Robaki płaskie:
przykłady pasożytów
układu pokarmowego i
krwionośnego
Robaki płaskie:
przykłady pasożytów
układu pokarmowego i
krwionośnego
Fasciola hepatica
•
Kosmopolityczna przywra występująca
na terenie Francji, Kuby i Portugalii.
•
W Polsce inwazje rzadkie.
•
Pasożytuje u zwierząt roślinożernych i
wszystkożernych (owca, koza, bydło,
świnia, dzik, koń osioł, zając, królik,
słoń, małpa, kangur)
•
Przypadkowo inwazji ulega człowiek
•
przywra pasożytuje w wątrobie i
drogach żółciowych
Fasciola hepatica
•
Kolor szary z rdzawobrunatnymi
plamami
•
Powierzchnia ciała pokryta jest
nierównomiernie różnorodnymi
kolcami skierowanymi do tyłu
•
Motylica jest obojnakiem
•
Układ wydalniczy protonefridialny
Fasciola hepatica
•
ZARAŻAMY SIĘ PRZEZ
SPOŻYCIE NIE GOTOWANYCH
WARZYW LUB WYPICIE NIE
PRZEGOTOWANEJ WODY Z
METACERKARIAMI
Fasciola
hepatica
Cykl rozwojowy Fasciola hepatica
Fascjoloza
POSTAĆ OSTRA
•
PODWYŻSZONA TEMPERATURA
•
BÓLE MIĘŚNI I STAWÓW
•
NUDNOŚCI I WYMIOTY
•
POWIĘKSZENIE WĄTROBY I
ŚLEDZIONY (HEPATOSPLENOMEGALIA)
•
ŻÓŁTACZKA
•
NIEDOKRWISTOŚĆ
•
POKRZYWKA
Fascjoloza
POSTAĆ PRZEWLEKŁA
•
ROZROST NABŁONKA ŻÓŁCIOWGO I
ZWŁÓKNIENIE PRZEWODU
ŻÓŁCIOWEGO WSPÓLNEGO
•
OSTRE BÓLE W NADBRZUSZU
•
POWIĘKSZENIE WĄTROBY
•
ŻÓŁTACZKA
•
ŚWIĄD
•
PODWYŻSZENIE TEMPERATURY CIAŁA
•
ROPNIE I MARSKOŚĆ WĄTROBY
Fascjoloza
•
Sporadycznie inwazje do płuc,
ośrodkowego układu
nerwowego, mięśni, skóry oraz
gałek ocznych
Wykrywanie Fasciola
hepatica
W FAZIE OSTREJ
Badanie serologiczne (odczyn
wiązania dopełniacza,
hemaglutynacja pośrednia,
immunofluorescencja pośrednia,
immunodyfuzja,
immunoelektroforeza,
przeciwbieżna elektroforeza, ELISA)
Wykrywanie Fasciola
hepatica
W FAZIE PRZEWLEKŁEJ
Jaja w kale (najwcześniej po 8
tygodniu od zarażenia) lub w treści
dwunastnicy, we krwi obwodowej
zwiększona liczba krwinek białych,
wzrost komórek kwasochłonnych,
podwyższone stężenie
immunoglobulin klasy G,M i E
Zwalczanie Fasciola
hepatica
•
Profilaktyka
odrobaczanie zarażonych
zwierząt i niszczenie żywicieli
pośrednich, unikanie spożywania
surowych roślin oraz picia nie
przegotowanej wody
Leki w fascjolozie
•
Prazykwantel (Cesol)
•
Niklozamid (Yomesan)
•
Dehydroemetyna
Badania kontrolne po 1 miesiącu po
leczeniu
Clonorchis sinensis
•
Przywra pasożytująca w drogach
żółciowych człowieka, kota, psa i
innych ssaków mięsożernych
•
Rozmieszczenie geograficzne –
południowo-wschodnia Azja
Clonorchis sinensis
Budowa i rozwój
•
Postać dojrzała- 10-25 mm
•
Dwóch żywicieli pośrednich:
ślimaki,
ryby
•
Człowiek zaraża się po spożyciu surowej
nie dogotowanej lub źle uwędzonej ryby
zawierającej metacerkarie
Jajo Clonorchis sinensis
powiększenie 2000x
Cykl
życiowy
Clonorch
is
sinensis
Clonorchis sinensis
KLONORCHOZA
•
STAN OSTRY
PODWYŻSZONA TEMP. CIAŁA
DRESZCZE BÓLE W
NADBRZUSZU
GORĄCZKA TKLIWOŚĆ WĄTROBY
BIEGUNKA ŻÓŁTACZKA
Clonorchis sinensis
KLONORCHOZA
STAN PRZEWLEKŁY
•
TĘPE BÓLE BRZUCHA
•
UCZUCIE DYSKOMFORTU
•
POWIĘKSZENIE WĄTROBY
•
ŻÓŁTACZKA MECHANICZNA
•
NAWRACAJĄCE ROPNE ZAPALENIE
PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO
NASTĘPSTWEM MOŻE BYĆ
PRZEWLEKŁE ZAPALENIA TRZUSTKI
Clonorchis sinensis
•
Wykrywanie
- Wykrycie jaj w kale lub treści
dwunastnicy
- Diagnostyka serologiczna
(odczyn wiązania dopełniacza, test
hemaglutynacji pośredniej)
Clonorchis sinensis
Zwalczanie
•
niszczenie żywicieli pośrednich
•
niespożywanie surowych, nie
dogotowanych lub niedostatecznie
uwędzonych ryb
Clonorchis sinensis
Leki
•
Prazykwantel (Cesol)
•
Niklozamid (Yomesan)
•
Dehydroemetyna
Badanie kontrolne miesiąc po
leczeniu
Paragonimus westermani
•
Przywra pasożytująca w płucach
człowieka oraz licznych zwierząt
(kot, tygrys, pantera, lew, pies,
wilk, świnia, szczur)
•
Południowo-wschodnia Azja
Paragonimus westermani
•
Postać dojrzała- 7,5 –16 x 4-7 mm
•
Płaska od strony brzusznej
•
Pokryta łukowatymi kolcami
•
Jaja złocistobrązowe z wieczkiem
Paragonimus westermani
•
Dwóch żywicieli pośrednich
Pierwszy - ślimaki, drugi - raki lub
kraby
Źródłem zarażenia człowieka są raki
lub kraby spożywane na surowo
zawierające metacerkarie
Postać dojrzała żyje 20 lat
Jajo Paragonimus westemani
Cykl
rozwojowy
Paragonim
us
westerma
ni
Paragonimus westermani
Paragonimoza
•
Pierwszy okres
- ekscystacja metacerkarii w
dwunastnicy i przenikanie przez
ściany jelita
- może przebiegać bezobjawowo
Paragonimus westermani
•
Paragonimoza
•
Metacerkarie przechodząc przez przeponę do
jamy opłucnej i płuc, wywołują nacieki z
komórek kwasochłonnych i
obojętnochłonnych
•
Wiele przebija się do oskrzeli uwalniając
jaja, pękająca torebka wywołuje kaszel
•
Jaja droga krwi mogą się dostać do wątroby,
ściany jelita, otrzewnej, mięśni, mózgu i
rdzenia kręgowego
Paragonimus westermani
Paragonimoza
•
W przypadku lokalizacji w OUN (gł.
płat skroniowy i potyliczny) stwierdza
się podwyższona temperaturę, bóle
głowy z nudnościami, wymioty,
padaczką, zaburzenia widzenia,
osłabienie ruchowe, porażenie
połowicze lub całkowite, objawy
zapalenia opon, encefalopatia,
rzekomy guz
Paragonimus westermani
Wykrywanie
•
Jaja w kale, plwocinie lub
popłuczynach oskrzelowo-płucnych
•
Metody serologiczne (OWD,
hemaglutynacja pośrednia,
immunoelektroforeza,
przeciwbieżna elektroforeza,
ELISA, antygeny w surowicy)
Paragonimus westermani
Zwalczanie – profilaktyka
•
Zwalczanie żywicieli pośrednich
•
Unikanie spożywania surowego
mięsa krabów i raków
Paragonimus westermani
Zwalczanie – leczenie
•
Prazykwantel (Cesol)
•
Dehydroemetyna
Badanie kontrolne 1 miesiąc po
leczeniu
Schistosoma
haematobium
•
Przywra pasożytująca w splotach
żylnych pęcherza moczowego i
miednicy mniejszej człowieka
•
Występuje w Portugalii, krajach
Afryki, Bliskiego Wschodu
Schistosoma
haematobium
•
Przywra rozdzielnopłciowa
•
10-15 mm długości
•
Brązowo-żółte jaja pozbawione
wieczka z prostym kolcem na jego
tylnym biegunie (cecha gatunku)
•
Samica składa jaja wewnątrz
pęcherza moczowego i miednicy
mniejszej
Schistosoma
haematobium
•
Jeden żywiciel pośredni – ślimak
•
Pominięcie stadium redii
•
Cerkarie w postaci furkocerkarii
(długi rozwidlony na końcu ogon)
•
Z jednego miracidium powstaje ok.
250 tys. cerkarii
•
Człowiek zaraża się przez
wniknięcie
przez skórę cerkarii
Cykl
rozwojowy
przywr z
rodzaju
Schistoso
ma
Schistosoma
haematobium
Chorobotwórczość (Schistosomoza)
•
Faza skórna:
świąd i miejscowy odczyn zapalny,
ok. 36h. trwająca grudkowo-
plamista wysypka
Schistosoma
haematobium
Chorobotwórczość (Schistosomoza)
•
Faza toksyczno – alergiczna
Podwyższona temperatura ciała,
dreszcze, skurcze oskrzeli, bóle
głowy, stawów i brzucha, biegunka,
powiększenie węzłów chłonnych,
wątroby i śledziony, obrzęki,
pokrzywka na skórze
Schistosoma
haematobium
Chorobotwórczość (Schistosomoza)
•
Faza traumatyczna (narządowa)
okres wydalania jaj
Bóle w podbrzuszu, częstomocz,
krwiomocz
Schistosoma
haematobium
Chorobotwórczość (Schistosomoza)
•
Następstwem zarażenia mogą być
miejscowe zmiany zapalne,
krwotoczne i przerostowe
brodawczakowate, zwapnienia,
zbliznowacenia i zezłośliwienia. Mogą
powstawać zatory naczyń żylnych
Schistosoma
haematobium
Wykrywanie
•
Jaja w moczu (osad dobowej zbiórki moczu po
5 tyg. po zarażeniu), w kale lub zeskrobinach
błony śluzowej jelita grubego
•
Test wylegania miracidiów
•
Testy serologiczne (OWD,
immunofluorescencja pośrednie,
hemaglutynacja pośrednia,
immunoelektroforeza, ELISA antygeny krążące
w surowicy, znaczna eozynofilia krwi
obwodowej)
Schistosoma
haematobium
Zwalczanie
•
Niszczenie żywicieli pośrednich
•
Nie oddawanie moczu i kału w
miejscach komunikujących się z
siedliskami ślimaków, zaniechanie
kąpieli w akwenach
zanieczyszczonych
Schistosoma
haematobium
Leczenie
•
Prazykwantel (Cesol)
•
Niklozamid (Yomesan)
•
Dehydroemetyna
•
Nirydazol
Badanie kontrolne miesiąc po leczeniu
Schistosoma mansoni
•
Przywra pasożytująca u człowieka
i niektórych innych ssaków
(pawian, koczkodan, szczur)
•
Bytuje w splotach żylnych jelita
grubego (żyła kreskowa dolna)
•
Nieco mniejsze rozmiary od
S.haematobium
•
Schistosomoza
(faza skórna,
toksyczno-alergiczna,
traumatyczna)
Schistosoma mansoni
Leczenie
•
Prazykwantel (Cesol)
•
Niklozamid (Yomesan)
•
Dehydroemetyna
•
Nirydazol
•
Oksamnichina (Vansil)
Badanie kontrolne miesiąc po leczeniu
Schistosoma japonicum
Przywra pasożytująca u człowieka
Pasożytuje w splotach żylnych krezki
(żyła krezkowa górna)
Schistosomoza
- najcięższa postać
W fazie
toksyczno-alergicznej
-
ciężki stan, nieregularna gorączka,
silne bóle brzucha, powiększająca
się wątroba, śledziona, żółtaczka
Schistosoma japonicum
Schistosomoza
W fazie narządowej
-
postać mózgowa
(zaburzenia mowy,
utrata pamięci, napady padaczki,
niedorozwój umysłowy)
-
postać jelitowa
(biegunki,
krwawienia z przewodu
pokarmowego, niedokrwistość
marskość wątroby, wodobrzusze)
Diphyllbothrium latum
Tasiemiec
•
Pasożytuje w jelicie cienkim
człowieka i ponad 30 gatunków
ssaków (niedźwiedź, foka, lis, pies,
świnia)
•
Osiąga do 20 m długości (wpływa na
nią wielkość żywiciela)
•
Dwóch żywicieli pośrednich
skorupiak i ryba
Jajo
Diphyllobothrium
latum
(na jednym
biegunie wieczko na
drugim mały
guziczek)
Jeden tasiemiec
składa dziennie
ponad milion jaj
Cykl życiowy
Diphyllobothriu
m latum
Diphyllobothrium latum
Wikariat parazytologiczny
różne gatunki widłonogów
odgrywają rolę głównych żywicieli
pośrednich bruzdogłowca
szerokiego w różnych rejonach
geograficznych
Diphyllobothrium latum
Pasożytnictwo parateniczne
Możliwość przechodzenia
plerocerkoidu z jednego gatunku
ryby, zwykle drapieżnej, do drugiego
bez zmiany postaci rozwojowej
Diphyllobothrium latum
Difylobotrioza
Okresowa niedrożność jelit,
biegunka, bóle brzucha,
niedokrwistość megaloblastyczna
(złośliwa) wywołana niedoborem
witaminy B12
Diphyllobothrium latum
Wykrywanie
•
W kale jaja lub proglotydy
•
Przetrzymywanie jaj w hodowli
wodnej do czasu uformowania się
onkosfery we wnętrzu koracidium
•
We krwi zwiększona ilość krwinek
białych i komórek kwasochłonnych
Diphyllobothrium latum
Zwalczanie
•
Zaniechanie spożywania surowych i
półsurowych ryb
•
Unikanie kontaktu zbiorników wodnych z
odchodami
•
Gotowanie, mrożenie, solenie,
marynowanie
WĘDZENIE NIE NISZCZY PROCERKOIDÓW
Diphyllobothrium latum
leczenie
•
Prazykwantel (Cesol) - kuracja jednorazowa po
lekkim śniadaniu 5-10 mg/kg. mc. lub na czczo
niklozamid (Devermin, Yomesan)
•
do 2 rż. 500mg
•
między 2 a 6 rż, 1g.
•
po 6rż. 1g i po 1godzinie następny 1g
Skuteczność leczenia ocenia się 1 i 3 mies. po
terapii
Taenia saginata
Tasiemiec nieuzbrojony
•
Pasożyt jelita cienkiego człowieka
(człowiek jedynym żywicielem
ostatecznym)
•
Zwiększająca się ilość zarażeń w
Polsce związana za spożywaniem
surowego mięsa wołowego
•
Protandria - proglotydy męskie z
pęcherzykami jądrowymi
Jajo
Taenia sp.
pow. ok.
1800x
Cykl
rozwojo
wy
Taenia
saginata
Taenia solium
Tasiemiec uzbrojony
•
kosmopolityczny tasiemiec jelita cienkiego
człowieka, głównego żywiciela
ostatecznego,
•
żywicielem ostatecznym może być gibon,
pawian
•
świnia jako główny żywiciel pośredni i wiele
gatunków zwierząt
•
człowiek może być poronnym żywicielem
pośrednim
•
w Polsce zarażenie tasiemcem uzbrojonym
300 razy rzadsze niż T. saginata
Cykl
życiowy
Taenia
solium
Taenia solium i Taenia
saginata
Cecha
T.solium
T.saginata
długość
2-8 m (śr.4m)
4-25m (śr
12m)
progloty
dy
800-1000,
hermafrodytyczne
zawierają 150-200
pęcherzyków jądrowych
1000-2000
Progloty
dy
maciczn
e
zawierają 30 000 d0 50
000 jaj
odrywają się po kilka
(5-6), pozbawione są
zdolności do
samodzielnego
poruszania się
odrywają się
pojedynczo i
mają zdolność
do
samodzielneg
o ruchu
Cecha
T. solium
T. saginata
jajnik
trójpłatowy,
boczne odgałęzienia
głównego pnia macicy:
7-15
dwupłatowy,
boczne
odgałęzienia
głównego
pnia macicy:
15-35
skoleks
kulisty, zaopatrzony w
4 przyssawki i
wysuwalny ryjek,
podwójny wieniec
haków
gruszkowaty,
cztery
przyssawki,
ryjka i haków
brak
Żywiciel
ostateczn
y
Człowiek – główny,
niektóre małpy
Człowiek
jedyny
żywiciel
Cecha
T.solium
T.saginata
Żywici
el
pośred
ni
Głównie świnie, ale
też inne gatunki
zwierząt (małpa,
dzik, lis i inne),
człowiek może być
poronnym
żywicielem
Bydło, zebu, owca,
renifer, koza
prawdopodobnie
antylopa
larwa -
wągier
cisticercus
cellulosae (mięśnie
języka, żuchwy,
szyi, lędźwi, łopatki,
przepony, serca)
cisticercus bovis
(mięśnie języka,
żuchwy, szyi,
lędźwi, łopatki,
przepony,
międzyżebrowe,
serca, rzadko
wątroba, mózg,
płuca
Cecha
T. solium
T. saginata
chorobo
-
twórczo
ść
Tenioza
- bóle
brzucha, bóle
głodowe,
nudności,
sporadycznie
wymioty,
zaburzenia
rozwoju
fizycznego dzieci,
brak łaknienia,
niedokrwistość,
niedrożność jelit
cysticerkoza
Tenioza
- bóle
brzucha, bóle
głodowe, nudności,
sporadycznie
wymioty, zaburzenia
rozwoju fizycznego
dzieci, brak
łaknienia,
niedokrwistość,
niedrożność jelit
Cecha
T. solium
T. saginata
wykrywan
ie
proglotydy w
kale, rzadko
jaja,
test ELISA
(koproantygeny
w kale),
RTG, CT, NMR
proglotydy
poruszające się w
kale,
rzadko jaja
inwazyjne,
test ELISA
(antygeny)
Cecha
T.solium
T.saginata
Zwalczanie
Tenioza
badanie mięsa, ochrona pastwisk,
mrożenie mięsa w temp.-10º C i
solanka 20-25% zabija larwy po 5
dniach, temp.70 º C - po 5 min
.
Cecha
T.solium
T.saginata
leczeni
e
Tenioza
-
jednorazowo
Prazykwantel (Cesol)
po lekkim śniadaniu
Niklozamid na czczo
Albendazol,
Mebendazol
(2x dziennie przez 3
dni)
Mepakryna (Atabrina -
7 dni)
Tenioza
-
jednorazowo
Prazykwantel
(Cesol) po
lekkim śniadaniu
Niklozamid na
czczo
Albendazol,
Mebendazol (2 x
dziennie przez 3
dni)
Mepakryna
(Atabrina 7 dni
leczeni
e
Cysticerkoza –
leczenie chirurgiczne
Taenia solium i Taenia
saginata
•
Kontrolne badanie kału
przeprowadza się nie wcześniej
niż po miesiącu po leczeniu,
skuteczność ocenia się po 4
miesiącu; waha się od 80-90 %
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
Tasiemiec pasożytujący w postaci dojrzałej w
jelicie cienkim psa, wilka, lisa, szakala, dingo,
kojota, hieny i jenota nieomal na całym świecie.
•
Występuje tak także u kotowatych, nie
osiągając dojrzałości płciowej
•
Liczba żywicieli pośrednich znaczna, obok
człowieka wiele gatunków i podgatunków
(owca, koza, bydło, żyrafa, wielbłąd, świnia,
koń, muł, osioł, królik, zając, lemur, małpiatka)
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
Strobila ma 2-7 mm długości, składa się
najczęściej z 3 proglotydów, jałowy,
hermafrodytyczny i trzeci maciczny z jajami
jest dłuższy od reszty ciała tasiemca.
•
Skoleks z ryjkiem uzbrojonym w w dwa wieńce
haków
•
Proglotyd maciczny odrywa się od reszty i
samodzielnie wydostaje się przez odbyt na
powierzchnię żywiciela ostatecznego
•
Macica zawiera 400-800 jaj inwazyjnych
Echinococcus granulosus
•
Tasiemiec bąblowcowy krąży
wśród określonej grupy żywicieli
np. wśród zwierząt gospodarskich
– pies, domowe kopytne – owce,
bydło,świnie, kozy, konie, wielbłąd,
, znanych wiele cyklów wśród
zwierząt dzikich.
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
Z połkniętych jaj, w żołądku lub jelicie żywiciela
pośredniego, wydostaje się
onkosfera
, która
przenika czynnie do naczyń krwionośnych lub
chłonnych jelita cienkiego, trafiając układem
żyły wrotnej przede wszystkim do wątroby
•
Larwy wędrując dużym krwiobiegiem trafiają do
narządów i tam przekształcają się w
cerkoida
typu bąblowiec (66% w wątrobie, 22% w
płucach, pozostałe do nerek, śledziony, mięśni,
mózgu, gałki ocznej, tkanki podskórnej, jamy
brzusznej i kości)
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
u żywiciela pośredniego miesiąc po zarażeniu
powstają drobne guzki pod torebką wątroby
•
po 5-6 mies. młody bąblowiec osiąga 10 mm
średnicy rośnie i wytwarza płyn
•
torebki lęgowe pierwszego pokolenia z
których powstają protoskoleksy zwane sa
córczanymi
•
torebki te pękają i uwalniają torebki lęgowe
drugiego pokolenia (wnuczane)
•
protoskoleksy inwazyjne wytwarzane są po
upływie 12-24 mies.
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
Protoskoleks jest to forma rozwojowa
całkowicie, zarówno morfologicznie, jak i
fizjologicznie, przygotowana do osiedlania
się w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego
•
W protoskoleksie można wyróżnić – cały
skoleks
•
Z chwilą przedostania się ich do miąższu
wątroby lub do jamy brzusznej zamiast do
jelita wszystkie struktury ulegają
odróżnicowaniu (w procesie wezykulacji)
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy
•
Protoskoleksy zjedzone przez psa
lub innego żywiciela ostatecznego
wynicowują się w jelicie cienkim i
przytwierdzają do błony śluzowej
jelita przyssawkami oraz hakami.
•
Forma ostateczna tasiemca
powstaje po około 6-9 tygodniach.
Echinococcus granulosus
•
Proces powrotu protoskoleksa do
potencji rozwojowej młodszego w
ontogenezie stadium nazywamy
wezykulacją
(pecherzykowaceniem)
Echinococcus granulosus
•
Okres dojrzewania u 1 rocznego
psa trwa 36 dni, a u 12-letniego 50
dni. Jaja inwazyjne u starego psa
są mniej liczne
•
Przeżywalność postaci dojrzałej
tasiemca u psa określona jest
zwykle na kilka miesięcy, a larw u
żywicieli pośrednich na
kilkadziesiąt lat
Cykl
życiowy
Echinococ
cs
granulosu
s
Echinococcus granulosus
Chorobotwórczość
•
Echinokokoza
•
60% wątroba, 20% płuca, sporadycznie w
innych narządach,
•
Żółtaczka, zastoinowe zapalenie dróg
żółciowych, nadciśnienie wrotne, wstrząs
anafilaktyczny, wtórny rozsiew, kaszel,
skrócenie oddechu, bóle w klatce
piersiowej, niedodma
•
Objawy guza mózgu
Echinococcus granulosus
Wykrywanie
•
Protoskoleksy w badaniu
biopsyjnym
•
RTG < USG < CT < NMR <
Odczyny serologiczne
•
We krwi obwodowej zwiększona
ilość krwinek kwasochłonnych
Echinococcus granulosus
Zwalczanie
•
Oświata sanitarna, odrobaczanie
psów, zaniechanie karmienia psów
i lisów odpadkami poubojowymi
Echinococcus granulosus
Tasiemiec bablowcowy - leczenie
•
Operacyjne
•
Albendazol (Zentel))
•
Mebendazol (Vermox)
Hymenolepis nana
•
Tasiemiec karłowaty jest kosmopolityczny,
pasożytuje w jelicie człowieka i gryzoni
(głównie myszy)
•
Częściej w klimacie ciepłym, w Polsce
sporadycznie
•
Długość strobili 2-6 cm, zależy od
intensywności inwazji
•
Rozwój monokseniczny lub
heterokseniczny
Hymenolepis nana
Tasiemiec karłowaty
•
Kulisty skoleks z czterema
przyssawkami i krótkim ryjkiem
uzbrojonym w pojedynczy wieniec 20-
28 haków
•
Liczba proglotydów waha się od 100-
800 (cechą charakterystyczna jest
zawsze większa szerokość od długości
Jajo
Hymenol
epis nana
pow.
ok.900x
Hymenolepis nana
Rozwój monokseniczny
•
Wyeliminowanie żywicieli pośrednich:
przekształcenie onkosfery w następną postać
cerkoida
typu
cisticerkoid
w kosmkach
jelitowych żywiciela ostatecznego.
•
Onkosfera
nie przedostaje się przez ścianę
jelita lecz wnika tylko do wnętrza kosmka
jelitowego i przeobraża się po 93-96
godzinach w
cysticerkoida
•
Po następnych 9-50 godzinach przedostaje
się do światła jelita przez rozpad zarażonego
kosmka
Hymenolepis nana
•
Cysticerkoid różni się od wągra, czyli larwy
typu cisticercus przede wszystkim tym, że
skoleks nie jest wnicowany do wnętrza cysty
wypełnionej płynem, lecz tylko „przykucnięty”
w cyście, która pozbawiona jest płynu
•
Skoleks przytwierdzony do błony śluzowej
jelita cienkiego szyjka wytwarza proglotydy i u
myszy osiąga dojrzałość po 11-14 dniach.
•
Przeżywalność postaci dojrzałej wynosi 5
tygodni, zarażenie utrzymuje się długo, dzięki
łatwości odnawiania się populacji pasożyta
Hymenolepis nana
•
Rozwój od postaci onkosfery do
cisticerkoida w zmiennocieplnym
żywicielu pośrednim trwa pośrednim
trwa ok. 17 dni, czyli znacznie dłużej niż
w w przypadku rozwoju
monoksenicznego w żywicielu
ostatecznym stałocieplnym
•
Wobec braku żywiciela pośredniego
transmisja tego tasiemca może
przebiegać bezpośrednio człowiek-
człowiek
Hymenolepis nana
•
Przeżywalność postaci dojrzałej
wynosi ok. 5 tygodni, zarażenie
utrzymuje się długo, dzięki
łatwości odnawiania się pasożytów
w środowisku
Cykl
rozwojowy
Hymenole
pis nana
Hymenolepis nana
Chorobotwórczość
Hymenolepidoza
•
Bóle głowy, zaburzenia równowagi, brak
łaknienia, anoreksja, wymioty, zaparcia,
biegunki na przemian
•
Wzmożona pobudliwość, zaburzenia snu,
upośledzenie rozwoju psychicznego i
fizycznego dziecka
•
W badaniu endoskopowym stwierdza się
zmiany zapalne jelita z martwica błony
śluzowej
•
Często przebieg zarażenia jest bezobjawowy
Hymenolepis nana
Wykrywanie
•
Badanie kału na obecność jaj a
niekiedy proglotydów
Hymenolepis nana
Zwalczanie
•
Zasady higieny i zabezpieczenie
środków spożywczych przed jajami
•
Niklozamid (Yomesan) - 2 g
pierwszego dnia, potem po 1 g przez
6 dni
•
Prazykwantel (Cesol) - terapię należy
powtarzać
Kontrolne badania kału po 2 tygodniach
i po 3 miesiącach po leczeniu