Argumenty bioetyki 2012 

wykład 2

PROBLEM GRANIC 

INDYWIDUALNEJ TOŻSAMOŚCI 

CZŁOWIEKA - A 

poglądy na status moralny 

wczesnego ludzkiego 

zarodka 

• A. koncepcja najwyższej rangi: WLZ ma własne 

dobro, do którego powinniśmy przywiązywać taką 

samą wagę jak do dobra dorosłej osoby; posiada 

także podstawowe ludzkie prawa, w tym prawo 

do życia; a to dlatego, że przysługuje mu 

najwyższa wartość wewnętrzna, godność osoby

• B. poglądy pośrednie: WLZ nie ma statusu 

pełnoprawnej osoby, ale jest bytem zasługującym 

na pewien szacunek;

• C. koncepcja niskiej rangi: WLZ jest jedynie 

zbiorem komórek, z którym możemy robić 

wszystko, co tylko jest dla nas korzystne; nie ma 

bowiem ani szczególnej wartości wewnętrznej, ani 

własnych interesów, ani żadnych moralnych praw

przesłanki (standardowej 

wersji) koncepcji najwyższej 

rangi 

• personalistyczne (racjonalistyczne, logocentryczne) 

kryterium pełnego statusu moralnego: Najwyższa ranga 

moralna (godność etyczna) opiera się na zdolnościach do 

spełniania wyższych funkcji psychicznych, ujawniających się 

w dorosłej ludzkiej osobie (racjonalności, zdolności wolnego 

wyboru, autonomii, moralnej podmiotowości etc.).

• mocna zasada potencjalności: Najwyższa ranga moralna 

przysługuje również bytom, które posiadają (właściwą) 

potencjalną możność rozwinięcia zdolności nadających 

godność.

• teoria wczesnej identyczności: Wczesny ludzki zarodek jest 

tym samym bytem co dorosły ludzki osobnik, który się z 

niego rozwija, a zatem posiada (właściwą) potencjalną 

możność rozwinięcia zdolności nadających godność.

teoria wczesnej 

identyczności – przesłanki 

Wczesny ludzki zarodek jest tym samym 

bytem co dorosły ludzki osobnik, który 

się z niego rozwija, ponieważ

• A. esencjalizm biologiczny: dorosły ludzki 

osobnik jest z istoty tym samym bytem 

co jego organizm, a zatem powstaje w 

chwili, w której zaczyna istnieć jego 

organizm

• B.[embriologiczny konceptualizm]: ludzki 

organizm powstaje „w chwili poczęcia”

proces ontycznej degradacji 

istoty ludzkiej 

..........................A.........B..........C..D.....E
• A – utrata wyższych zdolności 

umysłowych (w stanie głębokiej 
demencji)

• B – nieodwracalna utrata świadomości 

(wejście w PVS)

• C – śmierć mózgowa
• D – śmierć biologiczna
• E – [śmierć społeczna] 

kres ludzkiej tożsamości w 

ujęciu różnych koncepcji 

..........................A.........B..........C..D.....

E

• A – k. personalistyczna (w wersji 

funkcjonalnej)

• B – k. mentalistyczna
• C, D – k. biologistyczna
• [E – koncepcja socjologiczna] 

koncepcje esencjalnej 

tożsamości człowieka

• k. personalistyczna (w wersji 

funkcjonalnej): Jestem z istoty osobą, 

czyli jednostką, która posiada rozwiniętą 

zdolność do spełniania wyższych funkcji 

psychicznych.

• k. mentalistyczna: Jestem z istoty bytem 

posiadającym umysł, czy zdolność 

doświadczenia przeżyć świadomych

• k. biologistyczna: Jestem z istoty 

ludzkim organizmem (ludzkim 

zwierzęciem).

[spór k. biologistycznej i 

personlistycznej] 

• Olson 1997 - Eric T. Olson, “Was I Ever a Fetus?” 

Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 

57, No. 1. (Mar., 1997), pp. 95-110.

• Baker 1999 - Lynne Rudder Baker, “What Am I?” 

Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 

59, No. 1. (Mar., 1999), pp. 151-159.

• Olson 1999 - Eric T. Olson (1999). Reply to Lynne 

Rudder Baker. Philosophy and Phenomenological 

Research 59 (1):161 - 166.

• DeGrazia 2005 - David DeGrazia, Human Identity 

and Bioethics, Cambridge University Press: New 

York, NY, 2005. 

Olson 1997, standardowa 

koncepcja osobowej tożsamości a 

„problem płodu”

• The Standard View of personal identity says 

that someone who exists now can exist at 
another time only if there is continuity of her 
mental contents or capacities. But no person 
is psychologically continuous with a fetus, 
for a fetus, at least early in its career, has no 
mental features at all. So the Standard View 
entails that no person was ever a fetus—
contrary to the popular assumption that an 
unthinking fetus is a potential person. 

Baker, teoria konstytucji 

(1) 

• That any person is essentially a person falls out of 

the idea of constitution. When a human organism 

develops to the point that it can support a first-

person perspective, a new entity - a person - 

comes into existence. The human organism then 

constitutes the person. When the organism can no 

longer support a first-person perspective, then it 

no longer constitutes a person. And if something 

ceases to be a person, it ceases to be - even if the 

human organism that constituted the person 

continues to exist. So, on the Constitution View, 

what I am most fundamentally is a human person; 

and a human person is a being with a first-person 

perspective constituted (at least initially) by a 

human organism. (s. 155)

Baker, teoria konstytucji 

(2) 

• For if I am not identical to my body, then from 

the fact that the organism that came to 
constitute me was once an early-term fetus, I 
need not - and do not - conclude that I was 
ever an early-term fetus. Indeed, on the 
Constitution View, if my mother had 
miscarried when she was five-months 
pregnant with the fetus that came to 
constitute me, I would never have existed. It's 
not that I would have had a brief life; rather, 
there would have been no me at all. (s. 155)

Olson 1999, standardowa koncepcja 

tożsamości jako zasada de re

• Any person who exists at one time is such 

that he could not exist at another time 
without being psychologically continuous 
with himself as he is then.

•

O każdej osobie, która istnieje w pewnym 

czasie, jest prawdą, że nie mogłaby ona 
istnieć w pewnym innym czasie, gdyby nie 
była połączona łańcuchem ciągłym 
związków psychologicznych z samą sobą w 
tym [wcześniejszym] czasie. 

Olson 1999, standardowa 

koncepcja tożsamości jako zasada 

de dicto

 

• No person who exists at one time can be 

identical with a person who exists at another 
time without being psychologically continuous 
with that person as she is then. (s. 161)

•

Żadna osoba, która istnieje w pewnym 

określonym czasie, nie może być identyczna z 
osobą, która istnieje w pewnym innym czasie, 
jeżeli nie jest połączona z osobą w tym 
wcześniejszym czasie łańcuchem ciągłym 
związków psychologicznych. 

DeGrazia 2005, [psychologiczne kryterium 

tożsamości osoby jako osoby]

 

• A person at one time and a person at 

another time are one and the same 

person if and only if there is [some 

specified type of psychological 

continuity] between them.

• Osoba w jednym czasie i osoba w 

innym czasie są jedną i tą samą osobą 

wtedy i tylko wtedy, gdy  zachodzi 

między nimi psychologiczna ciągłość 

pewnego określonego typu.

DeGrazia 2005, [psychologiczne kryterium 

tożsamości osoby jako indywidualnego bytu]

 

• A person at one time and a being at 

another time are one and the same if 

and only if there is [some specified 

type of psychological continuity] 

between them.

• Pewna osoba w jednym czasie i pewien 

byt w innym czasie są jednym i tym 

samym bytem wtedy i tylko wtedy, gdy 

 zachodzi między nimi psychologiczna 

ciągłość pewnego określonego typu.