Hormonalna regulacja przebiegu ciąży, porodu i laktacji

HORMONALNA

REGULACJA

PRZEBIEGU CIĄŻY,

PORODU I

LAKTACJI

Ewa Duchnicz, Weronika Geściak,

Paulina Krawczyk, Małgorzata Turek,

GRUPA 7

WPROWADZENIE – NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY

FIZJOLOGICZNE W ORGANIZMIE MATKI

Zmiany fizjologiczne obejmują

Układ krążenia:



- zwiększenie objętości krwi, głównie wskutek zwiększenia
objętości osocza (40-50%) i w mniejszym stopniu przez wzrost
masy erytrocytów ( o 20-30%)



- zwiększenie stężenia fibrynogenu oraz czynników krzepnięcia
VII, X, XII



- zwiększenie objętości wyrzutowej - serce ulega powiększeniu
wskutek rozszerzenia i przerostu



- wzrost obj. krwi krążącej do około 30%

Układ oddechowy:



- rozszerzenie naczyń włosowatych i obrzęk wyściółki nosa,
nosowej części gardła, krtani i tchawicy



- mimo uniesienia przepony pojemność płuc zmniejsza się
nieznacznie



- zwiększa się wentylacja minutowa o około 50% w 2 trymestrze
ciąży

ZMIANY FIZJOLOGICZNE C.D.

Układ pokarmowy:



- zwiększenie ciśnienia wewnątrz żołądka i zmiana kąta położenia
żołądka z przełykiem – zwiększa się refluks żołądkowo-przełykowy



- zwiększenie łaknienia, wzrost masy ciała



- wzrost masy ciała płodu, płynu owodniowego, błon płodowych



- szczególnie w drugiej połowie ciąży wzrasta podstawowa przemiana
materii o 15%



- może występować niedobór na wapń, fosfor, żelazo i witaminy

Układ rozrodczy:



- wzrost masy macicy i jej znaczne powiększenie wraz ze wzrostem
płodu



- ściana mięśniowa macicy grubieje na początku ciąży a później
stopniowo cienieje



- szyjka macicy staje się elastyczna i rozpulchniona



- powiększenie piersi – przygotowanie do laktacji

CZYNNOŚĆ WYDZIELNICZA JAJNIKÓW



Cykl jajnikowy składa się z 2 faz: pęcherzykowej i
lutealnej.



W fazie pęcherzykowej rozwijają się pęcherzyki
jajnikowe które wytwarzają estrogeny po owulacji.



Powstające w jajniku ciałko żółte rozpoczyna
produkcję progesteronu → rozpoczyna się faza
wydzielnicza cyklu macicznego.



W momencie zapłodnienia, komórka jajowa
zaczyna się dzielić a okres czynności ciałka
żółtego zostaje wydłużony dzięki HCG
wytwarzanej przez kosmówkę od ok. 8-go dnia po
zapłodnieniu

CZYNNOŚĆ WYDZIELNICZA

JAJNIKÓW W OKRESIE CIĄŻY



Zapłodnione jajeczko wydziela hormon zwany gonadotropiną kosmówkową
(HCG) → dochodzi do stymulacji i widocznego powiększania się jajników



W miejscu, z którego została uwolniona w danym cyklu miesięcznym komórka
jajowa nazywamy ciałkiem żółtym.



- Odpowiada ono za syntezę estrogenu i progesteronu przez około 2 miesiące.



Od ciałka żółtego zależy utrzymanie ciąży do około 8-9 tygodnia jej trwania.



Ciałko żółte powiększa się, co powoduje powiększanie się jajników (jeden jajnik
zawsze jest większy od drugiego).



Od około czwartego miesiąca ciąży dochodzi do stopniowego zanikania ciałka
żółtego, a w konsekwencji do zmniejszania jajnika.



funkcja wydzielnicza zostaje stopniowo przejmowana przez łożysko. . Około 9
tygodnia ciałko żółte nie jest już odpowiedzialne za utrzymanie ciąży.



Łożysko zaczyna wytwarzać wystarczające ilości hormonów do utrzymania
ciąży.



Rozmiary obu jajników powoli powracają do prawidłowej wielkości w trzecim
trymestrze ciąży. - wycięcie jajników około 4 miesiąca ciąży nie wpływa na jej
utrzymanie.

CZYNNOŚĆ WEWNĄTRZWYDZIELNICZA

ŁOŻYSKA

Polega na wytwarzaniu:
- progesteronu
- estrogenów
- gonadotropiny kosmówkowej
- somatomammotropiny
(zwanej także laktogenem łożyskowym)
Hormony te odgrywają kluczową rolę w
donoszeniu ciąży i prawidłowym jej przebiegu. Pod
wpływem hormonów wydzielanych przez łożysko
następuje rozrost gruczołów
wewnątrzwydzielniczych.

ESTROGENY

(ESTRADIOL, ESTRON, ESTRIOL)



przygotowują błonę śluzową macicy



wywołują zmiany zachodzące w
gruczołach piersiowych



biorą udział w procesach syntezy
białek niezbędnych do normalnego
rozwijania się płodu



mają pośredni wpływ na skurcze
macicy w trakcie porodu

ESTRADIOL

WPŁYW NA DZIECKO



nadnercza dziecka
zaczynają
produkować związki
steroidowe



poziom estriolu
rośnie do momentu,
gdy jest go więcej
niż estradiolu –
impuls do
rozpoczęcia porodu

WPŁYW NA MATKĘ

• wpływa na rozwój

śluzówki macicy

• powoduje wzrost

masy mięśnia
macicznego

PROGESTERON



powstaje z

cholesterolu



jest głównym czynnikiem, od którego zależy
utrzymanie ciąży



jego poziom wzrasta

stukrotnie



przygotowuje ciało do porodu



umożliwia

zagnieżdżenie się

zarodka w

przygotowanej macicy



zmniejsza aktywność skurczową macicy



bierze udział w przygotowaniu piersi do produkcji
mleka



odpowiada za rozpoczęcie wydzielania mleka



jest głównym powodem dolegliwości podczas ciąży

WPŁYW NA MATKĘ



zmniejszenie samoistnej
czynności skurczowej macicy



relaksacja mięśni gładkich



obniżenie stężenia
aminokwasów oraz normalizacja
poziomu glukozy w surowicy krwi



spowolnienie ruchów
robaczkowych jelit i czynność
zwieraczy przełyku



pobudzenie wzrostu
pęcherzyków gruczołowych



hamowanie odpowiedzi
immunologicznej matki na
antygeny płodu



podnoszenie temperatury ciała
do ok. 37,8°C



szybsze przetłuszczanie się
włosów

WPŁYW NA DZIECKO

• prekursor hormonów

steroidowych płodu

• jest dla płodu

prekursorem
kortyzolu, kortyzonu i
aldosteronu

• hormon o działaniu

silnie
uspokajającym

• wpływ na

samopoczucie
kobiety, przez co
także na dziecko

GONADOTROPINA KOSMÓWKOWA
(HCG)



główne zadanie: utrzymanie ciąży we
wczesnym etapie



wydzielana od momentu zagnieżdżenia się
jaja w macicy



najwyższy poziom w 80 – 90 dniu ciąży



obecność w moczu umożliwia potwierdzenie
ciąży na bardzo wczesnym etapie



jej poziom określa, czy ciąża przebiega
prawidłowo



odgrywa bardzo ważną rolę w produkcji
hormonów koniecznych do utrzymania ciąży



utrzymuje funkcje ciałka żółtego

WPŁYW NA MATKĘ



pomaga utrzymać
ciążę



stymuluje nowopowstałe
ciałko żółte do produkcji
progesteronu



wpływa na ograniczanie
odpowiedzi układu
immunologicznego
matki na struktury płodu



stymulowanie przemiany
androgenów w
estrogeny w łożysku

WPŁYW NA DZIECKO

• utrzymuje ciałko

żółte i przekształca
je w ciałko żółte
ciążowe

• stymuluje pracę

nadnerczy i
przemianę
androgenów w
estrogeny

• pobudzenie komórek

Leydiga u płodu do
wydzielania
testosteronu

LAKTOGEN
ŁOŻYSKOWY (HPL)



zapewnienie dostatecznej podaży
składników odżywczych dla płodu



wytwarzany od 5 tygodnia ciąży



wykazuje działanie anaboliczne



powoduje pobudzenie erytropoezy



przygotowuje gruczoł sutkowy do
laktacji



ma działanie przeciwinsulinowe



uważa się go za wskaźnik
prawidłowej czynności łożyska

WPŁYW NA MATKĘ



zmniejsza wrażliwość
komórek m. szkieletowych
organizmu matki



czynnik stymulujący dla
gruczołów mlecznych



wykazuje aktywność
laktogenną oraz słabą
aktywność hormonu
wzrostu



zwiększa lipolizę



obniżenie
wydalania wapnia,
potasu i azotu



ogranicza zużycia glukozy



powoduje
pobudzenie erytropoezy

WPŁYW NA DZIECKO

• w niewielkim stopniu

wpływa na
utrzymanie ciałka
żółtego

• dociera do

płodu jedynie w
niewielkich ilościach

RELAKSYN
A

WPŁYW NA MATKĘ



wpływa hamująco na
skurcze mięśni macicy



wpływa rozluźniająco na
spojenie łonowe w
czasie porodu



stymuluje rozwój
gruczołów mlecznych



aktywuje system
rozkładający kolagen



zmniejsza ruchomość
miednicy



zmniejsza stabilność
stawów

WPŁYW NA

DZIECKO

• przenika przez

łożysko i także
wywiera wpływ na
stawy dziecka

• jeżeli to

dziewczynka, to
sytuacja jest
bardziej poważna

FAZY PORODU:

Faza otwierania się szyjki macicy

-rozpoczęcie skurczów macicy wywołane przez oksytocynę i prostaglandyny
-wzrost poziomu oksytocyny
-rozciągnięte podczas ciąży mięśnie macicy zaczynają kurczyć się coraz regularniej i

mocniej

-bóle coraz bardziej odczuwalne
-uwolnienie dużej ilości

adrenaliny

2) Faza wypierania płodu (0,5h - 2h)

-główka dziecka schodzi w dół
-w macicy robi się

wolne miejsce

, następuje kurczenie się przed ponownym

wywieraniem ciśnienia

-poziom oksytocyny

wzrasta

w momencie gdy główka dziecka zaczyna naciskać na nerw sygnalizujący chęć

wypróżnienia, kobieta odczuwa niepohamowaną potrzebę parcia

3) Faza wypierania łożyska (10-30 min)

-po narodzinach dziecka wydzielane są

ogromne ilości endorfin

- spada poziom adrenaliny

- wysokie stężenie prolaktyny powoduje wydzielanie mleka
- wydalone zostaje łożysko, macica obkurcza się
-nadal wydzielana jest oksytocyna - dzięki jej działaniu otwierają się kanaliki mleczne.

Dziecko może być nakarmione, co powoduje sprzężenie zwrotne w postaci dalszego
wzrostu poziomu oksytocyny i prolaktyny.

SYGNAŁY HORMONALNE Z ORGANIZMU

MATKI I DZIECKA DO ROZPOCZĘCIA AKCJI

PORODOWEJ



Zwiększona ilość krążących estrogenów wytwarzanych przez
zwiększoną liczbę DHEA (Dehydroepiandrosteron)



Zwiększona liczba produkowanych prostaglandyn



Wzrost wydzielania CRH (hormon uwalniający hormon
adrenokortykotropowy) przez podwzgórze płodu, które
uzupełnione jest wzrostem CRH łożyskowego



Wzrost stężenia krążącego ACTH ( hormon
adrenokortykotropowy - kortykotropina), w efekcie produkcja
kortyzolu przez korę nadnerczy płodu



Produkcja estriolu



Podniesienie poziomu oksytocyny

UDZIAŁ OKSYTOCYNY W

REGULACJI AKCJI PORODOWEJ

Oksytocyna :



hormon wydzielany przez tylny płat przysadki
mózgowej



jej stężenie stymuluje skurcze porodowe



po porodzie powoduje obkurczanie się ścian macicy
oraz znajdujących się w ścianie macicy naczyń
krwionośnych



wydzielanie oksytocyny po porodzie może być
stymulowane ssaniem brodawki, głosem lub nawet
widokiem dziecka

MECHANIZM DODATNIEGO SPRZĘŻENIA

ZWROTNEGO OKSYTOCYNY

Zwiększenie receptorów oksytocyny

Prostaglandyny

Skurcze

macicy

Rozszerzenie szyjki macicy oraz poszerzenie
pochwy

Bodźce z szyjki macicy i pochwy

Zwiększenie wydzielania oksytocyny

ETAPY

LAKTACJI

1. Mammogeneza - przygotowanie do czynności wydzielniczej
-Estrogeny odpowiadają za rozwój i przyrost drobnych pęcherzyków
wyprowadzających
- Prolaktyna stymuluje rozwój pęcherzyków mlecznych
2. Laktogeneza- wyzwolenie laktacji
- Trwa przez około tydzień od chwili porodu
-wzrasta poziom prolaktyny, odpowiedzialnej za początek
wydzielanego mleka i regulacji jego ilości
- Dzięki odruchom ssącym dziecka z każdym dniem ilość mleka się
zwiększa
-ten okres związany jest również z wydzieleniem siary i „mleka
przejściowego”
3. Galaktopoeza- utrzymanie laktacji
Zaczyna się od drugiego tygodnia po porodzie zależna jest od
częstotliwości karmienia dziecka.

Na jej utrzymanie wpływają dwa podstawowe odruchy
nerwowo - hormonalne matki :



prolaktynowy



oksytocynowy



Pobudza go:

-spokój matki,
-wygodna pozycja do karmienia,
-odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu,
-masaż szyi i karku,
-dobre myśli, wiara w siebie,
widok dziecka.



Hamuje go:

-silny ból,
-zdenerwowanie,
-niepewność,
-nikotyna, alkohol.



Może go zaburzyć przez:



dokarmianie,



-dopajanie,



-podawanie smoczka.



Pobudza go:



prawidłowe, częste ssanie.

PODSUMOWANIE

CIĄŻA

PORÓD

LAKTACJA

Progesteron- wzrost

po zapłodnieniu

Kortykotropina

Estrogeny

Estrogeny- wzrost

Kortyzol płodu

Progesteron

Relaksyny- wzrost

Oksytocyna

Laktogen łożyskowy

Łożysko wytwarza:

gonadotropinę

kosmówkową, laktogen

łożyskowy, relaksynę,

testosteron,

progesteron,

estrogeny.

Katecholaminy=

hormony walki i

ucieczki

adrenalina i

noradrenalina

Prolaktyna

przysadkowa

Oksytocyna

Hormony zaangażowane w regulację przebiegu ciąży, porodu i
laktacji.

BIBLIOGRAFIA



A.Michajlik, W.Ramotowski. Anatomia i fizjologia człowieka,
Wyd. PZWL. 2009.



D.McLaughlin, J.Stamford, D.White. Fizjologia człowieka. Krótkie
wykłady. Wyd. PWN, Warszawa 2008.



W.F. Ganong, Fizjologia, wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2007

Document Outline