Czy uczciwość jest 

dobrym towarem na 

wolnym rynku? 

Agata Kucharska i Konrad Jagiełło

Studia stacjonarne

Rolnictwo

Rok I

 

 

        

Za etyczne uznaje się takie postępowanie, które 

jest zgodne z obowiązującymi w danym 

społeczeństwie: 



regułami moralnymi, opierającymi się na 

powszechnie akceptowanych wartościach 

wynikających z tradycji i kultury, 



normami prawnymi o charakterze nakazów            i 

zakazów, ustalającymi odpowiedzialność za 

nieprzestrzeganie prawa.

        Każdy człowiek powinien umieć rozpoznawać 

wartości etyczne i stosować je we wszystkich 

obszarach swojej działalności – w relacjach 

rodzinnych i towarzyskich, w szkole, na uczelni, w 

pracy, działalności gospodarczej i życiu publicznym.

 

 

       

W gospodarce rynkowej obowiązują 

prawa: własności, wolności                   
      w podejmowaniu działalności 
gospodarczej, równości i 
sprawiedliwości wszystkich 
podmiotów wobec prawa oraz 
uczciwość        i indywidualna 
odpowiedzialność za podejmowane 
decyzje i ich skutki.

 

 

Do najczęstszych zachowań 
nieetycznych w działalności 
gospodarczej (a zarazem 
niezgodnych z prawem) 
należą:



osiąganie dochodów z nieujawnionych 
bądź nielegalnych źródeł 



nieregulowanie zobowiązań 



unikanie płacenia podatków



przestępstwa gospodarcze 



przestępstwa w dziedzinie intelektualnej

 

 

 

       Groźnym przejawem 

nieprzestrzegania zasad etycznych 
w działalności publicznej   i 
zawodowej jest korupcja, 
nepotyzm, protekcja.

 

 

Korupcja

       Korupcja oznacza przyjmowanie 

lub żądanie przez pracownika 
instytucji państwowej lub społecznej, 
korzyści majątkowej lub osobistej w 
zamian za wykonanie czynności 
urzędowej lub za naruszenie prawa. 
Pod pojęciem korupcji rozumie się 
również przekładanie interesu 
osobistego ponad dobro publiczne.

 

 

Rodzaje korupcji



Korupcja bierna – dotyczy osób, 
które podejmując legalne 
procedury, dążą do zapewnienia 
sobie określonych korzyści kosztem 
innych osób.



Korupcja czynna – narusza zasadę 
równości szans oraz – 
konsekwentnie – zasad uczciwej 
konkurencji. 

 

 

Do zjawisk sprzyjających 
korupcji należą:



niska kultura polityczna (przyzwalanie, by 
politykami lub urzędnikami zostawali nieuczciwi 
ludzie oraz tolerowanie przejawów korupcji),



nieprzejrzyste i skomplikowane prawo, 



niesprawnie działający aparat sprawiedliwości, 



duża kontrola polityków nad gospodarką,



niskie dochody funkcjonariuszy publicznych,



niejasne zasady finansowania partii 
politycznych.

 

 

Dużą rolę w przeciwdziałaniu korupcji 
odgrywa państwo. Zobowiązuje ono 
urzędników administracji państwowej do 
przestrzegania następujących zasad:



zawieszenia prywatnych interesów finansowych, jeżeli mogą stać 

w sprzeczności z ich służbą,



deklarowania stanu majątkowego, zakazu lub ograniczenia 

możliwości dodatkowego zatrudnienia,



zakazu angażowania się w przedsięwzięcia komercyjne poza 

administracją      i wykonywania pracy na rzecz przedsiębiorstw 

mających kontrakty rządowe, 



zakazu reprezentowania interesów firm komercyjnych wobec 

administracji wkrótce po zrezygnowaniu z pracy urzędniczej,



zakazu pracy osób skazanych wyrokiem sądowym, 



określenia osobistej odpowiedzialności za złamanie dyscypliny 

służbowej, nadużycia finansowe oraz korupcję, 



odbywania szkoleń przeciwdziałających łapownictwu,



poddawania się systematycznemu kontrolowaniu stosowania 

przepisów antykorupcyjnych (zwłaszcza w finansach publicznych).

 

 

Nepotyzm (łac. nepos – 
bratanek, wnuk)

       Występuje szczególnie w małych rodzinnych 

firmach. Istnienie pewnych układów 
rodzinnych w przedsiębiorstwie może być 
negatywnie odbieranie przez pozostałych 
pracowników,           u których pojawia się 
czasami przekonanie o braku kontroli i 
bezkarności członków rodziny zwierzchnika 
lub właściciela, a także o dyskryminowaniu 
pozostałych pracowników. Zjawisko nepotyzmu 
w firmie może mieć zatem negatywny wpływ 
na sposób jej funkcjonowania. 

 

 

Protekcja

       

Pośredniczenie w załatwieniu sprawy 

w zamian za korzyść majątkową lub 

obietnicę jej otrzymania, dzięki wpływom

w instytucji państwowej lub samorządzie 

terytorialnym. Zarówno nakłanianie 

osoby wpływowej do udzielenia poparcia 

wskazanej osobie w zamian za korzyści 

finansowe, jak i wyrażenie zgody na taki 

proceder może być zakwalifikowane jako 

działanie korupcyjne. 

 

 

Nieodpłatna protekcja

        

W tym przypadku powodem otoczenia opieką 

określonej osoby nie jest korzyść finansowa, ale 

pozytywna ocena kwalifikacji, cech charakteru i 

zalet danej osoby. Przekonanie, że osoba ta 

zasługuje na uznanie i należy otoczyć ją opieką, 

aby zapewnić jej odpowiednie do kwalifikacji 

stanowisko, może być oparte na bezkrytycznej 

ocenie zalet protegowanego. Nieodpłatna 

protekcja może przybierać postać przysługi za 

przysługę (polegającej na świadczeniu sobie 

nawzajem usług wynikających z możliwości, jakie 

stwarzają zajmowane stanowisko, pozycja 

społeczna, pełnione funkcje itd..) albo często 

spotykanej formy określonej potocznie jako 

„działanie przez znajomości”. 

 

 

       

Korupcja, nepotyzm czy protekcja 

są powodem naruszenia w sposób 

naganny zasad rywalizacji na rynku, 

czyli pojawienia się zjawiska 

nieuczciwej konkurencji, wobec 

którego normy prawa cywilnego,       a 

nawet prawo karne, nie mogą 

pozostać obojętne. Warto sobie 

uświadomić, że nieuczciwość to nie 

tylko łamanie „reguł gry”, ale przede 

wszystkim przywłaszczenie bądź 

wykorzystanie określonego dobra 

przez jeden podmiot gospodarczy za 

szkodą innego. 

 

 

Źródła: 

Książki:



„Teorie i aplikacje etyki 
gospodarczej” – Barbara 
Pogonowska



„Elemonty etyki gospodarki 
rynkowej” - Barbara Pogonowska



„Analiza i funkcjonowanie rynku” – 
Józef Perenc

Strona internetowa: www.nbportal.pl