ZABURZENIA NERWICOWE

ZABURZENIA

NERWICOWE

Wykład II - Bernadetta Izydorczyk

Definicje pojęcia, koncepcje teoretyczne

tłumaczące etiopatogenezę zaburzeń

nerwicowych (behawioralno-poznawcze,

humanistyczne ,antypsychiatria,

psychoanalityczno- psychodynamiczne).

Symptomatologia nerwic - Klasyfikacje:

tradycyjne (A. Kępiński) a współczesność (ICD

10,DSM IV).

Nerwica a neurotyczność. Główne trendy w

leczeniu (modele terapeutyczne).

RYS HISTORYCZNY ROZWOJU POJĘCIA: OD

NERWICY DO ZABURZEŃ NERWICOWYCH

Nerwica (neurosis)- termin wprowadzony

ponad 200 lat temu przez Cullena

oznaczenie jednej z czterech grup wyodrębnionych

przez niego chorób układu nerwowego (obok

śpiączki, drgawek i szaleństwa). W definiowaniu

dominowały kryteria klasyfikacyjno-objawowe.

.Klasyfikacja psychiatryczne

(ICD 9)

-kryteria

klasyfikacyjno - objawowe.

3.Klasyfikacja psychiatryczna (

ICD 10)

- kryteria

objawowe (zaburzenia lękowe F 40-41,obsesyjno-

kompulsywne F 42,pod postacią somatyczną F44 -

45) i przyczynowe (zaburzenia związane ze

stresem F43).

DEFINICJE NERWIC W KLASYFIKACJACH

PSYCHIATRYCZNYCH

1. ICD 9 Nerwice to zaburzenia psychiczne o symptomatologii

psychicznej i somatycznej występujące bez uchwytnych

zmian organicznych i z zachowanym krytycyzmem choroby.

Zachowania mogą być znacznie zaburzone, ale mieszczą

się zwykle w tzw. granicach społecznie dopuszczalnych.

2.ICD 10 –Są to zaburzenia psychiczne nie mające żadnego

widocznego podłoża organicznego, w których nie dochodzi

do zakłócenia oceny realności, a pacjent-zdając sobie

sprawę z tego, które z przeżyć mają charakter chorobowy-

nie ma trudności w rozróżnieniu między subiektywnymi,

chorobowymi doświadczeniami a realnością zewnętrzną.

Zachowanie może być silnie zaburzone, ale pozostaje w

granicach akceptowanych społecznie. Nie dochodzi do

dezorganizacji osobowości. Podstawowe objawy: lęk, objawy

histeryczne, fobie, objawy obsesyjne i kompulsyjne,

depresja (Aleksandrowicz J.)

Czy nerwica jest chorobą? – rozumienie z

perspektywy psychologii i psychiatrii

1.Nie jest chorobą –

Antypsychiatria

(-Frankl –nerwica noogenna frustracja to

człowiecze dążenie do sensu życia, K. Dąbrowski –nerwica w myśl teorii

dezintegracji pozytywnej to korzystne dla rozwoju zaburzenie psychiczne, Jarosz –

„ neurastenia osobliwa” –niepokój ludzi twórczych). Literatura

egzystencjalistyczna nawołująca do niepokoju wewnętrznego jako twórczego dla

rozwoju.

2.Jest w niej element patologii, ale nie stanowi ona osobnej jednostki chorobowej

-nozologicznej –

ehawioryzm, psychologia poznawcza

(nie istnieje

nerwica jako taka, a jedynie objawy neurotyczne jako wynik nieprawidłowego

procesu uczenia się( analiza bytu Daseinsanalyse, Eysenck).

3.Nie mamy do czynienia z jednostką chorobową (negacja klasyfikacji

nozograficznych) ale z neurotycznymi pacjentami, którzy doświadczają wielu

odchyleń w zachowaniach o cechach np. fobii, obsesji, histerii, depresji itp. Są

związane z dysharmonią w rozwoju emocjonalnym-osobowości człowieka

(

psychologia humanistyczna)

4.Jest chorobą, zaburzeniem emocjonalnym, czynnościowym o podłożu

psychogennym (

psychiatria kliniczna),

dysfunkcją w strukturze funkcjonowania

emocjonalnego osobowości

(psychoanaliza ,psychologia psychodynamiczna)

Tradycja : Klasyfikacje nerwic wg. A.

Kępińskiego

Kryterium podziału według symptomów:

a) Objawy osiowe

(lęk, egocentryzm, błędne koło, zaburzenia

osobowości),

b) Objawy brzeżne

(decydowały o kwalifikacji do określonego

typu nerwicy)

nerwica depresyjna

(przygnębienie ,smutek, apatia -

spowolnienie napędu psychoruchowego i aktywności),

nerwica anankastyczna

, lękowa(lęk)

nerwica hipochondryczna

(lęk –mechanizm konwersji i objawy

somatyczne),

nerwica natręctw

(lęk- mechanizm jego transformacji w objawy

natręctw: obsesyjnych myśli i kompulsywnych czynności),

neurastenia

( uogólniony niepokój, stałe napięcie wewnętrzne,

objawy somatyczne -neurowegetatywne: dominują zaburzenia

snu,bóle głowy tzw. kask neurasteniczny).

Patologia neurotyczna -podejście

psychoanalityczno- psychodynamiczne

(neurotyczność –nerwica)



Klasyczne pojęcie nerwic z perspektywy

psychiatrycznej –fenomenologicznej – są to

zaburzenia, w których dominują swoiste,



określone objawy psychiczne bądź somatyczne o

podłożu psychogennym



Neurotyczność z perspektywy psychoanalitycznej-

dynamicznej (podejście rozwojowe, różnicujące

pojęcie nerwicy i neurotyczności). Są to pojęcia nie

tożsame.



Nerwica –klasyczne pojęcie psychiatryczne( w

genezie uznaje polietiologiczne uwarunkowania

objawu nerwicowego)



Neurotyczność i nerwica –pojęcie dynamiczne,

rozwojowe opisujące sposób funkcjonowania psychiki

człowieka.



Nerwica jest tutaj konsekwencją funkcjonowania

aparatu psychicznego.

Charakterystyka neurotyczności –perspektywa

rozwojowa



Neurotyczność –postacie( subkategorie kliniczne):



-nerwica (zbiór symptomów neurotycznych pojawiających się w

odpowiedzi na stres, w wyniku załamania się mechanizmów

adaptacyjnych danej osobowości)



-typ osobowości (neurotycznej: lękliwej, zależnej itp..)



-zespół rzekomonerwicowy

Możemy funkcjonować neurotycznie bez symptomatologii nerwicowej,

a także możemy mieć obraz nerwicy bez współistnienia mechanizmów

neurotycznych w strukturze osobowości

-zespół rzekomo-nerwicowy

(pochodna objawy nerwicowe są pochodną uszkodzeń i chorób

OUN)



Charakterystyka neurotyczności-cechy



Neurotyczność może być obecna, ale nie musi przejawiać się

pod postacią klasycznych symptomów nerwicowych tj.

zespołu nerwicowego (tzn. nie musi osiągać poziomu nerwicy

lekowej jawnej ,czy też konwersyjnej, dysocjacyjnej,

hipochondrycznej, obsesyjno-kompulsywnej.



Mamy z tym do czynienie wtedy, gdy konflikt wewnętrzny

(pomiędzy strukturami id i super ego z powodu naporu

popędów) - nie jest rozwiązywany poprzez objawy nerwicowe

tylko przez styl życia (neurotyczny styl życia), albo przez

osobowość – charakter (nerwica charakteru). Mówimy wtedy o

nie objawowym rozwiązaniu neurotyczności u osoby.



Możemy również spotkać się z zespołem objawów

nerwicowych bez neurotyczności.

Neurotyczność a psychotyczność

(różnicowanie)



We wszystkich przejawach neurotyczności

obecny jest uwewnętrzniony konflikt (rozgrywa

się na płaszczyźnie intrapsychicznej jednostki ,

dotyczy jej sprzecznych, nieuświadomionych

pragnień, impulsów, potrzeb, uczuć, konflikt

głównie pomiędzy id-superego)



W psychozach i zaburzeniach struktury

osobowości konflikt ma charakter zewnętrzny,

rozgrywa się na płaszczyźnie interpersonalnej

pomiędzy ja (ego) a drugim, ja a światem

zewnętrznym.



Osoba neurotyczna stosuje neurotyczne

mechanizmy obronne i jest relatywnie lepiej

zaadoptowana do świata niż psychotyk

(stosuje niedojrzałe mechanizmy obronne).

Neurotyczność – cechy specyficzne cd.



Objaw zawsze redukuje lęk (słabe wyparcie

impulsów, część treści nieświadomych-

zakazanych, popędowych dostaje się poprzez

objaw na zewnątrz)



U ludzi tzw.” zdrowych’ obecne jest silny

mechanizm obronny wyparcia, który

utrzymuje zakazane (popędowe treści w

nieświadomości).



W nerwicy zachowany jest symbolizm tzn.

związki pomiędzy objawem nerwicowym a

konfliktem są symboliczne (objaw nie jest

przypadkowy, jest osadzony w symbolice

osoby nerwicowej, w jej osobowości).

Czym neurotyk różni się od osoby tzw.

zdrowej?



Osoba neurotyczna różni się od osoby bez

cech neurotycznych jedynie siłą konfliktu

wewnętrznego tzn. słabością ego.



Różnimy się jedynie siłą tłumienia, albo siłą

konfliktu, siłą doświadczanej popędowości.

U neurotyka siła mechanizmów obronnych,

szczególnie wyparcia jest słaba i treści

konfliktowe powracają do świadomości,

budzą reakcję i objaw nerwicowy (lęk).



U neurotyka nie istnieje konflikt na linii :ja –

świat (u psychotyka jest on obecny). U osób

tzw. zdrowych (bez objawów nerwicowych) –

konfliktowość ma również charakter

intrapsychiczny.

Symbolika objawu lęku –różnicowanie

-neurotyzm, psychotyzm i psychosomatyka



Lęk jawny, odczuwany (psychiczny) - zespoły lękowe

(fobie)



Lęk psychosomatyczny (domniemany)- powstały na tle

działania mechanizmu konwersji ( duża symbolika objawu

psychosomatycznego np. Przykurcz pisarski, ręka skrzypka,

ślepota histeryczna).



Objaw –symboliczna niemożność, utrata funkcji, która coś

do nas mówi. Język nieświadomości, protojęzyk, który

odczytujemy poprzez symbole w nerwicach.



W psychosomatyce objaw jest pozbawiony funkcji

symbolicznej. W nerwicach o objawach somatycznych ta

funkcja jest zachowana.



Symboliki objawów brak jest również w zaburzeniach

struktury osobowości.

Symbolika objawów a psychozy



W psychozach jest zachowana funkcja

symboliczna ale psychotyk stosuje ją w

sposób własny, bardzo zindywidualizowany.

Jego język jest akulturowy, dziwaczny. My i

neurotycy obracamy się w tym samym

świecie symboli (indywidualnych,

społecznych). Zbiór symboli psychotyka i

osoby zaburzonej osobowościowo jest inny.

Najbardziej symbolizacja jest uszkodzona w

zespołach psychosomatycznych. Jest to

jeden z istotnych elementów aleksytymii.

Różnicowanie neurotyzmu i psychotyzmu –

(egodystoniczne i egosyntoniczne)



W neurotyźmie objawy są przezywane

egodystonicznie (osoba ma poczucie ,że ten objaw

jest zewnętrzny, chorobowy, nie jest jej częścią).



W zaburzeniach charakteru (struktury osobowości)i

psychotyźmie –objawy są przeżywane

egosyntonicznie (jako własną cechę, coś typowego,

naturalnego, coś od czego się nie oddzielają).



W neurotyczności istnieje ego samoobserwujące,

którego nie ma pacjent psychotyczny. Ego

samoobserwujące u pacjenta neurotycznego daje mu

możliwość rozpoznania zaburzenia, trudności.

Pacjent psychotyczny nie ma wglądu,

samokrytycyzmu, nie potrafi rozpoznać dysfunkcji w

sobie.

Mechanizmy obronne w nerwicach



Wyparcie, tłumienie, izolowanie, seksualizacja



Kontrolowanie, przemieszczenie, dysocjacja (oddzielenie

treści od emocji ),eksternalizacja –projekcja



Eksternalizacja –projekcja (rzutowanie własnych

tendencji, cech ,pragnień, impulsów itp. .i

przypisywanie ich innym ludziom. Eksternalizacja

dotyczy w neurotyźmie całościowych obiektów.



Zahamowanie ,intelektualizacja (typ wypowiedzi,

rozumienie i teoretyzowanie w celach obronnych) i

racjonalizacja (uzasadnianie swoich wyborów, decyzji,

zachowań w celach obronnych).

Podsumowanie



Zaburzenia nerwicowe należą do grupy zaburzeń

emocjonalnych, czynnościowych (funkcjonalnych) i dotyczą

świata przeżyć wewnętrznych.



W klasyfikacji ICD 10 obejmują sygnatury F40 –f 45,F48



Z perspektywy teorii psychoanalitycznych etiopatogeneza

nerwic osadzona jest w patologii okresu edypalnego i

współistnieniu nierozwiązanych konfliktów

intrapsychicznych (opartych głównie o wyparte,

nieakceptowane treści popędowe: sex, agresja). Konflikt

pierwotny (edypalny) zostaje uczynniony poprzez konflikt

wtórny, którego ekspozycja odbywa się na drodze objawów

nerwicowych (najczęściej w okresie młodym np.w czasie

nasilonej separacji i indywiduacji).



Niedostatecznie wyparte popędowe, zakazane treści

poprzez objaw nerwicowy dostają się do świadomości.

Objaw jest ich symbolem.



Podstawowym objawem w nerwicy jest lęk (jawny-

psychiczny i psychosomatyczny). Pełni on rolę sygnału i

dalszego źródła rozwoju reagowania nerwicowego



Document Outline