W 1
1
Teoria potrzeb i konsumpcji jako
przedmiot
bazuje na
ekonomice konsumpcji
ekonomice konsumpcji
nauka ekonomiczna zajmująca się
badaniem i wykrywaniem prawidłowości
zachodzących w sferze konsumpcji, w
tym zachowaniem podmiotów
(konsumentów) w procesie konsumpcji
jako nauka wyodrębniła się w 1959 r.
wywodzi się z ekonomii
ma charakter interdyscyplinarny
W 1
2
Relacje ekonomiki konsumpcji
z innymi dyscyplinami
ekonomia
polityka gospodarcza
statystyka
psychologia
psychologia społeczna
socjologia
W 1
3
Pojęcie konsumpcji
KONSUMPCJA = SPOŻYCIE
ŁACINA
POLSKI
Konsumpcja = zaspokojenie potrzeb
Pojęcie bardzo złożone, ma wiele
aspektów nie ma idealnej zgodności
co do jego definicji
Istnieją 3 główne ujęcia (sposoby
rozumienia) konsumpcji
W 1
4
Ujęcia konsumpcji
KONSUMPCJA
Akt
Bezpośredni akt
zaspokojenia pewnej
potrzeby poprzez
zużycie/użytkowanie
określonego dobra
lub usługi
•jednorazowego
zużycia dóbr i usług
•wielokrotnego
użytkowania dóbr
Proces
Całokształt
działań i zachowań
człowieka,
zmierzających
do zaspokojenia
potrzeb
•ciągły
•powtarzalny
•powszechny
Faza procesu
reprodukcji
społecznej
Zwieńczenie
procesu
reprodukcji i jego
siła napędowa
konsumpcja
+
warunki życia
społ.-gosp.
W 1
5
Sfera spożycia
– ujęcie opisowe
dziedzina życia, w której dokonują się
wielostronnie uwarunkowane i wewnętrznie
sprzężone procesy zaspokajania
indywidualnych potrzeb konsumentów
całokształt aktów spożycia oraz
czynniki, które wpływają nań pozytywnie
lub negatywnie, pobudzająco i hamująco
sfera, w której używane lub zużywane są
wszelkie dobra i usługi w celu
zaspokojenia różnorodnych potrzeb
ludności
W 1
6
Sfera spożycia
- ujęcie systemowe
•układ względnie odosobniony
•powiązany z otoczeniem poprzez sprzężenia
zwrotne
Teoria potrzeb i konsumpcji
Wykład 2
Konsumpcja a pokrewne kategorie
W 2
8
Konsumpcja a pokrewne
kategorie
Istotą konsumpcji jest zaspokojenie potrzeb,
ale termin konsumpcja ma wiele ujęć
trudno się ograniczyć tylko do jednego z nich
Wprowadzono dodatkowe pojęcia, powiązane
z terminem „konsumpcja”, które zwracają
uwagę na dodatkowe aspekty tego zjawiska
warunki życia
poziom życia
dobrobyt
styl (sposób) życia
jakość życia
W 2
9
Warunki życia (bytu)
Warunki życia – szeroko pojęte warunki,
w jakich realizowana jest konsumpcja
Warunki życia - elementy:
warunki życia osobistego
konsumpcja
warunki życia społecznego
ekologiczne warunki życia
warunki pracy
poza sferą spożycia
częściowo finansowane
z funduszu spożycia społ.
W 2
10
Warunki życia - składniki
1.
warunki życia osobistego:
spożycie z dochodów osobistych,
spożycie naturalne,
spożycie dóbr dostarczonych
nieodpłatnie/częściowo odpłatnie,
organizacja spożycia
W 2
11
Warunki życia - składniki
2.
warunki życia społecznego:
właściwa ustrojowi organizacja
społeczeństwa,
swobody obywatelskie,
bezpieczeństwo zewnętrzne/
wewnętrzne,
instytucje gwarantujące
praworządność i porządek społeczny,
warunki zapewniające
aktywność społeczeństwa,
administracja państwa
W 2
12
Warunki życia - składniki
3.
ekologiczne warunki życia:
środowisko naturalne i sztuczne,
infrastruktura społeczno–gospodarcza
4.
warunki pracy
materialne wyposażenie miejsc pracy,
BHP,
dojazdy do pracy/z powrotem,
czas pracy,
stosunki międzyludzkie w miejscu
pracy
W 2
13
Konsumpcja a inne pokrewne
kategorie
Istotne są relacje pomiędzy konsumpcją
a odczuciem potrzeby i jej zaspokojeniem
Interesuje nas nie tylko to, ile wynosi
konsumpcja (bezwzględny poziom konsumpcji),
ale także:
w jakim stopniu konsumpcja zaspokaja
określone potrzeby ludności
w jaki sposób się to odbywa
Konsumpcja powinna być zawsze
odniesiona do potrzeb, które ma
zaspokoić!!!
W 2
14
Konsumpcja a inne pokrewne
kategorie
Potrzeb nie da się zmierzyć wprost
nie można matematycznie
porównać konsumpcji i potrzeb
Można to zrobić w sposób
przybliżony, pośredni – przez
różnego rodzaju szacunki i
porównania
W 2
15
Poziom życia ludności
Stopień zaspokojenia potrzeb
materialnych i kulturowych
społeczeństwa przez strumień dóbr i
usług nabywanych odpłatnie oraz
pochodzących z funduszu konsumpcji
zbiorowej w danej jednostce czasu i
przestrzeni.
Poziom życia bywa utożsamiany ze stopą
życia
W 2
16
Poziom życia a konsumpcja
Taki sam poziom konsumpcji może dla
różnych ludzi oznaczać różny poziom życia,
bo ludzie ci mają odmienne potrzeby
Taki sam poziom życia (stopień
zaspokojenia potrzeb) można osiągnąć przy
różnych poziomach konsumpcji
poziom życia
konsumpcja
W 2
17
Dobrobyt
Zasób przedmiotów konsumpcji
oraz środków finansowych
będących w dyspozycji człowieka
(społeczeństwa)
Rzeczowo – finansowa baza
konsumpcji
Potencjał przedmiotów spożycia
Potocznie: bogactwo, zamożność,
posiadanie majątku
W 2
18
Dobrobyt a konsumpcja
Nie zawsze konsumujemy wszystko,
co posiadamy – ze względów
czasowych, fizycznych
dobrobyt
konsumpcja
W 2
19
Dobrobyt a poziom życia
Statystycznie te wielkości są
skorelowane dodatnio ( dobrobyt,
poziom życia), ale są to różne
kategorie, które opisują odmienne
aspekty konsumpcji
Gdy uwzględni się obydwa pojęcia
można lepiej opisać warunki życia
badanych podmiotów/ społeczeństw
W 2
20
Dobrobyt a poziom życia
możliwości
konsumpcyjne
człowieka
(poziom życia)
ograniczone
możliwości
posiadania
dóbr/środków
do ich nabycia
(dobrobyt)
nieograniczone
wysoki dobrobyt wysoki poziom życia
W 2
21
Sposób (styl) życia
Kategoria gł. socjologiczna; ma wiele ujęć
ujęcie makro
Całokształt warunków egzystencji
ujęcie mikro
Całokształt zachowań i czynności,
przez które ludzie zaspokajają swoje
potrzeby
Wszystkie czynności związane
z działaniami zmierzającymi do
zaspokajania potrzeb
W 2
22
Sposób życia
ujęcie socjologiczne
W jaki sposób zaspokajane są potrzeby
ujęcie ekonomiczne
Praktyczne wybory ludzkie dotyczące:
przedmiotów konsumpcji
sposobów obchodzenia się z nimi,
czyli sposobów zaspokajania potrzeb
Może dotyczyć potrzeb w ogóle lub pewnych grup
potrzeb (sposób odżywiania, kształcenia)
W 2
23
Sposób życia a poziom życia
POZIOM ŻYCIA
ujęcie ilościowe
w jakim
STOPNIU
zaspokajane są
potrzeby
SPOSÓB ŻYCIA
ujęcie jakościowe
w jakiej
FORMIE
zaspokajane są
potrzeby
kategorie komplementarne
wysoki poziom życia dobry sposób życia
W 2
24
Jakość życia
Stopień satysfakcji (zadowolenia)
człowieka (społeczeństwa)
z całokształtu swojej egzystencji
Subiektywna synteza poprzednich pojęć
Odnoszona do: stanu osobistego
zadowolenia, szczęścia płynącego
z konsumpcji
wysoki poziom życia, wysoki dobrobyt,
właściwy styl życia
satysfakcjonująca jakość życia