Zewnętrzne narządy płciowe
żeńskie
Krocze – utworzone przez tkanki miękkie
leżące pomiędzy spoidłem tylnym warg
sromowych a przednim brzegiem odbytu
Srom – znajduje się między przednią ścianą
brzucha i kroczem, tworzy on zewnętrzne
narządy płciowe
Dno miednicy – tkanki miękkie położone
między spojeniem łonowym, wierzchołkiem
kości ogonowej i guzami kulszowymi
Srom
Wzgórek łonowy
Wargi sromowe większe – ograniczają
szparę sromową, łączą się od przodu w
spoidło przednie a od tyłu w spoidło
tylne
Wargi sromowe mniejsze – ku przodowi
tworzą napletek i wędzidełko łechtaczki,
ku tyłowi łączą się przez spoidełko warg
sromowych większych
Srom – c.d.
Łechtaczka – zbudowana z 2 ciał
jamistych tworzących trzon
zakończony żołędzią
Gruczoły przedsionkowe większe
(Bartholini)
Gruczoły przedsionkowe mniejsze
Przedsionek pochwy
Błona dziewicza
Pochwa
Rozpoczyna się w przedsionku pochwy
W części górnej obejmuje część pochwową szyjki
macicy
Wejście do pochwy częściowo zamknięte błoną
dziewiczą
Błona śluzowa posiada pofałdowania, pokryta jest
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, nie posiada
gruczołów, zwilżana przez płyn przesiąkający ze splotu
naczyniowego, oraz śluz szyjkowy, pH – kwaśne,
produkcja kwasu mlekowego przez bakterie
Zmiany cykliczne w nabłonku błony śluzowej pochwy
zależne od cyklu jajnikowego
Macica
Szyjka, cieśń, trzon, dno (górne zaokrąglone
sklepienie)
1/3 dolna część szyjki objęta jest sklepieniami pochwy
– tworzy część pochwową
Trzon składa się z dna, rogów i brzegów
Jama trzonu od dołu łączy się z kanałem cieśni a w
okolicy rogów ze światłem jajowodów
Ściana trzonu zbudowana jest z warstwy śluzowej,
mięśniowej i na zewnątrz otrzewnej (omacicze)
Prawidłowe położenie – przodozgięcie i
przodopochylenie
Układ więzadłowy podtrzymujący
Jajowód
Przewód przebiegający od jajnika do
rogów macicy
Rozpoczyna się ujściem brzusznym a z
jamą macicy łączy się ujściem
macicznym
Wspiera się na więzadle lejkowo-
miednicowym
Składa się z lejka o postrzępionych
brzegach tzw. strzępków, bańki, cieśni i
śródściennej części macicznej
Jajnik
Żeński gruczoł płciowy, parzysty
Leży wewnątrzotrzewnowo w pobliżu ściany bocznej
miednicy mniejszej w rozwidleniu tętnicy biodrowej i
wspólnej
Zawieszony na krezce oraz więzadłach – właściwym
jajnika i wieszadłowym
Składa się z kory (produkcja hormonów płciowych i
dojrzewanie komórek jajowych) i rdzenia
W korze znajdują się pierwotne komórki jajowe
(oogonia), które dojrzewają w kolejnych cyklach
jajnikowych (pęcherzyki Graffa)
Cykliczność w życiu kobiety
Cykl miesiączkowy
Cykl jajnikowy
Istota cykliczności
Uzyskanie zdolnej do zapłodnienia
komórki jajowej
Przygotowanie błony śluzowej macicy
do przyjęcia blastocysty
Prawidłowy rozwój jaja płodowego
Endokrynologia cyklu
miesiączkowego
Neurohormon podwzgórzowy
Gn-RH (gonadoliberyna)
Hormony przysadkowe (gonadotropiny)
LH (lutropina)
FSH (folikulotropina)
Estrogeny
Progesteron
Inne – prolaktyna, hormony steroidowe
jajnika
Gonadotropiny
Działanie ograniczone do jajnika
FSH – działa wybiórczo na komórki
ziarniste (proliferacja i dojrzewanie
pęcherzyków), indukcja receptorów
dla LH
LH – działa wybiórczo na komórki
osłonki pęcherzyka, prowadzi do
syntezy progesteronu
Estrogeny
Wydzielane przez komórki ziarniste
pęcherzyka jajnikowego
Pobudzają lub hamują wydzielanie
gonadotropin w zależności od stężenia
W małych dawkach pobudzają syntezę
gonadoliberyn
Ich narastanie pobudza przedowulacyjny
szczyt wydzielania LH
Estron (E1), 17-beta-estradiol (E2), estriol
(E3)
Estrogeny – rola
Rozwój II i III- rzędowych cech płciowych
Rozrost endometrium – przygotowanie na działanie
progesteronu
Zwiększenie pobudliwości skurczowej macicy i
perystaltyki jajowodów
Produkcja śluzu szyjkowego umożliwiającego
penetracje plemnikom
Wzrost, dojrzewanie i złuszczanie nabłonka pochwy
Pobudzenie rozrostu nabłonka kanalików i
pęcherzyków gruczołowych w gruczołach sutkowych
Działanie ogólnoustrojowe (metaboliczne)
Progesteron
Jest gestagenem, w okresie poza ciążą w
całości produkowany jest przez jajnik
Syntetyzowany przez komórki ziarniste
pęcherzyka jajnikowego pod wpływem
pobudzającego działania LH
W małych dawkach pobudza uwalnianie
LH, jeśli jego działanie poprzedza
zwiększenie stężenia estrogenów
W dużych dawkach hamuje podwzgórze
Progesteron - rola
Wywołuje zmiany wydzielnicze w
endometrium, poprzednio przygotowanym
estrogenami
Umożliwia implantację zapłodnionego jaja
Powoduje przekrwienie i rozpulchnienie
mięśnia macicy oraz jego relaksację
Znosi działanie estrogenów na gruczoły szyjki
macicy, śluz szyjkowy staje się gęsty,
nieprzenikliwy dla plemników
Powoduje zmiany w nabłonku pochwy
Hamuje czynność skurczową jajowodów
Wpływ ogólnoustrojowy
Cykl jajnikowy
Sterowany przez FSH, LH oraz jajnik
Przebieg cykliczny, dwufazowy
Faza I – dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego
(od 1 do 12-14 dnia cyklu), dojrzewający
pęcherzyk produkuje estrogeny, rozrost
endometrium
Owulacja –jajeczkowanie ok. 12-14 dnia cyklu
Faza II – ciałka żółtego (od 13-14 do 28 dnia
cyklu), pęknięty pęcherzyk po uwolnieniu
komórki jajowej, przekształca się w ciałko żółte
produkujące progesteron
Cykl miesiączkowy – endometrialny
fazy
Miesiączkowa – złuszczenie warstwy czynnościowej, z
pozostałych elementów warstwy podstawowej zaczyna
się odnowa nabłonka
Wzrostowa – folikularna – rozrost błony śluzowej
(gruczołów, unaczynienia) pod wpływem estrogenów
Owulacyjna – dalsze grubienie endometrium, ale bez
zmian jej struktury
Wydzielnicza (lutealna) – pod wpływem ciałka żółtego
dochodzi do dalszego rozrostu endometrium,
powiększenia gruczołów, obrzęknięcia podścieliska
Zanik ciałka żółtego - gwałtowny spadek
progesteronu i estrogenów –zmiany wsteczne w
endometrium na 1-2 dni przed menstruacją
Faza krwawienia miesiączkowego
(1-5 dzień cyklu)
Jajnik – formowanie się ciałka białego z ciałka żółtego
poprzedniego cyklu, wybór pęcherzyków dla zaczynającego
się cyklu
Estrogeny – małe wartości, niewielkie ilości 17 beta estradiolu
syntetyzowanego przez jajnik
Progesteron – małe wartości, w niewielkiej ilości produkowane
przez nadnercza i ciałko żółte z poprzedniego cyklu
Endometrium – miesiączkowe złuszczanie się i wczesna
reorganizacja gruczołów nabłonka
FSH - utrzymujące się obniżenie stężenia FSH
LH – niskie wartości, utrzymujące się na takim poziomie do
momentu tuż przed owulacją
Faza folikularna (6-13 dzień cyklu)
Jajnik – dojrzewanie pęcherzyków oraz rozwój
pęcherzyka dominującego
Estrogeny – wzrost wydzielania estradiolu przez
komórki ziarniste pęcherzyków z maksimum tuż przed
szczytem wydzielania
Progesteron – nadal małe stężenia
Endometrium – proliferacja nabłonka gruczołowego,
brak czynności wydzielniczej gruczołów
FSH – niskie stężenie aż do szczytu wydzielania LH
LH – niskie wartości aż do momentu owulacji
Faza owulacyjna (14 dzień cyklu)
Jajnik – owulacja oraz luteinizacja komórek
ziarnistych pękniętego pęcherzyka
jajnikowego
Estrogeny – gwałtowne zmniejszenie stężenia
estradiolu
Progesteron – stały wzrost stężenia
Endometrium – rozrost gruczołów
FSH – wyraźne zwiększenie wydzielania, ale
mniejsze niż LH
LH – wyraźny szczyt wydzielania co oznacza
początek owulacji
Faza lutealna (15-28 dzień cyklu)
Jajnik –formowanie się ciałka żółtego, jego dojrzewanie
oraz inwolucja przed miesiączką
Estrogeny – stopniowe zwiększanie się wydzielania
estradiolu przez ciałko żółte, ale wartości są niższe od
występujących w fazie przedowulacyjnej
Progesteron – wydzielanie duże aż do końca tej fazy,
przed miesiączką gwałtowny spadek
Endometrium – skręcanie się gruczołów, zmiany w
doczesnej, obrzęk podścieliska, potem dezintegracja
FSH – stopniowe zmniejszanie się poziomu
LH – niskie wartości
Dziękuję za uwagę…