Argumenty bioetyki 2012

wykład 2

PROBLEM GRANIC

INDYWIDUALNEJ TOŻSAMOŚCI

CZŁOWIEKA - A

poglądy na status moralny

wczesnego ludzkiego

zarodka

• A. koncepcja najwyższej rangi: WLZ ma własne

dobro, do którego powinniśmy przywiązywać taką

samą wagę jak do dobra dorosłej osoby; posiada

także podstawowe ludzkie prawa, w tym prawo

do życia; a to dlatego, że przysługuje mu

najwyższa wartość wewnętrzna, godność osoby

• B. poglądy pośrednie: WLZ nie ma statusu

pełnoprawnej osoby, ale jest bytem zasługującym

na pewien szacunek;

• C. koncepcja niskiej rangi: WLZ jest jedynie

zbiorem komórek, z którym możemy robić

wszystko, co tylko jest dla nas korzystne; nie ma

bowiem ani szczególnej wartości wewnętrznej, ani

własnych interesów, ani żadnych moralnych praw

przesłanki (standardowej

wersji) koncepcji najwyższej

rangi

• personalistyczne (racjonalistyczne, logocentryczne)

kryterium pełnego statusu moralnego: Najwyższa ranga

moralna (godność etyczna) opiera się na zdolnościach do

spełniania wyższych funkcji psychicznych, ujawniających się

w dorosłej ludzkiej osobie (racjonalności, zdolności wolnego

wyboru, autonomii, moralnej podmiotowości etc.).

• mocna zasada potencjalności: Najwyższa ranga moralna

przysługuje również bytom, które posiadają (właściwą)

potencjalną możność rozwinięcia zdolności nadających

godność.

• teoria wczesnej identyczności: Wczesny ludzki zarodek jest

tym samym bytem co dorosły ludzki osobnik, który się z

niego rozwija, a zatem posiada (właściwą) potencjalną

możność rozwinięcia zdolności nadających godność.

teoria wczesnej

identyczności – przesłanki

Wczesny ludzki zarodek jest tym samym

bytem co dorosły ludzki osobnik, który

się z niego rozwija, ponieważ

• A. esencjalizm biologiczny: dorosły ludzki

osobnik jest z istoty tym samym bytem

co jego organizm, a zatem powstaje w

chwili, w której zaczyna istnieć jego

organizm

• B.[embriologiczny konceptualizm]: ludzki

organizm powstaje „w chwili poczęcia”

proces ontycznej degradacji

istoty ludzkiej

..........................A.........B..........C..D.....E
• A – utrata wyższych zdolności

umysłowych (w stanie głębokiej
demencji)

• B – nieodwracalna utrata świadomości

(wejście w PVS)

• C – śmierć mózgowa
• D – śmierć biologiczna
• E – [śmierć społeczna]

kres ludzkiej tożsamości w

ujęciu różnych koncepcji

..........................A.........B..........C..D.....

E

• A – k. personalistyczna (w wersji

funkcjonalnej)

• B – k. mentalistyczna
• C, D – k. biologistyczna
• [E – koncepcja socjologiczna]

koncepcje esencjalnej

tożsamości człowieka

• k. personalistyczna (w wersji

funkcjonalnej): Jestem z istoty osobą,

czyli jednostką, która posiada rozwiniętą

zdolność do spełniania wyższych funkcji

psychicznych.

• k. mentalistyczna: Jestem z istoty bytem

posiadającym umysł, czy zdolność

doświadczenia przeżyć świadomych

• k. biologistyczna: Jestem z istoty

ludzkim organizmem (ludzkim

zwierzęciem).

[spór k. biologistycznej i

personlistycznej]

• Olson 1997 - Eric T. Olson, “Was I Ever a Fetus?”

Philosophy and Phenomenological Research, Vol.

57, No. 1. (Mar., 1997), pp. 95-110.

• Baker 1999 - Lynne Rudder Baker, “What Am I?”

Philosophy and Phenomenological Research, Vol.

59, No. 1. (Mar., 1999), pp. 151-159.

• Olson 1999 - Eric T. Olson (1999). Reply to Lynne

Rudder Baker. Philosophy and Phenomenological

Research 59 (1):161 - 166.

• DeGrazia 2005 - David DeGrazia, Human Identity

and Bioethics, Cambridge University Press: New

York, NY, 2005.

Olson 1997, standardowa

koncepcja osobowej tożsamości a

„problem płodu”

• The Standard View of personal identity says

that someone who exists now can exist at
another time only if there is continuity of her
mental contents or capacities. But no person
is psychologically continuous with a fetus,
for a fetus, at least early in its career, has no
mental features at all. So the Standard View
entails that no person was ever a fetus—
contrary to the popular assumption that an
unthinking fetus is a potential person.

Baker, teoria konstytucji

(1)

• That any person is essentially a person falls out of

the idea of constitution. When a human organism

develops to the point that it can support a first-

person perspective, a new entity - a person -

comes into existence. The human organism then

constitutes the person. When the organism can no

longer support a first-person perspective, then it

no longer constitutes a person. And if something

ceases to be a person, it ceases to be - even if the

human organism that constituted the person

continues to exist. So, on the Constitution View,

what I am most fundamentally is a human person;

and a human person is a being with a first-person

perspective constituted (at least initially) by a

human organism. (s. 155)

Baker, teoria konstytucji

(2)

• For if I am not identical to my body, then from

the fact that the organism that came to
constitute me was once an early-term fetus, I
need not - and do not - conclude that I was
ever an early-term fetus. Indeed, on the
Constitution View, if my mother had
miscarried when she was five-months
pregnant with the fetus that came to
constitute me, I would never have existed. It's
not that I would have had a brief life; rather,
there would have been no me at all. (s. 155)

Olson 1999, standardowa koncepcja

tożsamości jako zasada de re

• Any person who exists at one time is such

that he could not exist at another time
without being psychologically continuous
with himself as he is then.

•

O każdej osobie, która istnieje w pewnym

czasie, jest prawdą, że nie mogłaby ona
istnieć w pewnym innym czasie, gdyby nie
była połączona łańcuchem ciągłym
związków psychologicznych z samą sobą w
tym [wcześniejszym] czasie.

Olson 1999, standardowa

koncepcja tożsamości jako zasada

de dicto

• No person who exists at one time can be

identical with a person who exists at another
time without being psychologically continuous
with that person as she is then. (s. 161)

•

Żadna osoba, która istnieje w pewnym

określonym czasie, nie może być identyczna z
osobą, która istnieje w pewnym innym czasie,
jeżeli nie jest połączona z osobą w tym
wcześniejszym czasie łańcuchem ciągłym
związków psychologicznych.

DeGrazia 2005, [psychologiczne kryterium

tożsamości osoby jako osoby]

• A person at one time and a person at

another time are one and the same

person if and only if there is [some

specified type of psychological

continuity] between them.

• Osoba w jednym czasie i osoba w

innym czasie są jedną i tą samą osobą

wtedy i tylko wtedy, gdy zachodzi

między nimi psychologiczna ciągłość

pewnego określonego typu.

DeGrazia 2005, [psychologiczne kryterium

tożsamości osoby jako indywidualnego bytu]

• A person at one time and a being at

another time are one and the same if

and only if there is [some specified

type of psychological continuity]

between them.

• Pewna osoba w jednym czasie i pewien

byt w innym czasie są jednym i tym

samym bytem wtedy i tylko wtedy, gdy

zachodzi między nimi psychologiczna

ciągłość pewnego określonego typu.