IGRZYSKA SPORTOWE W STAROŻYTNEJ

GRECJI

Igrzyska - greckie zawody sportowe,

które już w starożytności stanowiły
obiekt

fascynacji

i  wielkiego  zainteresowania  swoich
twórców.  Dla  Greków  były  czymś
bardzo  szczególnym,  a  i  dziś
wzbudzają  wielkie  emocje.  Wiele
greckich

malowideł

rysunków

naczyniach

przedstawia

starożytnych

zapaśników  i  sportowców  w  czasie
rywalizacji  w  różnych  dziedzinach.
Główne  igrzyska  greckie  miały
charakter

uroczystości

ogólnonarodowych.

Najbardziej

znanymi zawodami są igrzyska
olimpijskie,

ale

nie

są

one

jedynymi.
W starożytnej Grecji odbywały się
cztery takie spotkania sportowe w
różnych

częściach

kraju.

Oczywiście każde z nich były
organizowane osobno, miały swój
odrębny charakter i historię, różniły
się przebiegiem oraz programem.

RODZAJE IGRZYSK SPORTOWYCH W

STAROŻYTNEJ GRECJI

Igrzyska olimpijskie – obchodzone w

Olimpii  na  Peloponezie  ogólno  greckie
zawody ku czci Zeusa. Za inicjatora igrzysk
olimpijskich  uchodzi  Herakles.  Według
wierzeń  starożytnych  Greków  po  tym  jak
Herakles  wracał  spod  murów  Troi  po
zwycięstwie  nad  królem  Laomedonem,  na
dworze

króla

Pelopsa,

ukazał

się

Heraklesowi  jego  ojciec  Zeus  z  zamiarem
wypróbowania  siły  syna.  Po  długiej  walce
Herakles  pokonał  swojego  ojca.  Na
pamiątkę  tego  wydarzenia  sławny  heros
ustanowił  w  Olimpii  igrzyska,  w  których
brali  udział  najwięksi  wojownicy  Hellady.
Tak  jest  powiedziane  w  mitach.  Natomiast
organizatorami byli Likurg ze Sparty i Ifitos
z  Elis.  Nagrodą  w  igrzyskach  olimpijskich
dla  zwycięzcy  były  wieńce  oliwne.  To
właśnie  w  Olimpii  znajdował  się  słynny
posąg  Zeusa  Olimpijskiego  –  jeden  z
siedmiu

cudów

świata,

przed

którymzawodnicy

składali

ofiary

przysięgali grać zgodnie z regułami.

Igrzyska

istmijskie

organizowane ku czci boga
mórz – Posejdona, w Istmie na
Przesmyku

Korynckim

(połączenie  Peloponezu  ze
stałym  lądem).  Odbywały  się
co  dwa  lata  (w  drugim
i  czwartym  roku  Olimpiady),
prawdopodobnie  od  przełomu
VII i VI w. p.n.e. Trwały cztery
dni
i  obejmowały  biegi  (prosty,
podwójny,

długi

uzbrojeniu),

pięściarstwo,

pankration,

wyścigi

wierzchowców,

wyścigi

rydwanów

czterokonnych,

regaty

łodzi

wiosłowych,

pentathlon, zapasy i zawody
pływackie.

Przeprowadzano

także konkurs gry na cytrze.
Startowali

mężczyźni

podzieleni na trzy grupy
wiekowe.

Zwycięzcy

otrzymywali

wieniec

z gałązek selera, rośliny
poświęconej Posejdonowi.

Igrzyska pytyjskie - rozgrywane w

Fokidzie

niedaleko

Delf,

Równinie

Cyrrejskiej.

Przeprowadzano  je  ku  czci  Apolla,
który  miał  tam  zabić  smoka
Pytona.  Odbywały  się  co  cztery
lata,  w  trzecim  roku  Olimpiady.  W
pierwszym  okresie  odbywał  się
tam  tylko  konkurs  muzyczny  (gry
na  różnych  instrumentach).  W
roku  582  p.n.e.  rozegrano  już
jednak

zawody

sportowe

biegach

(dromos,

diaulos,

dolichos, bieg zbrojny) pentathlon,
pięściarstwo,

wyścigi

wierzchowców

rydwanów,

pankration. Cały czas odbywały się
też agony śpiewaków i muzyków.
Startowali mężczyźni, chłopcy i
dziewczęta.

Zwycięzcy

otrzymywali wieniec z wawrzynu
(laurowy), do dziś pozostający
synonimem

najwyższego

wyróżnienia honorowego.

Igrzyska nemejskie - w pierwszym

okresie były religijnym świętem ku
czci Zeusa. Od roku 573 p.n.e.
nabrały,

podobnie

jak

igrzyska

olimpijskie, charakteru uroczystości
religijno-sportowych. Rozgrywano je
w Nemei (Argolida na Peloponezie) co
dwa

lata,

drugim

i  czwartym  roku  Olimpiady.  W
programie  sportowym  znalazły  się
biegi  (dromos,  diaulos,  dolichos,
hoplites

dromos),

wyścigi

wierzchowców i rydwanów, pięciobój,
zapasy, pięściarstwo i pankration.
Prawdopodobnie odbywał się też
agon

muzyczny.

Startowali

mężczyźni

podzieleni

według

wieku

trzy

grupy.

Zwycięzcy

otrzymywali

wieniec

dębowy bądź, jak uważają inni
historycy, wieniec z bluszczu.

Panatenaje - tradycyjne święto ku

czci Ateny, obchodzone w okresie
żniw przez mieszkańców Aten. Od
roku 586 p.n.e. obchodzono Wielkie
Panatenaje

(co

cztery

lata),

połączone z zawodami sportowymi.
Organizowane były w trzecim roku
Olimpiady.

Program

sportowy

obejmował zawody muzyczne i
hippiczne.

Najważniejszym

punktem  obchodów  był  lampa
dromos  czyli  bieg  z  pochodniami.
Zawodnik  musiał  pokonać  pewien
odcinek  dystansu  tak,  aby  płomień
nie

zgasł

i następnie przekazać pochodnię
następnemu biegaczowi swojego
zespołu

(stąd

dzisiejsze

biegi

sztafetowe

sztafeta

z pochodnią olimpijska biegnąca na
główny stadion igrzysk). Startowali
wyłącznie mężczyźni w trzech
grupach

wiekowych.

Zwycięzcy

otrzymywali

nagrody

rzeczowe,

wśród których ważne miejsce
zajmowały cenne amfory czarno
figurowe.

KALOKAGATIA

Kalokagatia  -  greckie  pojęcie  oznaczające
połączenie dobra z pięknem.
Było  ono  odzwierciedleniem  szlachetnego  i
etycznego  postępowania.  Pierwszą  znaną  z
imienia  osobą,  która  użyła  tego  pojęcia,  był
Ksenofont.

Według  Arystotelesa,  kalokagatia  oznaczała
życie  cnotliwe,  a  nawet  najwyższą  z  cnót,
którą osiąga się po zdobyciu wcześniejszych,
niższych  w  hierarchii  przymiotów  -  staje  się
więc  ona  umiejętnością  czynienia  dobra  dla
niego  samego.  Skierowuje  ona  ku  refleksji
i

kontemplacji

Bytu

Najwyższego

podporządkowuje wszystkie inne dziedziny
życia temu aktowi. Ma ona również wymiar
kulturowy, społeczny i polityczny.

Dla Greków wartości piękna i dobra były nierozerwalnie ze sobą
złączone.  Również  w  chrześcijaństwie  piękno  jest  cechą  dobra,
choć  w  innym  sensie.  Od  czasów  nowożytnych  dobro  i  piękno
uważa  się  za  odrębne  wartości,  czego  rezultatem  jest
rozdzielenie etyki i estetyki. Istotna część osiągania najwyższego
dostępnego człowiekowi dobra, czyli szczęścia.

Kalokagatia w wymiarze kultury

fizycznej

Pojęcie  kalokagati  w  istotny  sposób  łączy  się  z  kulturą  fizyczną.
Wynika  to  z  nakładania  się  na  siebie  wartości  piękna  jakimi  są
niewątpliwie wysportowana sylwetka, dobrze zbudowane ciało oraz
dobra,  które  w  kulturze  fizycznej  znajduje  odzwierciedlenie  w
zasadzie  uczciwego  współzawodnictwa  i  potrzebie  współpracy
członków zespołu.

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Igrzyska starożytne a

współczesne - porównanie

●

Odbywają się igrzyska letnie i
zimowe.

●

Organizowane są olimpiady dla

niepełnosprawnych

, tzw.

Paraolimpiady

●

Na widowni mogą zasiadać
wszyscy ludzie, bez względu na
płeć.

●

Zawodnikami mogą być
zarówno kobiety, jak i
mężczyźni.

●

Odbywają się co cztery lata

●

Zmieniają się miejsca
rozgrywek olimpijskich.

●

Odbywają się igrzyska
wyłącznie latem.

●

Organizowane są
olimpiady tylko dla
sprawnych fizycznie osób.

●

Na widowni mogą zasiadać
jedynie mężczyźni.

●

Zawodnikami mogą być
wyłącznie mężczyźni.

●

Odbywają się co cztery
lata.

●

Nie zmieniają się miejsca
rozgrywek olimpijskich -
zawsze są w Olimpii.

Olimpiada starożytna

Olimpiada współczesna

●

Jest duża liczba dyscyplin
sportowych

●

Przyznawane są trzy miejsca,
trzy medale: złoty, srebrny i
brązowy

●

Zawodnicy mają specjalne
stroje

●

Zwycięzcy dostają nagrody
pieniężne od organizatorów

●

Wprowadzono punktacje
"państwową"

●

Na czas igrzysk nie zrywa się
wojen i nie zawiera
specjalnych pokoi

●

Nawet zwycięzcy muszą
płacić podatki

●

Całkowicie świeckie

Olimpiada starożytna

●

Jest tylko kilka dyscyplin
sportowych.

●

Przyznawana jest nagroda
tylko za pierwsze miejsce.

●

Zawodnicy występują
nadzy.

●

Zwycięzcy dostają nagrody
pieniężne od państwa.

●

Pozostano przy punktacji
indywidualnej.

●

Na czas igrzysk zawiesza
się działania wojenne i
zawiera się pokój boży.

●

Zwycięzca jest zwolniony z
płacenia podatków.

●

Poświęcone Zeusowi

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Konkurencje sportowe

Olimpiada

starożytna

Olimpiada współczesna

●

Lekkoatletyka:

Biegi:

- krótkim dystansie, do 400 metrów, inaczej

sprinterskie: 60 m, 100 m, 200 m i 400
m,

- na średnim dystansie, od 600 do 2000

metrów: 600 m, 800 m, 1000 m, 1500 m,
1 mila, 2000 m,

- na długim dystansie, 3000 m, 3000 m z

przeszkodami, 5000 m i 10 000 m.

- przez płotki na dystansach: 60 m, 100 m,

110 m, 400 m,

- uliczne: maraton (42 195 metrów),

półmaraton i ultramaratony (dłuższe niż
maraton),

●

Biegi:

- bieg na 192,28 metra

czyli jednej długości
bieżn

- diaulos (bieg na

podwójny dystans)

- dolichos (bieg

długodystnsowy)

- hoplitodromia ( bieg w

panceżu)

●

Pentatlon:

- rzut oszczepem

- rzut dyskiem

- skok w dal

- bieg

- zapasy

●

Sporty walki:

- zapasy

- pankration

- pięściarstwo

- sztafetowe: 4 × 100 m, 4 ×

400 m

- chód, zazwyczaj w terenie:

10 km, 20 km i 50 km,na

●

rzuty:

pchnięcie kulą,

rzut oszczepem,

rzut młotem,

rzut dyskiem,

●

skoki:

skok wzwyż,

skok w dal,

trójskok,

skok o tyczce,

●

wieloboje:

czwórbój

lekkoatletycz
ny,

pięciobój

lekkoatletycz
ny,

siedmiobój

lekkoatletycz
ny,

dziesięciobój

lekkoatletycz
ny.

Olimpiada starożytna

Olimpiada
współczesna

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Konkurencje sportowe

Olimpiada

starożytna

Olimpiada współczesna

●

Zapasy

●

Boks

●

Jeździectwo

●

Gimnastyka
artystyczna,
sportowa,

●

Skoki na trampolinie,
hokej na trawie,

●

Judo, taekwondo,

●

Kajakarstwo górskie,
regatowe,

●

BMX, badminton

●

Kolarstwo górskie,
szosowe, torowe,

●

Dyscypliny konne:

wyścigi rydwanów:

- synoris ( zaprzęgi

dwukonne)

- tethrippon (zaprzęgi

czterokonne)

Wyścigi rozgrywane były

przeważnie na
dystansie sześciu
stadionów ( 1200m )

Koszykówka,
łucznictwo,

Pięciobój nowoczesny,

Piłka nożna, ręczna,
wodna

Triathlon,wioślarstwo,
żeglarstwo,
podnoszenie ciężarów

Siatkówka halowa,
plażowa

Pływanie, pływanie
synchroniczne, skoki
do wody

Strzelectwo,
szermierka,

Starożytne konkurencje

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Zapasy

Wyścigi konne

Pentatlon (pięciobój)

Tetrippon (Wyścigi rydwanów)

Boks

Biegi

Wyścigi hoplitów
(Hoplitodromos)

Znaczenie i rola igrzysk

igrzyska olimpijskie – najstarsza i zarazem największa

międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata w

różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i

braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu

Olimpijskiego.

Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i

były rozgrywane co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin

olimpiada oznaczał czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami.

Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e.

Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas

trwania konfliktów ogłaszano "pokój boży" i wojny wstrzymywane

były na 2 miesiące.

Igrzyska  olimpijskie  odegrały  w  historii  Grecji  ogromną  rolę.
Zasadnicze  ich  znaczenie  polegało  na  budzeniu  poczucia  jedności
narodowej  Hellenów.  Zawodnikami  mogli  być  tylko  wolni  i
nieposzlakowani  w  opinii  Hellenowie.  Czteroletnie  okresy  czasu
oddzielające  poszczególne  igrzyska  stanowiły  podstawowy  cykl  w
chronologii  Greków.  Cykl  ten  zwany  był  olimpiadą.  Według  olimpiad
Grecy liczyli czas poczynając od roku 776 p.n.e.

Grecy  uprawiali  ćwiczenia  fizyczne  nie  tylko  z  myślą  o  zawodach  i
nagrodach,  ale  i  po  to,  aby  utrzymać  ciało  w  stanie  sprawności.  W
ten  sposób  przygotowywali  się  również  do  walki  zbrojnej  w  obronie
ojczyzny.  Tak  więc  igrzyska  miały  znaczenia  religijne,  rekreacyjne,
jak i po części militarne.

Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny i otrzymywał tytuł

olimpionika. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego
cześć i pisano wiersze. W murze miasta wygranego zawodnika
robiono dziurę, przez którą wchodził zwycięzca witany przez
mieszkańców. Oznaczało to, że miasto nikogo już się nie obawia,
ponieważ ma takiego obrońcę. Zwycięzca otrzymywał również
nagrody materialne, ale nie dawane oficjalnie. Z czasem, oprócz
wieńca z gałązek oliwnych, otrzymywano pieniądze i przedmioty
wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany.

Organizowane Igrzyska Olimpijskie posiadały również konkretny wpływ
na grecką kulturę starożytną. Arena Igrzysk stała się doskonałym
miejscem dla różnych artystów dla tworzenia albo odwzorowywania
poszczególnych sylwetek zawodników a także później tworzenia
na podstawie ich rzeźb, z jakich jak wiadomo powszechnie słynęli
Grecy.

Twórczość dotycząca Igrzysk miała także literacką formę, która
to przedstawiana była podczas, w zasadzie zaś przed albo już po
zakończeniu Igrzysk na arenie, na jakiej wcześniej walczyli sportowcy.
Można więc powiedzieć, iż kolejną olimpijską dyscyplina stał
się literacki język. Olimpijskie Igrzyska były w starożytnej Grecji czymś
bardzo wyjątkowym, prowadziły do zjednoczenia wszystkich
mieszkańców, znacznie wzmacniały wśród nich wielkie poczucie
jedności, a także przynależności do tego samego społeczeństwa.

Miejsce rozgrywania Igrzysk było zarazem miejscem religijnego kultu
Greków.  We wczesnym  okresie  to znaczy  podczas  pierwszych  oraz
kilku  bądź  może  kilkunastu  następnych  Igrzysk  (żadne  ze źródeł
nie podaje konkretnej liczby) sportowe zawody - Igrzyska znajdowały
się w składzie religijnych obrzędów, w zasadzie zaś rozgrywane były
już po  zakończeniu  tych  obrzędów.  Z biegiem  jednak  czasu  oraz
kolejnych  Igrzysk,  te religijne  uroczystości  zeszły  trochę  na plan
dalszy zaś punktem głównym stały się wówczas Igrzyska. Oznaczało
to ogromne  zwiększenie  tak już  dużej  roli  Igrzysk  Olimpijskich
w życiu tamtejszych Greków.

Filozof i miłośnik sportu, Epikitos tak opisywał wrażenia z olimpiady
odbywające się w setnym roku naszej ery:

Czyż nie doskwiera wam paląca spiekota? Czy nie miażdży napierający
tłum? Jak można by się odświeżyć? Czy deszcz nie moczy was do
suchej nitki? Czyż nie dokucza wrzawa i harmider? A jednak wydaje mi
się, że wszystko to znosicie doprawdy z zadowoleniem, ciesząc się na
myśl o widowisku, jakiego nigdy dotąd nie mieliście okazji oglądać.

Jakie wartości sakralne i duchowe

spełniał sport w starożytności?

Biblografia:

●

Judith Swaddling, “Starożytne Igrzyska Olimpijskie”, Poznań 2004

●

www.wikipedia.pl

●

www.olimpiady.edu.pl

●

http://www.histurion.pl/historia/starozytnosc/grecja/igrzyska_w_starozytnej_gr

ecji.html

●

W. Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Fundacja Aletheia,

Warszawa 2001

●

I. Marrou, Historia wychowania w starożytności. Państwowy Instytut

Wydawniczy, Warszawa 1969

●

Kazimierz Kumaniecki „Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu” Warszawa

1977

Document Outline