„Zasada zrównoważonego rozwoju
w turystyce województwa śląskiego”
„Zasada zrównoważonego rozwoju
w turystyce województwa śląskiego”
Zasada zrównoważonego rozwoju, zwana również
ekorozwojem,
pojawiała się w licznych dokumentach rządowych już od
początku XX wieku.
Środowiska naukowe alarmują o potrzebie nie tylko
istnienia zapisów
w ustawach o zasadzie zrównoważonego rozwoju, ale wdrażania
jej w życie,
szczególnie w sferze gospodarczej działalności człowieka.
Od wielu już lat zaczęto odnotowywać wzrost presji
człowieka na
środowisko. Presję tę pogłębia dodatkowo chaos legislacyjny,
dotyczący
szczególnie ochrony środowiska i ochrony przyrody.
Liczne błędy i nieprawidłowości w zarządzaniu sferą
gospodarczą
w ostatnich kilkudziesięciu latach, spowodowały konieczność
dostosowania się
do prawa w Unii Europejskiej
Pałac w Pszczynie
O zasadzie zrównoważonego rozwoju, mówiło się już na przełomie lat
sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, gdy do opinii społecznej dotarł fakt,
który specjalistom i aktywistom ruchów ekologicznych był już znany,
że
rozwój cywilizacji przemysłowej może zagrozić biologicznym podstawom
egzystencji człowieka, a także rozwojowi ekonomicznemu.
Zapadlisko w
Knurowie
Zanieczyszczenia wylane bezpośrednio do cieku wodnego
Huta Katowice
Tak długotrwały rozwój koncepcji zrównoważonego rozwoju
spowodował różnorodne definiowanie terminu “ekorozwój”
– “rozwój zrównoważony”.
Ekorozwój
=
Rozwój zrównoważony
Rozwój
zrównoważony
Ekorozwój
Ekorozwój
Rozwój zrównoważony
Parteka (1997, 2001)
Kassenberg (2001)
Ujęcie powszechne
Kołodziejski (1997)
Kozłowski (1998)
Meandry Rudy na terenie Parku Krajobrazowe „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”
Definicji “zasady zrównoważonego rozwoju” od lat siedemdziesiątych
powstało wiele, jednak większość z nich posiada wspólne elementy, które można
określić jako paradygmaty ekorozwoju.
Paradygmaty
(pewniki)
ekorozwoju
- zasady
zrównoważonego
rozwoju
ekorozwój jest typem rozwoju społeczno-gospodarczego ekorozwój jest koncepcją
międzypokoleniową
- realizowany przez człowieka i przebiega - może być realizowany tylko przy
zachowaniu równowagi w
w technosferze, uwzględnianiu potrzeb przyszłych
pokoleń z potrzebami
obecnie żyjących ludzi
Ekorozwój
to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w
którym następuje proces integrowania działań politycznych,
gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi
przyrodniczej
oraz
trwałości
podstawowych
procesów
przyrodniczych
w
celu
zagwarantowania
możliwości
zaspokojenia
podstawowych
potrzeb
poszczególnych
społeczności lub obywateli zarówno współczesnego, jak i
przyszłych pokoleń.
Chcąc ujednolić definicję “zasady zrównoważonego rozwoju”, należy
pamiętać o jej złożoności, zatem można powiedzieć,
że “zasada zrównoważonego rozwoju” – “ekorozwój” to:
-
zespół wszystkich działań, które poprawiają warunki życia człowieka
na Ziemi, nie powodując degradacji środowiska przyrodniczego,
-
szereg działań polegających na prowadzeniu wszelkiej działalności
gospodarczej w harmonii z przyrodą w taki sposób, aby nie spowodować
nieodwracalnych zmian w żywej przyrodzie oraz nie umniejszając
możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia swoich potrzeb,
-
taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces
integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych
z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych
procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości
zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub
obywateli zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń.
Zasada zrównoważonego rozwoju :
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Dz.U. 2001.62.627 z dnia 20 czerwca 2001 r.,
- Tytuł I, Dział I, Art.. 1. „Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz
warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań
zrównoważonego rozwoju”
- Tytuł I, Dział II, Art.. 13, Ust. 1 ochrona środowiska polega na:„racjonalnym
kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z
zasadą zrównoważonego rozwoju”
• Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. Ochrons i kształtowanie
środowiska
Dz.U.00.48.550 z dnia 14 czerwca
2000r.,
- Dział I, Rozdział 1, Art. 1.1. „Ustawa określa zasady ochrony i racjonalnego
kształtowania środowiska, zmierząjące do zapewnienia współczesnemu i
przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz realizacji prawa do
korzystania z zasobów środowiska i zachowania jego wartości”
Art.2.1.Ust. 1. „racjonalnym kształtowaniu środowiska
i gospodarowaniu zasobami przyrodniczymi zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju”
PRZYRODNICZA
SPOŁECZNA
GOSPODARCZA
PRZESTRZENNA
SFERA
NARZĘDZIA
Edukacyjna
Ekonomniczne
(finansowe)
Kształtowanie
środowiska
Organizacyjne
Planistyczno
-lokalizacyjne
Prawne
Technologiczne
WARUNKI
Efektywność energetyczna
Efektywność materiałowa
Efektywność transportowa
INSTRUMENTY EKONOMICZNE
OCHRONY ŚRODOWISKA I EKOROZWOJU
motywacyjne
restrykcyjne
rekompensacyjne
zasilające
opłaty
ekologiczne
kary
odszkodowania
zadośćuczynienie
subwencje
ulgi
podatkowe
dotacje
pożyczki
kredyty preferencyjne
INSTRUKEMENTY PRAWNO-ADMINISTRACYJNE
OCHRONY ŚRODOWISKA I EKOROZWOJU
Zasady ochrony
komponentów środowiska
przyrodniczego
Normy prawne
dotyczące korzystania
ze środowiska przyrodniczego
określające
Zasady postępowania
administracyjnego,
np. wstrzymanie
działalności,
zadośćuczynienie
Dopuszczalną koncentrację
w środowisku zanieczyszczeń
lub dopuszczalne ich dawki dla
środowiska i człowieka
Dopuszczalną wielkość emisji
zanieczyszczeń do środowiska
przez przedsiębiorstwa, instalacje
lub związanych z używaniem,
określonych produktów
Zasady prowadzenia
działalności gospodarczej
oddziałującej na
środowisko
Zasady użytkowania koncesji
na prowadzenie określonych typów
działalności
Zgodnie z ustawą o ochronie środowiska niezbędne warunki do jej
realizacji ma stworzyć polityka ekologiczna państwa.
Natomiast zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska,
stanowią podstawę do:
* sporządzania i aktualizacji koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania
kraju,
* strategii rozwoju województw,
* planów zagospodarowania przestrzennego województw,
* studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin
* miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Celem pełnego wdrożenia
zasady
zrównoważonego rozwoju
w turystyce,
należałoby przeprowadzić ekologizację: produktu
turystycznego, kadr i regionów turystycznych.
Ekologizacja w tych trzech grupach winna
polegać na:
- promowaniu produktów przyjaznych
środowisku,
- współuczestniczeniu w edukacji ekologicznej
społeczeństwa,
- przestrzeganiu granic rozwoju wyznaczonych
pojemnością środowiska,
- kreowaniu zielonych miejsc pracy,
- wspomaganiu ekonomicznemu regionów, w celu
zatrzymana dochodów w miejscu wytwarzania
usług turystycznych
Ośrodek jeździecki w Rybniku
Zbiornik poeksploatacyjny Pogoria III
Ogród przypałacowy w Pszczynie
Zabytkowa kopalnia w Zabrzu
Kolejka wąskotorowa w
Rudach Wielkich
SILNE STRONY
Różnorodny i unikatowy w skali kraju
potencjał turystyczno-rekreacyjny
(walory przyrodnicze
i
kulturowych)
tworzenie nowych
produktów turystycznych
przyjaznych środowisku
Jaskinia w rezerwacie Zielona Góra
Pustynia Błędowska
Meandry Odry
Romańska rotunda św.
Mikołaja w Cieszynie
Sanktuarium Maryjne
w Rychwałdzie
Muzeum „Stara Zagroda” w Ustroniu
Ruiny gotycko-renesansowego zamku
w Ogrodzieńcu-Podzmczu
Wodospad w Sopotni Wielkiej
(Beskidy)
SILNE STRONY
Różnorodność kulturowa regionu,
duże poczucie tożsamości kulturowej,
wielowiekowe tradycje kultury przemysłowej
Gmach Opery Śląskiej w Bytomiu (1903r.)
Część mieszkalna zabytkowego osiedla
w Nikoszowcu
Muzycy góralscy
Największa w kraju hala widowiskowo-
sportowa „Spodek” w Katowicach
,
Wzrost presji społecznej na poprawę jakości
środowiska wynikającej z
rosnącej
świadomości ekologicznej
oraz na zwiększenie nakładów
na tworzenie infrastruktury
ochrony środowiskowej
,
SILNE STRONY
Budowa autostrad
, dróg
ekspresowych i modernizacja
europejskich szlaków kolejowych,
spowoduje ulepszenie sieci i systemów
transportowych,
zmniejszenie zagęszczenia i skrócenie czasu trwania podróży,
co prowadzi do
poprawy jakości usług i bezpieczeństwa
Autostrada A-4 w Katowicach
Przykład prawidłowo zaprojektowanego
wysypiska odpadów komunalnych
w Dąbrowie Górniczej
SŁABE STRONY
Niski stopień wiedzy
o zasobach przyrodniczych,
kulturowych i turystycznych regionu,
w tym brak ośrodków edukacji regionalnej
oraz braki w infrastrukturze turystyczno-rekreacyjnej regionu
Ilość obiektów chronionych
93 do 138 (6)
47 do 93 (6)
22 do 47 (7)
8 do 22 (7)
1 do 8 (7)
Ilość form ochrony przyrody w poszczególnych gminach woj. śląskiego
Parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody
Niedostateczna ochrona
terenów źródliskowych
oraz zbiorników wody pitnej
Nadkoncentracja
składowania odpadów
poprzemysłowych
i zdegradowanych terenów
Mała dbałość
o materialne
bogactwo kulturowe regionu
SŁABE STRONY
Zbiornik wody pitnej w Dziećkowicach
Hałda kopalni „Bolesław Śmiały”
w Łaziskach Górnych
Pałac Opacki w Rudach
SZANSE
- zapowiadana zmiana polityki ekologicznej państwa
uwzględniająca regionalne różnice stanów zagrożeń
ekologicznych,
-
tworzenie programów zapobiegających
niszczenie
dorobku kulturowego
, co pozwoliłoby na jego renowację,
utrzymanie i wykorzystanie turystyczne,
-
stworzenie systemu informacji kulturowo-turystycznej
pozwoliłoby na promocję regionu,
-
zmniejszenie zanieczyszczeń
powietrza wpłynie
pozytywnie na poprawę jakości gleb i wód powierzchniowych
oraz w znacznym stopniu przyczyni się do polepszenia stanu
zdrowia mieszkańców regionu. Poprawa jakości powietrza należy
również do istotnych elementów nowego wizerunku
województwa,
-
rewitalizacja terenów poprzemysłowych
będzie
czynnikiem tworzenia nowego wizerunku województwa oraz
zwiększy turystyczną atrakcyjność regionu,
-
zachowanie istniejących zasobów przyrodniczych
regionu, bioróżnorodności, przyczyni się do wzrostu
atrakcyjności regionu oraz poprawi warunki życia jego
mieszkańców,
Kolejka gondolowa na szyndzielnię
Ośrodek żeglarski na Zbiorniku Rybnickim
Stok narciarski na Klimczoku
Barka na Kanale Gliwickim
-
niekorzystny wizerunek województwa
w kraju i zagranicą, jako obszaru
zagrożenia ekologicznego i o kryzysowej strukturze gospodarczej,
ZAGROŻENIA
Mechaniczna degradacja szlaku turystycznego spowodowana nadmiernym ruchem turystycznym
Gdzie nogi nie dojdą, tam dojedzie samochód
Znaleziska współczesnych dowodów istnienia człowieka
Naskalne malowidła z przełomu XX/XXI w