Nadzór nad jakością wody do picia – zmiany w legislacji oraz nowe zadania

Informacje ogólne



Woda jest jednym z najważniejszych

składników środowiska w którym żyje

człowiek. Jest ona, obok powietrza,

podstawowym elementem potrzebnym do

życia.



Woda stanowi główny składnik ilościowy

pożywienia, a także jest czynnikiem

koniecznym dla przebiegu wszystkich

procesów życiowych.



Woda może być również przyczyną choroby

na skutek zanieczyszczeń biologicznych

i chemicznych.

Własności i stan
chemiczny wody



Woda w stanie czystym jest bezbarwną

cieczą bez smaku i zapachu.



Woda ma największą gęstość w temp.

4st.C. Powyżej i poniżej tej temp. gęstość

wody jest mniejsza. Ta szczególna

właściwość wody ma ogromne znaczenie

dla organizmów żyjących

w wodzie.



Zimą ,kiedy naturalne zbiorniki wodne

zamarzają, powstający lód, jako lżejszy,

znajduje się na powierzchni wody i

możliwe jest zachowanie życia po

skorupą lodową.



Atomy tlenu i wodoru są bardzo
silnie ze sobą związane i dla ich
rozerwania trzeba użyć dużej
ilości energii. Dlatego woda jest
związkiem bardzo trwałym.



Dopiero powyżej 1000 st.C
cząsteczki wody ulegają
rozkładowi .

Obowiązujący przepis
prawny



Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r.
o zmianie ustawy o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków oraz
niektórych innych ustaw Dz. U. Nr
85, poz 729 zwana dalej -
Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę.

Obowiązujące przepisy
prawne dotyczące jakości
wody



Ustawa z dnia 07.06.2001 o zbiorowym

zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym

odprowadzeniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz.747z

późniejszymi zmianami)



Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia

27.11.2002r. W sprawie wymagań, jakim

powinny odpowiadać wody powierzchniowe

wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w

wodę przeznaczoną do spożycia ( Dz. U. Nr 204

poz. 1728).



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

19.11.2002r.

W sprawie wymagań dotyczących jakości wody

przeznaczonej do spożycia przez ludzi ( Dz.U. Nr

203, poz.1718)

Art..2 pkt.18
Woda przeznaczona do spożycia
przez ludzi oznacza:



wodę w stanie pierwotnym lub po
uzdatnieniu, przeznaczoną do picia,
przygotowywania żywności lub innych celów
domowych, niezależnie od jej pochodzenia i
od tego, czy jest dostarczana z sieci
dystrybucyjnej, cystern, w butelkach lub
pojemnikach,



wodę wykorzystywaną przez
przedsiębiorstwo produkcji żywności do
wytworzenia, przetworzenia, konserwowania
lub wprowadzania do obrotu produktów albo
substancji przeznaczonych do spożycia
przez ludzi.

Art..12 został
uaktualniony i otrzymuje
brzmienie:



1. Nadzór nad jakością wody
przeznaczonej do spożycia przez
ludzi sprawują
organy państwowej inspekcji
sanitarnej na zasadach określonych
w przepisach
o państwowej inspekcji sanitarnej.



2.Każdy materiał i wyrób używany do
uzdatniania wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi powinien posiadać
pozytywną ocenę higieniczną
państwowego powiatowego inspektora
sanitarnego.



3.Zastosowanie nowych technologii
uzdatniania wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi wymaga zgody
państwowego wojewódzkiego inspektora
sanitarnego.



4. Badanie pobranych próbek
wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi mogą wykonywać
laboratoria państwowej inspekcji
sanitarnej lub inne laboratoria
o udokumentowanym systemie
jakości prowadzonych badań,
zatwierdzonym przez państwowa
inspekcję sanitarną.

W ramach sprawowania kontroli
wewnętrznej przedsiębiorstwa
wodociągowe są zobowiązane do



Prowadzenia badań jakości wody,



Przedstawiania wyników badań organom PIS,



Przechowywania wyników badań przez okres

co najmniej 5 lat,



Współuczestniczenia wraz z organami PIS przy

wyznaczaniu punktów pobierania próbek,

ustalaniu częstotliwości i zakresu badań jakości

wody prowadzonych w ramach kontroli

wewnętrznej,



Powiadamiania organów PIS o pogorszeniu

jakości wody oraz o zaistniałych awariach w

sieci,



Informowania o jakości wody właściwe organy

administracji oraz konsumentów.

Drobnoustroje
występujące
w wodzie dzielimy na:

Właściwe bakterie wodne -

na ogół

nieszkodliwe dla człowieka.

Bakterie glebowe-

spłukiwane do wody

wraz
z odpadami, w większości nieszkodliwe dla
człowieka.

Drobnoustroje ściekowe -

wśród

których największe znaczenie sanitarno –
epidemiologiczne posiadają

mikroorganizmy jelitowe, w tym
chorobotwórcze.

Najbardziej znane
mikroorganizmy jelitowe
przenoszone przez wodę to:



BAKTERIE

JELITOWE



Salmonella,



Shigella,



Escherichia coli,



Vibrio cholerae,



Yersinia

enterocolitica,



Campylobacter

fetus



Hepatitis A



WIRUSY

JELITOWE



Polio,



Coxackie,



ECHO,



rotawirusy

Robaki pasożytnicze



stanowią znaczne zagrożenie
epidemiologiczne ponieważ należą do
drobnoustrojów często odpornych na
stosowane środki dezynfekcyjne.



Wśród nich wyróżniamy takie, których
człowiek jest ich ostatecznym i
jedynym żywicielem,
a zakażenie może nastąpić po wypiciu
wody
tj. glista ludzka, owsik, włosogłówka.

Pierwotniaki

W wodach mogą również występować

pierwotniaki pasożytnicze np. Giardia
intestinalis (syn. lamblia) Obserwowana
jest łatwość przenoszenia jego cyst drogą
bezpośrednią od osób zarażonych przez
spożycie wody lub żywności
zanieczyszczonej cystami.

W wodzie o temp. +18 st.C przeżywają do

3 msc.,
w kale do 3 tygodni.



Liczba bakterii w 1 ml wody
(hodowla na agarze odżywczym w
temp. 20st.C po 72 h)



Liczba bakterii w 1 ml wody
(hodowla na agarze odżywczym w
temp.37 st.C po 24 h)



Liczba bakterii coli w 100 ml wody,



Liczba bakterii E.coli w 100 ml wody,



Liczbą gronkowców w 100 ml wody

Metody chemiczne



Chlor gazowy,



Podchloryny,



Dwutlenek chloru,



Chloraminy mineralne i
organiczne,



Ozon,



MIOX,



jod

Metody fizyczne



Promieniowanie UV,



Temperatura,



Ultradźwięki,



Mikrofiltracja (filtry ceramiczne,
ultrafiltracyjne membrany
polimerowe).

Środek dezynfekcyjny
powinien odpowiadać
następującym kryteriom:



Posiadać dużą siłę bójczą w stosunku
do wszystkich patogenów, które
mogą znajdować się w wodzie,



Zabezpieczać wodę przed jej wtórnym
zakażeniem w sieci wodociągowej,



Nie wytwarzać w wodzie związków
toksycznych,



Nie wpływać negatywnie na cechy
organoleptyczne wody.

Chlorowanie wody-
produkty uboczne i wpływ
na zdrowie.



Należy do najczęściej stosowanych
metod dezynfekcji wody w Polsce.



Chlor dodany do wody ulega reakcjom
chemicznym z samą wodą oraz z
substancjami
w niej zawartymi. W wyniku tego
powstają związki chemiczne
działające bakteriobójczo
tj. wolny chlor użyteczny i związany
chlor użyteczny.



W procesie chlorowania powstają

również organiczne związki

chlorowcopochodne. Najlepiej

poznane z nich to

trójhalogenometany THM.



THM są kancerogenne.



Powstają gównie w procesie

chlorowania wody zawierającej

związki próchnicowe

(wody powierzchniowe).

Ozon w technologii
stosuje się w celu:



Poprawy właściwości

organoleptycznych wody ( smak,

barwa)



Usunięcia mikroorganizmów,



Utleniania naturalnej materii

organicznej,



Utleniania mikrozanieczyszczeń,



Wzrostu biodegradowalności materii

organicznej przed filtracja przez

biologiczne aktywne filtry węglowe.

Sposób działania ozonu



Ozon jest silnym utleniaczem - utlenia m.in..

jodki

i bromki.



Utlenianie bromków do HBrO wpływa na

jakość uzdatnionej wody -reakcja ta jest

odpowiedzialna za powstawanie ubocznych

produktów ozonowania zawierających brom

(organicznych i nieorganicznych).



Bromiany podejrzewane są o aktywność

kancerogenną, dlatego proces ozonowania

wody należy prowadzić tak, aby

zminimalizować powstające ilości bromianów.

Elektrochlorowanie



To proces , w którym środek

dezynfekcyjny- podchloryn sodu

produkowany jest

w miejscu jego użytkowania

drogą elektrolizy chlorku

sodowego.



Na anodzie powstaje wolny chlor.



Produkty anody i katody reagują

ze sobą tworząc podchloryn

sodu i chlorek sodowy.

Dezynfekcja metodą MIOX



MIOX- mixed oxidant – opatentowany w 1988

w USA.



Dezynfekcja polega na wytworzeniu

mieszaniny utleniaczy drogą elektrolizy soli

kuchennej.



Powstająca mieszanina zawiera:



Jon podchlorawy,



Dwutlenek chloru,



Ozon,



Niewielkie ilości nadtlenku wodoru.

Korzyści z MIOX



Wytworzona mieszanina utleniaczy

powoduje obniżenie produkowanych

THM o 40-50% w porównaniu z ilością

powstającą wskutek chlorowania

równoważną dawką chloru wolnego,



Mniejszą intensywnością posmaku

chloru,



Większą trwałością w roztworze

wodnym

w porównaniu z roztworem chloru.

Dezynfekcja promieniami
UV



Proces polega na naświetlaniu
wody promieniami UV.



Zaleta metody – nie
wprowadzanie obcych
substancji do dezynfekowanej
wody.



Mutagenność wody definiuje się jako
jej zdolność do wywoływania mutacji,
a uznawane jest to jako jeden z
przejawów genotoksyczności.



Badania epidemiologiczne wykazują
korelację między ilością związków
organicznych
w wodach do picia a zapadalnością na
nowotwory.



Wykazywano wzrost mutagenności
wody po procesach chlorowania.

Chlorowanie



Substancją szczególnie aktywną

mutagennie związaną z e stosowaniem

chloru w dezynfekcji jest 3-chloro-4-

(dichlorometylo)-5-hydroksy-2(5H)-

furanon, oznaczany jako MX.



Aktywność mutagenna MX

porównywalna jest

z aktywnością mutagenną alflatoksyn.



MX odpowiedzialny jest za 30-70%

mutagenności wody chlorowanej.



WHO umieściło MX na liście potencjalnie

szkodliwych dla człowieka produktów

ubocznych dezynfekcji.



Dezynfekcja chloraminą  i
dwutlenkiem chloru
w znacznie mniejszym stopniu
wpływają na wzrost mutagenności
niż chlorowanie.



Badania dla ozonu są
niejednoznaczne. Wiadomo, że
szereg aldehydów powstających
jako uboczny skutek ozonowania ,
wykazuje właściwości mutagenne.

Jakość mikrobiologiczna



Jakość mikrobiologiczna wody
jest ściśle związana :



ze źródłem z jakiego pochodzi,



sposobem uzdatniania ,



sposobem dezynfekcji oraz



jakością sieci przesyłowej i
zbiorników do przechowywania
wody.



Powierzchnie rur wodociągowych
mogą również zasiedlać bakterie z
grupy coli.



Na wewnętrznych powierzchniach
rur przesyłowych wody osady
powstają zawsze, niezależnie od
materiału
z jakiego zbudowana jest sieć.
Różnice występują jedynie w
czasie tworzenia się biofilmu.

Podsumowanie



Ważne jest stężenie substancji
szkodliwych
w wodzie do picia oraz zanieczyszczenia
mikrobiologiczne, gdyż dorosły człowiek
wypija ok.1,5 l wody na dobę.



W procesie uzdatniania wody często nie
zostają usunięte wszystkie
zanieczyszczenia , których źródłem jest
sama woda.



Sam proces uzdatniania – w tym
dezynfekcja, również może być źródłem
zanieczyszczeń.



Zaniedbania higieniczno-sanitarne

w czasie przesyłu wody do

odbiorcy, sposób uzdatniania

wody, nieprawidłowa dezynfekcja

mogą być przyczyną schorzeń

ludzi i zwierząt. Zagrożenie

dotyczy zarówno substancji

chemicznych, mających zdolność

do kumulowania się

w organizmie, jak również

zanieczyszczeń biologicznych.

Document Outline