-współzależność systemów bezpieczeństwa 

międzynarodowego

ćw 3

Wzrost współzależności i 

ewolucja bezpieczeństwa 

systemów międzynarodowych



„Termin oznaczający poczucie pewności 

państwa w środowisku międzynarodowym, 
brak jego zagrożenia oraz ochronę przed 
zagrożeniami. Jest to tzw. egzystencjalna 
potrzeba, która wyrasta z obiektywnych 
warunków bytowania narodów i z relacji 
między nimi. Potrzeba ta stwarza przesłanki 
dążeń praktycznych do jej zaspokojenia, stając 
się interesem egzystencjalnym.”

Bezpieczenstwo narodowe.

R. Zięba  „Leksykon Pokoju” 



„Idea bezpieczeństwa międzynarodowego wyraża 
właściwe każdemu narodowi, każdemu państwu, 
pragnienie bycia zabezpieczonym w razie agresji i 
opiera się na posiadanej przez państwo pewności, że 
nie będzie zaatakowane lub, ze w przypadku ataku, 
otrzyma natychmiastową i skuteczną pomoc ze 
strony innych państw.”



„bezpieczeństwo międzynarodowe – stan, w którym 
zakazy i hamulce wobec prowadzenia wojny są 
silniejsze niż bodźce; hamulce te oddziaływają z 
równą siłą na wszystkie strony każdego sporu, 
którego przedmiotem są ambicje i ideologie państw.”

„Dictionnaire Diplomatique”

Alastair Buchan



„Bezpieczeństwo międzynarodowe dotyczyć 

może albo zewnętrznych aspektów 
bezpieczeństwa państwa, czyli związanych z 
wstępowaniem państwa w relacje z innymi 
podmiotami stosunków międzynarodowych. 
Może także dotyczyć systemu 
międzynarodowego jako całości, który stanowi 
ramy funkcjonowania poszczególnych państw. 
Istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa 
państwa nabiera struktura i organizacja 
systemu międzynarodowego.”

Jacek Czaputowicz 



Wzrost współzależności międzynarodowych. 

Państwa coraz bardziej „zbliżają się do siebie”. 
Ich bezpieczeństwo ulega kolektywizacji – cios 
zadany jednemu z nich może być odczuty 
dużo mocniej u jego sąsiadów lub nawet 
globalnie. Powoduje to również zmianę w 
postrzeganiu bezpieczeństwa oraz doborze 
metod jego zapewniania.

R. Zięba: Instytucjonalizacja 
bezpieczeństwa… s. 36 – 39



Państwa przestały być monopolistą jeżeli chodzi o szeroko 
pojęte działania zbrojne, ale wydaje się, że tylko państwa 
dysponują środkami wojskowymi, które mogłyby zagrozić 
istnieniu lub suwerenności innych państw. Natomiast 
środki pozamilitarne są szeroko dostępne również dla 
pozapaństwowych podmiotów stosunków 
międzynarodowych. Mowa tu o takich środkach jak 
działania ekonomiczne, ideologiczne, kulturalne. Jednakże 
należy pamiętać, ze mimo wzrostu znaczenia 
pozapaństwowych podmiotów stosunków 
międzynarodowych, państwo jest najważniejszym z 
uczestników sceny międzynarodowej i to w dużej mierze 
od niego zależy bezpieczeństwo całego systemu 
międzynarodowego.

M. Menkiszak: Traktaty podstawowe 
pomiędzy Polską, a jej wschodnimi 
sąsiadami, a podejście 
minimalistyczne w analizie 
bezpieczeństwa międzynarodowego. 
W: Kryteria bezpieczeństwa… Red. S. 
Dębski, B. Górka – Winter. s. 118



Ryszard Zięba podaje, że aby przedstawić 

wymiar procesualny w sposób najpełniejszy 
konieczna jest analiza trzech głównych 
tendencji: ewolucji sposobów umacniania 
bezpieczeństwa międzynarodowego, 
współzależności interesów bezpieczeństwa 
współczesnych państw, współzależności 
między bezpieczeństwem międzynarodowym i 
pokojem.

Bezpieczeństwo jako proces, kategorię 
podlegającą ciągłym zmianom i ewolucji.



globalna katastrofa ekologiczna; 



dysproporcje rozwojowe; 



deficyt zasobów surowcowo-energetycznych; 



niekontrolowany przyrost ludności; 



głód i niedożywienie; 



zadłużenie państw prowadzące do ich uzależnienia od 
wpływu podmiotów dążących do ich upadku; 



choroby epidemiczne; 



nieodpowiednie zagospodarowanie oceanów; 



nieodpowiednie zagospodarowanie kosmosu.

Wśród problemów globalnych, związanych z 
funkcjonowaniem społeczności międzynarodowej, 
można wymienić te, które jedynie poprzez współpracę i 
współdziałanie wszystkich państw i podmiotów 
wchodzących w stosunki międzynarodowe mają szansę 
być ograniczone lub wyeliminowane. Są to: