Podstawy immunologii

i choroby alergiczne u

dzieci

Reakcje odpornościowe

Reakcje odpornościowe

są jednym z

są jednym z

mechanizmów obrony

mechanizmów obrony

organizmu przed

organizmu przed

działaniem czynników

działaniem czynników

chorobotwórczych.

chorobotwórczych.

Dzielą się na odporność:

Dzielą się na odporność:

- swoistą, czyli nabytą

- nieswoistą, czyli

wrodzoną

Nieswoiste czynniki

odporności na zakażenie:

a) genetycznie uwarunkowana

wrażliwość lub

niewrażliwość na

określone zakażenia

b) bariera skóry i błon

śluzowych

c) działanie substancji

biologicznie

czynnych np. interferon,

peptydy,

enzymy

d) układ dopełniacza i

properdyny

Odporność nabyta = swoista

Odporność nabyta = swoista

- powstaje w wyniku kontaktu

- powstaje w wyniku kontaktu

organizmu z antygenami

organizmu z antygenami

środowiska

środowiska

Dzielimy ją na:

Dzielimy ją na:

a) odporność typu wczesnego

a) odporność typu wczesnego

(humoralnego),

(humoralnego),

b) odporność typu późnego

b) odporność typu późnego

(komórkowego).

(komórkowego).

Limfocyt T i B

Limfocyt T i B

spełnia główną rolę

spełnia główną rolę

w odpowiedzi

w odpowiedzi

humoralnej

humoralnej

i komórkowej

i komórkowej

Limfocyt B

Limfocyt B

Przekształca się w komórkę

Przekształca się w komórkę

szeregu plazmatycznego.

szeregu plazmatycznego.

Dojrzała komórka

Dojrzała komórka

plazmatyczna syntetyzuje i

plazmatyczna syntetyzuje i

wydziela przeciwciała.

wydziela przeciwciała.

Limfocyt T

Limfocyt T

Dzieli się na:

Dzieli się na:

1/ komórki pomocnicze - helper cells,

1/ komórki pomocnicze - helper cells,

pobudza limfocyty B do produkcji

pobudza limfocyty B do produkcji

przeciwciał

przeciwciał

2/ komórki supresorowe - supressor

2/ komórki supresorowe - supressor

cells

cells

wydzielają substancje humoralne,

wydzielają substancje humoralne,

które

które

hamują lub blokują odpowiedź

hamują lub blokują odpowiedź

immunologiczną limfocyta B

immunologiczną limfocyta B

3/ komórki K - killer cells, biorą udział

3/ komórki K - killer cells, biorą udział

w efekcie cytotoksycznym.

w efekcie cytotoksycznym.

Makrofag

Makrofag

Pochłania antygen, przenosi

Pochłania antygen, przenosi

do węzła chłonnego, gdzie

do węzła chłonnego, gdzie

następuje różnicowanie

następuje różnicowanie

limfocytów na typ B

limfocytów na typ B

przechodzący w plazmocyt

przechodzący w plazmocyt

produkujący przeciwciała,

produkujący przeciwciała,

lub typ T dający odpowiedź

lub typ T dający odpowiedź

komórkową.

komórkową.

Odpowiedź

Odpowiedź

immunologiczną dzielimy

immunologiczną dzielimy

na:

na:

1/ typu humoralnego

1/ typu humoralnego

2/ typu komórkowego

2/ typu komórkowego

3/ pamięć immunologiczna

3/ pamięć immunologiczna

4/ tolerancja

4/ tolerancja

immunologiczna

immunologiczna

ad 1/

ad 1/

Odpowiedź

Odpowiedź

humoralna

humoralna

Biorą w niej udział krążące

Biorą w niej udział krążące

przeciwciała - immunoglobuliny,

przeciwciała - immunoglobuliny,

produkowane przez komórki

produkowane przez komórki

plazmatyczne.

plazmatyczne.

Odpowiedź pierwotna

Odpowiedź pierwotna

- jest to

- jest to

pierwsze zetknięcie z

pierwsze zetknięcie z

antygenem.

antygenem.

Odpowiedź wtórna

Odpowiedź wtórna

- każde

- każde

następne zetknięcie.

następne zetknięcie.

ad 2/

ad 2/

Odpowiedź

Odpowiedź

komórkowa

komórkowa

Limfocyt T po zetknięciu z

Limfocyt T po zetknięciu z

antygenem uczula się, przy

antygenem uczula się, przy

powtórnym zetknięciu wydziela tzw.

powtórnym zetknięciu wydziela tzw.

mediatory czyli limfokininy

mediatory czyli limfokininy

np. czynnik mitogenny

np. czynnik mitogenny

czynnik hamujący migrację

czynnik hamujący migrację

makrofagów

makrofagów

czynnik cytotoksyczny

czynnik cytotoksyczny

czynnik chemotaktyczny

czynnik chemotaktyczny

czynnik zapalny

czynnik zapalny

ad 3/

ad 3/

Pamięć

Pamięć

immunologiczna

immunologiczna

Pod wpływem antygenu limfocyty

Pod wpływem antygenu limfocyty

T i B przekształcają się w komórki

T i B przekształcają się w komórki

blastyczne. Odpowiadają za

blastyczne. Odpowiadają za

szybką odpowiedź

szybką odpowiedź

immunologiczną przy ponownym

immunologiczną przy ponownym

kontakcie z antygenem.

kontakcie z antygenem.

Jak długa jest ta pamięć ?

Jak długa jest ta pamięć ?

ad 4/

ad 4/

Tolerancja

Tolerancja

immunologiczna

immunologiczna

Antygen działa, brak odpowiedzi.

Antygen działa, brak odpowiedzi.

Dotyczy to własnych antygenów.

Dotyczy to własnych antygenów.

Zjawisko to odgrywa ważną rolę

Zjawisko to odgrywa ważną rolę

w transplantologii.

w transplantologii.

Zaburzenia tolerancji - choroby

Zaburzenia tolerancji - choroby

autoimmunologiczne,

autoimmunologiczne,

Komórka

macierzysta

szpiku kostnego

Niedobory

mieszane

Limfocyt T
odpowiedź typu
komórkowego

Limfocyt B
odpowiedź typu
humoralnego

Aplazja lub hypoplazja
grasicy
- brak limfocytów w
obrębie
kory węzłów
chłonnych
i śledziony
- upośledzenie
odpowiedzi
typu komórkowego
- leczenie - przeszczep
grasicy

Hypoimmunoglobulinem
ia pierwotna
- brak limfocytów w
węzłach
chłonnych i śledzionie
- upośledzenie
odpowiedzi typu
humoralnego
- leczenie - podawanie
globulin
odpornościowych

Niedobory odpornościowe

Niedobory odpornościowe



1/ Obniżona synteza immunoglobulin

1/ Obniżona synteza immunoglobulin



np. zespół ataksja-teleangiektazja

np. zespół ataksja-teleangiektazja



zespół Brutona związany z płcią

zespół Brutona związany z płcią



2/ Zaburzenie katabolizmu immunoglobulin

2/ Zaburzenie katabolizmu immunoglobulin



- dystrofia mięśniowa

- dystrofia mięśniowa



- zespół Wiskotta-Aldricha

- zespół Wiskotta-Aldricha



- zespół nerczycowy

- zespół nerczycowy



- utrata białka z przewodu pokarmowego

- utrata białka z przewodu pokarmowego

Leczenie chorób

Leczenie chorób

spowodowanych

spowodowanych

niedoborami

niedoborami

odpornościowymi

odpornościowymi

1/ Leczenie zakażeń.

1/ Leczenie zakażeń.

2/ Substytucja

2/ Substytucja

immunoglobulin.

immunoglobulin.

Alergia

Alergia

Alergia - jest nabytą, zmienioną

Alergia - jest nabytą, zmienioną

odczynowością żywych tkanek na

odczynowością żywych tkanek na

substancje zewnątrzpochodne zwane

substancje zewnątrzpochodne zwane

alergenami, wywołane działaniem

alergenami, wywołane działaniem

mechanizmów immunologicznych.

mechanizmów immunologicznych.

Podział reakcji

Podział reakcji

alergicznych wg Gella i

alergicznych wg Gella i

Coombsa

Coombsa

Typ I Reakcje anafilaktyczne i

Typ I Reakcje anafilaktyczne i

atopowe

atopowe

Typ II Reakcje cytotoksyczne i

Typ II Reakcje cytotoksyczne i

cytolityczne

cytolityczne

Typ III Arthusa

Typ III Arthusa

Typ IV Reakcje komórkowe typu

Typ IV Reakcje komórkowe typu

tuberkulinowego

tuberkulinowego

Reakcje anafilaktyczne i

Reakcje anafilaktyczne i

atopowe

atopowe

Atopia

Atopia

Wrodzona lub dziedziczna

Wrodzona lub dziedziczna

predyspozycja do reagowania w

predyspozycja do reagowania w

sposób anafilaktyczny na pospolite

sposób anafilaktyczny na pospolite

substancje, które są słabo

substancje, które są słabo

immunogenne dla większości

immunogenne dla większości

populacji ludzkiej.

populacji ludzkiej.

Wstrząs

Wstrząs

anafilaktyczny

anafilaktyczny

Występuje przy

Występuje przy

pozajelitowym podaniu

pozajelitowym podaniu

antygenu pod postacią

antygenu pod postacią

zaburzenia krążenia,

zaburzenia krążenia,

oddychania

oddychania

i spadku ciśnienia

i spadku ciśnienia

Reaginy - IgE

Reaginy - IgE

Odkryte przez Izhizaka w 1966 r.
bierze udział w reakcji
anafilaktycznej.
W wyniku reakcji antygen -
przeciwciała uwalniają się
mediatory - histamina,
serotonina, bradykinina,
prostaglandyny

Reakcja

Reakcja

anafilaktyczna może

anafilaktyczna może

być

być

- miejscowa - np. obrzęk,

- miejscowa - np. obrzęk,

zaczerwienienie

zaczerwienienie

- uogólniona - astma oskrzelowa,

- uogólniona - astma oskrzelowa,

pokrzywka

pokrzywka

Reakcje cytotoksyczne

Reakcje cytotoksyczne

i cytolityczne

i cytolityczne

Antygen jest integralną częścią komórki, a

Antygen jest integralną częścią komórki, a

krążące przeciwciała należą do klasy IgG i IgM.

krążące przeciwciała należą do klasy IgG i IgM.

W wyniku reakcji antygen - przeciwciało

W wyniku reakcji antygen - przeciwciało

z udziałem dopełniacza dochodzi do uszkodzenia

z udziałem dopełniacza dochodzi do uszkodzenia

komórki, np.:

komórki, np.:

- hemoliza po podaniu niezgodnej grupowo krwi

- hemoliza po podaniu niezgodnej grupowo krwi

- choroba hemolityczna noworodka

- choroba hemolityczna noworodka

- hemopatie polekowe

- hemopatie polekowe

- choroby autoimmunologiczne

- choroby autoimmunologiczne

Arthusa

Arthusa

Biorą w niej udział antygeny białek zwierzęcych,

Biorą w niej udział antygeny białek zwierzęcych,

grzybów pleśniowych oraz antygeny bakteryjne.

grzybów pleśniowych oraz antygeny bakteryjne.

Powodują powstanie przeciwciał precypitujących

Powodują powstanie przeciwciał precypitujących

w klasie IgG i IgM. Reakcję zapoczątkowuje

w klasie IgG i IgM. Reakcję zapoczątkowuje

połączenie antygenu z krążącym przeciwciałem

połączenie antygenu z krążącym przeciwciałem

w postaci kompleksu immunologicznego.

w postaci kompleksu immunologicznego.

Powstaje naciek zapalny, zakrzepy, martwica. Np.:

Powstaje naciek zapalny, zakrzepy, martwica. Np.:

- choroba posurowicza

- choroba posurowicza

- alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

- alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

- reakcje polekowe

- reakcje polekowe

- niektóre postaci astmy oskrzelowej

- niektóre postaci astmy oskrzelowej

Reakcje komórkowe typu

Reakcje komórkowe typu

tuberkulinowego

tuberkulinowego

Pod wpływem antygenu dochodzi do powstania

Pod wpływem antygenu dochodzi do powstania

uczulonych limfocytów. Ponowny kontakt z

uczulonych limfocytów. Ponowny kontakt z

antygenem prowadzi do cytotoksycznego działania

antygenem prowadzi do cytotoksycznego działania

komórek na tkanki docelowe lub wyzwalanie

komórek na tkanki docelowe lub wyzwalanie

limfokin.

limfokin.

np.

np.

- kontaktowe zapalenie skóry

- kontaktowe zapalenie skóry

- odrzucanie homo- i heteroprzeszczepów

- odrzucanie homo- i heteroprzeszczepów

- w przebiegu niektórych chorób pasożytniczych,

- w przebiegu niektórych chorób pasożytniczych,

bakteryjnych i grzybiczych

bakteryjnych i grzybiczych