Problemy pacjentów z
cukrzycą
Mgr Anna Gawor
Problemy pacjentów z
cukrzycą
Mgr Anna Gawor
Cukrzyca
diabetes mellitus) – grupa chorób
metabolicznych charakteryzująca się
(podwyższonym poziomem
cukru we krwi) wynikającą z defektu
produkcji lub działania
wydzielanej
przez komórki ß
. Przewlekła
hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem,
zaburzeniem czynności i niewydolnością
różnych narządów, szczególnie oczu, nerek,
nerwów, serca i naczyń krwionośnych
Najczęstsze postacie
cukrzycy
wynikają ze zmniejszonej wrażliwości tkanek na
insulinę (
) wymagającej
nadmiernej ilości przekraczającej zdolność
wydzielania w
, z
upośledzenia/zaprzestania wydzielania
związanego z uszkodzeniem/zniszczeniem
ß w
skutkujących
niedoborem insuliny w
, bądź ze
zmian hormonalnych związanych z okresem
ciąży w
.
Typy 1 i 2 są wielogenowe, tzn. są rezultatem
mutacji w wielu genach, w odróżnieniu od
monogenowych, np.
Zasadą współczesnej terapii
cukrzycy
jest leczenie wszystkich zaburzeń
towarzyszących chorobie, a nie tylko kontrola
gospodarki węglowodanowej. Dążenie do
normalizacji masy ciała, zwiększenie
aktywności fizycznej, właściwa dieta,
leczenie częstych w cukrzycy zaburzeń
lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych
chorób układu krążenia oraz utrzymywanie
w przedziale wartości możliwie
najbardziej zbliżonym do niecukrzycowych (
) zmniejsza ryzyko rozwoju
powikłań choroby.
Cukrzyca typu 1
stanowi ok. 10% wszystkich
przypadków zachorowań na cukrzycę.
Najczęściej dotyczy dzieci, młodzieży i
osób przed 30. rokiem życia (w 85–
90%), chociaż w 10–15% może
wystąpić u osób powyżej 30.r. ż.
Początek choroby ma najczęściej
miejsce między 12-15. rokiem życia
Patofizjologia
Zjawiska etiopatogenetyczne
zachodzące chronologicznie w historii
naturalnej cukrzycy typu 1 można
podzielić na 3 fazy:
autoimmunizacja - powstawanie
autoprzeciwciał
autoagresja - niszczenie komórek β wysp
trzustkowych
klinicznie jawna cukrzyca typu 1
Patofizjologia
Jedynie komórki B (β) znajdujące się w wyspach trzustkowych (wyspach
Langerhansa) mają zdolność do produkcji insuliny. Ich uszkodzenie przez
proces autoimmunologiczny prowadzi do bezwzględnego niedoboru
insuliny. Insulina jest głównym hormonem anabolicznym, który jest
niezbędny do prawidłowego metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i
białek.
Gdy insulina nie działa na komórki, dochodzi do sytuacji, którą można
nazwać "głodem w obfitości". We krwi jest zbyt wysokie stężenie
glukozy (
), ale nie pobudzone insuliną komórki nie
pobierają jej wydajnie. Ponieważ
otrzymuje od organizmu
informację, że komórki nie dostają należnej im dawki glukozy, uwalnia
do krwi zmagazynowaną glukozę. Stężenie glukozy rośnie dalej. Brak
insuliny wzmaga też przekształcanie
nie mogąc korzystać z energii zawartej w glukozie, przestawiają się na
alternatywne źródła energii – zaczynają intensywnie rozkładać białka i
tłuszcze. W wyniku rozpadu tłuszczów powstają
.
Dochodzi do zakwaszenia krwi (
, acydoza, ketoza).
Całkowity brak insuliny prowadzi do ciężkich zaburzeń metabolicznych
pod postacią kwasicy ketonowej i śpiączki ketonowej. Nieleczone to
zaburzenie prawie zawsze kończy się śmiercią.
Objawy
Objawy choroby to:
W moczu pojawia się glukoza (
) i ciała
ketonowe
Senność i zmęczenie
Rozmyte widzenie
Silne pragnienie, silny głód (
)
Częste oddawanie moczu (
, inaczej
częstomocz)
Utrata wagi
Nudności
Oddech może nabrać zapachu
Leczenie
W celu zapobieżenia tym powikłaniom konieczne jest
wprowadzenie leczenia substytucyjnego
,
podawaną do organizmu z zewnątrz. To leczenie
konieczne jest do końca życia. Insulinę podaje się
podskórnie, za pomocą strzykawek,
(piór)
insulinowych lub
. Aby jak najlepiej
naśladować wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosuje
się różne rodzaje preparatów insuliny, o różnym tempie
uwalniania do krwi. Większość preparatów insuliny
wytwarza się w
–
i bakteriach
Zapotrzebowanie na insulinę zależy od bardzo wielu
czynników i zmienia się w krótkim czasie. Pacjenci z
cukrzycą typu 1 narażeni są na występowanie
incydentów
Cukrzyca typu 1
(dawniej nazywana insulinozależną, IDDM (Insulin
Dependent Diabetes Mellitus) lub typu
dziecięcego) – jest spowodowana rzeczywistym
brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek
ß
. Jedynie te komórki
mogą wytwarzać insulinę. Choroba pojawia się
najczęściej u dzieci i osób młodych, choć może się
rozpocząć nawet po 80. roku życia. Leczenie
wymaga stałego podawania
. Zwykle
przyczyną choroby jest uszkodzenie komórek β
przez własny
(
,
stąd również nazwa: cukrzyca
autoimmunologiczna). Tempo niszczenia komórek
może być szybkie lub wolne. Postać szybko
postępująca zwykle występuje u dzieci.
LADA
Wolno postępująca postać cukrzycy występująca u
dorosłych nosi nazwę utajonej cukrzycy
autoimmunologicznej dorosłych (
Autoimmune Diabetes in Adults). U 85-90% osób z
cukrzycą typu 1 w chwili wykrycia choroby występują
przeciwwyspowe i (lub) przeciwinsulinowe
albo przeciwko dekarboksylazie
(GAD), które są markerami procesu
autoimmunologiczego. Osoby z cukrzycą typu I
statystycznie częściej zapadają na inne choroby
autoimmunologiczne, m.in.
,
i
. U osób
pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego istnieją
postacie cukrzycy typu 1 o nieznanej etiologii (postać
idiopatyczna), bez objawów procesu
autoimmunologicznego.
Ostatecznie przeżycie osoby z tą postacią
cukrzycy jest uzależnione od zewnętrznego
podawania insuliny. Wydzielanie insuliny
jest u nich znikome bądź w ogóle
nieobecne, co przejawia się małym lub
niewykrywalnym stężeniem
(fragmentu białkowego powstającego
podczas produkcji insuliny) w osoczu. U
osób z tą postacią choroby istnieje większe
ryzyko wystąpienia
.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 (dawniej nazywana insulinoniezależną,
Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus, w skrócie
NIDDM) – to najczęstsza postać cukrzycy.
U chorych zaburzone jest zarówno działanie, jak i
wydzielanie insuliny, przy czym dominującą rolę może
odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. Chorzy są mało
wrażliwi na działanie insuliny (
). Zwykle w
początkowej fazie choroby insulina jest wydzielana w
większej ilości – ale niewystarczająco do zwiększonych
insulinoopornością potrzeb organizmu. Po pewnym czasie jej
wydzielanie spada wskutek zniszczenia nadmiernie
obciążonych komórek β wysepek Langerhansa. Dokładne
przyczyny rozwoju tych zaburzeń nie są jeszcze poznane.
Leczenie polega zazwyczaj na redukcji masy ciała,
stosowaniu diety cukrzycowej, wysiłku fizycznego oraz
doustnych leków przeciwcukrzycowych
, u części chorych po
pewnym czasie trwania choroby konieczna jest
Cukrzyca typu 2
. Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej
u osób starszych, z
lub innymi
zaburzeniami metabolicznymi.
Otyłość, zwłaszcza nadmiar tkanki
tłuszczowej w okolicy brzusznej,
powoduje oporność na insulinę.
Cukrzyca ciężarnych
Cukrzyca ciężarnych – przejściowe zaburzenie,
rozpoznawane na podstawie podwyższonego stężenia
glukozy we krwi (któremu może towarzyszyć obecność
glukozy w moczu), pojawiające się u zdrowych dotąd
kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży.
Niemniej stanowi ono zagrożenie dla płodu i kobiety, a
ponadto u 30-50% kobiet, u których stwierdzano
cukrzycę ciężarnych, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija
się cukrzyca typu 2. Uważa się, że przyczyną cukrzycy
ciężarnych są zmiany fizjologiczne związane z ciążą:
wywołana przez hormony łożyskowe (
,
), zaburzenia wydzielania
insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę.
U 3-8% kobiet trzustka nie jest w stanie zaspokoić
zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.
Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3
trymestrze, gdy najsilniej działają te hormony.
Cukrzyca ciężarnych
Zagrożenia dla kobiety: Zagrożenie przedwczesnym
porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone
prawdopodobieństwo
.
Zagrożenia dla płodu:
płodu – glukoza i
aminokwasy przenikając przez barierę łożyskową
pobudzają przerost wysp trzustkowych płodu, co
prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania działającej
anabolicznie insuliny. Skutkiem jest nadmierne
wykorzystanie substratów do budowy własnych tkanek i
duża masa urodzeniowa. Nadmiar moczu wydalanego
przez płód powoduje wielowodzie, które może prowadzić
do przedwczesnego porodu. Znaczna hiperglikemia u
matki może doprowadzić do kwasicy u płodu, obumarcia
wewnątrzmacicznego bądź wad wrodzonych m.in. cewy
nerwowej i serca (
).
Leczenie – dietą, w razie niepowodzenia insuliną.
Inne rodzaje i przyczyny
cukrzycy
zaburzenia działania komórek β warunkowane
genetycznie (
różnych genów (MODY1-8), mutacje
)
warunkowane genetycznie defekty działania insuliny
LADA – autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do
cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym
choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w
przebiegu
, zapaleń, nowotworów,
)
endokrynopatie (np.
,
,
,
,
,
)
cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje
chemiczne (np. glukokortykoidy, hormony
tarczycy, dilantyna, α-interferon)
cukrzyca wywołana przez zakażenia (np. różyczka
wrodzona, wirus cytomegalii)
inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać
z cukrzycą (zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół
Turnera, zespół Pradera-Williego, ataksja
Friedreicha, pląsawica Huntingtona, porfiria)
rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym
cukrzyca noworodkowa – spowodowana defektem
podjednostki Kir 6.2 kanału potasowego w komórkach β;
ujawnia się zwykle w wieku niemowlęcym, może być
skutecznie leczona przez stosowanie doustnych
pochodnych sulfonylomocznika
Genetyczne uwarunkowania
cukrzycy
Czynniki predysponujące
Podatność na cukrzycę typu 1 i 2 jest dziedziczna. Wydaje się
jednak, że nawet u tych, którzy odziedziczą skłonność do cukrzycy
typu 1 konieczny jest czynnik środowiskowy.
Typ 1 jest wywoływany przez pewne infekcje (głównie wirusowe)
lub (u mniejszej grupy pacjentów), przez stres lub ekspozycję
środowiskową (m.in. na leki i niektóre związki chemiczne).
Jako możliwe czynniki środowiskowe podejrzewano wirusy czy
białka mleka krowiego. Istnieją indywidualne podatności
genetyczne na pewne czynniki, które mogą wywołać cukrzycę, co
powiązano z konkretnymi
. Prawdopodobnie za
podatność odpowiada wiele genów. Wcześniej przejawiające się
przypadki są zwykle silniej uwarunkowane genetycznie – jeśli
jedno spośród bliźniąt jednojajowych zachorowało przed 6 rokiem
życia, drugie zachorowało w 60% przypadków. Gdy choroba
objawiła się po 25 roku życia, rodzeństwo zachorowało jedynie w
5% przypadków. Niewielka część osób z cukrzycą typu 1 posiada
Genetyczne uwarunkowania
cukrzycy
Typ 2 ma silniejsze powiązanie z dziedziczeniem. Krewni
pierwszego stopnia osoby chorej na cukrzycę typu 2 mają znacznie
większe ryzyko powstania cukrzycy tego typu. Im więcej chorych
krewnych się posiada, tym większe ryzyko. W przypadku
wystąpienia choroby u jednego z
jednojajowych, ryzyko
wystąpienia u drugiego jest bliskie 100%. Jednymi z genów
mających znaczenie dla rozwoju cukrzycy typu 2 są KCNJ11, który
koduje kanał potasowy wysepek wrażliwy na ATP, Kir6.2
oraz TCF7L2, który reguluje ekspresję genu
a co za
tym idzie produkcję peptydu przypominającego glukagon-1.
Dodatkowo, dla samej otyłości (która jest osobnym czynnikiem
ryzyka cukrzycy typu 2) dziedziczenie ma duże znaczenie. Podobnie
jak w typie 1, uważa się, że za podatność odpowiada wiele genów.
Różne zespoły o podłożu genetycznym mogą także przebiegać z
cukrzycą, jak na przykład
oraz
jest zaburzeniem
dziedziczonym autosomalnie recesywnie,
którego pierwsze objawy pojawiają się w dzieciństwie. Należą do
nich: moczówka prosta, cukrzyca typu 1, atrofia nerwu wzrokowego
oraz wrodzona głuchota.
Rozpoznanie
Stężenie glukozy we krwi
Podstawowym objawem cukrzycy jest
podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W
zależności od zaawansowania choroby może ono
występować jedynie po spożyciu węglowodanów
lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (
) podaje się w miligramach na 100 ml krwi
(mg%) lub w milimolach na litr (mmol/l); związek
między nimi określany jest wzorem [mmol/l] x 18 =
mg%. I tak prawidłowa glikemia na czczo to 60–99
mg/dl (3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie
glikemia poniżej
140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za normoglikemię, czyli
poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka,
przyjmuje się przedział 80–120 mg%.
Normy według wytycznych WHO.
Niższe stężenie glukozy oznacza
, a
wyższe oznacza:
stan przedcukrzycowy (ang. prediabetes) czyli:
nieprawidłowa glikemia na czczo (ang. IFG – Impaired Fasting
Glucose): na czczo 100–125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) lub
nieprawidłowa tolerancja glukozy (ang. IGT – Impaired
Glucose Tolerance): w 2 godzinie
glikemia 140–199 mg/dl (7,8-
11 mmol/l).
cukrzycę, gdy:
stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza
200 mg/dl i występują objawy hiperglikemii (polidypsja,
poliuria),
dwukrotnie poziom glukozy na czczo przekracza 126 mg/dl
(7,0 mmol/l),
w 2 godzinie
testu doustnego obciążenia glukozą
poziom
glukozy przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l).
Hemoglobina glikowana
Obecnie norma to 6,5% –zbyt niska wartość to epizody
niedocukrzenia .
Jednym ze wskaźników stężenia glukozy jest frakcja
,
która uległa
(przez glukozę znajdującą się we krwi),
(HbA1c).
Badanie odzwierciedla średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2–
3 miesięcy (a dokładniej, z okresu długości "życia" erytrocytów), z
czego największy wpływ ma ostatnie 30 dni (około 50% wpływu na
wysokość parametru). Wartość progowa zależy od metody
oznaczenia stosowanej przez laboratorium, zazwyczaj za
nieprawidłową uważa się HbA1c powyżej 6% (taka normę uznaje się
na podstawie badania DCCT). Wartość HbA1c przy diagnozie ma
znaczenie jedynie pomocnicze, u chorych używa się jej natomiast
jako wskaźnika skuteczności terapii (z zastrzeżeniem, że
odzwierciedla średnią glikemię), przyjmując zwykle za oznakę dobrej
kontroli glikemii HbA1c poniżej 7%, 6,5% . Chorzy utrzymujący niską
HbA1c mają rzadziej powikłania cukrzycy. Zbyt niska wartość HbA1c
sugeruje częste hipoglikemie. Wskaźnik jest niewiarygodny przy
wariantach hemoglobiny.
Hemoglobina glikowana nie może służyć do rozpoznania cukrzycy.
Inne objawy
Do najbardziej charakterystycznych objawów
cukrzycy należą:
poliuria (wielomocz) – Jeżeli stężenie glukozy w
osoczu (bo to on ulega filtracji) przekroczy próg
nerkowy (zwykle ok. 160–180 mg%), komórki
nabłonka cewek nerkowych nie są w stanie
zresorbować glukozy z przesączu (mocz pierwotny)
z powodu przekroczenia transportu maksymalnego
dla glukozy, w związku z czym przedostaje się do
moczu ostatecznego, gdyż nie jest resorbowana w
dalszych odcinkach nefronu.
Pojawia się
(cukromocz), czyli wydalanie
glukozy z moczem oraz wielomocz – powyżej 3 l na
dobę (glukoza jest substancją osmotycznie czynną,
zatrzymuje wodę i pociąga ją za sobą).
(zwiększone pragnienie) – Zwiększona
utrata wody z moczem powoduje olbrzymie
pragnienie i wysychanie
i
.
polifagia (żarłoczność, wilczy głód) – Z powodu
braku insuliny,
znajdująca się we krwi nie
może dostać się do tkanek, w których mogłaby
być zużyta. W związku z tym organizm, mimo
normalnej lub często zwiększonej podaży
pożywienia, głoduje (tzw. "głód wśród obfitości",
obfitości, bo towarzyszy znaczna nawet
hiperglikemia). Chory jest senny i zmęczony,
odczuwa silny głód i mimo prób jego
zaspokajania traci na wadze.
Organizm nie mogący korzystać z cukru jako
składnika odżywczego, zaczyna zużywać w celu
odżywiania duże ilości tłuszczów . W wyniku rozpadu
tłuszczów powstają
, które pojawiają
się we krwi (
), a później w moczu (
); oddech może nabrać zapachu
(w
wyniku dekarboksylacji acetooctanu do acetonu pod
wpływem tlenu zawartego w powietrzu). Mogą
wystąpić nudności.
Często chorzy tracą ostrość widzenia.
Powyższe objawy są typowe dla cukrzycy typu 1, w
cukrzycy typu 2 hiperglikemia zwykle nie jest na tyle
nasilona, by wywołać pełen ich zestaw. Mimo to u
chorych mogą się już rozwijać powikłania cukrzycy.
Kliniczne badania osób podejrzanych o
zachorowanie na cukrzycę
Oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo i po
posiłkach
Test na wykrycie obecności glukozy w moczu
Oznaczenie stężenia
(HbA1c)
Badanie moczu i osocza krwi pod kątem obecności
ciał ketonowych
Patofizjologiczne badanie krwi w celu wykrycia
ewentualnej obecności przeciwciał przeciwjądrowych
(w przypadku cukrzycy NOBO)
Krzywa glikemiczna (OGTT – test doustnego
obciążenia glukozą)
Reakcja pacjenta na podanie insuliny
Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane w wielu
przypadkach poprzez dokonanie zmian w diecie oraz zwiększenie
aktywności fizyczne.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes
Association, ADA) zaleca utrzymywanie normalnej masy ciała,
podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych
tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający),
spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów, przyjmowanie w pokarmie
odpowiedniej ilości błonnika oraz całych ziaren. ADA nie
zaleca spożycia alkoholu jako sposobu prewencji, ale umiarkowane
spożycie alkoholu może zredukować ryzyko (chociaż większe
spożycie wiąże się ze znaczącymi efektami negatywnymi dla
organizmu). Istnieje niedostateczna liczba dowodów na korzyści
kliniczne z jedzenia pokarmów o niskim indeksie glikemicznym.
Niektóre badania wykazały opóźnienie wystąpienia cukrzycy u
pacjentów ze zwiększonym ryzykiem w przypadku profilaktycznego
przyjmowania metforminy.Pacjenci
przyjmujący hydroksychlorochinę na reumatoidalne zapalenie
stawów mieli zmniejszone ryzyko cukrzycy o 77%. Karmienie piersią
może także mieć znaczenie w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u matek.
Powikłania cukrzycy
(DKA – Diabetic Ketoacidosis) jest
niebezpiecznym powikłaniem i stanem bezpośrednio
zagrażającym życiu. Brak insuliny powoduje
rozkładanie tłuszczów i związanego z nim
powstawania
, które przechodzą do
krwi i moczu chorego. Objawy to odwodnienie,
głęboki i szybki oddech (
, często o
zapachu
), często ból brzucha, senność.
Kwasica ketonowa może doprowadzić do
i
. Szybkie podjęcie leczenia zwykle zapewnia
pełne wyleczenie. Zwykle zdarza się chorym na
cukrzycę typu 1, wskutek całkowitego braku insuliny.
Ostre powikłania
Nieketonowy stan
hiperosmolarny
lub kwasica hiperosmotyczna – występuje
stosunkowo rzadko, dotyczy zwykle starszych osób
chorujących na cukrzycę typu 2.
Wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje
osmotyczną utratę wody z komórek i dalej utratę
wody wydalanej z glukozą w moczu. Jeśli braki
płynów nie są uzupełniane, prowadzi to do skrajnego
odwodnienia i braku równowagi elektrolitowej.
Postępowanie zaburzeń świadomości może
doprowadzić do śpiączki. We krwi chorych stwierdza
się bardzo wysokie stężenie glukozy bez rozwoju
kwasicy ketonowej. Rokowanie jest bardzo poważne
niekorzystne, śmiertelność wynosi około 40%.
grozi chorym leczącym się insuliną lub doustnymi
środkami zwiększającymi wydzielanie insuliny.
Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej dawki
leku, nie przyjmowaniu pokarmów lub
niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był
przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym,
którego nie zrekompensowano odpowiednią dawką
glukozy w jedzeniu lub zmniejszeniem dawki leku.
Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi może objawić
się u chorego potami, niepokojem, pobudzeniem,
dreszczami, głodem. W krańcowych przypadkach
może dojść do utraty świadomości, śpiączki lub
drgawek – wtedy niezbędna jest hospitalizacja.
Hipoglikemia
Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają
wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej
skutecznie zapobiegać zjadając lub wypijając
odpowiednik przynajmniej 10–20 g glukozy
(cukierki, cukier, słodki napój). Jeśli chory nie
jest w stanie przyjąć glukozy doustnie, można
mu podać domięśniowo
(osoby chore
zwykle mają podręczny zestaw z glukagonem),
który powoduje uwolnienie glukozy z zapasów
w wątrobie. Ten sposób nie jest
skuteczny, gdy glikogen został już wcześniej
zużyty (np. wcześniejszym zastosowaniem
glukagonu).
Przewlekłe powikłania
Duże owrzodzenie stopy z widoczną
martwicą w przebiegu zespołu
stopy cukrzycowej
Dno oka w cukrzycy
powikłania
Wieloletnia cukrzyca prowadzi do wielu
groźnych powikłań, które dotyczą wielu
narządów. Ryzyko wystąpienia i postęp
przewlekłych powikłań zależą głównie od
kontroli metabolicznej cukrzycy. Osoby o dobrze
wyrównanej cukrzycy są w znacznie mniejszym
stopniu zagrożone przewlekłymi powikłaniami.
Przyczyną powstawania powikłań są
uszkodzenia naczyń krwionośnych:
, dotycząca drobnych naczyń i
oraz
prowadząca do zmian miażdżycowych naczyń o
średniej i dużej średnicy.
Mikroangiopatia
powoduje uszkodzenia:
narządu wzroku – zmiany naczyń
czyli retinopatia
cukrzycowa,
, zmiany dotyczące
.
Najpoważniejszym skutkiem uszkodzenia narządu wzroku jest
;
nerek –
, czyli uszkodzenie funkcji nerek
prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia
dializami lub przeszczepem nerki);
włókien nerwowych –
: polineuropatia cukrzycowa o
charakterystycznych objawach "rękawiczkowych" i
"skarpetkowych" (zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu
lub parzenia dłoni i stóp) oraz cukrzycowa neuropatia
autonomicznego układu nerwowego
– objawy zależą od
lokalizacji zmian i mogą obejmować na przykład: zaburzenia
pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia
pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki),
zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja.
Makroangiopatia
prowadzi do zwiększonej zapadalności na choroby
układu sercowo-naczyniowego, które stanowią w
ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie chorych.
Najważniejsze powikłania naczyniowe występujące
u diabetyków to:
i
;
zespół
– zaburzeń ukrwienia i
unerwienia stopy, mogących prowadzić do
owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w
konsekwencji do martwicy i konieczności
mniejszych lub większych amputacji;
udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia
uszkodzenia mózgu.
U diabetyków mogą ponadto występować m.in
.:
zmiany metaboliczne, takie jak
nabyta
,
spadek
.
gorsze gojenie się ran
zmiany skórne.
Zdarza się, że to właśnie dzięki ich obecności rozpoczyna
się diagnostykę, w wyniku której rozpoznaje się chorobę
podstawową. Do najczęstszych zmian skórnych
towarzyszących cukrzycy należą: infekcje skóry,
owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne,
kępki żółte wysiewne i rumieniec cukrzycowy. Rzadziej
występują: świąd skóry, obumieranie tłuszczowe,
ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa i bullosis
diabeticorum. Zdarzają się też reakcje skórne związane z
przyjmowaniem leków przeciwcukrzycowych.
Leczenie
Stężenie glukozy we krwi zmienia się bardzo
dynamicznie. W związku z tym we wszystkich
typach cukrzycy najlepsze wyniki leczenia
osiąga się przy aktywnym udziale chorego w
leczeniu. Wyedukowany chory, prowadzący
odpowiedni tryb życia i dostosowujący
samodzielnie terapię do zapotrzebowania ma
dużą szansę uniknięcia powikłań.
Insulinoterapia
Insulinoterapia to podstawowe
leczenie dla chorych na cukrzycę
typu 1.
Ma również zastosowanie u chorych
na cukrzycę typu 2, u których nie
wystarcza odpowiednia dieta, tryb
życia i doustne leki
przeciwcukrzycowe oraz u kobiet z
cukrzycą ciążową.
Analogi insuliny i insuliny
Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart
(np. NovoRapid) podane podskórnie działają dużo
szybciej niż insulina ludzka, z wyraźniejszym
szczytem działania.
Są też analogi długodziałające, jak glargina
(np. Lantus) i detemir (np. Levemir), powoli się
uwalniające. Wcześniej uzyskiwano podobny efekt
sporządzając zawiesiny z dodatkiem
insuliny NPH – Neutral Protamine Hagedorn, czyli
np.: Gensulin N, Humulin N, Insulatard) lub
.
Różne preparaty insulin zaczynają działać od 15
min. do 6 godzin po wstrzyknięciu, działają przez 3
do 24 godzin, szczyt aktywności mają od 1 godz. do
14 godz. po podaniu lub są pozbawione wyraźnego
szczytu działania
Podawana insulina ma naśladować naturalny
rytm wydzielania insuliny przez trzustkę – a
więc pewne bazowe zapotrzebowanie
(pokrywane insuliną długodziałającą) oraz
insulinę potrzebną do zrównoważenia posiłków
(insulina ludzka lub szybkodziałające analogi
insuliny).
Tzw. intensywna insulinoterapia oznacza
dostosowywanie na bieżąco przez chorego
ilości insuliny do spożywanych posiłków,
wysiłku fizycznego i innych czynników – w
odróżnieniu od terapii tradycyjnej, w której to
posiłki i tryb życia są dostosowane do
wstrzykiwanej insuliny.
Pompa insulinowa
Specjalnym trybem leczenia jest podawanie
insuliny za pomocą
.
Pompa insulinowa zapewnia stały podskórny
dopływ insuliny (zwykle szybkodziałającego
analogu lub insuliny ludzkiej) i pozwala na
najlepsze wyrównanie glikemii spośród
rozwiązań dostępnych na rynku, zwłaszcza
przy zmiennym dobowym zapotrzebowaniu
podstawowym na insulinę, wymaga jednak
dużego zaangażowania chorego we własną
terapię, a źle stosowana grozi kwasicą
ketonową.
Doustne leki
przeciwcukrzycowe
Doustne leki przeciwcukrzycowe
stosowane są w
cukrzycy typu 2. Główne mechanizmy działania
poszczególnych grup leków:
zwiększają wydzielanie insuliny (pochodne
i
, np. repaglinid),
hamują uwalnianie glukozy z wątroby (
),
hamują uwalnianie glukozy z węglowodanów
złożonych w jelicie (
),
zmniejszają insulinooporność tkanek (
i pokrewne leki z grupy
agonistów receptorów
-γ).
Wysiłek fizyczny, dieta i tryb
życia
W większości przypadków cukrzycę typu 2 daje
się początkowo dobrze kontrolować za pomocą
odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego.
Ponieważ ten typ cukrzycy wiąże się zwykle z
nadwagą, utrata wagi zwiększa wrażliwość na
insulinę. Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza
tym pomaga zapobiegać powikłaniom cukrzycy.
Odpowiednia dieta (produkty o niskim
, złożone węglowodany,
zmniejszona ilość tłuszczów nasyconych, więcej
rozpuszczalnego
) zmniejsza
hiperglikemie poposiłkowe i pozwala zapobiegać
powikłaniom.
W cukrzycy typu 1
ograniczenia dietetyczne nie są tak istotne.
Poza koniecznością dopasowania dawek
insuliny do spożywanych pokarmów (lub
odwrotnie) zaleca się unikanie produktów o
bardzo wysokim indeksie glikemicznym i
produktów mogących przyspieszać rozwój
powikłań (jak miażdżyca). Wysiłek fizyczny
pomaga zapobiegać powikłaniom. We
wszystkich typach cukrzycy bardzo ważne
jest unikanie palenia tytoniu i picia
alkoholu – środki te zwiększają
prawdopodobieństwo powikłań cukrzycy.
Cukrzyca a alkohol
Ponieważ niektóre z objawów hipoglikemii (drżenie
rąk, problemy z utrzymaniem równowagi, u
niektórych chorych agresywność), są podobne do
objawów upojenia alkoholowego, zdarzają się
przypadki nieudzielenia pierwszej pomocy osobom
znajdującym się w stanie głębokiego niedocukrzenia.
Dlatego ważne, by osoby w otoczeniu chorego znały
objawy hipoglikemii i przebieg tego powikłania, aby
były w stanie we właściwy sposób zareagować. Z
tego też powodu osoby chore oprócz glukagonu
często posiadają przy sobie różnego rodzaju
wyróżniki (karty cukrzyka, opaski na dłoń)
informujące o chorobie oraz sposobie postępowania
w przypadku utraty przytomności.
U chorego na cukrzycę insulinozależną
spożywanie alkoholu wzmaga działanie insuliny,
co może prowadzić do ostrej hipoglikemii. Jest
ona wtedy szczególnie niebezpieczna, ponieważ
wątroba zajęta neutralizacją alkoholu słabiej
odpowiada na glukagon. W takim przypadku
pomoc polega na dożylnym podaniu glukozy, co
wymaga natychmiastowej hospitalizacji lub
wezwania pogotowia ratunkowego. Alkohol
absorbuje insulinę, blokując jej działanie, ale w
przeciwieństwie do niej jest rozkładany.
Uwolniona wtedy w dużych ilościach insulina,
może spowodować silną hipoglikemię.
Dlatego zaleca się, by chory zaprzestał lub znacznie
ograniczył spożycie alkoholu, dzięki czemu będzie
mógł liczyć na fachową pomoc w przypadku
wystąpienia hipoglikemii i ułatwi interpretację jej
objawów otoczeniu. Ponadto obowiązuje bezwzględna
zasada, że chory na cukrzycę nie powinien spożywać
alkoholu w jakiejkolwiek postaci na czczo.
Zaleca się aby przed planowanym spożyciem alkoholu
wcześniej spożyć jakiś posiłek zawierający
węglowodany długo rozkładające się, aby uchronić się
przed szczególnie niebezpiecznym w takich
okolicznościach niedocukrzeniem. Hipoglikemia
występuje najczęściej 2 do nawet 5–6 godzin po
spożyciu alkoholu na czczo.
Cukrzyca może stwarzać problemy
u osób prowadzących samochód.
Alkomaty wziewne oprócz alkoholu
w wydychanym powietrzu reagują
również na ciała ketonowe.
Alkomat może u cukrzyka wykazać
0,3 do 0,5 promila alkoholu, mimo
że nie pił alkoholu
Samokontrola
Samokontrola wyrównania metabolicznego
cukrzycy to przeprowadzane samodzielnie przez
chorych pomiary stężenia glukozy we krwi i
moczu, badanie obecności ciał ketonowych w
moczu. Samokontrola pozwala odpowiednio
wyedukowanym chorym dopasowywać terapię
do aktualnych potrzeb, zapobiegać powikłaniom
cukrzycy – ostrym i przewlekłym, prowadzić
wybrany tryb życia.
Stężenie glukozy we krwi bada się za pomocą
, obecność glukozy lub ketonów w
moczu – za pomocą barwnie reagujących
pasków diagnostycznych.
Oznaczanie innych wskaźników w
celu monitorowania przebiegu
cukrzycy
Aby śledzić rozwój choroby i jak najwcześniej leczyć
powstające powikłania choroby zaleca się chorym – prócz
stałej kontroli glikemii – dodatkowe badania diagnostyczne:
ciał ketonowych w
,
hemoglobiny glikowanej (2 do 4 razy w roku),
cholesterolu całkowitego, Cholesterolu HDL i LDL oraz
(1 raz w roku),
kreatyniny (1 raz w roku),
albuminurii (1 raz w roku),
badania dna oka (1 raz w roku),
badania
(1 raz w roku),
badania
(1 raz na 2 lata),
badania tętnic kończyn dolnych metodą dopplerowską (1
raz na 2 lata),
badanie neurologiczne (przynajmniej 1 raz w roku).
Przyszłościowe terapie
Dla cukrzycy typu 1: przeszczepy
wysepek trzustkowych,
wykorzystanie komórek
macierzystych do powstania
komórek wytwarzających insulinę,
pompa z mechanizmem sprzężenia
zwrotnego, dostosowująca ilość
podawanej insuliny do glikemii.
Epidemiologia
Około 5% populacji choruje na cukrzycę.
W 95% przypadków jest to typ 2.
Prawdopodobnie przynajmniej połowa chorych
na cukrzycę typu 2 nie jest zdiagnozowana. W
ostatnich latach liczba zachorowań
dramatycznie wzrasta, zwłaszcza w krajach
rozwijających się, coraz częściej wykrywa się
też ten typ cukrzycy u dzieci.
Bogata w tłuszcze i węglowodany dieta jest dla
nich zabójcza, ponieważ ich przodkowie przez
wieki byli narażeni na głód i ich geny pozwalają
wyjątkowo oszczędnie korzystać z pożywienia.
Dieta
Dieta stosowana w cukrzycy powinna być
jak najbardziej zbliżona do żywienia
człowieka zdrowego.
Jednym z jej celów jest unikanie
nadmiernych wahań cukru we krwi w czasie
doby. Szczególny wpływ na te wahania ma
spożywanie pokarmów bogatych w
węglowodany. Dlatego podstawowa
modyfikacja w żywieniu polega na
znacznym ograniczeniu łatwo
przyswajalnych węglowodanów, w tym
przede wszystkim słodyczy i przetworów
zawierających znaczny dodatek cukru.
wymiennik węglowodanowy
Dla ułatwienia obliczania zawartości
węglowodanów w codziennej diecie
wprowadzono pojęcie wymiennika
węglowodanowego (WW).
Jeden wymiennik węglowodanowy
(WW) jest to porcja produktu (w
gramach), która zawiera 10 g
węglowodanów przyswajalnych.
indeks glikemiczny
Inną klasyfikacją, dzięki której
możliwy jest dobór odpowiednich
produktów żywnościowych jest
indeks glikemiczny.
IG produktów ułatwia
komponowanie posiłków, które NIE
prowadzą do gwałtownego wzrostu
poziomu glukozy we krwi.
ograniczyć
Oprócz tego w diecie diabetyka należy ograniczyć
tłuszcze, szczególnie te pochądzące z mięsa (głównie
wieprzowiny, wołowiny, gęsi, kaczek), masła, śmietany
itp. Tłuszcz zawarty w tych produktach zawiera
nienasycone kwasy tłuszczowe, które mają
miażdżycorodne działanie, zwiększają stężenie
cholesterolu frakcji LDL i triglicerydów we krwi.
Bardzo ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych
potraw oraz rozłożenie ich na okres całego dnia.
Chorzy na cukrzycę nie mogą jednorazowo spożywać
dużych ilości pokarmów, ani zbyt długo pozostawać na
czczo.
Dzienna liczba posiłków powinna być jednakowa każdego
dnia, a także powinny być one spożywane o jednakowych
porach. Jest to bardzo ważne przede wszystkim w
przypadku osób stosujących insulinę.
Produkty zalecane w
zdrowej diecie:
każde pieczywo, najlepiej jednak razowe, gruboziarniste,
zawierające duże ilości błonnika pokarmowego (błonnik opóźnia
wchłanianie glukozy);
mleko (jogurt, kefir) o niskiej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone,
ser biały twarogowy (chudy);
mięso chude, drób (najlepiej indyk, kurczak), ryby (dwa-trzy razy w
tygodniu zamiast mięsa);
wędliny tylko chude: kiełbasa szynkowa wołowa lub wieprzowa,
szynka, polędwica, wędliny drobiowe;
olej rzepakowy, oliwa z oliwek (a także sojowy, słonecznikowy -
tylko do surówek), wysokogatunkowa margaryna w kubeczkach,
wszystkie warzywa z tym jednak zastrzeżeniem, aby ziemniaki,
marchew, buraczki, korzeń pietruszki spożywać w mniejszych
ilościach, gdyż po ugotowaniu, ich indeks glikemiczny jest dość
wysoki. Ponadto ilość zawartych w tych warzywach węglowodanów
należy uwzględnić w dziennej ilości węglowodanów, przeznaczonej
- określonej przez lekarza lub dietetyka - do spożycia.
Produkty niewskazane w diecie
diabetyka:
mleko pełne, mleko w proszku pełne, ser biały
tłusty, ser żółty i topiony,
żółtko jaja,
tłuste mięso, tłuste ryby, drób tłusty (gęsi,
kaczki), wątróbka, nerki,
wędliny wieprzowe tłuste, pasztety, podroby,
masło w przeciętnych lub dużych ilościach,
śmietana,
margaryna (poza wymienionymi jako zalecane),
smalec, słonina, łój wołowy i barani,
cukier, wszystkie wyroby i przetwory z dużą
ilością cukru, miód.
Dieta
Dieta stosowana w cukrzycy nie oznacza
głodowania ani dużych wyrzeczeń. Pewne produkty
można łatwo zastąpić innymi, urozmaicając
jadłospis. Jeśli jest nadwaga, mniej spożywanych
kalorii sprawi, że nadmiar energii nie będzie się już
odkładać w postaci tkanki tłuszczowej, a organizm
zacznie powoli zużywać zgromadzone zapasy.
Pozwoli to na zmniejszenie masy ciała, co jest
niezmiernie ważne, gdyż ułatwia działanie własnej
insuliny i może opóźnić konieczność wdrożenia
bardziej intensywnego leczenia (np. wprowadzenie
doustnych leków przeciwcukrzycowych - gdy
dotychczasowa terapia opierała się na stosowaniu
samej diety i wysiłku fizycznego czy insuliny - gdy
przestały działać leki doustne).
Wymienniki dietetyczne
dla osób z cukrzycą
Wymienniki dietetyczne stosowane są w
dietoterapii różnych schorzeń w celu łatwiejszego
konstruowania przez pacjentów codziennych
jadłospisów. Ich zastosowanie umożliwia
wymiennie korzystanie z różnych produktów
spożywczych, w ramach grup o podobnej wartości
odżywczej, jak również przełożenie zaleceń
dietetycznych na łatwe do zastosowania przez
pacjenta porcje.
Zwykle wymienniki ustala się pod kątem
energetyczności, czy zawartości w poszczególnych
produktach spożywczych określonych
makroskładników diety np. białka, węglowodanów,
czy tłuszczu, ale także innych składników
pokarmowych takich, jak np. sód, wapń, potas itp.
SPOSÓB PIERWSZY
(szczególnie dla osób stosujących insulinę)
W leczeniu dietetycznym osób chorych na cukrzycę
typu 2. zastosowanie znajdują różne grupy
wymienników. Jednak najistotniejszymi
wymiennikami dla tych osób, zwłaszcza leczących
się insuliną, są wymienniki węglowodanowe, dzięki
którym można dostosować ilość i rozkład
węglowodanów w ciągu dnia do rodzaju i dawki
insuliny. Stosowane obecnie wymienniki
węglowodanowe określają taką ilość produktów
węglowodanowych, która dostarcza 10 g
węglowodanów przyswajalnych, a więc
węglowodanów ogółem bez błonnika pokarmowego,
zawartego w produktach pochodzenia roślinnego.
* spożywanie tych produktów jest
niewskazane dla chorych na
cukrzycę i powinno być uzgodnieniu
z lekarzem i dietetykiem
** soki owocowe i napoje słodzone
nie są polecane dla chorych na
cukrzycę i mogą być spożywane
jedynie w niewielkich ilości, w
ramach posiłku mieszanego
Badania wykazały, że przy określaniu
wpływu węglowodanów na poziom cukru we
krwi, ważna jest nie tylko ilość
węglowodanów, ale także ich źródło.
Niektóre pokarmy po posiłku powodują
szybki i duży wzrost poziomu cukru we krwi,
a inne powodują mniejszy i wolniejszy. Miarą
szybkości, z jaką pokarm powoduje
wystąpienie maksymalnego poziomu cukru
jest indeks glikemiczny, czyli IG.
Co oznacza wartość indeksu
glikemicznego (IG)?
Pokarmy bogate w węglowodany oceniane są w skali od 1 do 100,
gdzie 100 odpowiada skutkowi jaki wywołuje na organizm czysta
glukoza. Im mniejszy jest IG pokarmu, tym wolniej osiągany jest
maksymalny poziom cukru we krwi. Dodatkowo na IG wpływać
może sposób przyrządzenia pożywienia (np. smażenie w
przeciwieństwie do pieczenia).
Ze względu na IG pokarmy można podzielić na 3 grupy:
Niski: Poniżej 55
Średni: od 55 do 70
Wysoki: powyżej 70
Oto kilka przykładów pokarmów o niskim IG:
Pieczywo z pełnego ziarna i zbożowe płatki śniadaniowe
Ryż brązowy
Suszona fasola i soczewica
Płatki owsiane
Produkty mleczne
Jabłka, gruszki, brzoskwinie i pomarańcze
Pojęcie IG
dotyczy produktów zawierających
węglowodany.
Stosowanie jednocześnie liczenia
spożywanych węglowodanów i
sprawdzania IG pokarmów może pomóc
w ustabilizowaniu poziomu cukru we krwi
w ciągu dnia. Należy wybierać pokarmy o
niskim IG co przyczyni się to do
utrzymania poziomu cukru we krwi
bardziej zbliżonego do normalnego.
Cukrzyca ciążowa
występuje wówczas, gdy hormony ciążowe i przyrost
masy ciała powodują, że kobieta nie może w sposób
właściwy wykorzystywać insuliny. Ten typ cukrzycy może
wystąpić u kobiet, które nigdy nie miały cukrzycy.
Cukrzyca ciążowa może wystąpić u 7% kobiet w ciąży.
1 Ten rodzaj cukrzycy zwykle ustępuje po urodzeniu
dziecka. Cukrzyca ciążowa może powodować wysokie
ciśnienie tętnicze krwi u matki i wysoką masę ciała
dziecka przy urodzeniu. Ponadto jest zwiększone ryzyko
wystąpienia w przyszłości cukrzycy typu 2 zarówno u
matki jak i u dziecka. Może też być wyższe ryzyko
wystąpienia otyłości dziecięcej u dziecka.
2. Ryzyko to można zmniejszyć przez utrzymywanie
rozsądnej masy ciała, aktywny tryb życia i zdrowe
odżywianie. Karmienie piersią może także zmniejszyć
ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
W celu obliczenia wartości indeksu
glikemicznego posiłku, czy jadłospisu
należy wyliczyć, jaki udział stanowią
w ogólnej puli węglowodanów w
posiłku, węglowodany pochodzące z
porcji produktów, które go tworzą.
Wartość ta pomnożona przez IG
produktów po zsumowaniu da nam
IG posiłku (tab. 1.)
Tab. 1. Przykład obliczenia wartości indeksu
glikemicznego posiłku.
Zjedzenie produktu o wysokim IG prowadzi do
gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi
wywołującego w odpowiedzi u osób z prawidłowo
funkcjonującą trzustką duży wyrzut insuliny. Poziom
glukozy we krwi szybko ulega wtedy obniżeniu często nie
tylko do wartości wyjściowej, lecz znacznie poniżej niej,
prowadząc do hipoglikemii. Objawem hipoglikemii jest
uczucie głodu, a chęć jego zaspokojenia jest powodem
niekontrolowanego pojadania. Produkty o wysokim IG
przyspieszają również zależny od insuliny proces
odkładania się tłuszczu w komórkach tłuszczowych.
Spożycie produktów o niskim indeksie glikemicznym
powoduje powolny i relatywnie niewielki wzrost poziomu
glukozy, a co za tym idzie niewielki wyrzut insuliny.
Ładunek glikemiczny (ŁD)
Wartości IG nie dają informacji jak dużo węglowodanów jest w
określonym rodzaju pożywienia, a zarówno ilość, jak i jakość
węglowodanów wpływa na odpowiedź glikemiczną organizmu.
Dlatego w 1997 r. naukowcy z Harvard University wprowadzili
pojęcie ładunku glikemicznego (ŁG), który jest miarą zarówno
ilości, jak i jakości węglowodanów w produkcie.
ŁG = ilość węglowodanów w porcji produktu (g) * IG / 100
Jeżeli produkt ma wysoki IG (np. gotowana marchew) i niski
ŁG, po spożyciu standardowej porcji takiego produktu wzrost
glikemii nie powinien być wysoki. Ładunek glikemiczny np.
gotowanej marchwi wskazuje, że standardowa porcja tego
produktu zawiera mało węglowodanów przyswajalnych i mimo
wysokiego IG nieznacznie podnosi stężenie glukozy we krwi.
Natomiast produkty węglowodanowe o wysokim ŁG i wysokim
IG (np. ziemniaki, biały chleb) powodują wysoki wzrost glikemii
nawet po spożyciu niewielkiej porcji tego produktu. Podobnie
wysoki wzrost glikemii może być oczekiwany po spożyciu
dużych ilości produktu o wysokim ŁG i niskim IG (np. owoce
suszone, soki owocowe).
Co wpływa na wartość IG produktów?
Odpowiedź glikemiczna jest cechą indywidualną dla
każdego człowieka. Zależy m. in. od wrażliwości komórek
na insulinę, funkcjonowania trzustki, czynności
trawiennej przewodu pokarmowego, aktywności
fizycznej. Zdolność regulacji metabolizmu glukozy
zmienia się nawet u zdrowych osób, a u osób z cukrzycą
jest szczególnie osłabiona. Poziom glikemii poposiłkowej
zależy również od tempa opróżniania żołądkowego,
trawienia i wchłaniania węglowodanów.
Szybko trawione i wchłaniane węglowodany (łatwo
przyswajalne) mają wysoki IG. Natomiast wolno trawione
i wchłaniane węglowodany mają niski IG, a stężenie
glukozy we krwi po ich spożyciu wzrasta powoli.
Skrobia
składa się z amylozy i amylopektyny, która, ze względu na swoją
rozgałęzioną budowę jest łatwiej hydrolizowana (rozpad związku
chem. pod wpływem wody) niż amyloza, dostarczając szybko
wchłanianej w jelicie glukozy. Ogrzewanie produktu skrobiowego do
ok. 80°C w środowisku wodnym, powoduje uwodnienie ziarnek
skrobi i przejście jej w postać żelową, łatwiej hydrolizowaną przez
enzymy przewodu pokarmowego. Gdy temperatura roztworu
wodnego spada, mieszanina żelowa przechodzi z powrotem w
formę uporządkowaną, tworząc krystaliczną sieć nierozpuszczalną
w wodzie i mniej podatną na hydrolizę w jelicie cienkim, przez co IG
takiego produktu może ulec obniżeniu.
Procesy takie, jak np.: mielenie, walcowanie, rozgniatanie,
rozrywają ziarenka skrobi, czyniąc je bardziej podatnymi na
trawienie i wchłanianie, przez co ich IG wzrasta. Biały chleb i płatki
kukurydziane są przykładami produktów wysoko przetworzonych.
Skrobia w chlebie białym i płatkach kukurydzianych jest w pełni
zżelifikowana, co powoduje, że jest prawie całkowicie strawiona i
wchłonięta.
Natomiast węglowodany pochodzące ze spaghetti z powodu
zwartej struktury produktu, która zmniejsza enzymatyczną
hydrolizę skrobi są trudniej przyswajalne. Indeks glikemiczny dla
ziarna czy otrąb jest znacznie niższy niż dla płatków i mąki.
Również zmiana formy produktu ma wpływ na wartość indeksu
glikemicznego, np. gotowane ziemniaki w kostkach mają niższy
indeks glikemiczny od ziemniaków tłuczonych, podobnie wartość
indeksu glikemicznego dla całych jabłek jest niższa niż dla jabłek
tartych czy też soku jabłkowego.
W wielu roślinach, takich jak np. warzywa strączkowe lub w
minimalnie przetworzonych produktach z ziarna np. płatki, otręby
czy kasza jęczmienna, owsiana, i owocach takich jak: jabłka,
śliwki, brzoskwinie, morele zawartość błonnika pokarmowego
rozpuszczalnego w wodzie (pektyny, gumy) opóźnia uwalnianie,
trawienie i wchłanianie węglowodanów, wydłużając czas tych
procesów, dlatego produkty te mają niski IG. Tłuszcz podobnie jak
błonnik pokarmowy opóźnia opróżnianie żołądka, zmniejsza
szybkość pasażu jelitowego oraz efektywność wchłaniania i
trawienia węglowodanów, co w konsekwencji zmniejsza indeks
glikemiczny.
cd
Również dojrzewanie i przechowywanie
owoców i warzyw zmienia ich indeks
glikemiczny np.: IG bananów niedojrzałych
jest niższy od IG bananów dojrzałych, gdyż w
czasie dojrzewania zawarta w nich skrobia
rozkłada się do glukozy. Znaczenie ma także
pora dnia, w której produkt został spożyty, to
jak szybko został spożyty i jakie posiłki go
poprzedzały. Posiłek o niskim IG może
zmniejszać glikemię następującą po spożyciu
kolejnego posiłku.
Dieta o niskim indeksie
glikemicznym
charakteryzuje się znaczącym zwiększeniem spożycia
surowych owoców i warzyw, nasion roślin
strączkowych, wybranych pełnoziarnistych produktów
zbożowych bogatych w rozpuszczalny w wodzie błonnik
pokarmowy (np. produkty z jęczmienia i owsa,
pumpernikiel, kasza gryczana). Równocześnie w diecie
o IG ogranicza się spożycie produktów mącznych,
jasnego pieczywa, pieczywa cukierniczego, produktów
skrobiowych o małej zawartości błonnika pokarmowego
takich jak ziemniaki oraz żywności o wysokiej
zawartości cukrów prostych: ciasta, ciasteczka,
słodycze i słodzone napoje
Dieta bazująca na produktach o
niskim indeksie glikemicznym
normalizuje poposiłkowe stężenie glukozy i
insuliny we krwi, zmniejszając ryzyko
wystąpienia lub łagodząc objawy cukrzycy. U
osób z cukrzycą typu 1. i 2. zmniejszenie IG
diety średnio o 10%, odpowiada redukcji
stężenia hemoglobiny glikowanej, w ciągu
średnio 7 tygodni o 7-8%, co zmniejsza o około
10% ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy.
Dieta bogata w produkty o niskim indeksie
glikemicznym zmniejsza także częstość
występowania epizodów hiper- i hipoglikemii,
oraz poprawia akceptację dietoterapii u osób z
cukrzycą.
cd
Równocześnie wprowadzenie indeksu glikemicznego nie
eliminuje koncepcji wymienników węglowodanowych w
diecie dla osób z cukrzycą, zwracając uwagę przy
planowaniu posiłków także na jakość węglowodanów.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA)
przyznaje, że produkty o niskim IG mogą zmniejszać
poposiłkową glikemię u osób z cukrzycą i poprawić jej
wyrównanie, ale podkreśla brak wystarczających dowodów
na istnienie długotrwałych korzyści ze stosowania diety
opartej o te produkty. W najnowszych rekomendacjach
eksperci ADA podkreślają, że dla osób z cukrzycą jest
ważniejsza całkowita ilość węglowodanów w posiłku niż ich
źródło bądź rodzaj. Europejskie Towarzystwo Badań nad
Cukrzycą (EASD) rekomenduje zastępowanie produktów o
wysokich wartościach IG produktami o niskim IG.
Diety,
w których wybierane są produkty o niskim
indeksie glikemicznym sprzyjają również
zmniejszaniu stężenia cholesterolu
całkowitego i triglicerydów oraz zwiększeniu
stężenia „dobrego” cholesterolu HDL we
krwi i mogą być wykorzystywane w
dietoterapii hiperlipidemi.
Równocześnie dieta o niskim IG poprzez
wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej i
na zwiększenie odczucia sytości może
stanowić element konstrukcji diety
redukującej masę ciała.
W celu ułatwienia wyboru odpowiednich produktów
przyjęto, że wartości IG poniżej 55% są wartościami
niskimi, od 55 do 70% – średnimi, a powyżej 70% –
wysokimi (gdy standardem jest glukoza). Niski IG
ma większość owoców, nieskrobiowych warzyw,
roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo,
natomiast wysokie wartości IG występują w
rafinowanych produktach zbożowych (np. białe
pieczywo), ziemniakach, ryżu, słodzonych
napojach. W praktyce jednak, nie jest konieczne, by
wybierać tylko produkty o niskim IG, ponieważ
połączenie w posiłku produktu o wyższej i niższej
wartości IG daje posiłek o średniej wartości IG.
Przy wyborze produktów węglowodanowych
należy kierować się także czynnikami mającymi
wpływ na wartość IG. Należy, zatem np. wybierać
produkty jak najmniej przetworzone termicznie i
mechanicznie, stosować dodatek octu lub soku
cytrynowego do sałatek. Wartości graniczne
ładunku glikemicznego dla standardowych porcji
produktów spożywczych uznano za niskie dla ŁG
≤ 10, średnie od 11 do 19 i wysokie ≥ 20.
Prawidłowo zestawiona dieta o niskim indeksie
glikemicznym, w pełni pokrywa zapotrzebowanie
na wszystkie składniki odżywcze, składniki
mineralne i witaminy, jest bogata w błonnik
pokarmowy i antyoksydanty.
Samokontrola
Przed pomiarem należy dokładnie umyć ręce
pod bieżącą wodą i je dokładnie osuszyć. Po
nałożeniu kropli na pasek bądź sensor najlepiej
byłoby zatamować płynącą krew wacikiem i
ponownie umyć ręce, gdyż na palcach pozostaje
krew, którą możemy pobrudzić otaczające nas
przedmioty.
Prawidłowe poziomy cukrów:
>> na czczo: 80-120mg%
>> godzina po posiłku: do 180mg%
>> dwie godziny po posiłku: do 160mg%
>> przed posiłkiem: 80-135mg%
Stężenie cukru we krwi można podać w dwóch
jednostkach: mg% lub mmol/l
hiperglikemia
Wzmożonego pragnienia;
Częstszego oddawania moczu;
Uczucia pragnienia, suchości ust,
drętwego języka
Chudnięcia;
Uczucia głodu;
Dokuczliwych skurczy mięśni łydek, stóp;
Bóli brzucha, nudności, wymiotów
Dlaczego doszło do
hiperglikemii?
Zbyt mała ilość insuliny;
Zjedłeś zbyt obfity w WW posiłek;
Miałeś stres;
Byłeś chory (np. na grypę, anginę);
Wynik kontrregulacji (tzw. efekt jo-jo) - zbyt
dużo zjadłeś na niedocukrzenie lub przed
wysiłkiem fizycznym
Twój Pen jest uszkodzony
Zjadłeś posiłek natychmaist po podaniu
insuliny
objawy lekkiego
niedocukrzenia:
Znaczne osłabienie, uczucie niepokoju;
Drżenie rąk, uczucie braku sił;
Bladość skóry i jej nadmierne pocenie się;
Kołatanie serca;
Uczucie głodu;
Zaburzenia widzenia: mroczki przed oczami,
rozmazywanie się liter;
Trudności w wykonywaniu precyzyjnych ćwiczeń;
Zaburzenia pamięci;
Bóle i zawroty głowy;
Zmiana nastroju: nadmierna agresja, złość,
histeria, płaczliwość, rozdrażnienie;
objawy ciężkiego
niedocukrzenia:
Silne bóle głowy;
Zaburzenia widzenia: przestrzennego, kolorów,
kształtów;
Zaburzenia koordynacji ruchowej;
Trudności w wysłowieniu się;
Krótkotrwałe zaniki pamięci;
Trudności w zebraniu myśli;
Zmiany w nastroju: nadmierna agresja lub
płaczliwość;
Zaburzenia świadomości;
Utrata przytomności;
Drgawki
Jeśli straci przytomność,
konieczne jest podanie glukagonu domięśniowo przez osoby
drugie. Nie mogą one podawać nam żadnych płynów doustnie,
gdyż możemy się nimi zachłysnąć. Następnie, po wykonaniu
zastrzyku należy wezwać pogotowie lub zawieść chorego do
szpitala.
Instrukcja wykonania zastrzyku z glukagonu, szczególnie
przydatna osobom przebywającym z cukrzykami, gdyż to od
nich zależy nasze życie. My chwilowo nie mamy nic do
gadania.
Wbij strzykawkę z igłą do fiolki zawierającej proszek.
Wstrzyknij całą zawartość płynu.
Wymieszaj płyn z proszkiem.
Nabierz zawartość fiolki do strzykawki.
Wykonaj zastrzyk, wbijając igłę prostopadle do powierzchni
skóry (uda lub ramienia) na całą głębokość igły.
Po 20 minutach jeśli cukrzyk nadal nie daje znaku życia,
można podać jeszcze raz 1mg glukagonu.
przyczyny
Zbyt duża dawka insuliny;
Błąd dietetyczny: za mało WW, źle
wyliczone WW;
Za długi odstęp czasu między podaniem
insuliny a posiłkiem;
Gorąca kąpiel, masaż okolicy, w którą
podałeś insulinę, nasłonecznienie ciała;
Nadmierny wysiłek;
Uszkodzony Pen
Problemy ze stopami
Pielęgnacja stóp jest ważnym elementem codziennego życia
osoby z cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić
naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki
pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do uszkodzenia
nerwów, złego krążenia, infekcji i zniekształcenia stóp.
Na co zwracać uwagę
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes
Association) zaleca badanie stóp przez lekarza co najmniej raz
do roku, a jeśli masz kłopoty ze stopami – badanie takie powinno
odbywać się częściej.1 Zgłoś się do swojego lekarza, jeśli
wystąpi u Ciebie którykolwiek z objawów wymienionych poniżej:2
mnieszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy (zaburzenia
czucia w obrębie stóp),
uszkodzenie lub przerwanie skóry,
wrośnięte paznokcie,
zmiany kształtu stopy,
odciski lub stwardnienia.
Pielęgnacja stóp
Pielęgnacja stóp
jest ważnym elementem codziennego życia osoby z
cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić
naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki
pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do
uszkodzenia nerwów, złego krążenia, infekcji i
zniekształcenia stóp.
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American
Diabetes Association) zaleca badanie stóp przez lekarza
co najmniej raz do roku,
mniejszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy
(zaburzenia czucia w obrębie stóp),
uszkodzenie lub przerwanie skóry,
wrośnięte paznokcie,
zmiany kształtu stopy,
odciski lub stwardnienia.
Właściwe postępowanie w
pielęgnacji stopy cukrzycowej
Utrzymując cukier we krwi w przedziale
zaleconym przez lekarza i poświęcając
codziennie swoim stopom szczególną uwagę,
można zapobiec powikłaniom.
W celu utrzymania stóp w dobrym stanie,
należy wykonywać poniższe proste czynności:
sprawdzać stopy regularnie,
nosić wygodne, dopasowane obuwie,
myć stopy codziennie mydłem i letnią wodą,
obcinać paznokcie w linii prostej, nie za krótko.
Choroby oczu
Ryzyko wystąpienia niektórych chorób oczu, m.in. retinopatii,
zaćmy i jaskry jest większe u osób z cukrzycą. Z czasem każda
z tych chorób może spowodować ślepotę. Wczesne wykrycie
jest kluczem do uniknięcia lub zmniejszenia ryzyka
zachorowania na te choroby.
Retinopatia, która jest chorobą najbardziej rozpowszechnioną
u osób z cukrzycą, jest spowodowana uszkodzeniem naczyń
krwionośnych w siatkówce. W niektórych przypadkach
naczynia krwionośne mogą ulec poszerzeniu, może dojść do
wybroczyn/wysięków. Ten rodzaj retinopatii nazywa się
nieproliferacyjną lub retinopatią prostą.
Kiedy te obszary powracają do zdrowia, powstają blizny, na
powierzchni siatkówki mogą powstać nowe naczynia co może
spowodować nawet utratę wzroku. Ten rodzaj retinopatii zwany
proliferacyjną jest poważniejszy w skutkach. Niestety
retinopatia jest powszechna, szczególnie u osób chorych na
cukrzycę od wielu lat. Ale jeśli poziom cukru jest pod kontrolą,
choroba ta nie musi powodować uszkodzenia wzroku.
Zaćma powoduje zamglenie soczewki
oka. Zaćma jest często wczesnym
powikłaniem cukrzycy. Coroczne badanie
oka umożliwia wykrycie zaćmy, zanim
stanie się ona poważna.
Jaskra jest to zwiększone ciśnienie płynu
w oku. Może ona doprowadzić do
uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty
wzroku. Jaskra występuje częściej u
chorych z typem 2 cukrzycy.
Zmniejszenie ryzyka choroby
oczu
Wykonywanie kilku ważnych
czynności może w dużym stopniu
zmniejszyć ryzyko chorób oczu
spowodowanych cukrzycą.
Wskazówki ważne dla
chorych
Utrzymuj poziom cukru pod kontrolą. Kiedy wzrasta średni
poziom cukru, wzrasta też ryzyko retinopatii. Zwykle im bardziej
pod kontrolą utrzymywany jest cukier, tym później pojawia się
retinopatia i tym wolniej postępuje. Ponadto utrzymywanie cukru
na odpowiednim poziomie może zmniejszyć niebezpieczeństwo
powstawania zaćmy.
Obniż ciśnienie krwi. Wysokie ciśnienie krwi może zwiększyć
ryzyko retinopatii.
Przestań palić. Palenie zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia
zaćmy i wielu innych powikłań związanych z cukrzycą.
Raz w roku badaj wzrok z rozszerzeniem źrenic. Choroba
oczu, która występuje jako powikłanie cukrzycy, często nie
powoduje żadnych objawów ani bólu zanim nie dojdzie do
zaawansowanego stanu. Ale lekarz może wykryć retinopatię zanim
dojdzie do osłabienia wzroku. W badaniu okulistycznym, w którym
źrenice są rozszerzone, lekarz może zbadać naczynia krwionośne
znajdujące się na dnie oka. Im wcześniej zostanie wykryta
retinopatia, tym większa szansa, że można zapobiec dalszemu
uszkodzeniu oczu.
Cukrzyca zwiększa niebezpieczeństwo chorób
serca i udaru mózgu
.
Choroby serca i naczyń krwionośnych stanowią przyczynę
śmierci około 75% osób z cukrzycą.1
Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia
krwionośne powodując powikłania sercowo-naczyniowe.
Poza czynnikami ryzyka, na które nie masz wpływu - np.
dziedziczność, wiek i płeć - poniższe czynniki mogą
zwiększać ryzyko wystąpienia chorób serca:1
wysoki poziom tłuszczów np. cholesterolu i trójglicerydów
we krwi,
nadciśnienie,
brak aktywności fizycznej,
nadwaga,
stres,
nadmiar alkoholu,
palenie.
Objawy choroby serca
Wystąpienie poniżej podanych objawów może być
oznaką choroby serca, udaru mózgu lub innych
problemów związanych z układem krążenia.
Porozmawiaj z lekarzem w razie wystąpienia
któregokolwiek z poniższych objawów:
ból lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej,
zawroty głowy,
ból szczęki, pleców, ramienia, szyi lub żołądka,
powoli gojące się skaleczenia i rany,
drętwienie lub osłabienie po jednej stronie ciała,
ból nogi, który może ustąpić po odpoczynku,
zadyszka,
pocenie się lub zawroty głowy.
Dbanie o serce
Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American
Diabetes Association) zaleca wizytę u lekarza 2 - 4 razy w
roku w celu monitorowania cukrzycy i wszelkich innych
problemów zdrowotnych, które mogą u Ciebie wystąpić.2
Ponadto istnieją sposoby, które pomagają chronić serce:
utrzymuj poziom cukru w zakresie zalecanym przez lekarza,
utrzymuj ciśnienie krwi na odpowiednim poziomie,
kontroluj poziom cholesterolu i trójglicerydów planując
zdrowe posiłki,
przestań palić,
codziennie bądź aktywny fizycznie,
schudnij, jeśli Twoja masa ciała przewyższa zalecany zakres
ogranicz spożywanie alkoholu
zapytaj lekarza, czy jesteś odpowiednim kandydatem do
leczenia aspiryną
Jeśli zmiany trybu życia są niewystarczające,
lekarz może zalecić przyjmowanie
odpowiednich leków. Najpowszechniejszym
sposobem leczenia jest leczenie aspiryną,
które przyczynia się do zmniejszenia
niebezpieczeństwa powstania skrzepów. Do
innych leków należą:
beta-blokery, które zmniejszają częstotliwość
uderzeń serca oraz ciśnienie krwi,
inhibitory ACE, które rozszerzają naczynia
krwionośne,
statyny, które zmniejszają poziom
cholesterolu.
Choroby nerek
Nerki filtrują krew z naczyń krwionośnych, a potem usuwają
zbędne produkty z moczem. Cukrzyca może uszkodzić małe
naczynia krwionośne, co powoduje, że filtrowanie zbędnych
produktów w nerkach zachodzi z trudnością.
Z tego powodu cukrzyca jest główną przyczyną chorób nerek.
Palenie, nie utrzymywanie cukru na odpowiednim poziomie lub
wysokie ciśnienie krwi mogą zwiększać ryzyko wystąpienia
choroby nerek. Jeśli ktoś z rodziny ma chorobę nerek, to ryzyko
wystąpienia tej choroby jest większe.
Wykrycie nefropatii cukrzycowej
Mimo braku wczesnych objawów uszkodzenia nerek, lekarz może
wykonać test.
mocz zostanie zbadany na obecność białka zwanego albuminą.
Tym badaniem można wykryć nefropatię we wczesnym stadium,
kiedy leczenie może spowolnić lub nawet zapobiec progresji
choroby.
Zapobieganie i leczenie
Utrzymuj właściwy poziom cukru. Ustala z lekarzem
odpowiedni zakres.
Jeśli ciśnienie krwi jest za wysokie, postaraj się je
zmniejszyć. Ustala się z lekarzem odpowiedni dla
zakres ciśnienia krwi i sposoby leczenia
podwyższonego ciśnienia. Leki w rodzaj inhibitorów
ACE skutecznie zmniejszają ciśnienie krwi, a ponadto
chronią nerki.
Kontroluj zawartość białka w moczu. Jeśli w moczu
pojawia się białko, dowiedz się od lekarza jak
postępować – brać lekarstwa czy ograniczyć spożycie
białka.
Rzuć palenie. Palenie zwiększa ryzyko choroby nerek.
Cukrzyca może powodować trudności w życiu
seksualnym mężczyzn i kobiet.
Problemy występujące u
mężczyzn
Cukrzyca może spowodować uszkodzenie nerwów lub tętnic, co
uniemożliwia przepływ krwi konieczny do erekcji. U mężczyzn chorych na
cukrzycę wystąpienie tego problemu, nazywanego zaburzeniem erekcji
członka lub impotencją jest 3 razy bardziej prawdopodobne.1 Zaburzenie
erekcji jest częste i można je leczyć.
Kilka czynników zwiększa możliwość wystąpienia zaburzeń erekcji:
niedostateczne kontrolowanie poziomu cukru we krwi,
wysoki poziom cholesterolu,
wysokie ciśnienie krwi,
palenie,
picie zbyt dużych ilości alkoholu.
Ponadto niektóre leki, np. na obniżenie ciśnienia, środki antydperesyjne i
leki na wrzody żołądka mogą powodować efekty uboczne, które
przyczyniają się do zaburzeń seksualnych. Może je wywoływać także
stres.
Zapobieganie i leczenie
Istnieje kilka sposobów leczenia zaburzenia wzwodu członka; należą do
nich leki doustne, zastrzyki, czopki i aparaty próżniowe. Jeśli zauważysz
zaburzenia wzwodu członka, skontaktuj się z lekarzem.
Problemy występujące u
kobiet
U kobiet również mogą wystąpić zaburzenia seksualne
spowodowane cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi,
uszkodzenie nerwu, depresja i zakażenie drożdżakami
występują stosunkowo często u kobiet chorych na cukrzycę
i mogą spowodować problemy seksualne.
Jeśli wystąpi jeden z następujących objawów, jest
możliwość, że występują zaburzenia spowodowane
cukrzycą:
niechęć do seksu,
suchość pochwy,
nieprzyjemne uczucie podczas stosunku,
trudniejsze osiąganie orgazmu.
Zapobieganie i leczenie
Czasami proste rozwiązania mogą okazać się
wystarczające. Jeśli są problemy z życiem seksualnym, to
pacjent powinien zwróć się o pomoc do lekarza
Ból i uszkodzenie nerwów
Wysoki poziom cukru może zniszczyć osłonkę
komórek nerwowych i nerwy mogą przestać we
właściwy sposób wysyłać sygnały do całego
organizmu. Nazywa się to neuropatią.
Powszechnie wiadomo, że uszkodzenie nerwów
może wpłynąć na stopy – dlatego czucie w
stopach powinno być sprawdzane przez lekarza
przy każdej wizycie. Ale uszkodzenie nerwów
może dotyczyć każdego narządu w organizmie -
poczynając od układu pokarmowego do pęczerza
moczowego i narządów płciowych. Uszkodzenie
nerwów może także osłabić odczuwanie
objawów niskiego poziomu cukru.
U około 60%-70% osób z cukrzycą
występuje pewien rodzaj uszkodzenia
nerwów. Najczęstsze są one u osób, u
których cukrzyca trwa od wielu lat i
osób, które mają wysoki poziom
cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi
lub problemy z nadwagą. Są one
również częste u osób, u których
trudno jest utrzymać cukier na
odpowiednim poziomie.
Objawy neuropatii
Objawy uszkodzenia nerwów zależą od rodzaju neuropatii i od
tego, które nerwy zostały uszkodzone. W niektórych rodzajach
neuropatii mogą nie pojawić się żadne objawy. Ponieważ
rozwijają się one powoli, łagodne przypadki mogą pozostać
niezauważone przez długi czas. Sprawdzaj, czy występują u
Ciebie następujące objawy:1
drętwienie, mrowienie lub bóle palców, stóp, nóg, rąk i ramion,
wrażliwość na dotyk,
niestrawność, nudności lub wymioty,
trudności w połykaniu,
biegunka lub zaparcie,
zawroty głowy lub uczucie omdlewania przy wstawaniu,
obfite pocenie się w nocy lub przy jedzeniu,
problemy z oddawaniem moczu,
problemy seksualne, np. zaburzenia erekcji u mężczyzn i
suchość w pochwie u kobiet,
zaburzenia równowagi lub koordynacji
Leczenie nefropatii
cukrzycowej
Leczenie neuropatii cukrzycowej
rozpoczyna się zazwyczaj od
monitorowania glukozy. Planowanie
posiłków, aktywność fizyczna i leki także
mogą być pomocne. Lekarz może także
polecić lek doustny lub krem do użytku
miejscowego w celu usunięcia bólu.
Jeśli masz któryś z wyżej wymienionych
objawów, powiedz o tym lekarzowi w celu
uzyskania pomocy.
Poza chorobą dziąseł, mogą wystąpić inne problemy, które
częściej występują u ludzi z cukrzycą:
Pleśniawka jest infekcją wywołaną przez grzyby w jamie ustnej
i może być wynikiem wzrostu poziomu cukru w ślinie. Powoduje
ona powstanie białych lub czerwonych plam na języku. Może
spowodować ból lub uczucie palenia w ustach. W takiej sytuacji
dentysta może przepisać odpowiedni lek przeciwgrzybiczny.
Suchość w ustach (kserostomia) może prowadzić do infekcji i
próchnicy. Dentysta może zalecić Ci substytut śliny oraz
leczenie fluorem w celu zapobieżenia próchnicy.
Zapobieganie chorobie dziąseł
myj zęby dwa razy dziennie pastą z fluorem,
do czyszczenia zębów używaj także nici dentystycznej,
regularnie wykonuj badania kontrolne, tak często, jak Ci zaleca
dentysta,
stosuj właściwie zrównoważoną dietę,
utrzymuj poziom cukru we krwi na odpowiednim poziomie.
Kiedy należy udać się do
stomatologa
łatwo krwawiące dziąsła,
czerwone, spuchnięte lub bolesne
dziąsła,
nieprzyjemny smak w ustach,
zmienione odczucie przy gryzieniu,
zmienione odczucie protezy.
