Aktualny stan ekologicznej sieci
obszarów
Natura 2000
w województwie pomorskim
M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz
z Zespołu Dokumentacji Przyrodniczej
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
Aktualny stan ekologicznej sieci
obszarów
Natura 2000
w województwie pomorskim
M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz
z Zespołu Dokumentacji Przyrodniczej
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Założeniem
tworzenia
sieci
obszarów
chronionych Natura 2000 jest zachowanie
w krajach Unii Europejskiej ginących
i zagrożonych siedlisk oraz gatunków roślin
i zwierząt, w tym – ptaków.
• Według Dyrektywy Rady EWG 79/409/EWG
z dnia 2 kwietnia 1979 r. tworzone są Obszary
Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO).
• Według Dyrektywy Rady EWG 92/43/EWG
z dnia 21 maja 1992 r. – Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk (SOO).
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Jedynym
kryterium
wyznaczania
obszarów
Natura
2000
w
Unii
Europejskiej
są
ich
wartości
przyrodnicze.
• Istotą
regulowania
zakresu
dopuszczalnej działalności gospodarczej
są właściwie przeprowadzone oceny
oddziaływania na siedliska i gatunki.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Według ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia
2004 r. (D.U. Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami):
art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 … nie
podlega ograniczeniu działalność związana z
utrzymaniem
urządzeń
i
obiektów
służących
bezpieczeństwu
przeciwpowodziowemu
oraz
działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i
rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie
zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych
oraz siedlisk roślin lub zwierząt, ani nie wpływają w
sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i
zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony
obszar Natura 2000.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Według zmiany ustawy o ochronie przyrody
(tekst jednolity) z dnia 3 października 2008 r.:
art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 …
nie
podlega
ograniczeniu
działalność
związana z utrzymaniem urządzeń i
obiektów
służących
bezpieczeństwu
przeciwpowodziowemu
oraz
działalność
gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka,
a także amatorski połów ryb, jeżeli nie
oddziałuje znacząco negatywnie na cele
ochrony obszaru Natura 2000.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Ostoje ptaków (OSO – Obszary Specjalnej
Ochrony Ptaków) mają chronić obszary ich
szczególnej koncentracji (gniazdowania,
żerowania, przelotów).
• Ostoje siedliskowe (SOO – Specjalne
Obszary Ochrony Siedlisk) – obszary
ochrony ginących siedlisk przyrodniczych
oraz siedlisk gatunków roślin albo zwierząt
z listy zagrożonych w Europie.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Utworzenie
optymalnej
sieci
obszarów Natura 2000, dla ochrony
ptaków oraz siedlisk przyrodniczych i
innych niż ptaki ginących gatunków,
jest obowiązkiem każdego państwa
– członka Unii Europejskiej, pod
rygorem dotkliwych sankcji.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Ważnym elementem tworzenia sieci jest współudział
społeczeństwa, a w pierwszym rzędzie posiadanie
wiedzy o konieczności wyznaczania ostoi, ich
znaczeniu dla realizacji obowiązku utrzymywania
różnorodności
biologicznej
oraz
realizacji
zrównoważonego
rozwoju,
wpisanego
w
konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej.
• Spotkanie pod patronatem Wojewody Pomorskiego
wypełnia zadanie informowania o tworzeniu sieci
Natura 2000 w województwie pomorskim. Kolejne
spotkania odbędą się dla grup obszarów, w zespołach
zainteresowanych gmin.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Na terenie województwa pomorskiego, w trakcie
wcześniejszych prac, wyznaczono przed rokiem 2008:
• 13. ostoi ptasich (OSO – Obszary Specjalnej Ochrony
Ptaków) oraz
• 51. ostoi siedliskowych (SOO – Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk),
które zostały zatwierdzone na poziomie krajowym
i przekazane do Komisji Europejskiej.
• Łącznie liczba zatwierdzonych obszarów Natura 2000
województwa pomorskiego liczy 64.
Ich rozmieszczenie prezentuje mapa, a listę – Tabela I.
Oficjalne dane o ostojach:
– Natura 2000.
Tabela I. Obszary Natura 2000 zatwierdzone dla województwa pomorskiego („lista rządowa”).
L.
p.
Kod
Nazwa obszaru
Pow. (ha)
Nadleśnictwo
Gminy
Ostoje siedliskowe SOO
1.
PLH2200
01
Bagna Izbickie
786.3
Damnica
Wicko
2.
PLH2200
02
Białe Błoto
43.4
Lębork, Strzebielino
Główczyce, Nowa Wieś Lęborska
3.
PLH2200
03
Białogóra
1132.8
Choczewo
Choczewo, Krokowa
4.
PLH2200
04
Bór Chrobotkowy
41.2
Przymuszewo
Brusy
5.
PLH2200
55
Bunkier w Oliwie
0.1
lasy komunalne
m. Gdańsk
6.
PLH2200
05
Bytowskie Jeziora
Lobeliowe
2490.3
Bytów
Bytów, m. Bytów, Studzienice
7.
PLH2200
06
Dolina Górnej Łeby
2550.1
Kartuzy, Strzebielino
Chmielno, Kartuzy, Linia, Luzino,
Łęczyce
8.
PLH3200
03
Dolina Grabowej
8255.3
Karniszewice, Miastko,
Polanów, Sławno
część w województwie pomorskim:
Miastko
9.
PLH2200
07
Dolina Kłodawy
10.6
Kolbudy
Trąbki Wielkie
10
.
PLH2200
36
Dolina Łupawy
5508.6
Cewice, Damnica,
Łupawa, Ustka
Cewice, Czarna Dąbrówka,
Damnica, Główczyce, Potęgowo,
Smołdzino
11
.
PLH2200
08
Dolina Reknicy
68.4
Kolbudy
Kolbudy
12
.
PLH2200
37
Dolina Stropnej
963.4
Lipusz
Parchowo, Studzienice
13
.
PLH2200
09
Dolina Środkowej
Wietcisy
430.9
Kościerzyna,
Starogard
Liniewo, Nowa Karczma
14
.
PLH2200
38
Dolina Wieprzy i
Studnicy
14349.0
Dretyń, Miastko,
Sławno, Trzebielino,
Warcino
część w województwie pomorskim:
Koczała, Miastko, m. Miastko,
Trzebielino
15
.
PLH2200
33
Dolna Wisła
9872.1
Kwidzyn, Starogard
Gniew, m. Gniew, Kwidzyn,
Miłoradz, Pelplin, Ryjewo, Subkowy,
Sztum, Tczew
16
.
PLH2200
45
Górkowski Las
99.3
Lębork
Wicko
17
.
PLH2200
10
Hopowo
8.1
Kolbudy
Somonino
18
.
PLH2200
11
Jar Rzeki Raduni
87.7
Kolbudy
Somonino, Żukowo
19
.
PLH2200
39
Jeziora Lobeliowe koło
Soszycy
132.4
Bytów
Czarna Dąbrówka
20
.
PLH2200
34
Jeziora Wdzydzkie
12812.8
Kościerzyna, Lipusz
Dziemiany, Karsin, Kościerzyna,
Lipusz,
21
.
PLH2200
12
Jeziorka Chośnickie
214.3
Lipusz
Parchowo, Sulęczyno
22
.
PLH3200
40
Jezioro Bobięcińskie
3383.3
Miastko, (Bobolice,
Polanów)
część w województwie pomorskim:
Miastko
23
.
PLH2200
35
Jezioro Krasne
95.6
Niedźwiady
Przechlewo
24
.
PLH2200
13
Jezioro Piasek
54.8
Miastko
Miastko
25
.
PLH0400
22
Krzewiny
498.9
Dąbrowa, Lubichowo
część w województwie pomorskim:
Osiek
26
.
PLH2200
14
Kurze Grzędy
1586.6
Kartuzy
Kartuzy, Sierakowice
27
.
PLH2200
15
Lubnia
0.5
Przymuszewo
Brusy
28
.
PLH2200
40
Łebskie Bagna
211.5
Lębork
Nowa Wieś Lęborska
29
.
PLH2200
16
Mawra-Bagno Biała
295.4
Gdańsk
Wejherowo
30
.
PLH2200
17
Mechowiska
Sulęczyńskie
45.6
Lipusz
Sulęczyno
31
.
PLH2200
41
Miasteckie Jeziora
Lobeliowe
1372.5
Dretyń, Miastko
Miastko
32
.
PLH2200
18
Mierzeja Sarbska
1882.9
Choczewo, Lębork
Choczewo, m. Łeba, Wicko
33
.
PLH2200
19
Orle
269.9
Wejherowo
Wejherowo
34
.
PLH2200
23
Ostoja Słowińska
32150.5
Damnica, Lębork,
Smołdzino, Ustka
Główczyce, m. Łeba, Smołdzino,
Ustka, Wicko
35
.
PLH2200
44
Ostoja w Ujściu Wisły
883.5
Gdańsk, Elbląg
m. Gdańsk, Stegna
36
.
PLH2200
20
Pełcznica
253.1
Gdańsk
Szemud, Wejherowo
37
.
PLH2200
21
Piaśnickie Łąki
1084.9
Choczewo, Wejherowo
Krokowa
38
.
PLH2200
22
Pływające Wyspy pod
Rekowem
107.9
Osusznica
Bytów
39
.
PLH2200
24
Przymorskie Błota
1688.9
Ustka
część w województwie pomorskim:
Ustka
40
.
PLH2200
25
Przywidz
3.3
Kolbudy
Przywidz
41
.
PLH2200
26
Sandr Brdy
6878.9
Osusznica,
Przymuszewo, Rytel
Brusy, Chojnice, Studzienice
42
.
PLH0400
17
Sandr Wdy
6320.7
Dąbrowa, Lubichowo,
Osie
część w województwie pomorskim:
Osieczna, Osiek
43
.
PLH2200
27
Staniszewskie Błoto
917.7
Kartuzy
Kartuzy
44
.
PLH2200
28
Studzienickie
Torfowiska
175.3
Bytów
Studzienice
45
.
PLH2200
42
Torfowisko Pobłockie
111.6
Damnica
Główczyce
46
.
PLH2200
29
Trzy Młyny
765.9
Wejherowo
Krokowa
47
.
PLH2200
30
Twierdza Wisłoujście
16.2
Gdańsk
m. Gdańsk
48
.
PLH2200
31
Waćmierz
21.7
Starogard
Subkowy
49
.
PLH2200
54
Widowo
91.5
Wejherowo
Krokowa
50
.
PLH2800
07
Zalew Wiślany i
Mierzeja Wiślana
40862.6
Elbląg
część w województwie pomorskim:
Krynica Morska, Nowy Dwór
Gdański, Sztutowo
51
PLH2200
32
Zatoka Pucka i
Półwysep Helski
26750.5
Gdańsk, Wejherowo
m. Hel, m. Jastarnia, Kosakowo,
Puck, m. Władysławowo
Ostoje ptasie OSO
1.
PLB2200
10
Bielawskie Błota
1101.3
Wejherowo
Krokowa, Puck, m. Władysławowo
2.
PLB0400
03
Dolina Dolnej Wisły
33559.
0
Gdańsk, Elbląg,
Kwidzyn, Starogard
część w województwie pomorskim: Cedry
Wlk., m. Gdańsk, Gniew, m. Gniew,
Kwidzyn, Lichnowy, Miłoradz, Ostaszewo,
Pelplin, Ryjewo, Sadlinki, Stegna, Subkowy,
Suchy Dąb, Sztum, Tczew, m. Tczew
3.
PLB2200
02
Dolina Słupi
37471.
8
Bytów, Leśny Dwór
Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka,
Dębnica Kaszubska, Kobylnica,
Kołczygłowy, Słupsk
4.
PLB2800
05
Lasy Iławskie
25218.
5
Iława, Miłomłyn, Susz
część w województwie pomorskim: Stary
Dzierzgoń
5.
PLB2200
06
Lasy Lęborskie
8565.3
Choczewo, Strzebielino
Choczewo, Gniewino, Luzino, Łęczyce
6.
PLB2200
08
Lasy Mirachowskie
8232.4
Kartuzy, Strzebielino
Kartuzy, Liniewo, Sierakowice
7.
PLB2200
03
Ostoja Słowińska
21340.
6
Damnica, Lębork,
Smołdzino, Ustka
Główczyce, m. Łeba, Smołdzino, Ustka,
Wicko
8.
PLB9900
02
Przybrzeżne Wody
Bałtyku
19462
6.7
-
wody morskie
9.
PLB2200
07
Puszcza Darżlubska
6452.6
Wejherowo
Puck, Reda, Wejherowo
10
.
PLB2200
04
Ujście Wisły
1748.1
Gdańsk, Elbląg
m. Gdańsk, Stegna
11
.
PLB2200
01
Wielki Sandr Brdy
37106.
2
Osusznica,
Przymuszewo, Rytel
Brusy, Chojnice, Konarzyny, Lipusz,
Studzienice
12
.
PLB2800
10
Zalew Wiślany
32224.
1
Elbląg, Zaporowo
część w województwie pomorskim: Krynica
Morska, Nowy Dwór Gdański, Sztutowo
13
.
PLB2200
05
Zatoka Pucka
62430.
4
Gdańsk, Wejherowo
m. Gdańsk, Kosakowo, Puck, m.
Władysławowo
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Na etapie oceny polskich propozycji sieci
obszarów Natura 2000 przez Komisję Europejską
uznano, że lista obszarów siedliskowych jest dalece
niewystarczająca w skali całego kraju.
• Także w województwie pomorskim okazała
się niewystarczająca dla zabezpieczenia
odpowiedniej
reprezentacji
wybranych
siedlisk i gatunków programu Natura 2000.
• Braki w odniesieniu do naszego województwa objęły
szereg siedlisk oraz gatunków, przedstawionych
w Tabeli II.
Tabela II. Wyniki krajowego seminarium biogeograficznego w odniesieniu do woj.
pomorskiego
(• – konieczność uzupełnienia przez utworzenie nowych ostoi lub powiększenie
zgłoszonych).
Gwiazdka przy kodzie siedliska i gatunku oznacza siedlisko lub gatunek
priorytetowy.
Kod
Nazwa skrócona
Ocena w
woj.
Uwagi z krajowego seminarium
biogeograficznego
Siedliska
1230
klify
•
uzupełnienie
2130*
wydma szara
•
uzupełnienie; np. okolice Lubiatowa
2160
wydmy z
rokitnikiem
•
sprawdzenie występowania
2170
wydmy z wierzbą
•
uzupełnienie
2180
bory nadmorskie
•
okolice Lubiatowa, Ustki, dane z Nadl.
Choczewo
2190
zagłębienia
międzywydmowe
•
okolice Lubiatowa, Mierzeja Wiślna
3110
jeziora lobeliowe
•
Gochy, Jez. Choczewskie, Szemud, Zabory
3130
brzegi z
Littorelletea
•
jeziora w gminie Lipnica
3140
jeziora
ramienicowe
•
brak zupełnie! wytypować zbiorniki w różnych
częściach województwa
3160
dystroficzne
zbiorniki
•
uzupełnienia ze strefy sandrowej
3260
rzeki
włosienicznikowe
•
uzupełnienie
4010
wrzosowiska z
wrzoścem
•
Bielawa – uzupełnienia
Kod
Nazwa skrócona
Ocena w
woj.
Uwagi z krajowego seminarium
biogeograficznego
7110*
torfowiska
wysokie
•
uzupełnienie
7120
torfowiska
wysokie
zdegradowane
•
uzupełnienie
7140
torfowiska
przejściowe
•
uzupełnienie
7210*
torfowiska
nakredowe
•
uzupełnienie
7220*
źródliska
wapienne
•
dane z inwentaryzacji w LP
7230
torfowiska
zasadowe
•
uzupełnienie
9110
kwaśna buczyna
•
jest 5%; konieczne dodanie (m.in. nad
morzem)
9130
żyzna buczyna
•
konieczne uzupełnienie: „jest dużo za mało”
9150
buczyna
storczykowa
•
Ostoja Kaszubska
9160
grąd
subatlantycki
•
znikoma reprezentacja – uzupełnienie
9190
las brzozowo-
dębowy
•
definicja z IOP!; uzupełnienie (zwłaszcza
dodać znaczące pow. Fago-Quercetum)
91D0*
bory i lasy
bagienne
•
znikoma reprezentacja (poniżej 2%);
uzupełnienie, zwłaszcza o podmokłe
91E0*
łęgi
•
uzupełnienie
91T0
bór chrobotkowy
•
uzupełnienie; weryfikacja
Kod
Nazwa skrócona
Ocena w
woj.
Uwagi z krajowego seminarium
biogeograficznego
Gatunki roślin
1386
bezlist okrywowy
(mech)
•
dane z inwentaryzacji w LP
1393
sierpowiec
błyszczący (mech)
•
dane z inwentaryzacji w LP (m.in. SW cz.
woj.)
1437
leniec
bezpodkwiatkowy
•
uzupełnienia (Dolina Wierzycy) i spr. stan.
historycznych
1477
sasanka otwarta
•
stan. na kresach
1528
skalnica
torfowiskowa
•
spr. stan. historyczne, ostatnio nie
potwierdzane
1831
elisma wodna
•
uzupełnienie
1902
obuwik pospolity
•
uzupełnienie po weryfikacji stan. z Nadl.
Kartuzy
1903
lipiennik Loesela
•
uzupełnienie
Kod
Nazwa skrócona
Ocena w
woj.
Uwagi z krajowego seminarium
biogeograficznego
Bezkręgowce
1014
poczwarówka
zwężona
•
Dolina Debrzynki, dopływy Słupi; dane z
inwentaryzacji w LP
1032
skójka
gruboskorupowa
•
dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia?),
1037
trzepla zielona
•
dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia,
Uroczyska Poj. Kaszubskiego, Dol. Szczyry,
Młosino, SPN)
1042
zalotka większa
•
dane z inwentaryzacji w LP (m.in. S cz. woj.,
Słupia); sprawdzenie w ostojach
1081
pływak
szerokobrzeżek
•
szukać w okolicach Szumlesia
1083
jelonek rogacz
•
dane z inwentaryzacji w LP (Nowa Brda –
dwa rejony)
1084
pachnica dębowa
•
aleja Kwidzyn – Gardeja; dane z
inwentaryzacji w LP i in. (3 stan.)
1088
kozioróg dębosz
•
dane z inwentaryzacji w LP (głównie S cz.
woj. – na S od Chojnic)
4038
czerwończyk
fioletek
•
dane z inwentaryzacji w LP, dolina Szczyry,
spr. Debrzynkę
Pływak
szerokobrzeżek –
gatunek 1081
z załącznika II
Dyrektywy
Siedliskowej
Kod
Nazwa skrócona
Ocena w
woj.
Uwagi z krajowego seminarium
biogeograficznego
Kręgowce
1096
minóg
strumieniowy
•
uzupełnienie
1099
minóg rzeczny
•
uzupełnienie
1106
łosoś atlantycki
•
uzupełnienie
1124
kiełb białopłetwy
•
uzupełnienie; ujście Wisły
1138
brzanka
•
dol. Wierzycy
1145
piskorz
•
uzupełnienie
1188
kumak nizinny
•
uzupełnienie
1318
nocek łydkowłosy
• lato
żerowiska
1324
nocek duży
• lato
żerowiska
4009
strzebla błotna
•
uzupełnienie; środek Poj. Kaszubskiego
Strzebla błotna – gatunek 4009 z załącznika II Dyrektywy
Siedliskowej
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• W roku 2008, zgodnie z wymogami
Ministerstwa Środowiska, został powołany
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny,
składający się ze specjalistów (m.in. z
Uniwersytetu
Gdańskiego),
mających
odpowiednią wiedzę i kwalifikacje, aby
przeprowadzić
badania
dla
możliwie
najlepszego
wywiązania
się
z
uzupełnienia sieci ostoi siedliskowych
w województwie.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Wojewódzki Zespół Specjalistyczny,
w trakcie trwających jeszcze prac,
realizuje
zadanie
zgromadzenia
danych
do
powołania
ostoi
proponowanych
na
seminarium
biogeograficznym, jak również zgłosił
szereg
kolejnych,
niezbędnych
propozycji.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Część propozycji nowych obszarów zgłosiły
organizacje pozarządowe (shadow list).
• Część obszarów trzeba było wyznaczyć
dodatkowo,
dla
uzupełnienia
reprezentacji pewnych siedlisk lub
gatunków, w oparciu o uzupełniające
badania terenowe.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Jedynym kryterium stosowanym
przy wskazywaniu ostoi, zgodnie z
założeniami programu Natura 2000,
był fakt występowania odpowiednio
dużej
i
dobrze
zachowanej
powierzchni chronionego siedliska lub
„mocnej”
populacji
chronionego
gatunku.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Konieczne było:
stwierdzenie obecności i objęcie ochroną typów siedlisk
i gatunków dotychczas nie reprezentowanych
w ostojach,
potwierdzenie
i
wykazanie
obecności
siedlisk
występujących w istniejących ostojach, a nie
podawanych w Standardowych Formularzach Danych
tych ostoi,
poszerzenie
zakresu
ochrony
siedlisk
słabo
reprezentowanych
(zwiększenie
ogólnej
ich
powierzchni, uchwycenie zmienności regionalnej,
włączenie
szczególnie
wartościowych
płatów);
dotyczyło
to
zwłaszcza
siedlisk
najbardziej
zagrożonych
oraz
tych,
dla
których
obszar
województwa jest głównym rejonem występowania w
Polsce,
poszerzenie zakresu ochrony niektórych gatunków
wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Województwo pomorskie cechuje się obecnością
niektórych typów siedlisk i gatunków, których
ochrona w ramach sieci Natura 2000 musi opierać
się przede wszystkim na tutejszych zasobach.
Najbogatsze w Polsce skupienie jezior
lobeliowych oraz stanowisk strzebli błotnej
występują właśnie w naszym województwie.
• Jesteśmy zobowiązani szczególnie pieczołowicie
zabezpieczyć wystarczające zasoby wymienionego
siedliska i gatunku ryby, aby uchronić je od
wyginięcia zarówno w kraju, jak też w Europie. Dla
prawidłowej ochrony siedliska jezior lobeliowych
wskazano konieczność objęcia ostojami 80% tych
zbiorników.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Ponieważ
województwo
pomorskie
jest
najbogatsze w kraju w jeziora lobeliowe,
konieczne było wyznaczenie kilku nowych
ostoi dla tego typu zbiorników: jak „Jeziora
Choczewskie”, „Jeziora Chojnickie”, „Ostoja
Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska”, „Ostoja
na Gochach”, „Szemudzkie Jeziora Lobeliowe”
lub powiększenie wcześniej zgłaszanych –
„Lasy Rekowskie”, „Sandr Brdy”.
• Dopiero zatwierdzenie wymienionych ostoi wydaje
się, że zapewni odpowiednią ochronę ginącego typu
jezior.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Województwo pomorskie okazało się najbogatszym
w kraju w stanowiska strzebli błotnej.
Konieczne jest objęcie ochroną wystarczającej liczby
stanowisk, proporcjonalnie do istniejących zasobów.
• Wyznaczono 14 nowych obszarów dla ochrony
strzebli błotnej: „Dąbrówka”, „Guzy”, „Huta Dolna”,
Lubieszynek”,
„Mikołajki
Pomorskie”,
„Nowa
Sikorska Huta”, „Piotrowo”, „Pomlewo”, „Sośniak”,
„Stary Bukowiec”, „Sztumskie Pole”, „Szumleś”,
„Wielki Klincz”, „Zielenina” oraz w trzech
skorygowano
granice:
„Jeziora
Wdzydzkie”,
„Przywidz”, „Waćmierz”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Mamy
również
obowiązek
objąć
wystarczającą ochroną w ostojach Natura
2000 zbiorowiska nadmorskie, jakie w
Polsce są reprezentowane wyłącznie na
obszarze dwóch województw.
• Są to przede wszystkim: klify, wydmy,
zagłębienia międzywydmowe, bory i lasy na
wydmach, wrzosowiska z wrzoścem,
a z gatunków roślin – lnica wonna.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Inne, ważne dla ziem pomorskich siedliska
(buczyny, dąbrowy, grąd subatlantycki) i
niektóre gatunki również miały zbyt słabą
reprezentację, stąd konieczność wskazania
nowych obszarów do ich ochrony.
• Niektóre typy siedlisk, jak np. jeziora
ramienicowe oraz gatunki, jak np. leniec
bezpodkwiatkowy, pływak szerokobrzeżek –
nie były dotąd w ogóle uwzględnione w
ostojach zgłoszonych z naszego terenu.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Jeziora ramienicowe
• Rzadko spotykane w kraju.
• Są wskaźnikiem czystych wód, siedliskiem dla
wielu rzadkich gatunków glonów – m.in. ramienic
oraz szeregu gatunków ryb.
• Konieczny był przegląd dotychczasowej wiedzy w
tym zakresie i weryfikacja terenowa, co pozwoliło
na wykazanie obecności tego siedliska w różnych
częściach województwa.
• Najcenniejsze jego ostoje będą objęte granicami
SOO: „Ostoja Borzyszkowska”, „Jezioro Białe”,
„Jezioro Dymno”, a jezioro Płociczno włączone do
ostoi „Jeziora Wdzydzkie”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Grąd subatlantycki
• Jest jednym z trzech typów grądów chronionych w
kraju programem Natura 2000.
• W Polsce występuje głównie na Pomorzu, gdzie jego
powierzchnie są rzadkością, bowiem siedliska
grądowe od wieków przeznaczane były pod uprawy.
• W ostojach z listy rządowej grąd subatlantycki jest
znikomo reprezentowany i żadna z nich nie była
tworzona specjalnie dla tego siedliska.
• Według nowych propozycji będzie objęty ochroną
głównie w projektowanych SOO: „Dolina Wierzycy”
oraz
„Grądy
nad
Jeziorami
Zduńskim
i
Szpęgawskim”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Kwaśne i żyzne buczyny:
• Lasy bukowe na niżu polskim rozpowszechnione
są głównie na Pobrzeżu Bałtyku oraz w północnej
części Pojezierzy, a więc w dużej części w
województwie pomorskim.
• Program Natura 2000 objął dotychczas jedynie
5% ogólnej powierzchni kwaśnych buczyn i zbyt
mało żyznych buczyn. Konieczne okazało się
poszerzenie ich powierzchni objętej ochroną.
• W tym celu proponuje się utworzenie ostoi:
„Opalińskie Buczyny”, „Paraszyńskie Buczyny”,
„Cisowa-Zagórska
Struga”,
„Przywidz”
oraz
znajdą się one w granicach m.in. ostoi „Mikołajki
Pomorskie”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Torfowiska zasadowe i źródliska wapienne
• Są jednymi z najbardziej zagrożonych siedlisk na
Pomorzu. W ich obrębie występuje bardzo duża grupa
rzadkich gatunków, w tym – zagrożonych w Polsce.
• Jest to główne miejsce występowania m.in. lipiennika
Loesela i skalnicy torfowiskowej – gatunków z zał. II
Dyrektywy Siedliskowej.
• Dotąd zaledwie kilka torfowisk tego typu było
objętych ochroną w województwie, jak w obrębie
ostoi: „Sulęczyńskie Mechowiska”, „Dolina Stropnej”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Według nowych propozycji torfowiska
zasadowe będą objęte dodatkowo ochroną
w ostojach: „Dolina Debrzynki”, „Ostoja
Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska” (z
największą populacją skalnicy torfowiskowej
w
regionie),
„Uroczyska
Pojezierza
Kaszubskiego”, „Zęblewskie Mechowiska”.
• Źródliska wapienne, będą chronione
w projektowanych ostojach: „Karwickie
Źródliska” i „Rynna Dłużnicy”.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Zalecenie poszerzenia zakresu ochrony łęgów
zostanie zrealizowane w kilku nowych ostojach,
m.in.:„Grądy
nad
Jeziorami
Zduńskim
i
Szpęgawskim” „Dolina Wierzycy” (obie na Pojezierzu
Starogardzkim). Siedlisko zanikające w krajobrazie
regionu, silnie zagrożone.
• W celu ochrony specyficznych dla wąskiej strefy
brzegowej Bałtyku klifów nadmorskich, tworzy się
specjalnie trzy ostoje: „Kaszubskie Klify”, „Klify
Orłowsko-Kolibkowskie”,
„Poddębskie
Klify”
(Pobrzeże). W Polsce klify występują jedynie na kilku
niewielkich odcinkach brzegu morskiego. Siedlisko
silnie zagrożone ze względu na rozwój funkcji
rekreacyjnej i presję na zabudowę zaplecza.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Dla zgłoszenia nowej ostoi konieczne
jest zgromadzenie danych dotyczących
jej wartości w świetle programu Natura
2000 oraz danych formalnych o
położeniu i charakterze obszaru.
• Służą
one
do
wypełnienia
Standardowego Formularza Danych,
jednolitego dla ostoi zgłaszanych w
całej Unii Europejskiej.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Gromadzone informacje muszą dotyczyć
konkretnego terenu, stąd bardzo ważne
jest wyznaczenie właściwych granic
projektowanej ostoi.
• Powinny one przebiegać po konkretnych
liniach, czytelnych zarówno w terenie,
jak i na mapach, a jednocześnie objąć
teren, który w optymalny sposób
zabezpieczy ochronę siedliska lub gatunku,
dla jakiego ostoja jest tworzona.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Za kilka lat będziemy musieli się
rozliczyć przed Komisją Europejską ze
skuteczności ochrony podjętej w
danym obszarze.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Aktualnie w województwie pomorskim
zgłoszono:
• 29 propozycji nowych ostoi siedliskowych,
• 33 ostoje z shadow list,
• 7 ostoi z „listy rządowej” – do istotnej korekty granic.
• Łącznie jest to 69 obiektów. Ich wykaz zawiera
Tabela III, a ogólne rozmieszczenie w województwie
pomorskim prezentuje mapa (wiele ostoi jest w
trakcie opracowywania granic przez WZS, stąd
symboliczne zaznaczenie ich położenia).
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• W granicach województwa pomorskiego
znajdują się również fragmenty dwóch
ostoi ptasich OSO, dla których wskazano
konieczność korekty granic:
• PLB 220003 „Ostoja Słowińska”,
• PLB 220009 „Bory Tucholskie”.
Tabela III. Wykaz projektowanych nowych obszarów siedliskowych i obszarów powiększanych –
opracowywanych
przez WZS województwa pomorskiego oraz Zespół Dokumentacji Przyrodniczej PUW
w roku 2008
L.
p.
Nazwa obszaru
(robocza lub
ostateczna)
Uwagi; najcenniejsze
obiekty do ochrony
Nadleśnictwo
Gminy
1.
Biała
bezlist
Gdańsk
Wejherowo
2.
Bezlist koło
Gniewowa
bezlist
Gdańsk
Wejherowo
3.
Białogóra
powiększ.;torfowiska,
bory bażyn.
Lębork
Choczewo, Krokowa
4.
Bielawskie Błota i
Bory Ostrowskie
powiększ.; torfowiska,
wrzosowiska z wrzoścem,
bory bażyn.
Wejherowo
Krokowa, Puck, Władysławowo
5.
Bory Bagienne
Upiłki
bór bagienny
Osusznica
Lipnica
6.
Cisowa-Zagórska
Struga
buczyny, grądy, łęgi
Gdańsk
Wejherowo, Rumia, Gdynia
7.
Czernica
torfowiska, łąki, bory
bagienne
Czarne Człuch.,
Niedźwiady
Rzeczenica, Koczała
8.
Dąbrówka
strzebla; elisma
Kościerzyna
Kartuzy
Kościerzyna, Nowa Karczma
9.
Dolina Debrzynki
źródliska, torfowiska
zasadowe, grądy, łąki,
murawy
Czarne Człuch.,
Człuchów
Debrzno,
m. Debrzno; 50% w woj.
wielkopolskim
10.
Dolina Rzeki
Słupi
źródliska, rzeki, jez.
lobeliowe, ramienicowe,
torfowiska, łąki, buczyny,
grądy, łęgi, bory i lasy
bagienne
Bytów, LeśnyDwór,
Lipusz, Łupawa,
Osusznica,
Trzebielino, Ustka,
Warcino
Borzytuchom, Bytów, m. Bytów,
Czarna Dąbrówka, Dębnica
Kaszubska, Kobylnica,
Kołczygłowy, Parchowo, Słupsk,
m. Słupsk, Sulęczyno,
Tuchomie, Ustka, m. Ustka
11.
Dolina Szczyry
rzeki, zbiorniki
eutroficzne, łąki, buczyny,
grądy, łęgi, dąbrowy, bory
i lasy bag.
Czarne Człuch.,
Człuchów
Czarne, Debrzno
L.
p.
Nazwa obszaru
(robocza lub
ostateczna)
Uwagi; najcenniejsze
obiekty do ochrony
Nadleśnictwo
Gminy
12.
Dolina Wierzycy
ryby (m.in. brzanka!),
torfowiska, grądy, łęgi,
łąki; leniec
Starogard, Kaliska,
Kościerzyna
Starogard Gd. g. i m. Skarszewy
g. i m.
Stara Kiszewa
13.
Gardeja
pachnica
Kwidzyn
Gardeja
14.
Grądy nad
Jeziorami
Zduńskim i
Szpęgawskim
grądy, łęgi
Starogard
Starogard Gd., Tczew
15.
Guzy
strzebla
Kolbudy
Przywidz
16.
Huta Dolna
strzebla
Kolbudy
Przywidz
17.
Jeziora
Choczewskie
jeziora lobeliowe
Choczewo
Choczewo, Gniewino
18.
Jeziora Chojnickie
(część „Wolność i
Jeziora
Chojnickie”)
jez. lobeliowe, torfowiska;
elisma
Człuchów,
Niedźwiady,Osuszni
ca, Przymuszewo,
Rytel
Chojnice, Człuchów, Konarzyny,
Przechlewo
19.
Jeziora Kistowskie
jez. lobeliowe, zbiorniki
eutroficzne i dystroficzne,
torfowiska; elisma
Lipusz
Sulęczyno
20.
Jeziora Wdzydzkie
powiększ. o ramienicowe i
strzeblowe
Kościerzyna i Lipusz
Kościerzyna, Lipusz, Dziemiany
(Karsin, St. Kiszewa)
21.
Jezioro Białe
ramienicowe
Kartuzy
Kartuzy g.
22.
Jezioro Dymno
ramienicowe
Miastko
Koczała
23.
Jezioro Krąg
torfowiska zasadowe;
lipiennik, skalnica
Kościerzyna
Stara Kiszewa
24.
Jezioro Wicko i
Modelskie Wydmy
laguny, wydmy białe i
szare, bory i lasy na
wydmach, bory i lasy
bagienne, łęgi
Ustka
Ustka oraz woj.
zachodniopomorskie
25.
Karwickie
Źródliska
źródliska, łęgi, buczyny
Cewice
Cewice
L.
p.
Nazwa obszaru
(robocza lub
ostateczna)
Uwagi; najcenniejsze
obiekty do ochrony
Nadleśnictwo
Gminy
26.
Kaszubskie Klify
klify
Wejherowo
Władysławowo
27.
Klify Orłowsko-
Kolibkowskie
(„Kępa
Redłowska”)
klify
komunalne
Gdynia, Sopot
28.
Lasy koło
Wejherowa
buczyny
Gdańsk
m. Gdynia, Wejherowo, m.
Wejherowo
29.
Lasy Oliwsko-
Sopockie
buczyny, grądy, łęgi
Gdańsk
m. Gdańsk, m. Gdynia, m. Sopot
30.
Lasy Rekowskie
powiększ. o jeziora
lobeliowe
Osusznica
Bytów
31.
Leniec nad
Wierzycą
leniec
Kościerzyna
Kościerzyna g.
32.
Lubiatowskie
Bory Bażynowe
bory bażynowe,
zagłębienia
Choczewo
Choczewo
33.
Lubieszynek
strzebla
Kościerzyna
Nowa Karczma
34.
Mikołajki
Pomorskie
strzebla; buczyny
Kwidzyn
Prabuty
35.
Młosino-Lubnia
nietoperze; jeziora ramien.
Lipusz,
Przymuszewo
Brusy, Dziemiany, Karsin
36.
Nowa Brda
rzeki, łąki, torfowiska,
bory bag.,
Niedźwiady,
Osusznica
Koczała, Konarzyny, Lipnica,
Przechlewo
37.
Nowa Sikorska
Huta
strzebla
Kartuzy
Stężyca
38.
Obuwik w
Prokowie
obuwik
Kartuzy
Kartuzy g.
39.
Opalińskie
Buczyny
buczyny, łęgi
Wejherowo
Gniewowo
40.
Ostoja
Borzyszkowska
rzeki, jeziora lobeliowe,
ramienic., brzegi,
torfowiska,
Osusznica
Lipnica
41.
Ostoja w
Prabutach
połowa w woj. pomorskim;
zbiorniki eutroficzne,
torfowiska, łąki, buczyny,
grądy, bory i lasy bagienne
RDLP Olsztyn, Nadl.
Susz
Prabuty oraz woj. warmińsko-
mazurskie
L.
p.
Nazwa obszaru
(robocza lub
ostateczna)
Uwagi; najcenniejsze
obiekty do ochrony
Nadleśnictwo
Gminy
42.
Ostoja na
Gochach
zbiorniki eutroficzne,
dystroficzne, torfowiska,
buczyny, grądy, bory i lasy
bagienne
Trzebielino,
Osusznica
Kołczygłowy, Miastko, Tuchomie
43.
Ostoja Zapceńska
torfowiska zasadowe,
jeziora lobeliowe; skalnica
Osusznica,
Przymuszewo
Brusy, Lipnica, Studzienice
44.
Paraszyńskie
Buczyny
buczyny
Strzebielino
Linia, Łęczyce
45.
Piotrowo
strzebla
Kartuzy
Nowa Karczma, Somonino,
Stężyca
46.
Poddębskie Klify
klify
Ustka
Smołdzino
47.
Pomlewo
strzebla
Kolbudy
Kolbudy, Przywidz
48.
Przymorskie Błota
powiększ.; część w woj.
zachodniopom.
Ustka
Ustka
49.
Przywidz
uzupełnienie – strzebla,
buczyny
Kolbudy
Przywidz
50.
Rynna Dłużnicy
torfowiska zasadowe
Kościerzyna
Lipusz
51.
Sandr Brdy
powiększ.; jeziora
lobeliowe
Chojnice, Osusznica,
Przymuszewo, Rytel
Brusy, Chojnice, Studzienice
52.
Sośniak
strzebla
Kartuzy
Przodkowo
53.
Stary Bukowiec
strzebla
Kościerzyna
Stara Kiszewa
54.
Szczodrowo
torfowiska wysokie i
przejściowe
Starogard
Skarszewy
55.
Szemudzkie
Jeziora Lobeliowe
jeziora lobeliowe
Gdańsk, Kartuzy
Szemud
56.
Sztumskie Pole
strzebla
Kwidzyn
Sztum
57.
Szumleś
(„Szumleś
Królewski”)
strzebla, pływak szerokob.,
torfowiska
Kościerzyna
Nowa Karczma
58.
Torfowisko
Trzebielino
torfowiska
Trzebielino
Trzebielino
L.
p.
Nazwa obszaru
(robocza lub
ostateczna)
Uwagi; najcenniejsze
obiekty do ochrony
Nadleśnictwo
Gminy
59.
Uroczyska
Pojezierza
Kaszubskiego
jez. eutroficzne i
dystroficzne, buczyny,
łęgi, grądy, łąki,
torfowiska, torfowiska
zasadowe; lipiennik,
obuwik
Kartuzy
Stężyca, Kartuzy, Somonino,
Chmielno
60.
Waćmierz
strzebla; powiększ.
Starogard
Subkowy
61.
Wejherowo
nietoperze
-
m. Wejherowo
62.
Węgry
(powiększenie
„Dolnej Wisły”)
grądy
Kwidzyn
Sztum
63.
Wielki Klincz
strzebla
Kościerzyna
Kościerzyna
64.
Wilcze Błota
strzebla
Kościerzyna
Stara Kiszewa
65.
Wzgórze Wolność
(część „Wolność i
Jeziora
Chojnickie”)
buczyny, dąbrowy, bory i
lasy bagienne
Człuchów,
Niedźwiady,Osuszni
ca, Przymuszewo,
Rytel
Chojnice, Człuchów, Konarzyny,
Przechlewo
66.
Zalew Wiślany i
Mierzeja Wiślana
część w woj. pomorskim;
Elbląg
Krynica Morska, Sztutowo oraz
woj. warmińsko-mazurskie)
67.
Zatoka Pucka i
Półwysep Helski
powiększ.
Gdańsk, Wejherowo
m. Hel,
m. Jastarnia, Kosakowo,
m. Puck, Puck, m.
Władysławowo
68.
Zęblewskie
Mechowiska
torfowiska zasadowe
Strzebielino
Szemud
69.
Zielenina
strzebla
Kolbudy
Trąbki Wlk.
Czerwoną czcionką
wyróżniono ostoje wskazane w ramach prac WZS woj.
pomorskiego
(jeszcze nie figurują w wykazach Ministerstwa Środowiska).
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Uzupełnienie dotychczas zgłoszonych
z terenu województwa pomorskiego
obszarów Natura 2000 o obecnie
projektowane ostoje, pozwoli wywiązać
się naszemu regionowi z obowiązku
dopełnienia tworzonej w kraju sieci
Natura 2000, jako elementu podjętej w
całej
Unii
Europejskiej
ochrony
zagrożonych siedlisk, gatunków roślin
oraz zwierząt, w tym – ptaków.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Utworzenie obszarów Natura 2000
przyniesie w przyszłości wielorakie
korzyści, zarówno w skali lokalnej, jak
również regionalnej, w skali kraju, a
także całej Unii Europejskiej.
Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
• Istotą działań na rzecz nowoczesnej realizacji
ochrony przyrody w ramach programu Natura
2000 jest dobra komunikacja społeczna –
rzetelne informowanie społeczeństwa i jego
udział w współtworzeniu sieci obszarów.
• Obecne spotkanie jest wprowadzeniem do
planowanych, przy współpracy Ministerstwa
Środowiska,
spotkań
informacyjnych
w
grupach obszarów Natura 2000, dla gmin, na
których
terenie
projektowane
jest
ich
utworzenie.