Promieniowanie słoneczne

• Bilans energii słonecznej i stała słoneczna

• Głównym źródłem promieniowania dla Ziemi jest

Słońce.

• Temperatura

rozpalonej

powierzchni

Słońca

przekracza 6 000 stopni C.

• Czynnikiem umożliwiającym życie jest atmosfera,

która zatrzymuje, rozprasza i odbija promienie Słońca.

• Bilans energii słonecznej wysyłanej w kierunku Ziemi

przedstawia się według Baura-Philipsa następująco:

• 43% energii pochłania kula ziemska,
• 42% energii jest odbite w atmosferze i od

powierzchni Ziemi,

• 15% energii jest wchłonięte w atmosferze.

• Bezwzględna wartość energii jaką otrzymuje Ziemia

charakteryzuje stała słoneczna, która wynosi 1380

W/m2

• Filtr atmosfery – ochrona Ziemi przed

promieniowaniem

• Ilość energii słonecznej docierającej do Ziemi

zależna jest także od kąta, pod jakim dochodzą

promienie.

• Promienie przechodząc przez atmosferę tracą

dużą część swej energii, poprzez wchłanianie i

odbijanie przez ozon, parę wodną, pył, dym i

chmury.

• Całość promieniowania elektromagnetycznego

docierającego

atmosfery

ziemskiej

przestrzeni kosmicznej i Słońca, obejmuje

promienie o długości fali od 10 do potęgi -16 do

10 do potęgi 6 metra. Promieniowanie to, w

zależności od długości fali można podzielić na

promieniowanie

kosmiczne,

gamma,

rentgenowskie, ultrafioletowe (UV), świetlne,

podczerwone (IR) oraz radiowe.

• Cechą specyficzną atmosfery ziemskiej jest wybiórcze

zatrzymywanie fal elektromagnetycznych. Atmosfera

spełnia dla Ziemi funkcję filtru promieniowania,

porównywalnego z filtrem ołowiowym o grubości 90 cm.

• W filtrze, jakim jest atmosfera, są dwa „okna”, w

których zakresy pewnych fal są w 80% przepuszczane.

• Pierwsze „okno” obejmuje część ultrafioletu (od 290 do

400 nm, czyli zakresy UVA i B), cały obszar światła

widzialnego dla oka (400 - 760 nm) oraz zakres

podczerwieni bliskiej światłu (do 2300 nm).

• Drugie „okno” przepuszcza promieniowanie o długości

1 cm do 100 m, czyli fale radiowe ultrakrótkie i krótkie.

• Przez atmosferę przepuszczane są w dużym

procencie te rodzaje promieniowania, które dla

świata ożywionego są korzystne, natomiast

promienie, które na organizmy żywe działają

destrukcyjnie, prawie w całości zatrzymywane są

w warstwie atmosfery.

• Promieniowanie

słoneczne

docierające

powierzchni Ziemi:

• promienie ultrafioletowe (UV), do Ziemi

docierają fale o długości od 280 do 400 nm,
promieniowanie

stanowi

około

promieniowania docierającego,

• promienie widzialne - światło - od 400 do

760 nm, stanowi około 39% promieniowania
docierającego,

• promieniowanie podczerwone (IR) od 760 do

2300 nm, stanowi około 60% promieniowania
docierającego do powierzchni Ziemi.

• Jedynie fale o długości 400 do 760 nm są

widzialne dla oka ludzkiego i określane
jako światło.

• Wpływ promieniowania ultrafioletowego

(nadfioletowego, UV) na zwierzęta.

 Jest ono niewidoczne dla oka ludzkiego,
 Natężenie zależy od kąta padania promieni

słonecznych, zmiana kąta z 15 stopni na 60 stopni
powoduje

20-krotny

wzrost

natężenia

promieniowania ultrafioletowego, gdy ogólna ilość
energii wzrasta o 20%.

 Przy wznoszeniu się ku górze natężenie ultrafioletu

wzrasta o 3 - 4% na każde 100 m.

 Największe natężenie UV występuje w czerwcu, a

potem w maju, lipcu i sierpniu w godzinach
południowych.

 Zimą promienie nadfioletowe są prawie w całości

pochłaniane przez atmosferę.

• Promieniowanie ultrafioletowe dzielimy na trzy

frakcje (obszary) o różnym działaniu na zwierzęta:

• Frakcja A o długości od 400 do 320 nm,

 są to fale przenikające przez szkło,

 mają one możliwość rumienienia skóry, powodują

intensywną i długo utrzymującą się opaleniznę,

 ultrafiolet A wnika w głąb skóry do 2 mm, do tkanki

podskórnej, zależy to od zrogowacenia naskórka i

karnacji skóry, czyli zawartości w skórze melaniny,

 fale UVA stanowią 80% naturalnego promieniowania

nadfioletowego,

 powodują szereg alergii słonecznych,

 zwiększają rakotwórcze działanie promieniowania UVB.

 Promieniowanie UVA stymuluje powstawanie w skórze

wolnych rodników.

 Niszczy także włókna kolagenu i elastyny.

 Frakcja UVA uważane jest u ludzi za główny czynnik

starzenia się skóry.

• Frakcja B o długości od 320 do 280 nm,
 stanowi 20% naturalnego UV.
 Fale te są najważniejsze biologicznie.
 Mają one zarówno działanie lecznicze, jak i szkodliwe.
 Ma zdolność przeprowadzenia prowitaminy D (7-

dehydrocholesterolu) w witaminę D3 (dehydroksy-

cholekalciferol), przemiana ta następuje w skórze

zwierząt.

 Witamina D3 ma podstawowe znaczenie w gospodarce

wapniowo-fosforowej organizmów zwierząt.

 Witamina D3 może być zastąpiona witaminą D2

(ergokalciferol) powstającą z ergosterolu w roślinach pod

wpływem naświetlania ich ultrafioletem B.

 Kolejne hydroksylacje w organizmie zwierzęcym

prowadzą do wytworzenia kalcytriolu, czyli hormonu

witaminy

D3,

który

odpowiada

prawidłowe

wykorzystanie związków mineralnych w procesach

kostnienia.

 Przyczyną niedoboru witamin grupy D jest brak dostępu

promieni ultrafioletu B do skóry zwierząt (utrzymywanie

zwierząt w pomieszczeniach bez wybiegów, u owiec

długa wełna), a także zbieranie siana przy złej

(deszczowej) pogodzie.

 Takim zwierzętom, dla przeciwdziałania objawom

krzywicy należy podawać w paszy witaminy z grupy D.

 Przykładem

mogą

być

stosowane

powszechnie

technologie utrzymania drobiu (niosek i brojlerów) bez

dostępu światła słonecznego.

 U

gadów

witamina

podawana

paszą

prawdopodobnie nie jest przyswajana, trzeba im

zapewnić kąpiele słoneczne, lub sztuczne promienniki UV

(żółwie, legwan zielony, warany).

 U psów prawdopodobnie zupełnie nie występuje synteza

witaminy D3 pod wpływem ultrafioletu i wraz z paszą

trzeba im podać całą potrzebną ilość witaminy D3.

 Promienie nadfioletowe powodują rozpad białka w skórze,

skutkiem tego powstają związki czynne biologicznie

(m.in. histydyna), które przez uczynnienie gruczołów

dokrewnych wpływają pobudzająco na przemianę materii

 Promienie ultrafioletu B mają też właściwości wywołania

odczynu rumieniowego, z następową pigmentacją skóry,

u ludzi znaną jako opalenizna. Jest to zabezpieczanie się

skóry zwierząt przed zbyt dużą dawką ultrafioletu.

 Dla ochrony głębszych warstw skóry warstwa naskórka

staje się grubsza, rogowacieje.

 Ze znajdujących się w skórze cząsteczek histydyny pod

wpływem melanotropiny powstaje barwnik melanina.

Melanina ma za cel niedopuszczenie zbyt dużych ilości

promieni ultrafioletowych do głębszych warstw skóry.

Jeżeli

zwierzę

nieprzystosowane

silnego

promieniowania słonecznego zostanie przez długi okres

poddane jego działaniu, to dochodzi do przewagi

procesów rozpadu w komórkach skóry, z koniecznością

odprowadzenia dużych ilości produktów rozpadu, może

to wywołać miejscowe procesy zapalne, skutkujące

spadkiem produkcyjności i obniżeniem odporności

ogólnej organizmu.

 Ultrafiolet B wnika w głąb skóry najwyżej na głębokość

0,5 mm, czyli jest zatrzymywany w naskórku i skórze

właściwej.

 Zmniejszenie zawartości ozonu w ozonosferze o 1%

powoduje wzrost dawki promieniowania UVB na

powierzchni Ziemi o 2%.

 Przy zmniejszaniu zawartości ozonu chroniącego

powierzchnię Ziemi przed nadmiarem fal UVB wzrasta u

ludzi zapadalność na różne odmiany raka skóry,

następuje wzrost zachorowań na kataraktę oczną,

obniża się bariera immunologiczna, powoduje poważne

zniszczenia skóry.

 Ultrafiolet B, mimo że stanowi tylko 20% ultrafioletu

docierającego do powierzchni Ziemi, to posiada

znacznie więcej energii niż UVA.

 Zbyt duża ilość promieniowania UVB powoduje rumień

skóry, jej zaczerwienienie i oparzenia ze stanem

zapalnym.

 Kwanty promieniowania UVB mają energię zbliżoną do

energii wiązań chemicznych wielu cząstek organicznych,

co powoduje zagrożenie niszczenia tych wiązań.

 Promienie ultrafioletu B przejawiają słabe działanie

bakteriobójcze, nie przenikają przez zwykłe szkło.

• Frakcja C, długość fali od 280 do 180 nm,

 Fale te posiadają silne działanie bakteriobójcze i

kancerogenne.

 Powodują silną jonizację i ozonizację powietrza.

 Wnikają w naskórek do 0,1 mm.

 Promieniowanie to jest wysyłane przez Słońce,

jednak całkowicie zatrzymywane jest przez warstwę

ozonową atmosfery i nie dochodzi do powierzchni

Ziemi.

 Jest to najgroźniejsza forma promieniowania.

 Gdyby mogło ono dotrzeć do Ziemi w większej ilości,

zniszczyłoby całkowicie formy życia na naszej planecie.

 Frakcja C ultrafioletu może dostawać się do powierzchni

Ziemi przy zmianach w warstwie ozonowej atmosfery,

przy powstawaniu tzw. „dziur ozonowych”.

 Przy sztucznych źródłach ultrafioletu (lampy kwarcowe)

jeżeli nie stosujemy specjalnych filtrów to stosunek

ultrafioletu A:B:C występuje jak 1:1:1.

 Ustalone granice pomiędzy frakcjami ultrafioletu są

schematyczne. Właściwości charakterystyczne dla jednej

frakcji widma posiadają i pozostałe, działają jednak

znacznie słabiej.

 Istota działania ultrafioletu na organizmy żywe polega

wzbudzeniu

cząsteczki

biologicznej

poprzez

pochłonięcie fotonu promieniowania nadfioletowego.

Zachodzą wtedy reakcje chemiczne powodujące

rozerwanie wiązań cząsteczkowych, fluorescencja,

przekazanie energii innej cząsteczce.

 Promienie UVC poprzez procesy fizykochemiczne

prowadzące do denaturacji i koagulacji białka, działają

głównie na jądro komórki,

 Natomiast UVA poprzez chemiczne procesy rozpadu

(fotoliza) działają głównie na plazmę komórek.

 Dłuższe działanie promieni UV może powodować stany

zapalne

skóry,

przebiegające

powstaniem

pęcherzyków,

nawet

martwicy

skóry,

przy

jednoczesnym przedostaniu się do krwi produktów

rozpadu komórek, wywołujących ogólne objawy

chorobowe w postaci podwyższonej temperatury ciała,

pobudzenia nerwowego, zaburzenia czynności przewodu

pokarmowego, a w skrajnych przypadkach śmierć.

Spotęgowanie

działania

promieni

ultrafioletowych

występuje u zwierząt o skórze i włosach białych,

szczególnie u typowych albinosów. Jeżeli te zwierzęta

karmimy

roślinami

zawierającymi

substancje

fotokatalityczne (fotosensybilizatory), to pod wpływem

ultrafioletu słonecznego w krótkim czasie dochodzi do

stanów zapalnych skóry.

 Z roślin uprawnych fotosensybilizatory w dużym stężeniu

zawiera gryka, w mniejszym stężeniu lucerna i koniczyna

biała,

 Występują one także w jęczmieniu denaturowanym.

 Niektóre zioła, także te zjadane przez zwierzęta na pastwisku,

zawierają też substancje fotokatalityczne. Największe dawki

znajdują się w dziurawcu (substancją uczulającą jest

hiperycyna). Na pastwisku zwierzęta omijają to zioło. Przy

zadawaniu zielonki do żłobów i dostępie zwierząt do

nasłonecznionych wybiegów może wystąpić uczulenie.

 Substancje uczulające na światło znajdują się w roślinach

zawierających furanokumarynę:

 Nostrzyk żółty,

 Zioła używane w aromaterapii – olejki z tojowca

kondurango, cytrusów, arcydzięgiel

 Barszcz olbrzymi (Sosnkowskiego).

 Działanie fotokatalityczne posiadają także

kwasy

żółciowe, przy przenikaniu ich do krwiobiegu (żółtaczka

mechaniczna, np. uszkodzenie wątroby przez motylicę)

objawy są podobne jak przy działaniu roślinnych

fotosensybilizatorów.

 Fotosensybilizatory to także hematoporfiryna, chlorofil i

błękit metylowy, sulfonamidy, niektóre antybiotyki.

 Działanie ultrafioletu, zwłaszcza obszaru (frakcji) B, w

natężeniu rozsądnym jest dla zwierząt pożądane.

 Jeżeli rozpatrujemy świat roślin, to połowa gatunków

wykazuje negatywne reakcje na wzrost promieniowania

UVB, objawiające się wolniejszym wzrostem, spadkiem

fotosyntezy oraz obniżeniem wiązania azotu przez rośliny

motylkowate.

 Zwrócono uwagę na negatywne oddziaływanie wzrostu

promieniowania UVB na ekosystemy morskie. Plankton

może być niszczony bezpośrednio, lub spada aktywność

fotosyntezy gdyż przemieszcza się on na większą

głębokość.

 Zwierzęta gospodarskie, które większość życia przebywają

w pomieszczeniu, to poza godzinami południowymi latem

trzeba przyjąć pozytywne działanie ultrafioletu.

 Pod wpływem promieni ultrafioletowych zwiększa się ilość

wydzielanego (uwalnianego) z hemoglobiny tlenu, a przez to

wzrasta oddychanie komórkowe.

 Wzmaga się przemiana węglowodanowa.

 We krwi wzrasta poziom hemoglobiny, a także liczba krwinek

czerwonych,

 Wzrasta także poziom ciał odpornościowych.

 Obserwuje się pogłębienie oddechu i zmniejszenie jego

częstości.

 Jeżeli zwierzęta nie korzystają z promieniowania

słonecznego, odbija się to na ich zdrowiu, a przez to na

wielkości produkcji.

 Od wielu lat przeprowadzane są próby z naświetlaniem

zwierząt promieniami ultrafioletowymi wytwarzanymi

przez lampy kwarcowe.

 W tej chwili do naświetlania zwierząt ultrafioletem w

celach

terapeutycznym,

profilaktycznym

lub

produkcyjnym używane są lampy ze specjalnym filtrem

„obcinającym” kancerogenne promienie obszaru C.

• Największe efekty naświetlania ultrafioletem

uzyskano u drobiu:

 Kury nioski wykazywały się większą nieśnością i

mniejszymi upadkami w porównaniu do kur nie
naświetlanych,

 Kury naświetlane znosiły jaja o wytrzymalszej

skorupie,

 Zawartość witaminy D3 w jaju wzrastała prawie o

40%,

 Wylęgowość jaj wzrosła z 87% do 91%,
 Wykluwalność kurcząt zwiększyła się o 5-8%,
 Wykluwalność kacząt zwiększyła się o 18%,
 Naświetlanie piskląt jednodniówek zmniejszyło ich

upadki.

 U bydła naświetlanie UV spowodowało zwiększenie

produkcji mleka o 11-18%.

 Cielęta od tych krów miały masę ciała o 8-10% większą.
 Naświetlanie cieląt zwiększało ich przyrosty i odporność.
 Naświetlanie tuczników zwiększało przyrosty, przy

zmniejszeniu zużycia paszy.

 Zmniejszyły się upadki.
 We

krwi

nastąpił

wzrost

hemoglobiny,

białka

całkowitego, leukocytów i witaminy D3.

 Działanie ultrafioletu na knura powodowało zwiększenie

objętości ejakulatu oraz wzmocnienie ruchliwości,

odporności i przeżywalności plemników.

 W celach terapeutycznych naświetlanie promieniami UV

można stosować w różnych stanach awitaminozy D.

 W nieżytach żołądkowo-jelitowych na tle nadkwasoty.
 W charłactwie prosiąt, jagniąt i cieląt.

 Wykorzystując bakteriobójcze działanie promieni

UVC, wytwarzanych przez lampy kwarcowe, wykonuje
się odkażanie powietrza pomieszczeń.

 Obniżono liczbę drobnoustrojów o 20-30%.
 Odkaża się także legowiska dla zwierząt (działanie

tylko powierzchniowe)

 Przy okazji odkażania pomieszczeń ultrafioletem

zaobserwowano zmniejszenie liczby pyłów, a także
słabsze stężenie amoniaku i dwutlenku węgla w
powietrzu.

• Wpływ promieni widzialnych (światła) na zwierzęta

Kult słońca jako dawcy światła był znany w wielu starożytnych

cywilizacjach. Już dwa tysiące lat p.n.e. królowie egipscy byli

koronowani jako synowie Słońca Re i wznosili świątynie na jego

cześć.

Po drugiej stronie kuli ziemskiej, w Ameryce Południowej

Aztekowie także czcili Słońce i budowali złote pałace i pomniki

dekorowane symbolem słonecznika.

 Zadaniem światła jest regulacja zegara biologicznego istot

żywych.

 Każdy człowiek ma indywidualny zegar biologiczny

ulokowany w mózgu i on wskazuje pory, w których organizm

jest w najwyższej gotowości. Komórki nerwowe w naszym

mózgu zmieniają wielkość i kształt w ciągu doby. Zmienia się

liczba połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Jest to

powiązane ze światłem.

 Bodziec wzrokowy jakim jest długość dnia świetlnego jest

przekazywany do szyszynki, która pełni rolę zegara

biologicznego. W szyszynce bodźce wzrokowe przetwarzane

są na przekaźnik biochemiczny, jakim jest hormon

melatonina.

 Melatonina odgrywa ważną rolę w sterowaniu cyklami

reprodukcyjnymi, stwierdzono, że w przypadku byków jeleni

bierze ona udział w procesie zrzucania i nakładania poroża.

 Niedobór światła białego wywołuje liczne

schorzenia u ludzi i zwierząt.

 Najważniejsze choroby związane z niedoborem

światła wiążą się z zaburzeniami na tle
nerwowym. U człowieka można tu wymienić;

 Zespół depresji zimowej (SAD),
 Zaburzenia snu wywołane szybkim przekraczaniem

stref czasowych podczas podróży samolotem
(jetlag),

 Zaburzenia snu wiążące się często z zespołem

chronicznego wyczerpania,

 Zaburzenia wywołane pracą zmianową,
 Zespół napięcia przedmiesiączkowego,
 Bóle głowy.

 Światło jest jednym z podstawowych elementów

egzystencji zwierząt.

 Bezpośrednim efektem promieniowania widzialnego

jest działanie psychiczne, pozwalające zwierzęciu na

orientację w terenie, wyszukiwanie paszy, ucieczkę

przed napastnikiem itp.

 Światło jest niezbędne przy obsłudze zwierząt.

 Światło wpływa na wzmożoną aktywność ruchową

oraz liczne procesy życiowe organizmów.

 Promienie widzialne wzmagają przemianę materii i

przyswajalność pokarmu.

 Światło, poza tym, że podtrzymuje wszystkie formy

życia na Ziemi, oddziałuje wprost na wiele funkcji

organizmu ludzi i zwierząt.

 Biologiczna rola światła widoczna jest u wszystkich

gatunków zwierząt i sprowadza się nie tylko do

odbierania przez zwierzęta wrażeń wzrokowych

 Światło bierze czynny udział w aktywności

wydzielniczej gruczołów dokrewnych.

 Pod wpływem działania światła na siatkówkę oka, ze

skupisk neuronów sekrecyjnych podnieta biegnie

torami Freya do podwzgórza gdzie wytwarzany jest

hormon

luliberyna,

pobudzająca

wydzielanie

hormonów gonadotropowych w przednim płacie

przysadki mózgowej.

 Dwa hormony gonadotropowe to folikostymulina i

hormon luteinizujący.

 Folikostymulina inicjuje dojrzewanie pęcherzyków

jajnikowych (Graafa) i wydzielanie przez nie

estrogenów, a w jądrach pobudza spermatogenezę.

 Hormon luteinizujący (LH) u samic pobudza

jajeczkowanie i wytwarzanie ciałka żółtego a u

samców stymuluje wydzielanie androgenów przez

komórki jąder.

 Ekspozycja na silne światło słoneczne stymuluje

przysadkę mózgową, która jest odpowiedzialna m.in.

za nastroje i uczucia.

 Skrajna forma zimowego przygnębienia,

znana u ludzi jako sezonowe zaburzenie

afektywne,

daje

się

wyleczyć

długim

przebywaniem latem w nasłonecznionych

miejscach lub terapii przeprowadzanej za

pomocą ostrego światła (natężenie 15.000 do

30.000 lx przez 10 min dziennie).

 Dotyczy to także zwierząt towarzyszących.
 Światłoterapia

(fototerapia)

zapobiega

depresji związanej ze skracającym się dniem,

a w razie jej wystąpienia – leczy.

 Poprawia aktywność i koncentrację.
 Zmniejsza wysiłek oczu.
 Pomaga zwalczyć stres, a u ludzi także bóle głowy.
 Zapobiega złemu samopoczuciu, apatii.

Ze względu na reakcje zwierząt na

wydłużanie i skracanie się dnia
świetlnego, można zwierzęta podzielić
na „dnia długiego” i „dnia krótkiego”.

Reakcje te są mocno zaznaczone u

zwierząt dzikich.

U zwierząt gospodarskich w trakcie

wielu tysięcy lat przystosowywania ich
do

warunków

oferowanych

przez

człowieka także i w tym względzie
nastąpiła poważna zmiana.

• Zwierzęta dnia długiego - wykazują wzmożoną

aktywność płciową w okresie przyrostu dnia, okres godowy

występuje w czasie wiosny.
W przyrodzie jest on najbardziej znany u ptaków, u

których okres lęgowy występuje wiosną, gdy dzień się

wydłuża. Drób hodowany przez człowieka także jest

fotofilny

mimo

długiego

okresu

przekształcania,

przystosowania do warunków utrzymania ukształtowanych

przez człowieka. Poznanie zasad zależności aktywności

rozrodczej ptaków od wydłużającego się dnia spowodowało,

że kury niosą jaja przez okrągły rok, przy

zastosowaniu,

chowie

intensywnym,

tylko

sztucznego oświetlenia i regulowania długości dnia

przez hodowcę, tak by uzyskać jaja w odpowiednim

okresie.
Podobnie, zwierzęciem dnia długiego jest koń. U

klaczy jajniki są czynne w okresie wydłużającego się dnia i

szczyt aktywności osiągają w okolicy najdłuższego dnia w

roku. W okresie jesiennym, tzw. spoczynkowym, objawy rui

są mniej cykliczne, czasem jest to okres bezrujowy, a gdy

objawy rui występują, to często jest to, tzw. fałszywa ruja -

bez dojrzewania pęcherzyka jajnikowego

• Zwierzęta dnia krótkiego
 Ruja występuje w okresie skracania się dnia -

jesienią. Ze zwierząt gospodarskich do zwierząt
dnia krótkiego można zaliczyć owce i kozy.

 U bydła, które można wywodzić od zwierząt dnia

krótkiego, w trakcie wielu tysięcy lat udomowienia, ta
cecha została zmieniona i w tej chwili, w dowolnym
okresie roku, występuje ruja i krowy zacielają się.

 Ze zwierząt dzikich do grupy zwierząt dnia

krótkiego zaliczamy jeleniowate.

W sposób doświadczalny próbowano określić wpływ

oświetlenia tak naturalnego, jak i sztucznego na

organizm zwierzęcia.

 Wykazano, że u loszek wyhodowanych w ciemności lub

przy niedoborze światła w pomieszczeniu, masa

jajników była o 26% niższa, a u knurów masa jąder o

21% niższa niż u zwierząt wyhodowanych przy dostępie

światła.

 Część loszek okazała się niezdolna do rozrodu.
 Loszki wyhodowane w chlewniach dobrze oświetlonych

wykazywały dużą aktywność płciową i zapładnialność.

 Także utrzymanie prośnych macior w pomieszczeniach

o natężeniu światła 70-100 lx sprzyjało zwiększeniu

przemiany białkowo-mineralnej, zwiększało odporność

zwierząt i ich płodność, a także masę prosiąt po

narodzeniu, w porównaniu do zwierząt utrzymywanych

w chlewni o oświetleniu 6-8 lx.

 U drobiu oświetlenie jaj w aparacie wylęgowym powoduje

wcześniejszy wylęg kurcząt.

 U bydła także stwierdzono poprawę odporności zwierząt,

przy oświetleniu intensywnym (125 lx), wyniki biochemiczne

krwi były w normie, skróceniu uległ okres międzyciążowy, co

wiąże się z występowaniem przy dobrym oświetleniu

wyraźnych objawów rujowych, a poprzez właściwe wykrycie

krów w rui, uzyskuje się wyższy wskaźnik zapłodnień po

pierwszym unasienianiu

 Światło jest stymulatorem procesów odpornościowych

organizmu zwierzęcego.

 Jedynie u zwierząt młodych, w technologiach tuczu

intensywnego, można poważnie ograniczać ilość światła, ale

nie może to być produkcja w ciemności.

 U brojlerów kurzych, które genetycznie, od bojowca

malajskiego,

mają

zakodowaną

agresję

poprzez

zmniejszenie światła białego, zastępowanie go światłem

czerwonym - zmniejszamy natężenie walk hierarchicznych,

przeciwdziałamy kanibalizmowi, przyspieszamy tucz ptaków.

 Podobnie u tuczników trzody chlewnej - poprzez

zmniejszenie intensywności oświetlenia uzyskujemy lepsze

wykorzystanie paszy na przyrosty masy ciała.

• Wpływ promieni podczerwonych (IR) na

zwierzęta
Promienie

podczerwone

są

dobrze

przepuszczane przez skórę i tkanki podskórne,
a nawet przez kości czaszki.

 Promienie podczerwone wnikają 7 - 20 mm w

głąb ciała zwierząt.

 IR zamieniane są w energię cieplną, czyli

napromieniowane ciało ogrzewa się.

 Dlatego zwierzęta chętnie przebywają w

słońcu w słoneczne zimne dni, a kryją się w
cieniu w czasie upałów.

 Skutkiem nadmiaru promieni słonecznych może

być udar słoneczny, jako skutek porażenia

mózgu. Ośrodki nerwowe mózgu doznają silnego

podrażnienia przez intensywne promieniowanie

podczerwone, aż do porażenia.

 Mechanizm udaru słonecznego polega na

tym, że promienie przegrzewają czaszkę,

naczynia krwionośne opon mózgowych

ulegają rozszerzeniu, przez co zawierają

więcej krwi niż normalnie, dodatkowo część

surowicy przesiąka do opon mózgowych,

czynniki te uciskają na mózg wywołując

podrażnienie

ośrodka

oddechowego

krążenia.

 Przy

dalszej

ekspozycji

organizmu

promieniowanie

podczerwone

dochodzi

porażenia tych ośrodków, co może wywołać

śmierć zwierzęcia wśród objawów drgawek.

 W

warunkach

optymalnych

dawek,

promienie

podczerwone

rozszerzają

naczynia

krwionośne

uczynniając część naczyń włosowatych, wpływają na

lepsze ukrwienie i odżywienie tkanek.

 Ma to szczególne znaczenie przy tkankach chorych, gdyż

pozwala na doprowadzenie do nich składników

obronnych.

 Promienie podczerwone rozszerzając naczynia chłonne

pozwalają na szybsze usuwanie produktów przemiany

materii.

 Oddziałują one także kojąco łagodząc ból, co znalazło

zastosowanie w medycynie (także weterynaryjnej), gdzie

lampy podczerwieni przyspieszają gojenie ran, a także

dają ulgę przy schorzeniach reumatycznych.

 Lampy

wytwarzające

podczerwień

(promienniki

podczerwieni) są szeroko wykorzystywane w drobiarstwie

przy wychowie piskląt, a także przy wychowie prosiąt.

Próbuje się je także wykorzystywać w wychowalniach

cieląt, zwłaszcza gdy wskutek wad budowlanych w

kojcach dochodzi do zbyt dużego ochładzania.

Document Outline