Nauka czytania

w klasie I

                             

Metody nauki czytania

1.Syntetyczne metody nauki czytania
 metoda alfabetyczna
 metoda dźwiękowa
 metoda sylabowa

2.Analityczne metody nauczania
 metoda globalno – zdaniowa
 metoda globalno – wyrazowa

3.Analityczno – syntetyczne metody nauki czytania.

1.Syntetyczne metody nauki czytania
- najstarsza grupa metod
 zapoznawanie uczniów ze strukturą umiejętności 
czytania, która rozpoczyna się od części składowych 
wyrazów tj. dźwięków, sylab czy liter
Wychodzi się od liter i dźwięków, potem buduje się z 
nich sylaby, wyrazy i na końcu zdania.
a) alfabetyczna – sylabizowanie liter w porządku 
alfabetycznym
b) dźwiękowa – dziecko poznaje głoski (samogłoski, 
spółgłoski i ich odpowiedniki literowe), z których układa 
sylaby, a z sylab tworzy się wyrazy
c) sylabowa – uczeń poznaje sylaby, z których buduje 
wyrazy

Metoda alfabetyczna zrodziła się w Grecji. Nauka 
czytania przy pomocy tej metody była bardzo uciążliwa 
również w zastosowaniu do języka polskiego.
Wyraz człowiek składano z nazw liter:
Ce + zet + eł + o + wu + i – e – ka.
Toteż jedynym bodźcem do nauki czytania był kij, a bito 
często i mocno
Pierwszą stronę elementarzy jeszcze w XIX wieku 
zajmowały modlitwy, których zwrotki rozpoczynały się 
od :
„Roszczką Duch Święty dziateczki bić radzi…” 
uczniowie wygłaszali codziennie przed rozpoczęciem 
nauki.

Metodę sylabową w Polsce zalecali Bronisław Trentowski 
i Ewaryst Estkowski.
Estkowski opisał tą metodę w pracy pt „Metodyka 
czytania i pisania”.
Estkowski rezygnuje z głosek i od razu przechodzi do ich 
składni. 
Dostrzega rolę pisania w nauce czytania i dlatego 
naukę czytania łączy z nauką pisania.

Dziecko poznaje w tej metodzie mały i wielki alfabet 
czyli nazwy liter, a następnie w toku sylabizowania 
stopniowo nabywa umiejętność czytania.
Metoda nie sprawdziła się, czytanie było dla dzieci 
trudne, polegało na technice składania z 
poszczególnych elementów odpowiednich wyrazów.
Elementarna nauka czytania trwała dość długo.
2.Analityczne metody nauki czytania.
Proces nauki czytania rozpoczyna się od wyrazów.
W procesie zdobywania umiejętności czytania 
wyróżniamy dwa procesy :
 proces analizy – wyodrębnienie z całości części czyli
z wyrazów liter
 proces syntezy – tworzenie nowych całości z części 
czyli nowych wyrazów z liter

3.Analityczno – syntetyczne metody nauki czytania
Punktem wyjścia jest wyraz lub zdanie, analiza, a 
później synteza
Odmiany analityczno – syntetycznych metod nauki 
czytania:
 wyrazowa – wyraz punktem wyjścia, potem sylaby i 
litery
 zdaniowa – zdanie punktem wyjścia

Uczeń :
najpierw wyodrębnia z wyrazów słuchowo głoski – 
samogłoski i spółgłoski,
potem
wzrokowo głoski zapisane symbolami literowymi
Dziecko poznaje głoski w wyrazach.
Z głosek tworzy nowe zestawienia – wyrazy.
Podział metod analityczno – syntetycznych zależy od 
tego, co jest przedmiotem analizy :
jeśli wyraz – to mówimy o metodach analityczno – 
syntetycznych o charakterze wyrazowym

Czytanie może być wprowadzone metodą dźwiękowo – 
barwną – wyrazową (Francja – Catingo)
Metody analityczno – syntetyczne zapewniają:
 poznawanie znaków języka pisanego z równoczesnym 
zrozumieniem czytanego tekstu
W umiejętności początkowego czytania stosuje się 
metodę analityczno – syntetyczną – wyrazową.
Etapy nauki czytania
I etap – od samogłosek do sylaby
 poznanie głosek ustnych, powrót do niemowlęcych 
artykulacji, odczytywanie samogłosek, angażuje prawą 
półkulę mózgu, która w sposób symultaniczny 
(kompleksowy) ujmuje obraz graficzny litery, dzięki 
wykorzystaniu wizualizacji w umyśle dziecka integrują 
się: obraz, ruch, dźwięk związany z artykulacją danej 
samogłoski, np.uniesienie rąk ku górze (naśladowanie 
litery y, wydanie dźwięku)

Na czym to polega ?
1.Powtarzanie
Nauczyciel odczytuje głoski, dziecko je powtarza 
zwracamy uwagę na układ ust podczas wymawiania 
poszczególnych samogłosek
Posługujemy się ruchową wizualizacją y – uniesione 
ręce
i – palec na nosku, obrazujący kropkę nad i.

2.Rozumienie (różnicowanie)
Nauczyciel wskazuje samogłoskę, a dziecko ją 
odczytuje.
3.Nazywanie (czytanie)
Realizujemy tutaj zamianę rolami: raz dziecko uczy 
dorosłego, a raz dorosły dziecko np.uczeń odczytuje 
samogłoski lub nazywa przedstawione na ilustracjach 
sytuacje, nauczyciel wskazuje odpowiednią literę.
Dziecko chętnie powtarza głoski, aby także uczyć 
dorosłego, przy okazji w sposób zabawowy utrwala 
swoją wiedzę.
Etap II – od sylaby do wyrazów
 poszerzamy zakres sylab, wykorzystując nowe 
spółgłoski:
s, z, k, g, j, n.
 korzystamy z zestawów samogłoska + sylaba np.ana, 
ene itp.

 posługujemy się znanymi już dziecku wyrazami oraz 
wprowadzamy nowe – zbudowane z nowo poznanych 
sylab
np:paba, mala, fawa
Jeśli uczeń opanował materiał z I i II etapu można 
wprowadzić zdania i proste teksty, zbudowane z 
poznanych dotychczas sylab.
Wszystkie ćwiczenia wykonujemy według schematu:
powtarzanie – rozumienie – nazywanie
Etap III – czytanie sylab
 pracujemy na sylabach z poznanymi dotychczas 
spółgłoskami, czyli: p, m, b, l, t, d, f, w, s, z, k, g, j, n
 nowością będą sylaby: lol, nyk, muk itp.
 trening – nauka czytania na pseudowyrazach np.asos, 
kitume, not, które uniemożliwiają dziecku zgadywanie

 czytanie zdań i tekstów dłuższych stosujemy dalej 
system:
powtarzanie – rozumienie – nazywanie
Etap IV – czytanie nowych sylab  
 zapoznanie z dwuznakami oraz spółgłoską ł.
 zwiększanie  ilości wyrazów czytanych globalnie oraz 
tekstów.
Etap V – samodzielne czytanie tekstów
 samodzielne czytanie tekstów ale nadal pracujemy 
na materiale sylabowym
 ćwiczymy czytanie sylab, wprowadzamy spółgłoski 
miękkie oraz samogłoski nosowe

 techniki początkowego czytania przez dzieci 
poszczególnych wyrazów:
- czytanie po literze (głoskowanie)
- czytanie sylabami
- czytanie wyrazami
- czytanie sposobem mieszanym (część wyrazu dziecko 
odczytuje sposobem „po literze”, część sylabami itp.)
Wprowadzenie nowej litery według Mariana 
Falskiego.
1.Pogadanka na temat obrazka w celu ustalenia jego 
podpisu.
2.Pokazanie podpisu obrazka i rozpoznanie jego treści.
3.Analiza wzrokowa rozpoznanego podpisu w celu 
wyodrębnienia wyrazu podstawowego.
4.Rozpoznanie wyrazu w różnych sytuacjach.
5.Analiza wzrokowa wyrazu i poznanie nowej litery.

6.Analiza słuchowa wyrazu i poznanie głoski 
odpowiadającej nowo poznanej literze.
7.Synteza wyodrębnionych liter i głosek.
8.Utrwalenie poznanej litery przy wykorzystaniu 
alfabetu obrazkowego oraz wyrazów zgłaszanych przez 
uczniów.
9.Analiza kształtu poznanej litery.
10.Próby pisania litery.
11.Zastosowanie nowo poznanej litery przy pisaniu 
wyrazów i zdań.

Wprowadzenie nowej litery według Ewy i Feliksa 
Przyłubskich
1.Stworzenie sytuacji, w której trzeba kilkakrotnie użyć 
wyrazu podstawowego.
2.Analiza słuchowa wyrazu i budowa jego modelu z 
czerwonych i niebieskich fiszek
 czerwone – samogłoski 
 niebieskie – spółgłoski
3.Zamiana fiszek na litery już znane dziecku.
4.Pokaz nowej małej litery.
5.Rozpoznawanie nowej litery spośród innych.
6.Zgłaszanie przez uczniów wyrazów, w których słyszy 
się głoskę odpowiadającą nowo poznanej literze.
7.Czytanie sylab powstałych z połączenia nowo 
poznanej litery
z samogłoską np.ma, mo, me, mi, mu, my, am, om, em, 
im, um, ym.

8.Czytanie wyrazów o znanych już literach i z nowo 
poznaną literą.
9.Ćwiczenia w czytaniu dla wprawy przy wykorzystaniu 
wycinanek i alfabetu ruchomego.
Wprowadzenie litery pisanej.
1.Pokaz nowej litery pisanej małej i wielkiej.
2.Analiza kształtu, omówienie konstrukcji litery.
3.Pokazanie sposobu pisania litery.
4.Wodzenie palcem lub ołówkiem po liniach tworzących 
literę.
5.Przerysowanie litery element po elemencie.
6.Pisanie litery jednym ciągiem lub dwoma 
(automatyzacja pisania).
7.Przyspieszenie tempa pisania.
8.Łączenie litery z innymi literami.
9.Pisanie sylab i wyrazów z nową literą.

Dziękuję

za uwagę