Rozwój
psychoruchowy
dziecka
Rozwój
psychoruchowy
dziecka
Rozwój dziecka
Rozwój fizyczny - całokształt procesów
biologicznych (biochemicznych
i biofizycznych, bez sfery życia psychicznego)
zachodzących od chwili poczęcia do śmierci
danego osobnika. Prowadzi to do dojrzałości
biologicznej i zdolności do reprodukcji.
Rozwój dziecka
Wyróżniamy 3 grupy procesów
zachodzących w przebiegu rozwoju
fizycznego:
wzrastanie
różnicowanie
dojrzewanie
Dzień 1. genotyp i fenotyp
Dzień 21
. Zaczyna bić
serce
dziecka, kształtuje się
mózg
.
Tydzień 6. Tworzy się szkielet dziecka. Funkcjonują już nerki, płuca,
wątroba i serce. Rejestruje się już fale elektromagnetyczne wysyłane
przez mózg człowieka.
Tydzień 10.
Działają wszystkie organy. Ukształtowały się nóżki i rączki. Dziecko reaguje na
bodźce zewnętrzne, odczuwa ból
. Dalszy rozwój polega jedynie na doskonaleniu pracy
istniejących już narządów i wzroście człowieka.
Tydzień 12.
Dziecko potrafi podkurczać nogi, obracać stopy i prostować palce u nóg,
zaciskać piąstkę, marszczyć brwi. Dziecko osiąga około 9 cm wzrostu i 30 g wagi.
Tydzień 16. Dziecko wykonuje ok. 20 tysięcy ruchów w ciągu dnia, które można zaklasyfikować
do kilkunastu schematów ruchowych. Serce przepompowuje dziennie ok. 30 litrów krwi.
Tydzień 17. Dziecko ćwiczy
ruchy ssące warg
.
Tydzień 20. Dziecko nabywa umiejętności funkcjonowania w dwóch stanach:
czuwania i snu.
Matka może stwierdzić, że dziecko śpi, ma czkawkę, kopie czy przeciąga się po spaniu.
Tydzień 24. Około 50 proc. dzieci w tej fazie rozwoju reaguje na silny dźwięk opóźnioną reakcją
przestrachu.
Tydzień 26. Przedwcześnie urodzone dziecko jest już w stanie przeżyć. Reaguje wzmożonymi
ruchami na nagłe oświetlenie brzucha matki.
Tydzień 40. Rodzi się dziecko - po 9 miesiącach życia w łonie matki, osiągnąwszy ciężar ciała
około 3500 g i wzrost około 54 cm.
Noworodek
• Od uroczenia do 4 tyg ż
• Specyfika okresu
Niemowlę od 1-12mż
Noworodek
• LBW – Z NISKĄ MASĄ URODZENIOWĄ
<2500g
• VLBW- z bardzo „ „
<1500g
• ELBW- z ekstremalnie
<1000g
Ocena noworodka Skala Apgar
Skala Apgar
• Stan ogólny dobry 8-10pkt
• Stan ogólny średniociężki 4-7pkt
• Stan ogólny ciężki <4pkt
Zamartwica
Ocena noworodka
Skala Ballarda
Skala dojrzałości noworodka
Skala Ballarda jest skróconą skalą, uwzględnia ona
punktową ocenę 1-5 punktów 6cech
morfologicznych i 7cech fizykalnych noworodka.
Suma punktów pozwala określić czas trwania ciąży z
dokładnością do ± 2 tygodni
Ocena wieku rozwojowego dziecka
Wiek rozwojowy oceniamy na podstawie:
wiek morfologiczny - ocena mierników
antropometrycznych
(wysokość, masa ciała, proporcje)
wiek kostny - ocena dojrzałości układu kostnego wyrażona
w latach, w odniesieniu do wartości średnich dla
populacji.
wiek zębowy - ocena stanu dojrzałości uzębienia oparta
na
wyrzynaniu zębów.
wiek wtórnych cech płciowych - na podstawie drugo- i
trzeciorzędowych cech płciowych
Rozwój psychoruchowy
niemowlęcia
Rozwój motoryczny:
-dużej motoryki
-małej motoryki (s. manualnej)
Rozwój mowy i języka
Rozwój intelektualny
Zdolności postrzegania świata (percepcja)
•Zasady rozwoju
-proces ciągły
-zależny od dojrzałości OUN
-przebiega sekwencyjnie
-postępuje w kierunku cefalo-caudalnym
-postępuje w kierunku proksymalno-
dystalnym
•1 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
Dziecko w całkowitej
fleksji
-
fizjologiczna przewaga napięcia
mięśniowego zginaczy
Miednica uniesiona
Kolana pod brzuchem, ramiona zgięte
pod tułowiem
Obraca głowę na boki
•1 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Podciągany do siadu – całkowity brak
kontrolo głowy, głowa opada
Podtrzymywany w siadzie – brak
kontroli głowy, plecy zaokrąglone
Pozycja pionowa
odruch podparcia
Lokomocja- Odruch chodu automatycznego
•1 miesiąc życia
-
Mała motoryka
Odruch chwytny
•1 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Zatrzymuje na chwilę wzrok na bliskich przedmiotach –ok. 30cm
Wydaje gardłowe dzwięki, odruchowo płacze
Odruchowy uśmiech
•2 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
Głowa unosi się do 45 st (ok. 10s)
Miednica leży płasko, biodra
wyprostowane
łokcie na zewnątrz obręczy barkowej
•2 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Głowę obraca na boki
Podciągany do siadu –głowa mniej opada
Podtrzymywany w siadzie – próbuje
prostować plecy, utrzymuje przez chwilę
głowę w pionie
Pozycja pionowa
zanika odruch podparcia
Lokomocja- brak lub zanika odruch chodu automatycznego
•2 miesiąc życia
-
Mała motoryka
Odruch chwytny ale nieco słabszy
•2 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Wodzi wzrokiem
Reaguje na dzwięki
Wymawia samogłoski
Uśmiech do mamy
•3 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
Głowa
unosi się do
90 st
(ok.
1min)
Miednica leży płasko,
opiera się na
przedramionach
•3 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Głowa w linii środkowej ciała
Podciągany do siadu – unosi głowę i
utrzymuje ją w linii grzbietu
Posadzony zaczyna
kontrolować głowę
w pionie (ok. 30s)
Postawiony
ASTASIA
podciąga nóżki
Lokomocja- brak odruchu chodu automatycznego
•3 miesiąc życia
-
Mała motoryka
Brak
odruchu chwytnego, rączki bardziej otwarte
•3 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Głośno śmieje się
Grucha – dzwięki samogłoski i spółgłoski
Poznaje twarz mamy
•4 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
Unosi głowę na przedramionach
dobrze kontroluje ją
opiera ciężar ciała przedramionach
ruchy
pływania
•4 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Głowa w linii środkowej ciała
symetria ułożenia
Bawi się rączkami
Posadzony kontroluje głowę
Postawiony
ASTASIA
podciąga nóżki
Lokomocja- ruchy pływania, obraca się na boki
•4 miesiąc życia
-
Mała motoryka
składa rączki w linii środkowej ciała
bawi się grzechotką
•4 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Głośno śmieje się
Grucha – dzwięki samogłoski i spółgłoski
Poznaje twarz mamy
•5 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
Pełna kontrola głowy, unosi
głowę na przedramionach,
próbuje wyprostować
łokcie
•5 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Podciągany do siadu – przyciąga głowę do kl
piersiowej, ręce i nogi aktywne
Posadzony dobrze kontroluje głowę
Postawiony
ASTASIA
podciąga nóżki, czasem odbija się ,
podskakuje
Lokomocja- obraca się z brzucha na plecy
•5 miesiąc życia
-
Mała motoryka
bawi się zabawkami, przekłada z ręki do reki, aktywny w
kąpieli, klapie rączkami w wodzie.
•5 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Rozmawia samo ze sobą łącząc samogłoski i spółgłoski
śledzi wzrokiem upuszczony przedmiot
Płacze o wiele rzadziej, wesołe, zainteresowane światem
•6 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
opiera ciężar ciała na
wyprostowanych ramionach
,
miednica płasko na podłożu, ręce
oparte o podłoże
•6 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Posadzony
siedzi
przez chwilkę
Postawiony
ASTASIA
nie chce obciążać nóg
Lokomocja- obraca się z brzucha na plecy i na odwrót
•6 miesiąc życia
-
Mała motoryka
chwyta swoje stopy, próbuje włożyć do buzi
przekłada zabawki, upuszcza gdy podaje się następne
•6 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Gaworzy – dada, aggaggaa
Do obcych staje się nieco lękliwe
Lubi przeglądać się własnemu odbiciu w lustrze
•7 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Pozycja pronacyjna
opiera ciężar ciała na
jednej
ręce, obraca się wokół osi ciała
•7 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Supinacja
Unosi spontanicznie głowę,
Posadzony siedzi opierając się rączkami
Postawiony
podskakuje
Lokomocja- obraca się wokół osi ciała
•7 miesiąc życia
-
Mała motoryka
przekłada z ręki do ręki przedmioty, uderza nimi o stół, wkłada
do buzi
•8 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Aktywny w pozycji pronacyjnej i
supinacyjnej, obraca się nie chce leżeć
•8 miesiąc życia
-
Duża motoryka
siedzi samodzielnie, próbuje
samodzielnie siąść.
Postawiony
zaczyna prostować nogi
Lokomocja- pozycja czworacza
•8 miesiąc życia
-
Mała motoryka
bawi się wieloma zabawkami, wkłada do buzi biszkopta,
łyżeczkę.
•9 miesiąc życia
-
Duża motoryka
siedzi samodzielnie i dobrze utrzymuje
równowagę przez około 10 min
próby stania podparciem
Lokomocja – czworakuje do tyłu -
Raczkuje
•9 miesiąc życia
-
Mała motoryka
chwyta małe przedmioty -chwyt pensetowy – kciuk i palec
•10 miesiąc życia
-
Duża motoryka
W pronacji – klęk 4 pkt
siada
sam, całkowity balans ciała w
pozycji siedzącej
•10 miesiąc życia
-
Duża motoryka
wstaje z klęku 4 pkt
stoi
trzymając się
Lokomocja – czworakuje do przodu i do
tyłu
•10 miesiąc życia
-
Mała motoryka
pokazuje palcem wskazującym przedmiot
•11 miesiąc życia
-
Duża motoryka
Stojąc – podnosi i stawia stopę
Lokomocja – czworakuje
•11 miesiąc życia
-
Mała motoryka
na prośbę wkłada przedmiot do ręki matki ale nie uwalnia go
•12 miesiąc życia
-
Duża motoryka
chód niedzwiedzi – na rękach i na
stopach
chodzi dobocznie trzymając się mebli
chodzi trzymany za ręce
•12 miesiąc życia
-
Mała motoryka
bierze i oddaje zabawki, podaje je do ręki
•12 miesiąc życia
-
Rozwój zmysłów
Mówi pojedyncze słowa ze zrozumieniem mama, tata, hau hau
Buduje wieżę z klocków
Poznaje swoje imię
Rozwój funkcji ręki
Chwytanie
4 - 5 m.ż. - chwytanie przy pomocy dwóch rąk:
CHWYT ŁOKCIOWO-DŁONIOWY
5 - 6 m.ż. - chwytanie czterema palcami :
CHWYT DŁONIOWY PROSTY
7 - 8 m.ż. - chwytanie poprzez przywodzenie i
odwodzenie kciuka:
CHWYT NOŻYCOWY (w tym okresie można
zaobserwować dominację ręki)
Od 9 m.ż. - przeciwstawienie kciuka i palca
wskazującego
CHWYT PĘSETKOWY - cecha gatunkowa rodzaju
ludzkiego !!!!
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Odruchy przystosowawczo-obronne:
Integracja na poziomie rdzenia
przedłużonego i pnia mózgu
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Odruchy przystosowawczo-obronne:
Odruch Moro (I faza do 6mż, II faza do
3mż),
ssania, szukania,
chwytny, (stóp do 12mż)
uszno-powiekowy, oczno powiekowy –
zanikają około 3-4mż
Objaw oczu lalki do 10 dnia ż
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Odruchy prymitywne
postawy
–
pierwotne
Integracja na poziomie pnia mózgu
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Odruchy prymitywne
postawy
–
pierwotne
Odruch chodu automatycznego
Odruch zgięciowy cofania
Asymetryczny toniczny odruch szyjny
ATOS
Symetryczny toniczny odruch szyjny STOS
Asymetryczny toniczny odruch szyjny
ATOS
• Od 2-6mż
• W supinacji
• Pozycja fechmistrza
Symetryczny toniczny odruch szyjny
STOS
• 3-6mż
• W pronacji
• Zgięcie głowy do klatki –wyprost nóżek
• Odgięcie głowy wyprost kk g – zgiecie kk
dolnych
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Reakcje prostowania
– integracja w
moście i w śródmózgowiu
Odruch szyjny prostujący 3-6mż
Odruch Landaua od 6mż
Odruch gotowości do skoku od 6-9mż
Odruch spadochronowy od 7-8mż
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Reakcje równoważne- odruchy
równowagi
Kora, podkorowe, móżdżek
Reakcja oparcia –od 7mż
Reakcja utykania – od 7mż
Pogotowie do skoku 6-9mz
Ocena rozwoju neurofizjologicznego
dziecka
• Symetria ułożenia
• Napięcie mięśniowe
• Aktywność ruchową spontaniczną
Ocena rozwoju
neurokinezjologicznego wg 7 reakcji
ułożeniowych Vojty
1. Próba trakcji wg Prechtla
2. Zawieszenie poziome wg Landaua
3. Wychylenie boczne wg Vojty
4. Zawieszenie poziome wg Collisa
5. Zawieszenie pionowe pachowe
Ocena rozwoju
neurokinezjologicznego wg 7 reakcji
ułożeniowych Vojty
6. Zawieszenie pionowe wg Peiper-Isbert
7. Zawieszenie pionowe wg Collisa
Ocena rozwoju neurokinezjologicznego wg
7 reakcji ułożeniowych Vojty
• Stopień ciężkości zaburzeń
1. Bardzo lekkie zaburzenia ( do 3 reakcji
nieprawidłowych)
2. Lekkie zaburzenia ( do 4-5 reakcji nieprawidłowych)
3. Średnio ciężkie zaburzenia ( do 6 reakcji
nieprawidłowych)
4. Ciężkie zaburzenia ( 7reakcji nieprawidłowych)
Ocena rozwoju neurokinezjologicznego wg
7 reakcji ułożeniowych Vojty
• Badanie przeprowadza się
0-6 tyg ż
3 mż
6 mż
9 mż
12mż
18mż
Pojęcie
„dziecko ryzyka”
dotyczy
dzieci, u których w wywiadzie stwierdza
się obciążenia rodzinno-dziedziczne,
choroby matki w czasie ciąży,
niepokojące powikłania okresu ciążowo-
porodowego. Dzieci te wymagają
szczególnie starannej obserwacji
neurologiczno-psychologicznej.
Z badań prowadzonych u dzieci z
grupy ryzyka wynika, że ponad 50%
dzieci rozwija się prawidłowo, natomiast
aż u 25% występuje patologia OUN.
Ocenia się:
• ogólny stan zdrowia dziecka
• wzrok
• słuch
• aktywność ruchową
• napięcie mięśniowe
• zachowanie się automatyzmów
ruchowych z grupy odruchów postawy i
prostowania
SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE W
ROZWOJU PSYCHORUCHOWYM
DZIECKA DO LAT 3