1

Zagadnienia etyczne i

Zagadnienia etyczne i

prawne opieki

prawne opieki

psychiatrycznej

psychiatrycznej

Opracowała: mgr Halina Miturska

Opracowała: mgr Halina Miturska

2



Artykuł 4 Deklaracji Praw

Artykuł 4 Deklaracji Praw

Człowieka

Człowieka

i Ochrony Zdrowia Psychicznego

i Ochrony Zdrowia Psychicznego

przyjętej przez Światową Federację

przyjętej przez Światową Federację

Ochrony Zdrowia Psychicznego

Ochrony Zdrowia Psychicznego

w 1989 r. stanowi:

w 1989 r. stanowi:

3

„

„

Podstawowe prawa osób, które są

Podstawowe prawa osób, które są

kwalifikowane, diagnozowane,

kwalifikowane, diagnozowane,

leczone lub określane jako

leczone lub określane jako

psychicznie chore

psychicznie chore

lub cierpiące z powodu problemów

lub cierpiące z powodu problemów

emocjonalnych, powinny być takie

emocjonalnych, powinny być takie

same jak prawa innych obywateli”.

same jak prawa innych obywateli”.

4

Do praw tych

Do praw tych

należy:

należy:



Prawo do pozbawionego przymusu,

Prawo do pozbawionego przymusu,

godnego, humanitarnego

godnego, humanitarnego

i kwalifikowanego leczenia

i kwalifikowanego leczenia

z zapewnieniem dostępu do

z zapewnieniem dostępu do

odpowiadającej standardom

odpowiadającej standardom

profesjonalnym i normom

profesjonalnym i normom

etycznym pomocy medycznej,

etycznym pomocy medycznej,

psychologicznej

psychologicznej

i socjalnej.

i socjalnej.

5



Prawo do wolnego od

Prawo do wolnego od

dyskryminacji, równego dostępu do

dyskryminacji, równego dostępu do

leczenia, jednakowego traktowania

leczenia, jednakowego traktowania

bez względu na status polityczny,

bez względu na status polityczny,

społeczny, ekonomiczny,

społeczny, ekonomiczny,

kulturowy, rasowy, religijny,

kulturowy, rasowy, religijny,

wynikający z płci lub wieku

wynikający z płci lub wieku

czy z orientacji seksualnej.

czy z orientacji seksualnej.

6



Prawo do prywatności oraz intymności.

Prawo do prywatności oraz intymności.



Prawo do mienia osobistego.

Prawo do mienia osobistego.



Prawo do ochrony przed zniewagą

Prawo do ochrony przed zniewagą

fizyczną lub psychiczną.

fizyczną lub psychiczną.



Prawo do ochrony przed zaniedbaniem

Prawo do ochrony przed zaniedbaniem

i zaniechaniem pomocy profesjonalnej

i zaniechaniem pomocy profesjonalnej

i nieprofesjonalnej.

i nieprofesjonalnej.

7



Prawo każdej osoby do rzetelnej

Prawo każdej osoby do rzetelnej

informacji o jej stanie klinicznym.

informacji o jej stanie klinicznym.

Prawo do leczenia

Prawo do leczenia

obejmuje

obejmuje

hospitalizację, leczenie ambulatoryjne

hospitalizację, leczenie ambulatoryjne

lub psychosocjalne

lub psychosocjalne

– zależnie od

– zależnie od

potrzeb – z gwarancją odpowiedniej

potrzeb – z gwarancją odpowiedniej

konsultacji medycznej, etycznej i

konsultacji medycznej, etycznej i

prawnej, a w przypadku leczenia

prawnej, a w przypadku leczenia

wbrew woli pacjenta – prawo do

wbrew woli pacjenta – prawo do

bezstronnej reprezentacji, kontroli

bezstronnej reprezentacji, kontroli

i odwoływania się.

i odwoływania się.

8

Deklaracja podkreśla, że wszyscy

Deklaracja podkreśla, że wszyscy

psychicznie chorzy mają prawo do

psychicznie chorzy mają prawo do

leczenia, w którym uwzględnia się

leczenia, w którym uwzględnia się

głównie ich dobro.

głównie ich dobro.

Chory psychicznie, tak jak każdy inny

Chory psychicznie, tak jak każdy inny

pacjent, ma prawo do

pacjent, ma prawo do

OCHRONY

OCHRONY

GODNOŚCI

GODNOŚCI

, do poszanowania

, do poszanowania

indywidualnych różnic kulturowych

indywidualnych różnic kulturowych

i religijnych.

i religijnych.

9

Pielęgniarka, która przebywa z

Pielęgniarka, która przebywa z

chorym najdłużej jest

chorym najdłużej jest

szczególnie powołana do obrony

szczególnie powołana do obrony

jego praw i swobód, zwłaszcza

jego praw i swobód, zwłaszcza

wtedy, gdy on sam nie jest w

wtedy, gdy on sam nie jest w

stanie tego zrobić.

stanie tego zrobić.

10

Wszystko to, czego dowie się

Wszystko to, czego dowie się

pielęgniarka o chorym psychicznie

pielęgniarka o chorym psychicznie

jest objęte

jest objęte

TAJEMNICĄ

TAJEMNICĄ

ZAWODOWĄ

ZAWODOWĄ

.

.



Niektóre sprawy chorego nigdy nie

Niektóre sprawy chorego nigdy nie

powinny dotrzeć do jego rodziny.

powinny dotrzeć do jego rodziny.



Pielęgniarka nie może powiadamiać

Pielęgniarka nie może powiadamiać

organów ścigania, jeśli dowiedziała

organów ścigania, jeśli dowiedziała

się od chorego o popełnionym przez

się od chorego o popełnionym przez

niego przestępstwie.

niego przestępstwie.

11

Wymogi etyczne

Wymogi etyczne

zawodu

zawodu

pielęgniarki

pielęgniarki



mają szczególne znaczenie w

mają szczególne znaczenie w

przypadku pracy z chorym

przypadku pracy z chorym

psychicznie.

psychicznie.

Większość z nich nie upomina się o

Większość z nich nie upomina się o

swoje oczywiste prawa, przyzwoity

swoje oczywiste prawa, przyzwoity

poziom opieki, leczenie i

poziom opieki, leczenie i

odpowiednie traktowanie.

odpowiednie traktowanie.

12

Większość hospitalizowanych jest

Większość hospitalizowanych jest

BEZBRONNA

BEZBRONNA

wobec nieuczciwości,

wobec nieuczciwości,

niepunktualności, lekceważenia,

niepunktualności, lekceważenia,

wyzyskiwania ich w pracy dla

wyzyskiwania ich w pracy dla

prywatnych celów.

prywatnych celów.

Niektórzy z nich nie poskarżą się, że

Niektórzy z nich nie poskarżą się, że

nie dostali leków lub obiadu, że śpią

nie dostali leków lub obiadu, że śpią

w brudnej pościeli, że są spragnieni,

w brudnej pościeli, że są spragnieni,

albo, że jest im zimno.

albo, że jest im zimno.

13

Ustawa o ochronie

Ustawa o ochronie

zdrowia

zdrowia

psychicznego

psychicznego



Jest aktualnie obowiązującą.

Jest aktualnie obowiązującą.



Ustawa psychiatryczna, jako element

Ustawa psychiatryczna, jako element

kontroli społecznej nad

kontroli społecznej nad

funkcjonowaniem lecznictwa

funkcjonowaniem lecznictwa

psychiatrycznego, które czasami

psychiatrycznego, które czasami

posługuje się przymusem

posługuje się przymusem

zewnętrznym wobec pacjenta, chroni

zewnętrznym wobec pacjenta, chroni

interesy chorego oraz personelu

interesy chorego oraz personelu

medycznego.

medycznego.

14

Ustawa precyzuje:

Ustawa precyzuje:



na czym polega ochrona zdrowia

na czym polega ochrona zdrowia

psychicznego,

psychicznego,



kto to jest osoba z zaburzeniami

kto to jest osoba z zaburzeniami

psychicznymi.

psychicznymi.

15

Określa:

Określa:



warunki, w jakich wolno ograniczać

warunki, w jakich wolno ograniczać

swobodę pacjenta,

swobodę pacjenta,



zasady przyjęcia chorego do szpitala

zasady przyjęcia chorego do szpitala

psychiatrycznego bez jego zgody –

psychiatrycznego bez jego zgody –

bez

bez

pisemnej zgody na pobyt w szpitalu

pisemnej zgody na pobyt w szpitalu

może być przyjęta osoba, której

może być przyjęta osoba, której

dotychczasowe zachowanie wskazuje, że

dotychczasowe zachowanie wskazuje, że

nie przyjęcie jej do szpitala spowoduje

nie przyjęcie jej do szpitala spowoduje

znaczne pogorszenie zdrowia

znaczne pogorszenie zdrowia

psychicznego.

psychicznego.

16

Bez zgody chorego można go przyjąć

Bez zgody chorego można go przyjąć

do szpitala, gdy nie jest on zdolny

do szpitala, gdy nie jest on zdolny

do samodzielnego zaspokojenia

do samodzielnego zaspokojenia

podstawowych potrzeb życiowych,

podstawowych potrzeb życiowych,

a istnieje domniemanie, że

a istnieje domniemanie, że

leczenie

leczenie

w szpitalu przyniesie poprawę

w szpitalu przyniesie poprawę

stanu zdrowia.

stanu zdrowia.

17

O wypisaniu ze szpitala osoby, która

O wypisaniu ze szpitala osoby, która

nie wyraziła zgody na

nie wyraziła zgody na

hospitalizację decyduje ordynator,

hospitalizację decyduje ordynator,

a dyrektor

a dyrektor

szpitala zawiadamia o tym fakcie

szpitala zawiadamia o tym fakcie

sąd opiekuńczy.

sąd opiekuńczy.

18

Osoba z zaburzeniami psychicznymi,

Osoba z zaburzeniami psychicznymi,

zarówno w szpitalu jak i w domu

zarówno w szpitalu jak i w domu

pomocy społecznej ma prawo,

pomocy społecznej ma prawo,

zgodnie z ustawą do:

zgodnie z ustawą do:



porozumiewania się bez

porozumiewania się bez

ograniczeń

ograniczeń

z rodziną i innymi osobami,

z rodziną i innymi osobami,



tajemnicy korespondencji,

tajemnicy korespondencji,

19



okresowego przebywania poza szpitalem

okresowego przebywania poza szpitalem

bez wypisywania ze szpitala, jeżeli nie

bez wypisywania ze szpitala, jeżeli nie

zagraża to jej życiu, zdrowiu albo życiu i

zagraża to jej życiu, zdrowiu albo życiu i

zdrowiu innych,

zdrowiu innych,



nie stosowania wobec niej przymusu

nie stosowania wobec niej przymusu

bezpośredniego, jeśli nie dopuszcza się

bezpośredniego, jeśli nie dopuszcza się

zamachu przeciwko zdrowiu i życiu

zamachu przeciwko zdrowiu i życiu

własnemu oraz innych osób, nie zagraża

własnemu oraz innych osób, nie zagraża

bezpieczeństwu powszechnemu, nie niszczy

bezpieczeństwu powszechnemu, nie niszczy

i nie uszkadza w sposób gwałtowny

i nie uszkadza w sposób gwałtowny

przedmiotów znajdujących się w jej

przedmiotów znajdujących się w jej

otoczeniu.

otoczeniu.

20

W

W

ustawie o ochronie zdrowia

ustawie o ochronie zdrowia

psychicznego szczególny nacisk

psychicznego szczególny nacisk

kładzie się na promocję zdrowia

kładzie się na promocję zdrowia

psychicznego i profilaktykę.

psychicznego i profilaktykę.

Zasady ochrony zdrowia psychicznego

Zasady ochrony zdrowia psychicznego

należy propagować w placówkach

należy propagować w placówkach

oświatowych i opiekuńczo –

oświatowych i opiekuńczo –

wychowawczych.

wychowawczych.

21

Zagadnienia ochrony zdrowia

Zagadnienia ochrony zdrowia

psychicznego należy wprowadzać

psychicznego należy wprowadzać

do programów nauczania osób,

do programów nauczania osób,

które zawodowo zajmują się

które zawodowo zajmują się

nauczaniem, wychowaniem,

nauczaniem, wychowaniem,

leczeniem i opieką.

leczeniem i opieką.

22

Organy do spraw pomocy społecznej

Organy do spraw pomocy społecznej

wraz z zakładami psychiatrycznej

wraz z zakładami psychiatrycznej

opieki zdrowotnej upoważnione są do

opieki zdrowotnej upoważnione są do

organizowania na swoim terenie

organizowania na swoim terenie

wsparcia społecznego dla osób,

wsparcia społecznego dla osób,

które z powodu choroby psychicznej

które z powodu choroby psychicznej

lub upośledzenia umysłowego mają

lub upośledzenia umysłowego mają

trudności w życiu codziennym.

trudności w życiu codziennym.

23

Wsparcie społeczne, do

Wsparcie społeczne, do

którego zobowiązane są

którego zobowiązane są

wymienione organy polega

wymienione organy polega

na:

na:

1.

1.

podtrzymywaniu i rozwijaniu

podtrzymywaniu i rozwijaniu

umiejętności niezbędnych do

umiejętności niezbędnych do

samodzielnego życia,

samodzielnego życia,

2.

2.

organizowaniu w środowisku

organizowaniu w środowisku

społecznym pomocy ze strony

społecznym pomocy ze strony

rodziny, innych osób, grup,

rodziny, innych osób, grup,

organizacji społecznych i instytucji,

organizacji społecznych i instytucji,

24

3.

3.

udzielaniu pomocy finansowej,

udzielaniu pomocy finansowej,

rzeczowej oraz innych świadczeń

rzeczowej oraz innych świadczeń

na zasadach określonych w

na zasadach określonych w

ustawie

ustawie

o pomocy społecznej.

o pomocy społecznej.