ETYKA
Model relacji międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
ETYKA
Model relacji międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
H. Peplau urodziła się 1 września 1909 r. w
Reading.
Cały proces jej kształcenia był związany z
pielęgniarstwem jako praktyczną nauką
psychospołeczną.
W 1931 r. ukończyła Przyszpitalną Szkołę
Pielęgniarstwa, w następnych latach
studiowała psychologię społeczną na
poziomie licencjatu. Tytuł bakałarza uzyskała
w 1943 r.
[średniow. łacina baccalarius], osoba,
która na średniowiecznym uniwersytecie uzyskała
najniższy stopień akademicki bakalaureat;
dawniej w Polsce nauczyciel szkoły elementarnej;
żartobliwie — nauczyciel, belfer.
Studia ukończyła w 1947 r., uzyskując tytuł
zawodowy magistra w zakresie
pielęgniarstwa psychiatrycznego.
Początkowo pracowała w różnych zakładach
opieki zamkniętej, pełniąc funkcje
kierownicze odpowiednich zespołów
pielęgniarskich.
Podczas wojny podjęła pracę w
Wojskowym Korpusie Pielęgniarek w
Anglii. Po zakończeniu wojny
kontynuowała studia. Jednocześnie
podjęła działalność pedagogiczną, którą
prowadziła na uniwersytetach stanowych
do 1974 r.
Niezależnie od tych działań edukacyjnych
upowszechniała wiedzę o istocie
pielęgniarstwa psychodynamicznego.
Rezultat swych teoretycznych koncepcji
upowszechniła w dwóch publikacjach
książkowych: “Międzyosobowe relacje w
pielęgniarstwie” oraz “Podstawowe
zasady poradnictwa pacjentowi”.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
To bardzo humanistyczne w swych założeniach
opracowanie było bowiem dość rewolucyjne w
okresie, w którym w pielęgniarstwie dominowało
podejście medyczne.
H. Peplau w oddziaływaniu terapeutycznym
pielęgniarka - pacjent podstawowe znaczenie
przypisała komunikowaniu i kształtowaniu relacji.
Według autorki, komunikowanie terapeutyczne służy
wpływowi pielęgniarki na odrzucanie przez pacjenta
niewłaściwych dla jego zdrowia wzorców myślenia i
zachowania, a przyjmowanie wzorców myślenia i
zachowania dla zdrowia korzystnych. H. Peplau,
przedstawiając proces tej relacji, wyłoniła jej
poszczególne fazy oraz określiła role, jakie podejmuje
pielęgniarka w ich przebiegu.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
I.
Peplau przedstawia pielęgniarstwo jako proces
interpersonalny, w który są zaangażowane co najmniej
dwie osoby – pacjent i pielęgniarka. Pomiędzy nimi
zachodzi interakcja i mają one wspólny cel
(przywrócenie zdrowia lub rozwiązanie konkretnego
problemu pacjenta). Zarówno pacjent jak i pielęgniarka
są niepowtarzalnymi indywidualnościami wnoszącymi w
relację różne przekonania, poglądy, wartości, zwyczaje i
kulturę. Jest to więc proces terapeutyczny dla pacjenta,
podczas którego obie strony uczą się od siebie i
ubogacają się wzajemnie. Pacjent uczy się pokonywać
trudności, a pielęgniarka poprzez kontakt z nim
doskonali swe umiejętności i staje się bardziej
świadoma siebie, swoich uczuć i zachowań, co pozwala
jej w przyszłości lepiej rozumieć i bardziej akceptować
innych.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
II. Model ten dużo uwagi poświęca
kształtowaniu relacji pielęgniarka – pacjent i
podkreśla znaczenie umiejętności
komunikowania terapeutycznego w tym
procesie. Wyróżnia się następujące fazy w
relacji pielęgniarka – pacjent:
- orientacji
- identyfikacji
- eksploatacji
-rozwiązania
Fazy te są ze sobą powiązane. Zazwyczaj
przebiegają w przedstawionej kolejności
niejednokrotnie wzajemnie się przenikając.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
Faza orientacji.
W tej fazie pielęgniarka i pacjent spotykają się jako obce
osoby. Powodem spotkania jest choroba lub trudności z nią
związane, które pacjent przeżywa w indywidualny sposób,
zazwyczaj towarzyszy mu lęk, niepewność i brak poczucia
bezpieczeństwa.
Dzięki współdziałaniu następuje nawiązanie kontaktu i
wstępne zidentyfikowanie problemu, co może częściowo
zmniejszyć lęk pacjenta.
Przebieg tej fazy uwarunkowany jest m.in. wcześniejszymi
doświadczeniami i postawami zarówno pacjenta jak i
pielęgniarki. Człowiek zgłaszający się po pomoc ma określone
wyobrażenia o służbie zdrowia, szpitalu, do którego trafił oraz
pielęgniarce i jej roli. Pielęgniarka ma również określone
doświadczenia w pracy z ludźmi, które mogą wpływać na jej
postawy.
Pod koniec tej fazy pacjent powinien czuć się bezpiecznie.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
Identyfikacja.
Pielęgniarka wspólnie z pacjentem rozpoznaje jego
problemy i zakres koniecznej pomocy.
Zachowania pacjenta w stosunku do pielęgniarki mogą
być, zdaniem Peplau, trojakie:
- aktywny udział i współdziałanie w opiece (np. wspólne
ustalenie diety)
- pełna autonomia i niezależność od pielęgniarki
- bierność i zależność od pielęgniarki
Dla kształtowania relacji terapeutycznej konieczny jest
wzajemny szacunek, postawa akceptacji i nieoceniania
zachowań pacjenta, a także optymizm pozwalający
wzbudzić nadzieję.
Pod koniec tego etapu pacjent nabiera poczucia pewności
i przekonania o zdolności do zmagania się z problemem.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
Faza eksploatacji.
Wykorzystywanie przez pacjenta pomocy
oferowanej przez opiekę zdrowotną. Pacjentowi
powinno towarzyszyć poczucie kontroli i
panowania nad sytuacją. Powinien być aktywny,
odpowiedzialny za swe zdrowie oraz coraz
bardziej niezależny i świadomy siebie. Pacjent
ma prawo prosić o drobne przysługi i
wyjaśnienia. Pielęgniarka powinna natomiast
zachęcać go do ujawniania swych emocji i uczuć
oraz znać i stosować różne techniki
komunikowania terapeutycznego, np. aktywne
słuchanie i klaryfikacja.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
Rozwiązanie.
Jeśli wszystkie poprzednie fazy przebiegły
dobrze ich rezultatem powinno być
rozwiązanie problemów zdrowotnych
pacjenta i uzyskanie przez niego zdolności
do samodzielnego funkcjonowania.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
III. Peplau wyróżnia następujące role,
jakie pełni pielęgniarka w relacji
terapeutycznej z pacjentem:
1.
Nauczyciel – osoba, która dzieli się
swoją wiedzą i doświadczeniem,
uwzględniając potrzeby, zainteresowania i
możliwości drugiej osoby.
2.
Źródło informacji – pielęgniarka jest tą
osobą, która dostarcza informacji
niezbędnych do rozwiązywania problemów
zdrowotnych, zarówno pojedynczemu
pacjentowi, jak i grupie ludzi.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau
3.
Doradca – osoba, która dzięki swojej
wiedzy i umiejętnościom oraz odpowiedniej
postawie pomaga drugiemu człowiekowi
rozpoznać problem, zaakceptować fakt jego
wystąpienia, znaleźć sposoby radzenia sobie z
nim i w efekcie samodzielnie go rozwiązać.
4.
Przywódca – osoba kierująca procesem
ustalania i realizowania indywidualnych celów
pacjenta, w taki sposób, aby pacjent był
aktywnym uczestnikiem w podejmowaniu
decyzji, które go dotyczą.
5.
Ekspert techniczny – ktoś, kto zapewnia
opiekę fizyczną na najwyższym poziomie,
dzięki wysokim kwalifikacjom, umiejętnościom
technicznym, umiejętnościom obsługi sprzętu
itd.
6.
Zastępca – osoba zastępująca kogoś
innego (najczęściej osoby znaczące).
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau.
IV. Podstawowe
pojęcia.
Osoba – wg Peplau – to system, który posiada
charakterystyczne właściwości biochemiczne,
fizjologiczne i interpersonalne. Człowiek jest istotą
ciągle rozwijającą się, głównie poprzez interakcje z
innymi osobami i zdobywanie doświadczeń.
Zdrowie – słowo to jest symbolem oznaczającym
aktywność, rozwój osobowości i inne procesy
człowieka, które zmierzają w kierunku twórczego,
konstruktywnego i produktywnego życia zarówno
osobistego, jak i społecznego. Peplau przedstawia
zdrowie w powiązaniu z poziomem lęku. Jej zdaniem
człowiek zdrowy posiada optymalny poziom lęku i
potrafi go wykorzystać jako czynnik motywujący i
pobudzający do zachowań konstruktywnych.
Model relacji
międzyludzkiej
Hildegardy Peplau.
IV. Podstawowe
pojęcia.
Środowisko – środowisko
terapeutyczne, pielęgniarka powinna
zapewnić pacjentowi takie środowisko,
w którym będzie się on bezpiecznie
czuł i rozwijał.
Pielęgniarstwo – terapeutyczny proces
interpersonalny, jak również sztuka i
dyscyplina naukowa.
V. Teorie H. Peplau
– konsekwencje
praktyczne
W wielu placówkach służby zdrowia kontakt
pielęgniarki z pacjentem jest krótkotrwały,
przelotny, co utrudnia bliskie spotkania
umożliwiające wzajemne poznanie. Jednak
uznanie tych teorii za znaczące w rozwoju
pielęgniarstwa może wpłynąć na:
- zerwanie z dotychczasowym biologiczno-
medycznym paradygmatem opieki
zdrowotnej na rzecz paradygmatu
holistycznego;
- uwzględnienie założeń filozofii
humanistycznej w opiece pielęgniarskiej;
V. Teorie H. Peplau
– konsekwencje
praktyczne
- dostrzeganie opieki jako pozytywnego
procesu wzajemnego współdziałania i
współuczestnictwa pielęgniarka-pacjent
w celu promowania, utrzymywania oraz
przywracania zdrowia;
- samopoznanie i zrozumienie dynamiki
ludzkich zachowań, zdolność
interpretowania zachowania własnego i
innych osób oraz umiejętność
podejmowania skutecznych działań
pielęgnacyjnych;
- rozwój osobowościowy pielęgniarek;
- zmianę jakości relacji pielęgniarka-
pacjent.
DZIĘKUJEMY
ZA
UWAGĘ