Etyka filozoficzna
Etyka filozoficzna
Etyka filozoficzna
Etyka filozoficzna
Literatura podstawowa
Literatura podstawowa
•
A. MacIntyre ,
A. MacIntyre ,
Krótka historia etyki
Krótka historia etyki
,
,
wyd. 3, Wydaw. Naukowe PWN,
wyd. 3, Wydaw. Naukowe PWN,
Warszawa, 2002.
Warszawa, 2002.
•
T. Ślipko,
T. Ślipko,
Zarys etyki ogólnej
Zarys etyki ogólnej
, wyd.
, wyd.
4, WAM, Kraków, 2004.
4, WAM, Kraków, 2004.
Literatura pomocnicza
Literatura pomocnicza
•
J. Hołówka,
J. Hołówka,
Etyka w działaniu
Etyka w działaniu
,
,
Prószyński i S-ka, Warszawa, 2002.
Prószyński i S-ka, Warszawa, 2002.
•
F. Ricken,
F. Ricken,
Etyka ogólna
Etyka ogólna
, "Antyk",
, "Antyk",
Kęty, 2001.
Kęty, 2001.
•
T. Styczeń i J. Merecki,
T. Styczeń i J. Merecki,
ABC etyki
ABC etyki
,
,
Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin,
Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin,
2005.
2005.
Czym etyka nie jest?
Czym etyka nie jest?
•
Zbiorem zakazów
Zbiorem zakazów
•
Wyidealizowanym systemem
Wyidealizowanym systemem
normatywnym
normatywnym
•
Nauką zależną od religii
Nauką zależną od religii
•
Zbiorem relatywnych
Zbiorem relatywnych
(subiektywnych) przekonań
(subiektywnych) przekonań
dotyczących zasad życia moralnego
dotyczących zasad życia moralnego
Kiedy jest już etyka?
Kiedy jest już etyka?
•
Refleksja nad tym, co dobre, a co złe,
Refleksja nad tym, co dobre, a co złe,
co wolno, a czego nie jest nieodzowna
co wolno, a czego nie jest nieodzowna
dla życia codziennego
dla życia codziennego
•
Z takiej refleksji rodzą się zasady
Z takiej refleksji rodzą się zasady
moralnego postępowania
moralnego postępowania
•
Etyka jako nauka jest wtedy, gdy umysł
Etyka jako nauka jest wtedy, gdy umysł
ludzki zaczyna analitycznie badać
ludzki zaczyna analitycznie badać
przyjęte zasady życia moralnego, to
przyjęte zasady życia moralnego, to
znaczy szukać ich uzasadnienia
znaczy szukać ich uzasadnienia
Początki etyki
Początki etyki
•
Relatywizm moralny Protagorasa
Relatywizm moralny Protagorasa
•
Zasada
Zasada
homo mensura
homo mensura
•
Protagorejskie rozumienie cnoty jako
Protagorejskie rozumienie cnoty jako
techne
techne
•
Brak obiektywnych kryteriów postępowania
Brak obiektywnych kryteriów postępowania
•
Człowiek w stanie
Człowiek w stanie
phisis
phisis
istotą premoralną
istotą premoralną
•
Człowiek w stanie
Człowiek w stanie
nomos
nomos
istotą moralną
istotą moralną
Wątki etyczne w „Obronie
Wątki etyczne w „Obronie
Sokratesa”
Sokratesa”
•
Raz odkrytej prawdy zdradzić już nie wolno
Raz odkrytej prawdy zdradzić już nie wolno
i nie można
i nie można
•
Największa troska człowieka to troska o
Największa troska człowieka to troska o
duszę, człowiek jest sam dla siebie celem
duszę, człowiek jest sam dla siebie celem
•
Zły czyn uderza najpierw w samego
Zły czyn uderza najpierw w samego
sprawcę
sprawcę
•
Do człowieka dobrego nie ma nigdy
Do człowieka dobrego nie ma nigdy
dostępu zło
dostępu zło
•
Sokrates umierając daje dowód wiary w
Sokrates umierając daje dowód wiary w
obiektywny porządek moralny mający
obiektywny porządek moralny mający
większą wartość aniżeli ludzkie życie
większą wartość aniżeli ludzkie życie
Początki etyki
Początki etyki
•
Etyka Sokratesa – intelektualizm etyczny
Etyka Sokratesa – intelektualizm etyczny
•
Reductio ad absurdum
Reductio ad absurdum
•
Odwoływanie się do wiedzy etycznej rozmówcy
Odwoływanie się do wiedzy etycznej rozmówcy
•
Wyprowadzanie z tej wiedzy konsekwencji
Wyprowadzanie z tej wiedzy konsekwencji
•
Metoda majeutyczna w etyce Sokratesa
Metoda majeutyczna w etyce Sokratesa
•
Naprowadzanie rozmówcy na właściwą wiedzę
Naprowadzanie rozmówcy na właściwą wiedzę
etyczną
etyczną
•
Ma ona zaprowadzić rozmówcę do odkrycia istoty
Ma ona zaprowadzić rozmówcę do odkrycia istoty
dobra moralnego
dobra moralnego
•
Definiowanie pojęć etycznych
Definiowanie pojęć etycznych
•
Wiedza etyczna cnotą – intelektualizm
Wiedza etyczna cnotą – intelektualizm
etyczny
etyczny
Początki etyki
Początki etyki
•
Eudajmonizm agatyczny Platona
Eudajmonizm agatyczny Platona
•
Dualizm ontologiczny
Dualizm ontologiczny
•
Człowiek odbiciem dualizmu kosmicznego
Człowiek odbiciem dualizmu kosmicznego
•
Funkcje duszy: autokineza, poznawanie
Funkcje duszy: autokineza, poznawanie
idei
idei
•
Ciało przeszkodą dla duszy w poznawaniu
Ciało przeszkodą dla duszy w poznawaniu
niezmiennych, wiecznych idei, w tym
niezmiennych, wiecznych idei, w tym
najwyższej - idei Dobra
najwyższej - idei Dobra
•
Istota działania etycznego człowieka
Istota działania etycznego człowieka
Początki etyki - eudajmonizm
Początki etyki - eudajmonizm
perfekcjonistyczny
perfekcjonistyczny
•
Eudajmonizm perfekcjonistyczny
Eudajmonizm perfekcjonistyczny
Arystotelesa
Arystotelesa
•
Co jest Najwyższym Dobrem?
Co jest Najwyższym Dobrem?
•
Do odkrycia Najwyższego Dobra prowadzi
Do odkrycia Najwyższego Dobra prowadzi
analiza działania
analiza działania
•
Q
Q
uidquid agis agit propter bonum
uidquid agis agit propter bonum
•
Naturę Najwyższego Dobra ustala się na
Naturę Najwyższego Dobra ustala się na
drodze badania tego, jaki wspólny cel stawiają
drodze badania tego, jaki wspólny cel stawiają
w działaniu wszyscy ludzie
w działaniu wszyscy ludzie
•
Eudajmonia Najwyższym Dobrem – celem
Eudajmonia Najwyższym Dobrem – celem
działania wszystkich ludzi
działania wszystkich ludzi
•
Eudajmonia jako doskonałość jednostki
Eudajmonia jako doskonałość jednostki
Początki etyki - eudajmonizm
Początki etyki - eudajmonizm
perfekcjonistyczny
perfekcjonistyczny
•
Droga do eudajmonii wiedzie poprzez
Droga do eudajmonii wiedzie poprzez
rozwinięcie potencjalności właściwych
rozwinięcie potencjalności właściwych
człowiekowi
człowiekowi
•
Potencjalności rozwija się poprzez
Potencjalności rozwija się poprzez
praktykowanie cnoty
praktykowanie cnoty
•
Pojęcie cnoty – doktryna złotego środka
Pojęcie cnoty – doktryna złotego środka
(
(
in medio virtus
in medio virtus
)
)
Początki etyki - eudajmonizm
Początki etyki - eudajmonizm
perfekcjonistyczny
perfekcjonistyczny
•
Podział cnót:
Podział cnót:
•
Cnoty dianoetyczne
Cnoty dianoetyczne
•
rozsądek (φρόνησις
rozsądek (φρόνησις
phronesis
phronesis
)
)
•
mądrość (σοφία
mądrość (σοφία
sophia
sophia
)
)
•
Cnoty etyczne:
Cnoty etyczne:
•
Męstwo
Męstwo
•
Umiarkowanie
Umiarkowanie
•
Sprawiedliwosć
Sprawiedliwosć
•
roztropność
roztropność
•
Tyle jest cnót ile odmiennych od siebie działań
Tyle jest cnót ile odmiennych od siebie działań
Rozwój etyki
Rozwój etyki
chrześcijańskiej
chrześcijańskiej
•
Wykład etyki chrześcijańskiej w języku
Wykład etyki chrześcijańskiej w języku
greckiej filozofii
greckiej filozofii
•
Objawienie inspiracją w etyce
Objawienie inspiracją w etyce
chrześcijańskiej
chrześcijańskiej
•
W kierunku uniezależnienia etyki
W kierunku uniezależnienia etyki
chrześcijańskiej od Objawienia i
chrześcijańskiej od Objawienia i
teologii
teologii
Początki etyki prawa
Początki etyki prawa
naturalnego
naturalnego
•
„
„
Czyń dobro” – naczelny nakaz prawa
Czyń dobro” – naczelny nakaz prawa
naturalnego
naturalnego
•
Naturalne inklinacje jako drogi realizowania dobra
Naturalne inklinacje jako drogi realizowania dobra
•
Inklinacja do zachowania życia
Inklinacja do zachowania życia
•
Inklinacja do przekazywania życia
Inklinacja do przekazywania życia
•
Inklinacja do rozwoju życia osobowego
Inklinacja do rozwoju życia osobowego
Naturalizm nowożytnej
Naturalizm nowożytnej
etyki
etyki
•
Thomas Hobbes (1588-1679), Jean
Thomas Hobbes (1588-1679), Jean
Jacques Rousseau (1712-1778)
Jacques Rousseau (1712-1778)
•
Naturalizm w etyce jest stanowiskiem w
Naturalizm w etyce jest stanowiskiem w
kwestii natury dobra moralnego
kwestii natury dobra moralnego
•
Dobro jest cechą empiryczną
Dobro jest cechą empiryczną
•
Naturalizm zamyka człowieka w świecie
Naturalizm zamyka człowieka w świecie
cielesnej natury
cielesnej natury
•
Naturalizm przekreśla spontaniczną
Naturalizm przekreśla spontaniczną
transcendencję człowieka
transcendencję człowieka
Autonomizm w etyce
Autonomizm w etyce
Kanta
Kanta
•
Moralność leży poza obszarem natury
Moralność leży poza obszarem natury
•
Konstytucja świata jest pozamoralna
Konstytucja świata jest pozamoralna
•
Wszystkie dobra oprócz dobrej woli są
Wszystkie dobra oprócz dobrej woli są
względne
względne
•
Wola jest dobra wtedy, gdy jest dobra
Wola jest dobra wtedy, gdy jest dobra
bezwarunkowo
bezwarunkowo
•
Wola jest dobra jeśli to, co czyni, czyni z
Wola jest dobra jeśli to, co czyni, czyni z
motywu obowiązku
motywu obowiązku
•
Obowiązek to posłuszeństwo wobec
Obowiązek to posłuszeństwo wobec
prawa powszechnego
prawa powszechnego
Autonomizm w etyce Kanta
Autonomizm w etyce Kanta
c.d.
c.d.
•
Ja sam ustanawiam to prawo dla siebie
Ja sam ustanawiam to prawo dla siebie
•
Ja sam jestem dla siebie autorytetem
Ja sam jestem dla siebie autorytetem
•
Imperatyw kategoryczny to bezwzględny nakaz
Imperatyw kategoryczny to bezwzględny nakaz
postępowania według prawa powszechnego
postępowania według prawa powszechnego
•
Treścią imperatywu kategorycznego jest nakaz
Treścią imperatywu kategorycznego jest nakaz
Postępuj tylko według takiej maksymy,
Postępuj tylko według takiej maksymy,
która mogłaby się stać powszechnie
która mogłaby się stać powszechnie
obowiązującym prawem
obowiązującym prawem
Autonomizm w etyce Kanta
Autonomizm w etyce Kanta
c.d.
c.d.
•
Uniwersalizacja maksym jest sposobem
Uniwersalizacja maksym jest sposobem
tworzenia przeze mnie dla mnie
tworzenia przeze mnie dla mnie
powszechnego prawa moralnego
powszechnego prawa moralnego
•
Istota racjonalna jest bezwzględnie
Istota racjonalna jest bezwzględnie
posłuszna sobie samej
posłuszna sobie samej
•
Posłuszeństwo wobec zewnętrznego
Posłuszeństwo wobec zewnętrznego
autorytetu jest heteronomią nie do
autorytetu jest heteronomią nie do
przyjęcia
przyjęcia
Autonomizm w etyce Kanta
Autonomizm w etyce Kanta
jest formalizmem etycznym
jest formalizmem etycznym