Aktualny stan ekologicznej sieci

obszarów

Natura 2000

w województwie pomorskim

M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz

z Zespołu Dokumentacji Przyrodniczej

Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Założeniem

tworzenia

sieci

obszarów

chronionych Natura 2000 jest zachowanie

w krajach Unii Europejskiej ginących

i zagrożonych siedlisk oraz gatunków roślin

i zwierząt, w tym – ptaków.

• Według Dyrektywy Rady EWG 79/409/EWG

z dnia 2 kwietnia 1979 r. tworzone są Obszary

Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO).

• Według Dyrektywy Rady EWG 92/43/EWG

z dnia 21 maja 1992 r. – Specjalne Obszary

Ochrony Siedlisk (SOO).

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Jedynym

kryterium

wyznaczania

obszarów

Natura

2000

w

Unii

Europejskiej

są

ich

wartości

przyrodnicze.

• Istotą

regulowania

zakresu

dopuszczalnej działalności gospodarczej
są właściwie przeprowadzone oceny
oddziaływania na siedliska i gatunki.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Według ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia

2004 r. (D.U. Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami):

art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 … nie

podlega ograniczeniu działalność związana z

utrzymaniem

urządzeń

i

obiektów

służących

bezpieczeństwu

przeciwpowodziowemu

oraz

działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i

rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie

zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych

oraz siedlisk roślin lub zwierząt, ani nie wpływają w

sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i

zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony

obszar Natura 2000.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Według zmiany ustawy o ochronie przyrody

(tekst jednolity) z dnia 3 października 2008 r.:

art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 …

nie

podlega

ograniczeniu

działalność

związana z utrzymaniem urządzeń i

obiektów

służących

bezpieczeństwu

przeciwpowodziowemu

oraz

działalność

gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka,

a także amatorski połów ryb, jeżeli nie

oddziałuje znacząco negatywnie na cele

ochrony obszaru Natura 2000.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Ostoje ptaków (OSO – Obszary Specjalnej

Ochrony Ptaków) mają chronić obszary ich

szczególnej koncentracji (gniazdowania,

żerowania, przelotów).

• Ostoje siedliskowe (SOO – Specjalne

Obszary Ochrony Siedlisk) – obszary

ochrony ginących siedlisk przyrodniczych

oraz siedlisk gatunków roślin albo zwierząt

z listy zagrożonych w Europie.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Utworzenie

optymalnej

sieci

obszarów Natura 2000, dla ochrony
ptaków oraz siedlisk przyrodniczych i
innych niż ptaki ginących gatunków,
jest obowiązkiem każdego państwa
– członka Unii Europejskiej, pod
rygorem dotkliwych sankcji.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Ważnym elementem tworzenia sieci jest współudział

społeczeństwa, a w pierwszym rzędzie posiadanie

wiedzy o konieczności wyznaczania ostoi, ich

znaczeniu dla realizacji obowiązku utrzymywania

różnorodności

biologicznej

oraz

realizacji

zrównoważonego

rozwoju,

wpisanego

w

konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej.

• Spotkanie pod patronatem Wojewody Pomorskiego

wypełnia zadanie informowania o tworzeniu sieci

Natura 2000 w województwie pomorskim. Kolejne

spotkania odbędą się dla grup obszarów, w zespołach

zainteresowanych gmin.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Na terenie województwa pomorskiego, w trakcie

wcześniejszych prac, wyznaczono przed rokiem 2008:

• 13. ostoi ptasich (OSO – Obszary Specjalnej Ochrony

Ptaków) oraz

• 51. ostoi siedliskowych (SOO – Specjalne Obszary

Ochrony Siedlisk),
które zostały zatwierdzone na poziomie krajowym

i przekazane do Komisji Europejskiej.

• Łącznie liczba zatwierdzonych obszarów Natura 2000

województwa pomorskiego liczy 64.
Ich rozmieszczenie prezentuje mapa, a listę – Tabela I.

Oficjalne dane o ostojach:

www.mos.gov.pl

– Natura 2000.

Tabela I. Obszary Natura 2000 zatwierdzone dla województwa pomorskiego („lista rządowa”).

L.
p.

Kod

Nazwa obszaru

Pow. (ha)

Nadleśnictwo

Gminy

Ostoje siedliskowe SOO

1.

PLH2200
01

Bagna Izbickie

786.3

Damnica

Wicko

2.

PLH2200
02

Białe Błoto

43.4

Lębork, Strzebielino

Główczyce, Nowa Wieś Lęborska

3.

PLH2200
03

Białogóra

1132.8

Choczewo

Choczewo, Krokowa

4.

PLH2200
04

Bór Chrobotkowy

41.2

Przymuszewo

Brusy

5.

PLH2200
55

Bunkier w Oliwie

0.1

lasy komunalne

m. Gdańsk

6.

PLH2200
05

Bytowskie Jeziora
Lobeliowe

2490.3

Bytów

Bytów, m. Bytów, Studzienice

7.

PLH2200
06

Dolina Górnej Łeby

2550.1

Kartuzy, Strzebielino

Chmielno, Kartuzy, Linia, Luzino,
Łęczyce

8.

PLH3200
03

Dolina Grabowej

8255.3

Karniszewice, Miastko,
Polanów, Sławno

część w województwie pomorskim:
Miastko

9.

PLH2200
07

Dolina Kłodawy

10.6

Kolbudy

Trąbki Wielkie

10

.

PLH2200
36

Dolina Łupawy

5508.6

Cewice, Damnica,
Łupawa, Ustka

Cewice, Czarna Dąbrówka,
Damnica, Główczyce, Potęgowo,
Smołdzino

11

.

PLH2200
08

Dolina Reknicy

68.4

Kolbudy

Kolbudy

12

.

PLH2200
37

Dolina Stropnej

963.4

Lipusz

Parchowo, Studzienice

13

.

PLH2200
09

Dolina Środkowej
Wietcisy

430.9

Kościerzyna,
Starogard

Liniewo, Nowa Karczma

14

.

PLH2200
38

Dolina Wieprzy i
Studnicy

14349.0

Dretyń, Miastko,
Sławno, Trzebielino,
Warcino

część w województwie pomorskim:
Koczała, Miastko, m. Miastko,
Trzebielino

15

.

PLH2200
33

Dolna Wisła

9872.1

Kwidzyn, Starogard

Gniew, m. Gniew, Kwidzyn,
Miłoradz, Pelplin, Ryjewo, Subkowy,
Sztum, Tczew

16

.

PLH2200
45

Górkowski Las

99.3

Lębork

Wicko

17

.

PLH2200
10

Hopowo

8.1

Kolbudy

Somonino

18

.

PLH2200
11

Jar Rzeki Raduni

87.7

Kolbudy

Somonino, Żukowo

19

.

PLH2200
39

Jeziora Lobeliowe koło
Soszycy

132.4

Bytów

Czarna Dąbrówka

20

.

PLH2200
34

Jeziora Wdzydzkie

12812.8

Kościerzyna, Lipusz

Dziemiany, Karsin, Kościerzyna,
Lipusz,

21

.

PLH2200
12

Jeziorka Chośnickie

214.3

Lipusz

Parchowo, Sulęczyno

22

.

PLH3200
40

Jezioro Bobięcińskie

3383.3

Miastko, (Bobolice,
Polanów)

część w województwie pomorskim:
Miastko

23

.

PLH2200
35

Jezioro Krasne

95.6

Niedźwiady

Przechlewo

24

.

PLH2200
13

Jezioro Piasek

54.8

Miastko

Miastko

25

.

PLH0400
22

Krzewiny

498.9

Dąbrowa, Lubichowo

część w województwie pomorskim:
Osiek

26

.

PLH2200
14

Kurze Grzędy

1586.6

Kartuzy

Kartuzy, Sierakowice

27

.

PLH2200
15

Lubnia

0.5

Przymuszewo

Brusy

28

.

PLH2200
40

Łebskie Bagna

211.5

Lębork

Nowa Wieś Lęborska

29

.

PLH2200
16

Mawra-Bagno Biała

295.4

Gdańsk

Wejherowo

30

.

PLH2200
17

Mechowiska
Sulęczyńskie

45.6

Lipusz

Sulęczyno

31

.

PLH2200
41

Miasteckie Jeziora
Lobeliowe

1372.5

Dretyń, Miastko

Miastko

32

.

PLH2200
18

Mierzeja Sarbska

1882.9

Choczewo, Lębork

Choczewo, m. Łeba, Wicko

33

.

PLH2200
19

Orle

269.9

Wejherowo

Wejherowo

34

.

PLH2200
23

Ostoja Słowińska

32150.5

Damnica, Lębork,
Smołdzino, Ustka

Główczyce, m. Łeba, Smołdzino,
Ustka, Wicko

35

.

PLH2200
44

Ostoja w Ujściu Wisły

883.5

Gdańsk, Elbląg

m. Gdańsk, Stegna

36

.

PLH2200
20

Pełcznica

253.1

Gdańsk

Szemud, Wejherowo

37

.

PLH2200
21

Piaśnickie Łąki

1084.9

Choczewo, Wejherowo

Krokowa

38

.

PLH2200
22

Pływające Wyspy pod
Rekowem

107.9

Osusznica

Bytów

39

.

PLH2200
24

Przymorskie Błota

1688.9

Ustka

część w województwie pomorskim:
Ustka

40

.

PLH2200
25

Przywidz

3.3

Kolbudy

Przywidz

41

.

PLH2200
26

Sandr Brdy

6878.9

Osusznica,
Przymuszewo, Rytel

Brusy, Chojnice, Studzienice

42

.

PLH0400
17

Sandr Wdy

6320.7

Dąbrowa, Lubichowo,
Osie

część w województwie pomorskim:
Osieczna, Osiek

43

.

PLH2200
27

Staniszewskie Błoto

917.7

Kartuzy

Kartuzy

44

.

PLH2200
28

Studzienickie
Torfowiska

175.3

Bytów

Studzienice

45

.

PLH2200
42

Torfowisko Pobłockie

111.6

Damnica

Główczyce

46

.

PLH2200
29

Trzy Młyny

765.9

Wejherowo

Krokowa

47

.

PLH2200
30

Twierdza Wisłoujście

16.2

Gdańsk

m. Gdańsk

48

.

PLH2200
31

Waćmierz

21.7

Starogard

Subkowy

49

.

PLH2200
54

Widowo

91.5

Wejherowo

Krokowa

50

.

PLH2800
07

Zalew Wiślany i
Mierzeja Wiślana

40862.6

Elbląg

część w województwie pomorskim:
Krynica Morska, Nowy Dwór
Gdański, Sztutowo

51

PLH2200
32

Zatoka Pucka i
Półwysep Helski

26750.5

Gdańsk, Wejherowo

m. Hel, m. Jastarnia, Kosakowo,
Puck, m. Władysławowo

Ostoje ptasie OSO

1.

PLB2200
10

Bielawskie Błota

1101.3

Wejherowo

Krokowa, Puck, m. Władysławowo

2.

PLB0400
03

Dolina Dolnej Wisły

33559.

0

Gdańsk, Elbląg,
Kwidzyn, Starogard

część w województwie pomorskim: Cedry
Wlk., m. Gdańsk, Gniew, m. Gniew,
Kwidzyn, Lichnowy, Miłoradz, Ostaszewo,
Pelplin, Ryjewo, Sadlinki, Stegna, Subkowy,
Suchy Dąb, Sztum, Tczew, m. Tczew

3.

PLB2200
02

Dolina Słupi

37471.

8

Bytów, Leśny Dwór

Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka,
Dębnica Kaszubska, Kobylnica,
Kołczygłowy, Słupsk

4.

PLB2800
05

Lasy Iławskie

25218.

5

Iława, Miłomłyn, Susz

część w województwie pomorskim: Stary
Dzierzgoń

5.

PLB2200
06

Lasy Lęborskie

8565.3

Choczewo, Strzebielino

Choczewo, Gniewino, Luzino, Łęczyce

6.

PLB2200
08

Lasy Mirachowskie

8232.4

Kartuzy, Strzebielino

Kartuzy, Liniewo, Sierakowice

7.

PLB2200
03

Ostoja Słowińska

21340.

6

Damnica, Lębork,
Smołdzino, Ustka

Główczyce, m. Łeba, Smołdzino, Ustka,
Wicko

8.

PLB9900
02

Przybrzeżne Wody
Bałtyku

19462

6.7

-

wody morskie

9.

PLB2200
07

Puszcza Darżlubska

6452.6

Wejherowo

Puck, Reda, Wejherowo

10

.

PLB2200
04

Ujście Wisły

1748.1

Gdańsk, Elbląg

m. Gdańsk, Stegna

11

.

PLB2200
01

Wielki Sandr Brdy

37106.

2

Osusznica,
Przymuszewo, Rytel

Brusy, Chojnice, Konarzyny, Lipusz,
Studzienice

12

.

PLB2800
10

Zalew Wiślany

32224.

1

Elbląg, Zaporowo

część w województwie pomorskim: Krynica
Morska, Nowy Dwór Gdański, Sztutowo

13

.

PLB2200
05

Zatoka Pucka

62430.

4

Gdańsk, Wejherowo

m. Gdańsk, Kosakowo, Puck, m.
Władysławowo

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Na etapie oceny polskich propozycji sieci

obszarów Natura 2000 przez Komisję Europejską

uznano, że lista obszarów siedliskowych jest dalece

niewystarczająca w skali całego kraju.

• Także w województwie pomorskim okazała

się niewystarczająca dla zabezpieczenia

odpowiedniej

reprezentacji

wybranych

siedlisk i gatunków programu Natura 2000.

• Braki w odniesieniu do naszego województwa objęły

szereg siedlisk oraz gatunków, przedstawionych

w Tabeli II.

Tabela II. Wyniki krajowego seminarium biogeograficznego w odniesieniu do woj.

pomorskiego

(• – konieczność uzupełnienia przez utworzenie nowych ostoi lub powiększenie

zgłoszonych).

Gwiazdka przy kodzie siedliska i gatunku oznacza siedlisko lub gatunek

priorytetowy.

Kod

Nazwa skrócona

Ocena w

woj.

Uwagi z krajowego seminarium

biogeograficznego

Siedliska

1230

klify

•

uzupełnienie

2130*

wydma szara

•

uzupełnienie; np. okolice Lubiatowa

2160

wydmy z
rokitnikiem

•

sprawdzenie występowania

2170

wydmy z wierzbą

•

uzupełnienie

2180

bory nadmorskie

•

okolice Lubiatowa, Ustki, dane z Nadl.
Choczewo

2190

zagłębienia
międzywydmowe

•

okolice Lubiatowa, Mierzeja Wiślna

3110

jeziora lobeliowe

•

Gochy, Jez. Choczewskie, Szemud, Zabory

3130

brzegi z
Littorelletea

•

jeziora w gminie Lipnica

3140

jeziora
ramienicowe

•

brak zupełnie! wytypować zbiorniki w różnych
częściach województwa

3160

dystroficzne
zbiorniki

•

uzupełnienia ze strefy sandrowej

3260

rzeki
włosienicznikowe

•

uzupełnienie

4010

wrzosowiska z
wrzoścem

•

Bielawa – uzupełnienia

Kod

Nazwa skrócona

Ocena w

woj.

Uwagi z krajowego seminarium

biogeograficznego

7110*

torfowiska
wysokie

•

uzupełnienie

7120

torfowiska
wysokie
zdegradowane

•

uzupełnienie

7140

torfowiska
przejściowe

•

uzupełnienie

7210*

torfowiska
nakredowe

•

uzupełnienie

7220*

źródliska
wapienne

•

dane z inwentaryzacji w LP

7230

torfowiska
zasadowe

•

uzupełnienie

9110

kwaśna buczyna

•

jest 5%; konieczne dodanie (m.in. nad
morzem)

9130

żyzna buczyna

•

konieczne uzupełnienie: „jest dużo za mało”

9150

buczyna
storczykowa

•

Ostoja Kaszubska

9160

grąd
subatlantycki

•

znikoma reprezentacja – uzupełnienie

9190

las brzozowo-
dębowy

•

definicja z IOP!; uzupełnienie (zwłaszcza
dodać znaczące pow. Fago-Quercetum)

91D0*

bory i lasy
bagienne

•

znikoma reprezentacja (poniżej 2%);
uzupełnienie, zwłaszcza o podmokłe

91E0*

łęgi

•

uzupełnienie

91T0

bór chrobotkowy

•

uzupełnienie; weryfikacja

Kod

Nazwa skrócona

Ocena w

woj.

Uwagi z krajowego seminarium

biogeograficznego

Gatunki roślin

1386

bezlist okrywowy
(mech)

•

dane z inwentaryzacji w LP

1393

sierpowiec
błyszczący (mech)

•

dane z inwentaryzacji w LP (m.in. SW cz.
woj.)

1437

leniec
bezpodkwiatkowy

•

uzupełnienia (Dolina Wierzycy) i spr. stan.
historycznych

1477

sasanka otwarta

•

stan. na kresach

1528

skalnica
torfowiskowa

•

spr. stan. historyczne, ostatnio nie
potwierdzane

1831

elisma wodna

•

uzupełnienie

1902

obuwik pospolity

•

uzupełnienie po weryfikacji stan. z Nadl.
Kartuzy

1903

lipiennik Loesela

•

uzupełnienie

Kod

Nazwa skrócona

Ocena w

woj.

Uwagi z krajowego seminarium

biogeograficznego

Bezkręgowce

1014

poczwarówka
zwężona

•

Dolina Debrzynki, dopływy Słupi; dane z
inwentaryzacji w LP

1032

skójka
gruboskorupowa

•

dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia?),

1037

trzepla zielona

•

dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia,
Uroczyska Poj. Kaszubskiego, Dol. Szczyry,
Młosino, SPN)

1042

zalotka większa

•

dane z inwentaryzacji w LP (m.in. S cz. woj.,
Słupia); sprawdzenie w ostojach

1081

pływak
szerokobrzeżek

•

szukać w okolicach Szumlesia

1083

jelonek rogacz

•

dane z inwentaryzacji w LP (Nowa Brda –
dwa rejony)

1084

pachnica dębowa

•

aleja Kwidzyn – Gardeja; dane z
inwentaryzacji w LP i in. (3 stan.)

1088

kozioróg dębosz

•

dane z inwentaryzacji w LP (głównie S cz.
woj. – na S od Chojnic)

4038

czerwończyk
fioletek

•

dane z inwentaryzacji w LP, dolina Szczyry,
spr. Debrzynkę

Pływak

szerokobrzeżek –

gatunek 1081

z załącznika II

Dyrektywy

Siedliskowej

Kod

Nazwa skrócona

Ocena w

woj.

Uwagi z krajowego seminarium

biogeograficznego

Kręgowce

1096

minóg
strumieniowy

•

uzupełnienie

1099

minóg rzeczny

•

uzupełnienie

1106

łosoś atlantycki

•

uzupełnienie

1124

kiełb białopłetwy

•

uzupełnienie; ujście Wisły

1138

brzanka

•

dol. Wierzycy

1145

piskorz

•

uzupełnienie

1188

kumak nizinny

•

uzupełnienie

1318

nocek łydkowłosy

• lato

żerowiska

1324

nocek duży

• lato

żerowiska

4009

strzebla błotna

•

uzupełnienie; środek Poj. Kaszubskiego

Strzebla błotna – gatunek 4009 z załącznika II Dyrektywy

Siedliskowej

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• W roku 2008, zgodnie z wymogami

Ministerstwa Środowiska, został powołany
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny,
składający się ze specjalistów (m.in. z
Uniwersytetu

Gdańskiego),

mających

odpowiednią wiedzę i kwalifikacje, aby
przeprowadzić

badania

dla

możliwie

najlepszego

wywiązania

się

z

uzupełnienia sieci ostoi siedliskowych
w województwie.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Wojewódzki Zespół Specjalistyczny,

w trakcie trwających jeszcze prac,
realizuje

zadanie

zgromadzenia

danych

do

powołania

ostoi

proponowanych

na

seminarium

biogeograficznym, jak również zgłosił
szereg

kolejnych,

niezbędnych

propozycji.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Część propozycji nowych obszarów zgłosiły

organizacje pozarządowe (shadow list).

• Część obszarów trzeba było wyznaczyć

dodatkowo,

dla

uzupełnienia

reprezentacji pewnych siedlisk lub

gatunków, w oparciu o uzupełniające

badania terenowe.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Jedynym kryterium stosowanym

przy wskazywaniu ostoi, zgodnie z
założeniami programu Natura 2000,
był fakt występowania odpowiednio
dużej

i

dobrze

zachowanej

powierzchni chronionego siedliska lub
„mocnej”

populacji

chronionego

gatunku.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Konieczne było:

stwierdzenie obecności i objęcie ochroną typów siedlisk

i gatunków dotychczas nie reprezentowanych

w ostojach,

potwierdzenie

i

wykazanie

obecności

siedlisk

występujących w istniejących ostojach, a nie

podawanych w Standardowych Formularzach Danych

tych ostoi,

poszerzenie

zakresu

ochrony

siedlisk

słabo

reprezentowanych

(zwiększenie

ogólnej

ich

powierzchni, uchwycenie zmienności regionalnej,

włączenie

szczególnie

wartościowych

płatów);

dotyczyło

to

zwłaszcza

siedlisk

najbardziej

zagrożonych

oraz

tych,

dla

których

obszar

województwa jest głównym rejonem występowania w

Polsce,

poszerzenie zakresu ochrony niektórych gatunków

wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Województwo pomorskie cechuje się obecnością

niektórych typów siedlisk i gatunków, których

ochrona w ramach sieci Natura 2000 musi opierać

się przede wszystkim na tutejszych zasobach.

Najbogatsze w Polsce skupienie jezior

lobeliowych oraz stanowisk strzebli błotnej

występują właśnie w naszym województwie.

• Jesteśmy zobowiązani szczególnie pieczołowicie

zabezpieczyć wystarczające zasoby wymienionego

siedliska i gatunku ryby, aby uchronić je od

wyginięcia zarówno w kraju, jak też w Europie. Dla

prawidłowej ochrony siedliska jezior lobeliowych

wskazano konieczność objęcia ostojami 80% tych

zbiorników.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Ponieważ

województwo

pomorskie

jest

najbogatsze w kraju w jeziora lobeliowe,

konieczne było wyznaczenie kilku nowych

ostoi dla tego typu zbiorników: jak „Jeziora

Choczewskie”, „Jeziora Chojnickie”, „Ostoja

Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska”, „Ostoja

na Gochach”, „Szemudzkie Jeziora Lobeliowe”

lub powiększenie wcześniej zgłaszanych –

„Lasy Rekowskie”, „Sandr Brdy”.

• Dopiero zatwierdzenie wymienionych ostoi wydaje

się, że zapewni odpowiednią ochronę ginącego typu

jezior.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Województwo pomorskie okazało się najbogatszym

w kraju w stanowiska strzebli błotnej.

Konieczne jest objęcie ochroną wystarczającej liczby

stanowisk, proporcjonalnie do istniejących zasobów.

• Wyznaczono 14 nowych obszarów dla ochrony

strzebli błotnej: „Dąbrówka”, „Guzy”, „Huta Dolna”,

Lubieszynek”,

„Mikołajki

Pomorskie”,

„Nowa

Sikorska Huta”, „Piotrowo”, „Pomlewo”, „Sośniak”,

„Stary Bukowiec”, „Sztumskie Pole”, „Szumleś”,

„Wielki Klincz”, „Zielenina” oraz w trzech

skorygowano

granice:

„Jeziora

Wdzydzkie”,

„Przywidz”, „Waćmierz”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Mamy

również

obowiązek

objąć

wystarczającą ochroną w ostojach Natura
2000 zbiorowiska nadmorskie, jakie w
Polsce są reprezentowane wyłącznie na
obszarze dwóch województw.

• Są to przede wszystkim: klify, wydmy,

zagłębienia międzywydmowe, bory i lasy na
wydmach, wrzosowiska z wrzoścem,
a z gatunków roślin – lnica wonna.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Inne, ważne dla ziem pomorskich siedliska

(buczyny, dąbrowy, grąd subatlantycki) i

niektóre gatunki również miały zbyt słabą

reprezentację, stąd konieczność wskazania

nowych obszarów do ich ochrony.

• Niektóre typy siedlisk, jak np. jeziora

ramienicowe oraz gatunki, jak np. leniec

bezpodkwiatkowy, pływak szerokobrzeżek –

nie były dotąd w ogóle uwzględnione w

ostojach zgłoszonych z naszego terenu.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Jeziora ramienicowe

• Rzadko spotykane w kraju.

• Są wskaźnikiem czystych wód, siedliskiem dla

wielu rzadkich gatunków glonów – m.in. ramienic

oraz szeregu gatunków ryb.

• Konieczny był przegląd dotychczasowej wiedzy w

tym zakresie i weryfikacja terenowa, co pozwoliło

na wykazanie obecności tego siedliska w różnych

częściach województwa.

• Najcenniejsze jego ostoje będą objęte granicami

SOO: „Ostoja Borzyszkowska”, „Jezioro Białe”,

„Jezioro Dymno”, a jezioro Płociczno włączone do

ostoi „Jeziora Wdzydzkie”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Grąd subatlantycki
• Jest jednym z trzech typów grądów chronionych w

kraju programem Natura 2000.

• W Polsce występuje głównie na Pomorzu, gdzie jego

powierzchnie są rzadkością, bowiem siedliska

grądowe od wieków przeznaczane były pod uprawy.

• W ostojach z listy rządowej grąd subatlantycki jest

znikomo reprezentowany i żadna z nich nie była

tworzona specjalnie dla tego siedliska.

• Według nowych propozycji będzie objęty ochroną

głównie w projektowanych SOO: „Dolina Wierzycy”

oraz

„Grądy

nad

Jeziorami

Zduńskim

i

Szpęgawskim”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Kwaśne i żyzne buczyny:

• Lasy bukowe na niżu polskim rozpowszechnione

są głównie na Pobrzeżu Bałtyku oraz w północnej

części Pojezierzy, a więc w dużej części w

województwie pomorskim.

• Program Natura 2000 objął dotychczas jedynie

5% ogólnej powierzchni kwaśnych buczyn i zbyt

mało żyznych buczyn. Konieczne okazało się

poszerzenie ich powierzchni objętej ochroną.

• W tym celu proponuje się utworzenie ostoi:

„Opalińskie Buczyny”, „Paraszyńskie Buczyny”,

„Cisowa-Zagórska

Struga”,

„Przywidz”

oraz

znajdą się one w granicach m.in. ostoi „Mikołajki

Pomorskie”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Torfowiska zasadowe i źródliska wapienne

• Są jednymi z najbardziej zagrożonych siedlisk na

Pomorzu. W ich obrębie występuje bardzo duża grupa

rzadkich gatunków, w tym – zagrożonych w Polsce.

• Jest to główne miejsce występowania m.in. lipiennika

Loesela i skalnicy torfowiskowej – gatunków z zał. II

Dyrektywy Siedliskowej.

• Dotąd zaledwie kilka torfowisk tego typu było

objętych ochroną w województwie, jak w obrębie

ostoi: „Sulęczyńskie Mechowiska”, „Dolina Stropnej”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Według nowych propozycji torfowiska

zasadowe będą objęte dodatkowo ochroną

w ostojach: „Dolina Debrzynki”, „Ostoja

Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska” (z

największą populacją skalnicy torfowiskowej

w

regionie),

„Uroczyska

Pojezierza

Kaszubskiego”, „Zęblewskie Mechowiska”.

• Źródliska wapienne, będą chronione

w projektowanych ostojach: „Karwickie

Źródliska” i „Rynna Dłużnicy”.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Zalecenie poszerzenia zakresu ochrony łęgów

zostanie zrealizowane w kilku nowych ostojach,

m.in.:„Grądy

nad

Jeziorami

Zduńskim

i

Szpęgawskim” „Dolina Wierzycy” (obie na Pojezierzu

Starogardzkim). Siedlisko zanikające w krajobrazie

regionu, silnie zagrożone.

• W celu ochrony specyficznych dla wąskiej strefy

brzegowej Bałtyku klifów nadmorskich, tworzy się

specjalnie trzy ostoje: „Kaszubskie Klify”, „Klify

Orłowsko-Kolibkowskie”,

„Poddębskie

Klify”

(Pobrzeże). W Polsce klify występują jedynie na kilku

niewielkich odcinkach brzegu morskiego. Siedlisko

silnie zagrożone ze względu na rozwój funkcji

rekreacyjnej i presję na zabudowę zaplecza.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Dla zgłoszenia nowej ostoi konieczne

jest zgromadzenie danych dotyczących

jej wartości w świetle programu Natura

2000 oraz danych formalnych o

położeniu i charakterze obszaru.

• Służą

one

do

wypełnienia

Standardowego Formularza Danych,

jednolitego dla ostoi zgłaszanych w

całej Unii Europejskiej.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Gromadzone informacje muszą dotyczyć

konkretnego terenu, stąd bardzo ważne

jest wyznaczenie właściwych granic

projektowanej ostoi.

• Powinny one przebiegać po konkretnych

liniach, czytelnych zarówno w terenie,

jak i na mapach, a jednocześnie objąć

teren, który w optymalny sposób

zabezpieczy ochronę siedliska lub gatunku,

dla jakiego ostoja jest tworzona.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Za kilka lat będziemy musieli się

rozliczyć przed Komisją Europejską ze
skuteczności ochrony podjętej w
danym obszarze.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

Aktualnie w województwie pomorskim

zgłoszono:

• 29 propozycji nowych ostoi siedliskowych,
• 33 ostoje z shadow list,
• 7 ostoi z „listy rządowej” – do istotnej korekty granic.

• Łącznie jest to 69 obiektów. Ich wykaz zawiera

Tabela III, a ogólne rozmieszczenie w województwie

pomorskim prezentuje mapa (wiele ostoi jest w

trakcie opracowywania granic przez WZS, stąd

symboliczne zaznaczenie ich położenia).

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• W granicach województwa pomorskiego

znajdują się również fragmenty dwóch
ostoi ptasich OSO, dla których wskazano
konieczność korekty granic:

• PLB 220003 „Ostoja Słowińska”,
• PLB 220009 „Bory Tucholskie”.

Tabela III. Wykaz projektowanych nowych obszarów siedliskowych i obszarów powiększanych –
opracowywanych
przez WZS województwa pomorskiego oraz Zespół Dokumentacji Przyrodniczej PUW
w roku 2008

L.
p.

Nazwa obszaru

(robocza lub

ostateczna)

Uwagi; najcenniejsze

obiekty do ochrony

Nadleśnictwo

Gminy

1.

Biała

bezlist

Gdańsk

Wejherowo

2.

Bezlist koło
Gniewowa

bezlist

Gdańsk

Wejherowo

3.

Białogóra

powiększ.;torfowiska,
bory bażyn.

Lębork

Choczewo, Krokowa

4.

Bielawskie Błota i
Bory Ostrowskie

powiększ.; torfowiska,
wrzosowiska z wrzoścem,
bory bażyn.

Wejherowo

Krokowa, Puck, Władysławowo

5.

Bory Bagienne
Upiłki

bór bagienny

Osusznica

Lipnica

6.

Cisowa-Zagórska
Struga

buczyny, grądy, łęgi

Gdańsk

Wejherowo, Rumia, Gdynia

7.

Czernica

torfowiska, łąki, bory
bagienne

Czarne Człuch.,
Niedźwiady

Rzeczenica, Koczała

8.

Dąbrówka

strzebla; elisma

Kościerzyna
Kartuzy

Kościerzyna, Nowa Karczma

9.

Dolina Debrzynki

źródliska, torfowiska
zasadowe, grądy, łąki,
murawy

Czarne Człuch.,
Człuchów

Debrzno,
m. Debrzno; 50% w woj.
wielkopolskim

10.

Dolina Rzeki
Słupi

źródliska, rzeki, jez.
lobeliowe, ramienicowe,
torfowiska, łąki, buczyny,
grądy, łęgi, bory i lasy
bagienne

Bytów, LeśnyDwór,
Lipusz, Łupawa,
Osusznica,
Trzebielino, Ustka,
Warcino

Borzytuchom, Bytów, m. Bytów,
Czarna Dąbrówka, Dębnica
Kaszubska, Kobylnica,
Kołczygłowy, Parchowo, Słupsk,
m. Słupsk, Sulęczyno,
Tuchomie, Ustka, m. Ustka

11.

Dolina Szczyry

rzeki, zbiorniki
eutroficzne, łąki, buczyny,
grądy, łęgi, dąbrowy, bory
i lasy bag.

Czarne Człuch.,
Człuchów

Czarne, Debrzno

L.
p.

Nazwa obszaru

(robocza lub

ostateczna)

Uwagi; najcenniejsze

obiekty do ochrony

Nadleśnictwo

Gminy

12.

Dolina Wierzycy

ryby (m.in. brzanka!),
torfowiska, grądy, łęgi,
łąki; leniec

Starogard, Kaliska,
Kościerzyna

Starogard Gd. g. i m. Skarszewy
g. i m.
Stara Kiszewa

13.

Gardeja

pachnica

Kwidzyn

Gardeja

14.

Grądy nad
Jeziorami
Zduńskim i
Szpęgawskim

grądy, łęgi

Starogard

Starogard Gd., Tczew

15.

Guzy

strzebla

Kolbudy

Przywidz

16.

Huta Dolna

strzebla

Kolbudy

Przywidz

17.

Jeziora
Choczewskie

jeziora lobeliowe

Choczewo

Choczewo, Gniewino

18.

Jeziora Chojnickie
(część „Wolność i
Jeziora
Chojnickie”)

jez. lobeliowe, torfowiska;
elisma

Człuchów,
Niedźwiady,Osuszni
ca, Przymuszewo,
Rytel

Chojnice, Człuchów, Konarzyny,
Przechlewo

19.

Jeziora Kistowskie

jez. lobeliowe, zbiorniki
eutroficzne i dystroficzne,
torfowiska; elisma

Lipusz

Sulęczyno

20.

Jeziora Wdzydzkie

powiększ. o ramienicowe i
strzeblowe

Kościerzyna i Lipusz

Kościerzyna, Lipusz, Dziemiany
(Karsin, St. Kiszewa)

21.

Jezioro Białe

ramienicowe

Kartuzy

Kartuzy g.

22.

Jezioro Dymno

ramienicowe

Miastko

Koczała

23.

Jezioro Krąg

torfowiska zasadowe;
lipiennik, skalnica

Kościerzyna

Stara Kiszewa

24.

Jezioro Wicko i
Modelskie Wydmy

laguny, wydmy białe i
szare, bory i lasy na
wydmach, bory i lasy
bagienne, łęgi

Ustka

Ustka oraz woj.
zachodniopomorskie

25.

Karwickie
Źródliska

źródliska, łęgi, buczyny

Cewice

Cewice

L.
p.

Nazwa obszaru

(robocza lub

ostateczna)

Uwagi; najcenniejsze

obiekty do ochrony

Nadleśnictwo

Gminy

26.

Kaszubskie Klify

klify

Wejherowo

Władysławowo

27.

Klify Orłowsko-
Kolibkowskie
(„Kępa
Redłowska”)

klify

komunalne

Gdynia, Sopot

28.

Lasy koło
Wejherowa

buczyny

Gdańsk

m. Gdynia, Wejherowo, m.
Wejherowo

29.

Lasy Oliwsko-
Sopockie

buczyny, grądy, łęgi

Gdańsk

m. Gdańsk, m. Gdynia, m. Sopot

30.

Lasy Rekowskie

powiększ. o jeziora
lobeliowe

Osusznica

Bytów

31.

Leniec nad
Wierzycą

leniec

Kościerzyna

Kościerzyna g.

32.

Lubiatowskie
Bory Bażynowe

bory bażynowe,
zagłębienia

Choczewo

Choczewo

33.

Lubieszynek

strzebla

Kościerzyna

Nowa Karczma

34.

Mikołajki
Pomorskie

strzebla; buczyny

Kwidzyn

Prabuty

35.

Młosino-Lubnia

nietoperze; jeziora ramien.

Lipusz,
Przymuszewo

Brusy, Dziemiany, Karsin

36.

Nowa Brda

rzeki, łąki, torfowiska,
bory bag.,

Niedźwiady,
Osusznica

Koczała, Konarzyny, Lipnica,
Przechlewo

37.

Nowa Sikorska
Huta

strzebla

Kartuzy

Stężyca

38.

Obuwik w
Prokowie

obuwik

Kartuzy

Kartuzy g.

39.

Opalińskie
Buczyny

buczyny, łęgi

Wejherowo

Gniewowo

40.

Ostoja
Borzyszkowska

rzeki, jeziora lobeliowe,
ramienic., brzegi,
torfowiska,

Osusznica

Lipnica

41.

Ostoja w
Prabutach

połowa w woj. pomorskim;
zbiorniki eutroficzne,
torfowiska, łąki, buczyny,
grądy, bory i lasy bagienne

RDLP Olsztyn, Nadl.
Susz

Prabuty oraz woj. warmińsko-
mazurskie

L.
p.

Nazwa obszaru

(robocza lub

ostateczna)

Uwagi; najcenniejsze

obiekty do ochrony

Nadleśnictwo

Gminy

42.

Ostoja na
Gochach

zbiorniki eutroficzne,
dystroficzne, torfowiska,
buczyny, grądy, bory i lasy
bagienne

Trzebielino,
Osusznica

Kołczygłowy, Miastko, Tuchomie

43.

Ostoja Zapceńska

torfowiska zasadowe,
jeziora lobeliowe; skalnica

Osusznica,
Przymuszewo

Brusy, Lipnica, Studzienice

44.

Paraszyńskie
Buczyny

buczyny

Strzebielino

Linia, Łęczyce

45.

Piotrowo

strzebla

Kartuzy

Nowa Karczma, Somonino,
Stężyca

46.

Poddębskie Klify

klify

Ustka

Smołdzino

47.

Pomlewo

strzebla

Kolbudy

Kolbudy, Przywidz

48.

Przymorskie Błota

powiększ.; część w woj.
zachodniopom.

Ustka

Ustka

49.

Przywidz

uzupełnienie – strzebla,
buczyny

Kolbudy

Przywidz

50.

Rynna Dłużnicy

torfowiska zasadowe

Kościerzyna

Lipusz

51.

Sandr Brdy

powiększ.; jeziora
lobeliowe

Chojnice, Osusznica,
Przymuszewo, Rytel

Brusy, Chojnice, Studzienice

52.

Sośniak

strzebla

Kartuzy

Przodkowo

53.

Stary Bukowiec

strzebla

Kościerzyna

Stara Kiszewa

54.

Szczodrowo

torfowiska wysokie i
przejściowe

Starogard

Skarszewy

55.

Szemudzkie
Jeziora Lobeliowe

jeziora lobeliowe

Gdańsk, Kartuzy

Szemud

56.

Sztumskie Pole

strzebla

Kwidzyn

Sztum

57.

Szumleś
(„Szumleś
Królewski”)

strzebla, pływak szerokob.,
torfowiska

Kościerzyna

Nowa Karczma

58.

Torfowisko
Trzebielino

torfowiska

Trzebielino

Trzebielino

L.
p.

Nazwa obszaru

(robocza lub

ostateczna)

Uwagi; najcenniejsze

obiekty do ochrony

Nadleśnictwo

Gminy

59.

Uroczyska
Pojezierza
Kaszubskiego

jez. eutroficzne i
dystroficzne, buczyny,
łęgi, grądy, łąki,
torfowiska, torfowiska
zasadowe; lipiennik,
obuwik

Kartuzy

Stężyca, Kartuzy, Somonino,
Chmielno

60.

Waćmierz

strzebla; powiększ.

Starogard

Subkowy

61.

Wejherowo

nietoperze

-

m. Wejherowo

62.

Węgry
(powiększenie
„Dolnej Wisły”)

grądy

Kwidzyn

Sztum

63.

Wielki Klincz

strzebla

Kościerzyna

Kościerzyna

64.

Wilcze Błota

strzebla

Kościerzyna

Stara Kiszewa

65.

Wzgórze Wolność
(część „Wolność i
Jeziora
Chojnickie”)

buczyny, dąbrowy, bory i
lasy bagienne

Człuchów,
Niedźwiady,Osuszni
ca, Przymuszewo,
Rytel

Chojnice, Człuchów, Konarzyny,
Przechlewo

66.

Zalew Wiślany i
Mierzeja Wiślana

część w woj. pomorskim;

Elbląg

Krynica Morska, Sztutowo oraz
woj. warmińsko-mazurskie)

67.

Zatoka Pucka i
Półwysep Helski

powiększ.

Gdańsk, Wejherowo

m. Hel,
m. Jastarnia, Kosakowo,
m. Puck, Puck, m.
Władysławowo

68.

Zęblewskie
Mechowiska

torfowiska zasadowe

Strzebielino

Szemud

69.

Zielenina

strzebla

Kolbudy

Trąbki Wlk.

Czerwoną czcionką

wyróżniono ostoje wskazane w ramach prac WZS woj.

pomorskiego

(jeszcze nie figurują w wykazach Ministerstwa Środowiska).

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Uzupełnienie dotychczas zgłoszonych

z terenu województwa pomorskiego

obszarów Natura 2000 o obecnie

projektowane ostoje, pozwoli wywiązać

się naszemu regionowi z obowiązku

dopełnienia tworzonej w kraju sieci

Natura 2000, jako elementu podjętej w

całej

Unii

Europejskiej

ochrony

zagrożonych siedlisk, gatunków roślin

oraz zwierząt, w tym – ptaków.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Utworzenie obszarów Natura 2000

przyniesie w przyszłości wielorakie
korzyści, zarówno w skali lokalnej, jak
również regionalnej, w skali kraju, a
także całej Unii Europejskiej.

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim

• Istotą działań na rzecz nowoczesnej realizacji

ochrony przyrody w ramach programu Natura

2000 jest dobra komunikacja społeczna –

rzetelne informowanie społeczeństwa i jego

udział w współtworzeniu sieci obszarów.

• Obecne spotkanie jest wprowadzeniem do

planowanych, przy współpracy Ministerstwa

Środowiska,

spotkań

informacyjnych

w

grupach obszarów Natura 2000, dla gmin, na

których

terenie

projektowane

jest

ich

utworzenie.