HISTORYCZNE I 

HISTORYCZNE I 

WSPÓŁCZESNE FORMY 

WSPÓŁCZESNE FORMY 

ORGANIZACJI 

ORGANIZACJI 

SPOŁECZEŃSTWA

SPOŁECZEŃSTWA 

•teorie
•typologie społeczeństw
•społeczeństwo postindustrialne
•społeczeństwo globalne
•społeczeństwo informacyjne
•społeczeństwo masowe
•społeczeństwo wolnego czasu
•społeczeństwo otwarte i zamknięte

 

 

TEORIE

TEORIE

• Teorie rozwoju społecznego posłużyły do skonstruowania 

typologii społeczeństw

•

Rozwój społeczny

Rozwój społeczny: zmiany zachodzące w społeczeństwie, 
polegające na zaniku lub powstawaniu nowych zjawisk, 
tworzeniu nowych wartości, norm i modeli zachowań

Teoria 
linearna:

SPOŁECZEŃSTWO 
ULEGA 
NIEPRZYPADKOWYM 
PRZEMIANOM 

W 

TOKU 

ROZWOJU 

HISTORYCZNEGO, 
ZMIANY  SĄ  ŚCIŚLE 
UKIERUNKOWANE 
(OD PIERWOTNEJ DO 
DOCELOWEJ  FAZY)  I 
ZDETERMINOWANE.

Herbert Spencer
Karol Marks

Teoria cykliczna:

SPOŁECZEŃSTWO 
PODLEGA 

ZMIANOM 

POLEGAJĄCYM 

NA 

PRZECHODZENIU 
KOLEJNYCH 

FAZ 

I 

POWROCIE 

DO 

FAZY 

WYJŚCIOWEJ,  OWE  FAZY 
POWTARZAJĄ  SIĘ  W  NIECO 
ZMIENIONYCH FORMACH

.

Giambattista Vico

Teorie 
dychotomiczn
e:

SPOŁECZEŃSTWA W 
TOKU ROZWOJU 
HISTORYCZNEGO 
PRZECHODZĄ OD 
STRUKTURY OPARTEJ 
NA GRUPACH 
PIERWOTNYCH DO 
FORM OPARTYCH NA 
GRUPACH 
UMOWNYCH

Charles H. Cooley

 

 

TYPOLOGIE 

TYPOLOGIE 

SPOŁECZEŃSTW

SPOŁECZEŃSTW

             

Marksiści

Marksiści

Kryterium jest: 
dominujący sposób i 
własność środków 
produkcji

Współczesna socjologia

Współczesna socjologia

-Społeczeństwo pierwotne

-Społeczeństwo niewolnicze

-Społeczeństwo feudalne

-Społeczeństwo kapitalistyczne

-Społeczeństwo socjalistyczne

-społeczeństwo pierwotne 
(plemienne, ludowe)

Jego 

podstawą 

są 

wspólnoty 

rodowe i klany, o silnych więziach, 
jego struktura opiera się na rolach 
przypisanych 

poszczególnym 

członkom 

wspólnot, 

wieku 

i 

wtajemniczeniu 

sakralnym, 

reprezentują 

kulturę 

przedpiśmienną 
-

społeczeństwo 

rolnicze, 

chłopskie, feudalne

Silnie 

zhierarchizowane, 

z 

podziałem  na  klasy  i  warstwy 
społeczne,  mocno  zróżnicowane 
kulturowo, 

do 

pracy 

wykorzystywano  głównie  ludzką 
pracę,  siłę  zwierząt  i  odnawialne 
źródła  energii,  utrzymywano  się 
głównie z rolnictwa

-społeczeństwo industrialne

Powstało  wraz  z  postępem  naukowo-
technicznym, 

powstaniem 

nowych 

technologii 

produkcji, 

rozwojem 

przemysłu,  podstawą  społeczeństwa  są 
robotnicy,  charakteryzuje  się  znaczną 
mobilnością,  jego  kulturę  charakteryzuje 
ujednolicenie 

wzorów 

zachowań 

i 

racjonalizacja 

ludzkich 

działań, 

oraz 

umasowienie kultury

 

 

SPOŁECZEŃSTWO 

SPOŁECZEŃSTWO 

POSTINDUSTRIALNE

POSTINDUSTRIALNE

• Jego 

powstanie 

było 

możliwe 

dzięki 

automatyzacji  produkcji  i 

wynikającej z niej zmiany w 

strukturze zatrudnienia

• Dominującym 

źródłem 

zatrudnienia 

są 

usługi 

(ponad 

50% 

za 

utrudnionych)

• W  gospodarce  dominują 

wielkie 

ponadnarodowe 

korporacje 

finansowo-

przemysłowe

• Większość 

ludności 

mieszka w miastach

 

 

SPOŁECZEŃSTWO 

SPOŁECZEŃSTWO 

GLOBALNE

GLOBALNE

• jako  wspólnota  wszystkich 

ludzi 

zamieszkujących 

Ziemię

• świat jako „globalna wioska”, 

w 

której 

istnieją 

nieograniczone 

możliwości 

komunikowania 

się, 

co 

wpływa  na  kształtowanie 

świadomości  ludzi,  rozwój 

masowej komunikacji sprzyja 

ujednoliceniu 

sposobów 

życia,  wzorców  zachowań, 

wartości

• w  gospodarce    ogromna  rolę 

odgrywają 

ponadnarodowe 

organizacje, instytucje

 

 

SPOŁECZENSTWO 

SPOŁECZENSTWO 

INFORMACYJNE

INFORMACYJNE

• informacja  jest  towarem 

takim  jak  inny,  a  firmy 
zajmujące 

się 

gromadzeniem, 
przetwarzaniem, 
przekazywaniem 

i 

użytkowaniem  informacji 
odgrywają 
pierwszoplanową  rolę  w 
gospodarce

• powszechny  dostęp  do 

informacji,  zwłaszcza  do 
Internetu

 

 

SPOŁECZENSTWO MASOWE

SPOŁECZENSTWO MASOWE

• charakteryzuje  się  znacznym 

zurbanizowaniem,wysoką 
gęstością 

zaludnienia 

i 

ogromnym 

znaczeniem 

środków masowego przekazu

• małą role odgrywają tu więzi 

łączące 

ludzi, 

tradycja, 

wartości 

wyższe, 

króluje 

konsumpcyjny  stosunek  do 
życia, 

brak 

jest 

zainteresowania 

bieżącymi 

problemami  społecznymi,  w 
życiu 

publicznympanuje 

bierność

 

 

SPOŁECZENSTWO 

SPOŁECZENSTWO 

WOLNEGO CZASU

WOLNEGO CZASU

• Idea ta powstała w krajach 

rozwiniętych,  gdzie  rozwój 

technologii 

produkcji 

pozwolił 

na 

znaczne 

skrócenie czasu pracy

• Paradoksem  jest    fakt 

powszechne 

wykorzystywania  wolnego 

czasu na dodatkowa pracę, 

kosztem życia rodzinnego

• Większa 

ilość 

wolnego 

czasu  przyczyniła  się  do 

rozwoju kultury masowej

 

 

SPOŁECZENSTWO OTWARTE 

SPOŁECZENSTWO OTWARTE 

I ZAMKNIĘTE

I ZAMKNIĘTE

• społeczeństwo otwarte:
- to  społeczeństwo  wolne  i 

demokratyczne, 
zapewniające  obywatelom 
możliwość 

dokonywania 

wyborów  i  ponoszenia  za 
nie odpowiedzialności

- opiera  się  na  tolerancji  i 

pluralizmie

- panują  pełne  swobody 

polityczne, 
sprawiedliwość 

i 

poszanowanie prawa

• społeczeństwo 

zamknięte:

- obowiązują sztywne 

reguły w postaci 
zakazów i nakazów

- odcięcie od obcych 

wpływów

- życie jednostki jest 

podporządkowane 
interesowi państwa i 
ogółu społeczeństwa