku narastającego
obrzeku
-uszkodzenie nerwów obwodowych jako powikłan pooperacyjnych
-zaburzenia w czynnosci nerwów w przypadku zle dopasowanych protez
-ucisk na nerwy obwodowe /syndrom sobotniej nocy/
-ocena reinerwacji miesnia po leczeniu chirurgicznym
-neuropatie uciskowe np.ucisk nerwu na skutek procesu nowotworowego, zespól kanału
nadgarstka ( przycisniecie nerwu posrodkowego do wiezadła poprzecznego dłoni)
Przeciwwskazania :
-okolica serca i pacjentów z zaburzeniami pracy serca
-ciaża i okolica nadbrzusza
-po całkowitym przerwaniu ciagłosci nerwu lub chirurgicznym jego zespoleniu nie
wczesniej niż 2-3 tyg.po operacji ( do tego czasu impulsy elektryczne moga wpływac
hamujaco na proces reinerwencji )
METODY STOSOWANE W
ELEKTRODIAGNOSTYCE
• jakosciowe
• ilosciowe
Metody Ilosciowe
-oparte sa na ilosciowym okreslaniu wielkosci fizycznych , które stanowia
miare
pobudliwosci miesnia i nerwu
REOBAZA
Najmniejsza progowa wartosc nateżenia impulsu prostokatnego o czasie
trwania impulsu 1000 ms, która wywołuje minimalny skurcz miesnia
( wyra_ona w mA )
-im wieksza wartosc reobazy, tym mniejsza jest pobudliwosc miesnia i
odwrotnie
-wartosc reobazy dla zdrowego miesnia wynosi 2-18 mA
-porównanie reobazy po stronie uszkodzonej i zdrowej
norma 2-4 mA
neuropraksja 2ma
aksonotmesis 4-8
CHRONAKSJA
-najkrótszy czas trwania impulsu pradu stałego o nateżeniu równym
podwojonej reobazie , potrzebny do wywołania minimalnego skurczu
miesnia ( wyrażona w ms )
-miesien i zaopatrujacy go nerw ruchowy charakteryzuje jednakowa
wartosc chronaksji
Włókna miesniowe >1ms
Włókna nerwowe 0,1-1ms
Całkowite odnerwienie >20
-im wieksza chronaksja tym pobudliwosc tkanki jest mniejsza
-w stawach po przecieciu nerwów wzrasta 50-200razy
-wydłużenie chronaksji jest pierwsza oznaka zaniku unerwienia ,
powstaje po 4-5 dniach
-pierwsze oznaki przywrócenia unerwienia jest skrócenie chronaksji
KRZYWA I/-jest to wykres przedstawiajacy zależnosc nateżenia pradu o
czasie trwania bodzca niezbedna do wywołania reakcji tkanek
-im krótszy czas trwania impulsu tym wieksza wartosc nateżenia potrzebna
jest do wywołania skurczu
-do badania stosuje sie prady impulsowe o przebiegu prostokatnym i
trójkatnym z
możliwoscia regulowania czasu trwania impulsu od 1000-0,1 ms i czas
przerwy 2000-500ms
-wykres krzywej zbliżony jest do hiperboli
KRZYWA UMOżLIWIA
-stosunkowo dokładne badanie miesnia
-okreslenie stopnia odnerwienia
-dobranie odpowiednich parametrów
-pozwala obserwowac proces powrotu unerwienia
WSPÓŁCZYNNIK AKOMODACJI
-różnica w reakcji miesni na impuls prostokatne i trójkatne sa podstawa do oznaczania
współczynnika akomodacji
-do obliczenia wartosci współczynnika konieczne jest obliczenie reobazy oraz wartości
progowej akomodacji przez który rozumie sie najmniejsza wartosc nateżenia impulsu
trójkatnego o czasie trwania 1000ms konieczna do wywołania minimalnego skurczu
wsp.akomodacji L = wartosc progowa akomodacji przez reobaze
Współczynnik ten okresla zdolnosc przystosowania sie czyli akomodacji miesnia do
wolno narastajacego nateżenia w im.trójkatnym. Wskazuje ile razy wiekszego nateżenia
pradu o imp.trójkatnym należy użyc w stosunku do impulsów prostokatnych aby uzyskac
progowy skurcz miesnia przy czasie trwania obu impulsów równych 1000ms.
Wartosc od 3-6 to prawidłowy stosunek pobudliwosci.
Wartosc < od 3 wskazuje na zmniejszenie zdolnosci przystosowania sie miesnia do
wolno narastajacego nateżenia – swiadczy o uszkodzeniu miesnia <2.
Wartosc > 6 to nerwica wegetatywna lub swiadczy to o postepujacej poprawie stanu
unerwienia.
Rozpoczynajace sie porażenie wiotkie daje jako jeden z pierwszych objawów , wyrazne
zmniejszenie wartosci współczynnika
Metody Jakosciowe
-polegaj na obserwacji rodzaju i siły skurczu
miesnia w odpowiedzi na impulsy elektryczne.
Zgodnie z prawem Du Bois-Reymonda tylko
nagła zmiana nateżenia jaka wystepuje podczas
otwierania i zamykania obwodu pradu
galwanicznego o odpowiedniej sile jest bodzcem
wyzwalajacym skurcz miesnia.
Bardzo duże znaczenie odgrywa tutaj
biegunowosc elektrody pobudzajacej dany
miesien do skurczu.
Wzór Erbe
KZS > AZS
AOS> KOS
KOS- powinien byc słabszy ob. KZS
Tak kurcza sie tylko miesnie zdrowe, odstepstwo od tego wzoru swiadczy o zamianach
Prawo skurczu w opracowaniu Erba
• słabe nateżenie progu pobudliwosci powoduje skurcz przy zamknieciu na katodzie
• prad nieco silniejszy powoduje skurcz miesnia przy otwieraniu i zamykaniu na anodzie i
zamykaniu na katodzie
W warunkach fizjologicznych pobudliwosc na prad galwaniczny wynosi od 2-18mA.
Pobudliwosc jest wzmożona jesli do wywołania skurczu wystarcza nateżenie pradu stałego 0,5mA.
Obniżenie pobudliwosci miesni i nerwów wymaga zastosowania wyższej wartosci nate_enia do
20mA.
Ważnym objawem elektrodiagnostycznym jest tzw.GALWANOTONUS – charakteryzuje się
utrzymaniem sie skurczu teżcowego miesnia, nawet podczas przerwy w podawaniu pradu stałego.
Galwanotonus wskazuje :
- zastosowanie zbyt wysokiej dawki nateżenia do badania
- nadmierna pobudliwosc miesnia
W warunkach patologicznych zachodza pewne odchylenia od prawa skurczu oraz zmiany
pobudliwosci miesni lub nerwów.
DZIĘKUJĘ!