

jest to miejscowa odpowiedz ustroju
na bodziec zapaleniotwórczy. Odczyn
zapalny jest próbą obrony organizmu
przed czynnikiem szkodliwym



uraz mechaniczny



czynniki chemiczne egzogenne (kwasy,
zasady) oraz endogenne



czynniki fizyczne np. promieniowanie
nadfioletowe



ciała obce



czynniki biologiczne, takie jak wirusy,
bakterie, grzyby, tkanka martwicza



miejscowe: zaczerwienienie,
obrzęk, wzrost temperatury, ból,
upośledzenie czynności narządu
zmienionego zapalenie



ogólne: podwyższona temperatura
ciała, wzrost poziomu leukocytów i
OB

1.

uszkodzenie tkanek

2.

powstanie wysięku surowiczego lub
ropnego

3.

cofanie się objawów chorobowych i
zakończenie procesu zapalnego

1.

Zastosowanie zimna suchego

2.

Zastosowanie zimna wilgotnego

3.

Zastosowanie ciepła suchego

4.

Zastosowanie ciepła wilgotnego

5.

Zastosowanie środków bodźcowych -
baniek



stosuje się w miejscu przebiegu dużych

tętnic np. w pachwinach, pod pachami, na

szyi, na brzuchu



Powoduje zwężenie powierzchownych

naczyń krwionośnych, tym samym

zmniejszony przepływ krwi i tamowanie

krwawienia (krwotok z nosa)



Powoduje miejscowe zmniejszenie

przemiany materii, złagodzenie bólu

(skręcenie, stłuczenie) schłodzenie skóry w

miejscu stosowania, obniżenie temperatury

ciała (wysoka gorączka), hamuje rozwój

stanu zapalnego, zmniejsza obrzęki

pourazowe lub pooperacyjne.



Zimno suche stosowane jest przy krwotokach,

bólach głowy, w zapobieganiu i leczeniu

zakrzepicy, w zapobieganiu wysiękom i

obrzękom, np. przy ukąszeniu przez owady.

Stosuje się je w postaci worka z lodem lub

kompresów żelowych, które wykonane z

nietoksycznego, organicznego żelu i folii, są

bardzo wygodne i ekonomiczne w użyciu, dają

się modelować do ciała pacjenta. Zaletą żelu

jest długotrwałe oddawanie skumulowanego

w nim zimna, nie zachodzą w nim żadne

zmiany chemiczne, można go używać i

przechowywać nawet kilka lat.



Stosowanie powyższych
przedmiotów jest zabiegiem
terapeutycznym polegającym na
stosowaniu zimna suchego na małe
powierzchnie ciała. Najlepsze wyniki
leczenia uzyskuje się, stosując worek
z lodem przez 30-60 min., z
godzinna przerwą.



krwawienie wewnętrzne, np. po porodzie



stłuczenie



świeży uraz



stany zapalne



bóle głowy



stany zapalne jamy brzusznej



gorączka



bóle menstruacyjne



odmrożenia



tętnicze zaburzenia dopływu krwi



odmrożenie



wychłodzenie



podrażnienie skóry

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna ocena

stanu pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat tolerancji na zimno

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia

•

przygotowanie zestawu (worek na lód, kostki lodu lub

kompres żelowy schłodzony w zamrażalniku, pokrowiec na

worek lub kompres)

•

przygotowanie otoczenia (zamknięcie okien, drzwi,

zaopatrzenie w dodatkowy koc)



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

•

zachęcenie do oddania moczu przed zabiegiem,

odprężenia się

•

poinformowanie pacjenta iż jego aktywność ruchowa

podczas zabiegu będzie ograniczona, o

niebezpieczeństwach zabiegu, o konieczności zgłaszania

wszystkich dolegliwości

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji

•

wypełnienie worka lodem tak by można było

go modelować

•

usunięcie powietrza z worka

•

sprawdzenie szczelności worka

•

włożenie worka do pokrowca

•

ułożenie worka na leczonym miejscu

•

kontrolowanie stanu worka (usuwanie

roztopionych kostek lodu)

•

dokładna ocena skóry chorego po

zakończonym zabiegu

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,
otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

rękawiczki do utylizacji

•

pokrowiec na worek do prania



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie pacjenta na prowadzoną terapię i
po jej zakończeniu

•

pielęgnacja skóry pacjenta



czynności końcowe wykonywane przez
pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu



Ma szerokie zastosowanie w postaci
okładów chłodzących, wysychających



jest to zabieg terapeutyczny polegający

na miejscowym stosowaniu zimna

wilgotnego na małe powierzchnie ciała.

Utrzymując stale niską temperaturę,

wywiera działanie przeciwzapalne i

przeciwbólowe, zmniejsza obrzęk i

przekrwienie tkanek. Okład chłodzący

zakładany jest na czas nie dłuższy niż

15-20 min, w razie konieczności może

być powtórzony po upływie 2-3h



obniżenie temperatury ciała



obniżenie aktywności metabolicznej tkanek



zahamowanie krwawienia



hamowanie procesu zapalnego, ropnego



zmniejszenie aktywności drobnoustrojów

we wczesnych okresach inkubacji



zapobieganie i ograniczenie obrzęku



zmniejszenie przekrwienia tkanek



działanie przeciwbólowe



umiejscowione ostre stany zapalne



stłuczenia mięśni, ścięgien, stawów



urazy



krwawienia i krwotok



obrzęk



gorączka

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna ocena

stanu pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat tolerancji na zimno

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia

•

przygotowanie zestawu (2 warstwy tkaniny dobrze

wychładzające wodę, miednica z wodą z kostkami lodu,

podkład na łóżko, rękawiczki)

•

przygotowanie otoczenia (zamknięcie okien, drzwi,

zaopatrzenie w dodatkowy koc)



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

•

poinstruowanie o zmianie okładu (jeżeli stan pacjenta na

to pozwala)

•

wyjaśnienie że zabieg może być początkowo nieprzyjemny

•

poinformowanie o konieczności oddania moczu przed

zabiegiem

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji

•

okrycie dodatkowym kocem

•

zabezpieczenie łóżka przez zamoczeniem

•

odsłonięcie miejsca stosowania okładu

•

przymierzenie tkaniny na leczoną część ciała

•

zamoczenie obu przygotowanych tkanin

•

odciśnięcie jednej z nadmiaru wody

•

przyłożenie jej w leczone miejsce

•

zastąpienie jej drugą tkaniną po 2-3 min

•

zmienianie tkanin do czasu zakończenia zabiegu

•

osuszenie skóry

•

osłonięcie miejsca leczonego

•

obserwacja pacjenta przez cały czas trwania zabiegu

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,
otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

rękawiczki do utylizacji

•

dezynfekcja miski i podkładu, tkaniny do prania



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie pacjenta na prowadzoną terapię i
po jej zakończeniu



czynności końcowe wykonywane przez
pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu



Jest to zabieg terapeutyczny polegający na miejscowym

stosowaniu zimna wilgotnego na małe powierzchnie ciała,

wywołujący odczyn naczyniowy skóry. U osób z

niedokrwistością lub osłabionych odczyn ten może nie

występować.



Okład wysychający działa rozgrzewająco i uspokajająco.

Stosuje się go na klatkę piersiową w nerwobólach,

przewlekłym nieżycie oskrzeli, zapaleniu płuc, zapaleniu

opłucnej, grypie, astmie oskrzelowej.



Zastosowany na tułów lub tylko na brzuch ułatwia

wchłonięcie wysięków zapalnych w obrębie jamy brzusznej i

miednicy mniejszej. Wykorzystywany jest również w

przypadku kamicy nerkowej, wątrobowej oraz w bolesnym

miesiączkowaniu. W guzkach krwawniczych oraz w zapaleniu

okołoprostniczym stosuje się go na krocze i narządy płciowe.



Obniża temperaturę o 1C w czasie – 2-3 godzin. Czas ten w

gorączce ulega skróceniu, a w zaburzeniach krążenia

obwodowego wydłużeniu.



Okład chłodzący składa się w dwóch warstw – mokrej i

suchej.



działanie przeciwbólowe i
uspokajające



obniżenie temperatury ciała



zahamowanie procesu zapalnego



obniżenie napięcia mięśni

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna ocena

stanu pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat tolerancji na zimno

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia

•

przygotowanie zestawu (2 warstwy tkaniny dobrze

wychładzające wodę, jedna musi być flanelowa lub z

wełny, woda i dodatki np. spirytus, rękawiczki, bandaż)

•

przygotowanie otoczenia (zamknięcie okien, drzwi,

zaopatrzenie w dodatkowy koc)



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

•

zaplanowanie czasu wykonania okładu

•

wyjaśnienie że zabieg może być początkowo

nieprzyjemnie zimny, ale potem ustanie

•

poinformowanie o konieczności oddania moczu przed

zabiegiem i o konieczności informowania pielęgniarki o

objawach niepokojacych

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji

•

okrycie dodatkowym kocem

•

odsłonięcie miejsca stosowania okładu

•

przymierzenie tkaniny na leczoną część ciała

•

przyłożenie mokrej tkaniny w leczone miejsce

•

przyłożenie drugiej warstwy – tkaniny suchej,

większej od poprzedniej

•

przymocowanie luźne bandażem

•

osłonięcie miejsca leczonego po około 2-3h i

powtórzenie zabiegu w razie potrzeby

•

obserwacja pacjenta przez cały czas trwania

zabiegu

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,

otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

rękawiczki do utylizacji

•

tkaniny do prania



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie pacjenta po zabiegu,

natłuszczenie i pielęgnacja skóry



czynności końcowe wykonywane przez

pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu



Ma zastosowanie między innymi w
postaci termoforów, ciepłych
kompresów żelowych, poduszek
elektrycznych.



Celem zastosowania u pacjenta ciepła
suchego jest: przyśpieszenie gojenia się
ran, poprawa miejscowego krążenia,
złagodzenie bólu, ustąpienie skurczów
mięśni, ocieplenie całego ciała.



Stosowanie jest zabiegiem

terapeutycznym polegającym na

stosowaniu ciepła suchego na małe

powierzchnie ciała.



Największe nasilenie działania następuje

po upływie 20-30min. Nie powinno się

stosować dłużej niż 1h.



W czasie tego zabiegu może wystąpić

nieznaczny wzrost tętna, pogłębienie

oddechu, obniżenie ciśnienia tętniczego

krwi, wzmożone wydzielanie potu.



bolesne miesiączki



kolka jelitowa



bóle mięśniowe



wzdęcia



przykurcze



newrobóle



oziębienie



krwotoki



ostre stany zapalne grożące perforacją np.
ostre zapalenie wyrostka robaczkowego



oparzenia



oparzenie



podrażnienie skóry

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna

ocena stanu pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat wrażliwości na ciepło

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu,

otoczenia

•

przygotowanie zestawu (termofor lub kompres

żelowy wcześniej ogrzany w około 2,5 l wody o

temperaturze 70-80C przez 7-10min, pokrowiec na

kompres lub termofor, gorąca woda do termoforu o

temperaturze 50-70C rękawiczki)

•

przygotowanie otoczenia



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

•

zachęcenie do oddania moczu przed zabiegiem i o

konieczności informowania pielęgniarki o objawach

niepokojących

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji

•

w przypadku stosowania termoforu:

napełnienie termoforu do połowy wodą,

usunięcie powietrza, staranne zakręcenie,

sprawdzenie szczelności

•

w przypadku stosowania kompresu żelowego:

wcześniejsze ogrzanie

•

włożenie przyrządu do pokrowca i przyłożenie

w miejscu leczonym

•

obserwacja pacjenta przez cały czas trwania

zabiegu

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,

otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

rękawiczki do utylizacji

•

przeznaczenie pokrowca do prania



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie pacjenta po zabiegu

•

edukacja pacjenta o pielęgnacji skóry



czynności końcowe wykonywane przez

pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu



To przede wszystkim okłady rozgrzewające

pod ceratką i ciepłe kąpiele.



Ciepło wilgotne stosuje się u pacjentów w

celu: zwiększenia odporności komórek,

zmniejszenia bólu, zmniejszenia napięcia

mięśni, pobudzenia czynności jelit,

przyśpieszenia powstania ropy, przerwania

procesu zapalnego, rozszerzenia naczyń

krwionośnych i chłonnych, zwiększenia

przepuszczalności naczyń włosowatych,

ułatwienia przenikania leukocytów do

przestrzeni okołonaczyniowej,

przyśpieszenia przemiany materii.



Stosowanie jest zabiegiem
terapeutycznym polegającym na
miejscowym stosowaniu ciepła
wilgotnego na małe powierzchnie ciała.



Składa się z 3 warstw: wilgotnej,
ceratki i suchej. Warstwa mokra swą
wilgotność utrzymuje od 6 do 8h i tyle
czasu okład powinien być utrzymany
na miejscu leczonym.



stany zapalne żył



zrosty po wstrzyknięciach



zakrzepowe zapalenie żył



czyraki, zastrzały, ropowice,



angina



stany zapalne ucha środkowego



zapalenie płuc i oskrzeli, jeśli

temperatura ciała nie przekracza 38C



nie stosować okładów rozgrzewających: w

początkowym okresie urazu, u pacjentów

z chorobą nowotworową, po spożyciu

środków uspokajających, chorych

niespokojnych, pobudzonych



obserwować podczas stosowania leku

rozgrzewającego : dzieci, osoby starsze,

nieprzytomnych, pacjentów z

niewydolnością krążenia, nadwrażliwych

na ciepło, z zaburzeniami czucia



ostrożnie stosować okłady rozgrzewające

w przypadku niewyjaśnionych dolegliwości

brzusznych

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna

ocena stanu pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat wrażliwości na ciepło

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu,

otoczenia

•

przygotowanie zestawu (wata, ceratka o 2 cm

większa od waty, , lignina o 2 cm większa od

ceratki, woda (w zależności od zlecenia oraz

dodatki np. altacet, spirytus, bandaż, wazelina,

rękawiczki)

•

przygotowanie otoczenia



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

•

poinformowanie o konieczności informowania

pielęgniarki o objawach niepokojących

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji

•

odsłonięcie okolicy leczonej

•

posmarowanie miejsca założenia okładu wazeliną

•

przyłożenie warstwy mokrej

•

położenie ceratki

•

położenie warstwy suchej

•

przymocowanie bandażem

•

po upływie 6-8h usunięcie warstwy mokrej i ceratki

•

pozostawienie warstwy suchej jeszcze na 30 min

•

usunięcie warstwy suchej i powtórzenie zabiegu w razie

potrzeby

•

pielęgnacja skóry po zabiegu

•

obserwacja pacjenta przez cały czas trwania zabiegu

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,
otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

rękawiczki do utylizacji

•

Przeznaczenie tkanin do prania



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie pacjenta po zabiegu

•

edukacja pacjenta o pielęgnacji skóry -
natłuszczanie



czynności końcowe wykonywane przez
pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu



Bańki u pacjentów stosowane są w
postaci tradycyjnych baniek ogniowych
oraz bezogniowych.



Mechanizm działania baniek polega na

spowodowaniu przekrwienia tętniczo-

żylnego i pękaniu powierzchownych naczyń

krwionośnych, z których uwolniona do tkanek

krew działa jak obcogatunkowe białko

wyzwalając w organizmie pacjenta produkcje

ciał odpornościowych.



Przekrwienie tętniczo żylne uzyskuje się

wytwarzając we wnętrzu bańki podciśnienie –

poprzez rozrzedzenie powietrza (banki

tradycyjne) lub poprzez jego wypompowanie

(bańki bezogniowe)



Bańki stawiane są z przodu i z tyłu klatki

piersiowej, szeregami, w odległości 1-2cm.



na kręgosłupie



obojczyku



mostku



brodawkach piersiowych



gruczołach piersiowych



w okolicy koniuszka serca



żołądka



nerek



dużych naczyń krwionośnych



u osób bardzo wychudzonych na

łopatkach



zapalenie płuc,
oskrzeli



przeziębienie



zapalenie górnych
dróg oddechowych



ropne i grzybicze zapalenie skóry



alergiczne zapalenie skóry



blizny, znamiona, zmiany barwnikowe w

miejscu stawiania baniek



wzmożona kruchość naczyń krwionośnych



ciąża



zaburzenia krzepnięcia krwi



niedokrwistość



niewydolność krążenia



nowotwory



gruźlica płuc



długotrwałe choroby



poparzenia pacjenta



skaleczenie pacjenta uszkodzoną
bańską

1.

Czynności przygotowawcze



przygotowanie pielęgniarki

•

zapoznanie się ze zleceniem lekarskim lub własna ocena stanu

pacjenta

•

zebranie wywiadu na temat doświadczeń w zakresie stosowania

baniek

•

sprawdzenie stanu skóry i tkanki tłuszczowej pacjenta

•

mycie rąk i założenie rękawiczek



przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia

•

przygotowanie zestawu (30-40 baniek ogrzanych np. przez

ogrzanie w 40C wodzie, czystych, suchych, jednakowej wielkości,

uprzednio sprawdzonych, czy nie są uszkodzone, lampka

spirytusowa lub świeczka, ustawiona tak aby nie przenosić

płomienia nad spirytusem, denaturat, kwacz tzn. wata

umocowana na metalowym pręcie o dł. o0koło 2 cm gaziki,

wazelina, chustka trójkątna, zapałki, naczynie na odpadki,

ręcznik, rękawiczki oraz naczynie do usunięcia baniek tj. z

preparatem dezynfekującym na bańki oraz gaziki, spirytus 70%,

puder antyseptyczny, naczynie na odpadki )

•

przygotowanie otoczenia (sprawdzenie czy na sali nie jest

stosowana tlenoterapia)



przygotowanie pacjenta

•

poinformowanie o celu i istocie zabiegu

•

uzyskanie zgody od pacjenta

2. Czynności właściwe

•

sprawdzenie tożsamości pacjenta

•

przygotowanie łóżka pacjenta;
pozostawienie jednej poduszki, którą
zsuwamy nisko pod plecy pacjenta

•

zdjęcie górnej części piżamy pacjenta

•

ułożenie pacjenta płasko na brzuchu, tak
by łopatki nie uwypuklały się (ręce
pacjenta ułożone płasko pod poduszką)

W przypadku stosowania baniek ogniowych

W przypadku stosowania baniek ogniowych

o

osłonięcie włosów pacjenta chustą trójkątną

o

przygotowanie miejsca stosowania baniek; przy

dużym owłosieniu ogolenie pleców i klatki piersiowej

u mężczyzn, przy znacznym wychudzeniu

natłuszczenie skóry wazeliną

o

zapalenie lampki spirytusowej i nasączenie kwacza

denaturatem, odciśnięcie go o brzeg naczynia (nie za

słabo ponieważ może spaść kropla palącego się

denaturatu i nie za mocno, gdyż będzie paliła się

wata)

o

ujęcie lewą rękę 2 baniek i trzymając w prawej ręce

kwacz zapalenie go

o

włożenie kwacza do wnętrza bańki na około 1

sekundę, tuż nad miejscem, na które ma być

przyłożona bańka

o

Stawianie baniek natychmiast po ich ogrzaniu,

zaczynając od strony dalszej i góry w odstępach
1-2 cm

o

zdmuchnięcie płomienia w kwaczu odwracając się od

pacjenta

W przypadku stosowania baniek

W przypadku stosowania baniek

bezogniowych

bezogniowych

o

założenie na zaworek bańki pompki z
wciśniętym tłokiem

o

przystawienie bańki w wybrane miejsce,
lekko dociskając ją do ciała

o

wypompowanie powietrza z bańki,
wyciągając do końca tłok pompki

2. Czynności właściwe c.d.

•

powtarzanie czynności do momentu zapełnienia

powierzchni klatki piersiowej pacjenta lub postawienia

zleconej ilości baniek

•

sprawdzenie po postawieniu wszystkich baniek, czy nie

odpadają, ponowne postawienie baniek, które się nie

trzymają

•

rozłożenie ręcznika na przystawionych bańkach

•

przykrycie pacjenta kołdrą

•

w przypadku baniek ogniowych zdjęcie chusty i

zgaszenie świeczki

•

zdjęcie baniek po upływie 15-20 minut: odkrycie

miejsca stosowania baniek i uciskając kciukiem skórę

tuż obok bańki, wpuszczenie do niej powietrza; zdjęte

bańki należy włożyć do naczynia ze środkiem

antyseptycznym

•

osuszenie pleców pacjenta

•

pielęgnacja skóry – natarcie spirytusem

•

założenie piżamy

•

prześcielenie łóżka

3. Czynności końcowe



uporządkowanie materiału, sprzętu,

otoczenia

•

uporządkowanie przyborów

•

materiały jednorazowe do utylizacji

•

przeznaczenie baniek do sterylizacji



postępowanie z pacjentem

•

obserwowanie skóry pacjenta po zabiegu w

przypadku pojawienia się pęcherzyków

zastosować Sudocrem, Panthenol

•

poinformowanie pacjenta o konieczności

pozostania w łóżku przez 30 min pod przykryciem

i ograniczeniu wychodzenia z łóżka przez 2-3 dni



czynności końcowe wykonywane przez

pielęgniarkę

•

higieniczne mycie rąk

•

udokumentowanie zabiegu