Procesy wydobywania 
informacji

- pamięć deklaratywna

 

 

Najważniejsze sposoby 

pomiaru pamięci 

deklaratywnej

Rozpoznawanie – składnik: (1) poczucia 

znajomości i (2) przypomnienia (np. 

„znajoma twarz” na ulicy) (paradygmat 

pamiętam-wiem).
Reprodukcja.
Reprodukcja jest mniej czułą metodą 

pomiaru pamięci niż rozpoznawanie – 

ale istnieją wyjątki! (frekwencja słów w 

języku; procedura eksperymentu – np. 

badanie Tulvinga i Thomsona).

 

 

Zjawiska towarzyszące 

trudnościom w reprodukcji

Zjawisko „końca języka” – stan, w 
którym ktoś nie potrafi odtworzyć 
słowa, ale ma poczucie, że je zna i 
potrafi odtworzyć słowo o podobnym 
brzmieniu i znaczeniu (nazwiska, 
nazwy własne; „szpetne siostry”).
Poczucie pamiętania - stan, w którym 
ktoś ocenia, że informacja jest w jego 
pamięci, chociaż nie może jej 
wydobyć w danej chwili.

 

 

Wskazówki a skuteczność 

wydobywania informacji

Wskazówka w wydobywaniu – 

informacja pomocnicza w uzyskaniu 

dostępu do śladu pamięciowego.
Wskazówki: zewnętrzne i 

wewnętrzne.
Wskazówki o różnej skuteczności 

(zasada specyficzności kodowania; 

przetwarzanie odpowiednie dla 

transferu).

 

 

Zależność od kontekstu

Dotyczy warunków, w których 
następowało kodowanie i w których 
następuje odtwarzanie – im bardziej 
zbliżone, tym skuteczniejsze 
wydobywanie.
Efekt zależności od kontekstu dotyczy: (1) 
kontekstu zewnętrznego; (2) nastroju (nie 
mylić z efektem zgodności nastroju!); (3) 
stanu.
Efekt zależności od kontekstu dotyczy 
przede wszystkim swobodnej reprodukcji.

 

 

Modele wydobywania

Model jednego procesu.
Modele generowania-
rozpoznawania.
Modele oparte na zasadzie 
specyficzności kodowania.

 

 

Model jednego procesu

Reprodukcja i rozpoznawanie wymagają 

jednego procesu – aktywacji 

reprezentacji pamięciowej.
Hipoteza progu: aby nastąpiło 

przypomnienie, siła śladu pamięciowego 

musi osiągnąć poziom progowy (próg 

rozpoznawania jest niższy niż 

odtwarzania).
Krytyka – przykłady badań, w których 

skuteczniejsze było odtwarzanie niż 

rozpoznawanie.

 

 

Modele 

generowania-

rozpoznawania

Wydobywanie ma charakter 

rekonstruktywny; składa się ze stadiów: 

(1) proces generowania/poszukiwania 

możliwych odpowiedzi; (2) proces 

identyfikacji/decyzji – wybór jednej z 

alternatyw.
Wyjaśnia różnice w skuteczności 

wydobywania informacji z pamięci 

różnymi sposobami (ale nie tłumaczy 

wyników badania Tulvinga i Thomsona).

 

 

Modele oparte na zasadzie 

specyficzności kodowania

Kluczowe znaczenie dla wydobycia ma 
dopasowania informacji zawartych we 
wskazówkach dostępnych podczas 
wydobywania do informacji 
zakodowanych w śladzie pamięciowym.
Gdy wskazówki wchodzą w interakcję z 
reprezentacją pamięciową, następuje 
rzeczywiste odzyskanie informacji 
zmagazynowanej w pamięci.

 

 

Zniekształcenia w 
przypominaniu

Błędy w przypominaniu: (1) pomijanie 

informacji prawdziwych; (2) dołączanie 

informacji fałszywych = zniekształcenia 

(paradygmat DRM: Deese, Roediger, 

McDermott).
Zniekształcenia pamięci – pamiętanie 

zdarzenia inaczej, niż przebiegało w 

rzeczywistości albo zdarzenia, którego nie 

było (zaraźliwość społeczna w pamięci).
Wyjaśnienie: konstruktywizm; mechanizmy 

monitorowania  rzeczywistości i źródła 

informacji; inflacja wyobrażeniowa.