Choroba Parkinsona

Cierpi na nią prawie 1,5% osób w wieku powyżej 65

lat. Zaczyna się na ogół po 60. roku życia. Dotyka w

jednakowym stopniu obu płci, z lekką przewagą

mężczyzn. Początek choroby jest niekiedy podstępny,

a rozpoznanie, zwłaszcza we wstępnym okresie

choroby, nie jest łatwe.

Przyczyny choroby Parkinsona nie zostały jeszcze w

pełni wyjaśnione, a leczenie może na razie jedynie

spowolnić rozwój i osłabić objawy.

Choroba Parkinsona (Parkinsonizm)

Choroba Parkinsona jest postępującym

zaburzeniem

ruchowym związanym z upośledzeniem

czynności

układu pozapiramidowego, odpowiedzialnego za

regulację koordynacji ruchów i napięcia

mięśniowego.

Ze względu na etiologię wyróżniamy dwie

postacie

parkinsonizmu:

•

parkinsonizm samoistny

– choroba

Parkinsona o nieznanej etiologii (często o

istotnym znaczeniu czynnika genetyczngo)

Choroba Parkinsona (Parkinsonizm)

•

parkinsonizm wtórny

– spowodowany

zmianami organicznymi lub

funkcjonalnymi układzie

pozapiramidowym – pozapalnymi,

miażdżycowymi, toksycznymi (np. zatrucie

manganem). Jedną z postaci

parkinsonizmu wtórnego jest

parkinsonizm polekowy, występujący

zwłaszcza po niektórych neuroleptykach

(pochodne fenotiazyny, butyrofenonu,

rezerpiny).

Choroba Parkinsona (Parkinsonizm)

Niedoczynność neuronów

dopaminergicznych,

związana z uszkodzeniem szlaku nigro-

striatalnego,

prowadzi do nadczynności neuronów

cholinergicznych

i rozwoju

choroby Parkinsona.

Główne objawy choroby Parkinsona

•

upośledzenie napędu ruchowego

•

sztywność i wzmożone napięcie mięśni

szkieletowych

•

brak balansowania kończyn górnych przy

chodzeniu

•

maskowatość twarzy

•

drżenia mięśniowe

•

spowolnienie tempa procesów myślowych

•

nadmierne pocenie się

•

ślinotok i łojotok.

•

Zwyrodnienie szlaku nigro-striatalnego jest

również

przyczyną rozwoju zmian adaptacyjnych,

prowadzących do wzrostu liczby i wrażliwości

receptorów dopaminergicznych D

•

Główne objawy choroby Parkinsona wiążą się

również z nasileniem czynności neuronów

glutaminergicznych, które przez aktywację

neuronów

GABA-ergicznych hamują połączenie

wzgórzowo

korowe.

W leczeniu farmakologicznym choroby Parkinsona

stosuje się głównie:

•

leki pobudzające przekaźnictwo

dopaminergiczne

•

leki hamujące przekaźnictwo cholinergiczne.

Obecnie stosowane leki przeciwparkinsonowe nie

leczą

parkinsonizmu i nie hamują postępu choroby. Są

jedynie leki:

•

tylko w pewnym stopniu substytucyjne (leki

zwiększające stężenie dopaminy w mózgu)

•

oraz objawowe (zmniejszające napięcie

mięśniowe i

drżenia oraz zwiększające możliwość

wykonywania

ruchów dowolnych).

Leki te łagodząc lub znosząc uciążliwe objawy,

umożliwiają chorym prawie normalne życie.

W celu pobudzenia aktywności układu

dopaminergicznego stosuje się:

•

lewodopę i inhibitory dekarboksylazy DOPA

(benserazyd i karbidowa)

•

inhibitory MAO-B (selegilina)

•

leki pobudzające receptory

dopaminergiczne

(bromkryptyna, lizurid, pergolid)

•

leki zwiększające uwalnianie dopaminy

(amantadyna).

W celu zmniejszenia przekaźnictwa

cholinergicznego

stosuje się leki cholinolityczne blokujące

receptory

muskarynowe.

Leki cholinolityczne stosowane są we wczesnym

okresie choroby, w którym dominującym objawem

są

drżenia mięśniowe. Są lekami z wyboru w leczeniu

parkinsonizmu polekowego.

Do najczęstszych działań niepożądanych tej grupy

leków należą objawy atropinowe:

•

suchość jamie ustnej, suchość skóry

•

rozszerzenie źrenic i zaburzenia akomodacji

•

częstoskurcz

•

zaparcia.

Z objawów ośrodkowych należy wymienić:

•

pobudzenie

•

zaburzenia orientacji

•

zaburzenia świadomości

•

splątanie i majaczenie

•

zaburzenia pamięci.

Stwierdza się także podwyższenie

temperatury ciała i

dość często zawroty głowy.

Cholinolityczne leki stosowane w chorobie

Parkinsona

Lek

Działanie

farmakologiczn

Działania

niepożądane

Benzatropin

Działanie

cholinolityczne,

p-histaminowe

oraz

słabe

miejscowo

znieczulające

objawy uczuleniowe,

podniecenie,

przymglenie

świadomości,

majaczenie ataksja

Triheksyfeni

dyl

jak wyżej

senność, ataksja, stany

majaczeniowe,

przymglenie

świadomości

Cykrymina

jak wyżej

zaburzenia łaknienia,

zaburzenia czynności

przewodu

pokarmowego

Cholinolityczne leki stosowane w chorobie

Parkinsona

Lek

Działanie

farmakologiczne

Działania

niepożądane

Procyklidyn

jak wyżej

Biperiden

jak wyżej

jak wyżej,

możliwość

uszkodzenia nerek

Dietazyna

jak wyżej

uszkodzenie nerek,

agranulocytoza

(uwaga: mocz

przybiera ciemną

barwę)

Cholinolityczne leki stosowane w chorobie

Parkinsona

Lek

Działanie

farmakologiczne

Działania

niepożądane

Metiksen

silne działanie

cholinolityczne

objawy

uczuleniowe

Profenamina

cholinolityczne i

słabe p-

histaminowe

osłabienie,

zawroty głowy,

spadek ciśnienia

krwi

Etopropazyn

cholinolityczne,

p-histaminowe,

adrenolityczne

osłabienie,

zaburzenia ze

strony przewodu

pokarmowego

Lewodopa (

Larodopa, L-DOPA

)

Naturalny prekursor dopaminy,

uzupełniający

niedobór dopaminy w prążkowiu, nasilający

aktywność neuronów dopaminergicznych,

hamuje objawy choroby, ogranicza

powikłania,

zmniejsza śmiertelność.

Lewodopa (

Larodopa, L-DOPA

)

Zastosowanie:

•

wszystkie postacie parkinsonizmu z

wyjątkiem polekowego podaje się ją

często benserazydem i karbidopą, które

hamują jej przemianę na obwodzie i

umożliwiają znaczne zmniejszenie

dawkowania

•

często łączy się ją z lekami

cholinolitycznymi

•

lek ten nie powstrzymuje naturalnego

postępu choroby.

Lewodopa (

Larodopa, L-DOPA

)

•

często łączy się ją z lekami cholinolitycznymi

•

lek ten nie powstrzymuje naturalnego postępu

choroby.

Lewodopa wywołuje wiele niekiedy niebezpiecznych

działań niepożądanych, dlatego nie jest obecnie

stosowana bez inhibitorów dekarboksylazy DOPA

(benserazyd, karbidowa), jak również ostatnio zaleca

się stosowanie jej również łącznie z inhibitorami

COMT (entakapon, nitekapon ).

Lewodopa (

Larodopa, L-DOPA

)

Działania niepożądane

•

obwodowe

: pobudzenie czynności serca, z

zaburzeniami rytmu, ortostatyczne spadki

ciśnienia krwi, zwiększone przesączanie

kłębuszkowi, brak łaknienie

•

ośrodkowe

: pobudzenie psychiczne,

zaburzenia nastroju, nudności wymioty, po

dłuższym stosowaniu zaburzenia

hormonalne (



wydzielania hormonu

wzrostu – AGH, ↓ spadek wydzielania

protaktyny – PRL).

Lewodopa (

Larodopa, L-DOPA

)

Mniej objawów niepożądanych i większą

skuteczność

kliniczną dają preparaty lewodopy o

powolnym,

regularnym działaniu niż o działaniu

pulsacyjnym,

dlatego też wprowadzono formy o

przedłużonym

działaniu (np. Sinemet CR), a także formy

dożylne do

powolnych infuzji.

Bromkrytptyna (

Bromergon, Ergolaktyna

)

Agonista receptorów dopaminergicznych D

Zastosowanie:

•

w ch. Parkinsona w skojarzeniu z lewodop

•

w leczeniu akromegalii i zaburzeń

przysadki, przebiegaj

cych z nadmiernym

wydzielaniem prolaktyny.

Dzia

ania niepożądane:

•

nudności, wymioty

•

bóle głowy, bezsenność

•

hipotonia ortostatyczna

•

omamy

Bromkrytptyna (

Bromergon, Ergolaktyna

)

•

dyskinezy

•

suchość w ustach.

Przeciwwskazania:

•

parkinsonizm polekowy.

Lizurgid

Agoni

sta

receptorów dopaminergicznych D

Zastosowanie:

•

w monoterapii w pocz

tkowym okresie ch.

Parkinsona

•

w terapii skojarzonej (późniejszy okres ch.

Parkinsona) z lewodopą w celu zmniejszenia

dawki.

Uwaga

Pergolid

– lek stosowany w leczenie ch. Parkinsona

został wycofany w 2006 r. wykazano, iż pacjenci z tą

chorobą mają zwiększone ryzyko chorób zastawek

serca (zwłóknienie zastawek serca i nieprawidłowa

funkcja).

Natomiast nie wycofano

kabergoliny

, gdyż

stosowana

jest tylko do leczenia hiperprolaktynemii w

mniejszych

dawkach.

Selegilina (

Jumex, Segan, Selgin, Selgres

)

Lek ten powoduje :

•

zwiększenie stężenia dopaminy w mózgu,

głównie przez selektywne i nieodwracalne

hamowanie aktywności MAO-B

•

zmniejsza również wychwyt zwrotny

dopaminy i norepinefryny

•

hamując aktywność MAO-B, działa

ochronnie na neurony dopaminergiczne

szlaku nigro-striatalnego (hamuje

metabolizm 1-metylo-4-fenylo-1,2,3,6-

tetrahydropirydyny –MTP).

Selegilina

Zastosowanie:

•

w początkowym okresie ch. Parkinsona -

monoterapia w celu zwolnienia tempa rozwoju

choroby

•

w zaawansowanym stadium choroby w terapii

skojarzonej z lewodopą.

Dzia

ania niepożądane:

•

dyskinezy i ruchy pląsawicze

•

drżenia, niepokój ruchowy, zaburzenia

równowagii

•

zaburzenia snu, urojenia, zaburzenia świadomości

•

depresje

Selegilina

•

bóle głowy

•

tachykardia, zmiany ciśnienia tętniczego

krwi

•

zaburzenia oddawania moczu

•

zaburzenia ze strony przewodu

pokarmowego (nudności, wymioty,

jadłowstręt).

Przeciwwskazania:

•

polekowy zespół Parkinsona.

Amantadyna (

Amantix, Viregyt K,

Symmetrel

)

Wpływa przede wszystkim na tempo procesów

psychicznych oraz na napięcie mięśniowe:

•

zwiększa uwalnianie endogennej dopaminy

•

hamuje uwalnianie aminokwasów

pobudzających

•

dzia

a słabo cholinolitycznie.

Zastosowanie:

•

głównie w pocz

tkowym okresie choroby w

połączeniu ze selegiliną

•

w monoterapii szybko traci skuteczność

Amantadyna

Działania niepożądane:

•

wywołuje pobudzenie psychoruchowe

(podobne do lewodopy)

•

bezsenność

•

możliwość zaostrzenia psychoz

•

nudności, wymioty, brak łaknienia.

Uwaga:

Jest lekiem przeciwwirusowym, dzia

a na

wirusy grypy

typu A.

Przyczyny choroby

Pojawia się, kiedy zniszczeniu ulegają komórki

nerwowe (neurony) w części mózgu zwanej istotą

czarną. Neurony te w prawidłowych warunkach

wydzielają dopaminę, ważny przekaźnik chemiczny

odpowiedzialny za transmisję sygnałów pomiędzy

istotą czarną a następnym "przystankiem" na drodze

kory mózgowej do mięśni - ciałem prążkowanym w

kresomózgowiu. "Wiadomości" przekazywane z istoty

czarnej są odpowiedzialne za to, że zależne od naszej

woli ruchy są płynne i przebiegają bez zakłóceń. Jeśli

zniszczeniu ulegnie ponad 80% komórek

produkujących dopaminę, stracimy zdolność kontroli

nad takim typem ruchów.

Przyczyny choroby

Dokładna przyczyna zwyrodnienia komórek istoty

czarnej nie jest jeszcze znana. Jedna z teorii

obarcza

odpowiedzialnością za ten proces tzw. wolne

rodniki,

niezwykle aktywne związki chemiczne tworzące się

trakcie procesów fizjologicznych w naszym

organizmie.

W stanie zdrowia wolne rodniki trzymane są pod

kontrolą przez antyoksydanty - cząsteczki

chemiczne

chroniące komórki przed uszkodzeniem.

Przyczyny choroby

Inna teoria głosi, że choroba Parkinsona jest

wywoływana przez toksyny dostarczane z

zewnątrz lub

tworzące się w samym organizmie. Teoria ta

opiera się

na doświadczeniach, w których niektóre leki

(neuroleptyki) lub substancja zwana MPTP

(występująca w niektórych narkotykach)

wywoływały

objawy parkinsonizmu.

Przyczyny choroby

Stosunkowo nowa teoria podkreśla rolę czynników

genetycznych w rozwoju tej choroby, a szczególnie –

dominującą rolę genów znajdujących się w

mitochondriach (małych ciałkach umieszczonych

wewnątrz komórek).

Inne teorie skupiają się na roli zbyt szybkiego

"zużywania się" komórek produkujących dopaminę,

jako części procesu przedwczesnego starzenia się. Są

również naukowcy, którzy łączą wymienione wyżej

teorie w jedną, zawierającą części wszystkich

dotychczasowych.

Document Outline