GOSPODARKA 

ŚWIATOWA

Politechnika Lubelska

Katedra Ekonomii i Zarządzania 

Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Gospodarka światowa 

GOSPODARKA ŚWIATOWA – globalny system 
(wzajemnie oddziałujący na siebie zespół) 
elementów uczestniczących w 
międzynarodowych stosunkach gospodarczych.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kiedy powstała gospodarka 

światowa?

Trudno wskazać taki moment:

 jedni twierdzą, że powstała ona w XVI wieku 

(okres wielkich podróży morskich),

 inni, że wraz z początkiem masowej produkcji 

dóbr konsumpcyjnych w ramach kapitalizmu 
fabrycznego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podmioty gospodarki 

światowej

GOSPODARSTWO KRAJOWE

 – podst. element gosp. 

światowej, wyodrębniony granicami polityczno-
ekonomicznymi na obszarze danego kraju organizm 
gospodarczy (w jego ramach działają gosp. domowe, 
przedsiębiorstwa, podlegające władzy państwowej).

Obecnie mamy około 200 takich gospodarstw 
i wciąż powstają nowe…

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podmioty gospodarki 

światowej

UGRUPOWANIE REGIONALNE 

– zespolone układy 

gospodarstw krajowych połączonych szczególnie 
intensywnymi przepływami realnymi oraz powiązaniami 
informacyjno-regulacyjnymi.

Przykłady:

UE – 

Unia Europejska

NAFTA – 

North American Free Trade Agreement

ASEAN – 

Association of South East Asian Nations

LAIA - 

Latin American Integration Association

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podmioty gospodarki 

światowej

KORPORACJE MIĘDZYNARODOWE 

– przedsiębiorstwa mające filie 

zagraniczne. Powstały stosunkowo niedawno, ich liczba oraz znaczenie 
ciągle rośnie.

Cechy charakterystyczne korporacji międzynarodowych:

 wielki potencjał ekonomiczny,
 względna niezależność finansowa, technologiczna i 

organizacyjna,

 możliwość prowadzenia własnej polityki gospodarczej na 

obszarach ekonomicznych wielu krajów.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Jak duże są korporacje 

międzynarodowe?

Korporacje międzynarodowe kontra gospodarki 

narodowe w roku 2000 (wg PKB)

9 

81

0

4 

76

5

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

1 800

2 000

S

ta

ny

 Z

je

dn

oc

zo

ne

Ja

po

ni

a

N

ie

m

cy

W

lk

a 

B

ry

ta

ni

a

F

ra

nc

ja

C

hi

ny

W

ło

ch

y

H

is

zp

an

ia

H

ol

an

di

a

F

ed

. R

os

yj

sk

a

S

zw

aj

ca

ria

P

ol

sk

a

G

ra

cj

a

P

or

tu

ga

lia

E

xx

on

M

ob

il

G

en

er

al

 M

ot

or

s

C

ze

ch

y

W

ęg

ry

F

or

d 

M

ot

or

D

ai

m

le

rC

hr

ys

le

r

T

oy

ot

a 

M

ot

or

R

um

un

ia

S

he

ll

U

kr

ai

na

S

ie

m

en

s

B

P

IB

M

V

ol

ks

w

ag

en

K

ub

a

S

on

y

S

ło

w

ac

ja

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podmioty gospodarki 

światowej

MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE GOSPODARCZE – 
chodzi tu o organizacje szczebla globalnego, 
np. WTO (World Trade Organisation), UNCTAD (United Nations 
Conferences on Trade and Development), 
oraz o ważniejsze organizacje regionalne,
np. OECD (Organisations for Economic Co-operation and 
Development),
lub regionalne międzynarodowe banki rozwoju,
np. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.

Organizacje te pełnią funkcje: regulacyjną, kontrolną i 
opiniotwórczą.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podmioty gospodarki 

światowej

Wszystkie wskazane rodzaje podmiotów gospodarki 
światowej  mają wspólną cechę – współdecydują o kształcie 
międzynarodowych stosunków gospodarczych, a zatem 
oddziałują na życie gospodarcze w wymiarze globalnym.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Główne problemy globalne

1. Problemy ludnościowe.
2. Problem wyżywienia.
3. Skończoność zasobów bogactw naturalnych.
4. Zagrożenia dla środowiska naturalnego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Problemy ludnościowe

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Problemy ludnościowe

KOLEJNE 

MILIARDY

LICZBA LAT 

POTRZEBNYCH ABY 

PRZYBYŁ KOLEJNY 

MILIARD LUDZI

LATA

1 (pierwszy miliard)

8500 lat

1820 r.

2

?

?

3

30 lat

1960 r.

4

15 lat

1975 r.

5

12 lat

1987 r.

6

9 lat

1999 r.

Obecnie co roku przybywa 90 – 100 mln ludzi.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Problem wyżywienia

Około 24 000 osób dziennie umiera dziś z głodu na świecie.
10 lat temu wartość ta stanowiła 35 000, a 20 lat wcześniej 41 000.

¾ tej liczby stanowią dzieci poniżej 5 roku życia.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Skończoność zasobów i 

bogactw mineralnych

Rozwój gospodarczy pociąga za sobą wzrost popytu na 

wszystkie zasoby naturalne. W konsekwencji taka 
sytuacja może prowadzić do wyczerpania się zasobów 
nieodnawialnych, jak np. złoża minerałów.

W latach siedemdziesiątych XX wieku analitycy wyliczyli, że na całym świecie 

zostało max 70 mld baryłek ropy, co miało starczyć według nich na 30-40 
lat.

Tymczasem w 1988r. odnotowano 30% ropy więcej niż 15 lat wcześniej. Czym 

to było spowodowane…?

ODP. Zwiększoną zdolnością znajdowania i wydobycia ropy na 
skutek nowych technologii, inny powód to m.in. wynalezienie 
wtrysku paliwa.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Skończoność zasobów i bogactw 

mineralnych

Czynniki przeciwdziałające wyczerpaniu się zasobów:

 Mechanizm cenowy – w miarę wyczerpywania się zasobu nieodnawialnego, jego cena rośnie w porównaniu do cen 

innych zasobów. Powoduje to procesy dostosowawcze – rozpowszechnienie nowych substytutów, czy technologii.

 Działania państwa – po przez swą politykę państwo wpływa na sposoby i kierunki użytkowania środowiska (zakaz lub 

limit eksploatacji surowca, ulgi podatkowe, subsydia itp.).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zagrożenie dla środowiska 

naturalnego

Wykorzystanie środowiska naturalnego nie wiąże się tylko ze skończonością zasobów, ale również z niszczeniem i 

zanieczyszczaniem środowiska.

Etapy zanieczyszczania i niszczenia środowiska:
 Czerpanie zasobów (wycinanie, wypalanie lasów, odkrywkowa eksploatacja minerałów, zbędne odłowy ryb itp.).
 Konwersja zasobów w produkty finalne (fabryki zatruwają wyziewami powietrze, a ściekami wody).
 Odpady (resztki oraz śmieci po konsumpcji dóbr).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zagrożenie dla środowiska 

naturalnego

Najszybciej przeciwdziałać dewastacji środowiska zaczęto w krajach Zachodu. W 

Europie i Ameryce Płn. osiągnięto na tym polu znaczące sukcesy. 

Jest to rezultat dobrze zaplanowanej i z konsekwencją realizowanej polityki. 
Choć nie należy zapominać, że kraje te równocześnie przeniosły „przemysł trujący” 

do państw mniej rozwiniętych, skąd dziś importują różne dobra.

W interesie całej ludzkości leży odejście od rabunkowych metod eksploatacji przyrody.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Poszczególne kraje i regiony rozwijają się w różnym tempie. Współczesny świat jest bardzo 

zróżnicowany pod względem poziomu rozwoju gospodarczego i dobrobytu.

Podstawowym miernikiem poziomu rozwoju ekonomicznego pozostaje wskaźnik PKB oraz PKB 

per capita, lecz zaprezentowane zostaną również inne wskaźniki, które wiele mówią o 
sytuacji społeczno-gospodarczej wybranych krajów.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

PKB per capita 

(Europa Zachodnia = 100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

PKB w roku 2002 w mld $.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

PKB per capita w roku 2002 w $.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Liczba dni potrzebnych na założenie przedsiębiorstwa. 

Źródło: Bank Światowy, Doing business in 2004.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Koszty rozpoczęcia działalności gospodarczej (w proc. PKB per 

capita).

Źródło: Bank Światowy, Doing business in 2004.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Indeks wolności gospodarczej Instytutu Frasera stanowi 

średnią 5 podindeksów opisujących: 

   ograniczenia sektora finansów publicznych,
   system prawny i ochronę praw własności,
   stabilność pieniądza, 
   swobodę handlu zagranicznego, 
   zakres regulacji rynku. 

 Indeks oraz podindeksy przyjmują wartości od 0 

(całkowity brak wolności gospodarczej w opisywanej 

sferze) do 10 (pełna wolność gospodarcza) i są 

tworzone na podstawie danych statystycznych oraz 

wyników badań ankietowych.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Wskaźnik wolności gospodarczej Instytutu Frasera w 2001 roku.

Źródło: Instytut Frasera.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zróżnicowanie poziomu 

rozwoju ekonomicznego.

Co kryje się za trwałym sukcesem w zmniejszaniu 

dystansu do krajów najbogatszych?

•

Racjonalnie ograniczone państwo, które umożliwia sprawne 
działanie

gospodarki wolnorynkowej w ramach państwa prawa (np. USA).

•

Udane przejście do takiego systemu. 

Głównymi elementami systemu do którego należy zmierzać, są:
- zdrowe finanse państwa,
- stabilne i egzekwowane prawo (rządy prawa),
- niskie i proste podatki dzięki ograniczonym wydatkom 

publicznym,

- stabilny pieniądz,
- otwarta gospodarka,
- silna konkurencja w gospodarce,
- własność prywatna,
- brak barier dla swobodnej przedsiębiorczości.