Molestowanie moralne. 

Molestowanie moralne. 

Perwersyjna przemoc w życiu 

Perwersyjna przemoc w życiu 

codziennym.

codziennym.

Izabela Dzwonnik

Izabela Dzwonnik

Jakub Czyż gr.7a

Jakub Czyż gr.7a

Definicja pojęcia

Definicja pojęcia

•

Molestowaniem moralnym jest wszelkie 

Molestowaniem moralnym jest wszelkie 

zachowanie o charakterze nadużycia 

zachowanie o charakterze nadużycia 

(gest, słowo, czyn, postawa, ...), będące, 

(gest, słowo, czyn, postawa, ...), będące, 

przez swą powtarzalność lub 

przez swą powtarzalność lub 

systematyczny charakter, naruszeniem 

systematyczny charakter, naruszeniem 

godności oraz integralności psychicznej 

godności oraz integralności psychicznej 

lub fizycznej jednostki, stanowiące 

lub fizycznej jednostki, stanowiące 

zagrożenie dla jej przyszłości zawodowej 

zagrożenie dla jej przyszłości zawodowej 

oraz powodujące degradację atmosfery 

oraz powodujące degradację atmosfery 

pracy. 

pracy. 

Działania wchodzące w skład molestowania 

Działania wchodzące w skład molestowania 

moralnego mają charakter ukrytej, 

moralnego mają charakter ukrytej, 

podskórnej przemocy, co odróżnia je od 

podskórnej przemocy, co odróżnia je od 

jawnej agresji.

jawnej agresji.

 

 

Z definicji wynika, że chodzi tu o zachowania 

Z definicji wynika, że chodzi tu o zachowania 

powtarzające się w czasie.

powtarzające się w czasie.

 

 

Trudno jest je dostrzec nie tylko ofierze, ale i 

Trudno jest je dostrzec nie tylko ofierze, ale i 

osobom postronnym, a tym bardziej nazwać 

osobom postronnym, a tym bardziej nazwać 

po imieniu, ofiara jest im bezkarnie 

po imieniu, ofiara jest im bezkarnie 

poddawana, co często odbywa się to przy 

poddawana, co często odbywa się to przy 

milczącym współudziale, nie reagujących 

milczącym współudziale, nie reagujących 

świadków.

świadków.

 

 

•

U podstaw molestowania tkwi, 

U podstaw molestowania tkwi, 

według M.F. Hirigoyen autentyczna 

według M.F. Hirigoyen autentyczna 

chęć (świadoma czy nie) 

chęć (świadoma czy nie) 

unicestwienia, destrukcji

unicestwienia, destrukcji

 drugiego 

 drugiego 

człowieka, będąca dla osobnika 

człowieka, będąca dla osobnika 

perwersyjnego - molestującego 

perwersyjnego - molestującego 

agresora, źródłem perwersyjnej 

agresora, źródłem perwersyjnej 

rozkoszy (

rozkoszy (

jouissance

jouissance

).

).

Dlaczego "moralne"?

Dlaczego "moralne"?

•

Wybór terminu "molestowanie 

Wybór terminu "molestowanie 

moralne" nie jest przypadkowy.

moralne" nie jest przypadkowy.

•

 

 

Tkwi w tym świadoma intencja, aby 

Tkwi w tym świadoma intencja, aby 

podkreślić, że zachowania o jakich tu 

podkreślić, że zachowania o jakich tu 

mowa, nie mogą być społecznie 

mowa, nie mogą być społecznie 

akceptowane (molestowanie moralne 

akceptowane (molestowanie moralne 

jest czymś 

jest czymś 

moralnie nagannym

moralnie nagannym

!). 

!). 

•

Termin nawiązuje do kwestii 

Termin nawiązuje do kwestii 

godności 

godności 

jednostki

jednostki

, która jest w takich 

, która jest w takich 

sytuacjach zagrożona. 

sytuacjach zagrożona. 

Wymiar indywidualny i 

Wymiar indywidualny i 

subiektywny

subiektywny

•

W odróżnieniu od mobbingu, który opiera się na 

W odróżnieniu od mobbingu, który opiera się na 

interakcji między jednostką, a grupą, molestowanie 

interakcji między jednostką, a grupą, molestowanie 

moralne zakłada 

moralne zakłada 

jednostkowy charakter agresji

jednostkowy charakter agresji

. 

. 

•

Agresor wybiera swoją ofiarę ze względu na jej cechy 

Agresor wybiera swoją ofiarę ze względu na jej cechy 

indywidualne, słabe punkty, szczególną sytuację.

indywidualne, słabe punkty, szczególną sytuację.

•

 

 

Jego cel, to 

Jego cel, to 

wyizolowanie 

wyizolowanie 

jej i 

jej i 

destabilizacja 

destabilizacja 

psychiczna

psychiczna

. 

. 

•

Tak zorientowane manewry wzmacniają u ofiary 

Tak zorientowane manewry wzmacniają u ofiary 

poczucie winy

poczucie winy

 oraz przekonanie, że samym swym 

 oraz przekonanie, że samym swym 

istnieniem, wywołuje ona takie traktowanie, a więc, 

istnieniem, wywołuje ona takie traktowanie, a więc, 

że jest za nie odpowiedzialna.

że jest za nie odpowiedzialna.

 

 

•

W grę wchodzą także 

W grę wchodzą także 

subiektywne odczucia

subiektywne odczucia

 

 

prześladowanej osoby, która czuje się 

prześladowanej osoby, która czuje się 

poniżana,

poniżana,

 

 

deprecjonowana

deprecjonowana

, czy 

, czy 

upokarzana

upokarzana

.

.

 

 

•

Należy także uwzględnić indywidualną 

Należy także uwzględnić indywidualną 

reaktywność uwikłanej w sytuację molestowania 

reaktywność uwikłanej w sytuację molestowania 

osoby, je 

osoby, je 

próg odporności psychicznej

próg odporności psychicznej

.

.

 

 

Osobowość agresora i ofiary

Osobowość agresora i ofiary

•

Hirigoyen charakteryzuje agresora jako 

Hirigoyen charakteryzuje agresora jako 

typ 

typ 

perwersyjno-narcystyczny:

perwersyjno-narcystyczny:

1.

1.

 

 

traktujący innych instrumentalnie i nie 

traktujący innych instrumentalnie i nie 

odczuwające żadnych wyrzutów sumienia z 

odczuwające żadnych wyrzutów sumienia z 

powodu wykorzystywania ich i poniżania 

powodu wykorzystywania ich i poniżania 

2.

2.

przez cały czas utrzymuje, że postępuje słusznie, 

przez cały czas utrzymuje, że postępuje słusznie, 

i że ofiara na takie traktowanie zasłużyła albo, że 

i że ofiara na takie traktowanie zasłużyła albo, że 

o takie traktowanie zabiega 

o takie traktowanie zabiega 

("on/ona to lubi!"),

("on/ona to lubi!"),

 

 

3.

3.

same zostały zranione w dzieciństwie 

same zostały zranione w dzieciństwie 

4.

4.

Są narcystyczne, co przejawia się u nich jako 

Są narcystyczne, co przejawia się u nich jako 

megalomania, brak afektów, a w szczególności 

megalomania, brak afektów, a w szczególności 

niezdolność do empatii

niezdolność do empatii

 

 

Osoby, funkcjonujące w sposób 

Osoby, funkcjonujące w sposób 

perwersyjny, mają tylko jeden cel - 

perwersyjny, mają tylko jeden cel - 

zdobycie władzy oraz dominację nad 

zdobycie władzy oraz dominację nad 

innymi!!!

innymi!!!

 

 

Ofiarą

Ofiarą

 molestowania psychicznego 

 molestowania psychicznego 

może być każdy.

może być każdy.

 

 

Nie istnieje żaden szczególny profil 

Nie istnieje żaden szczególny profil 

psychologiczny ofiary. 

psychologiczny ofiary. 

Często są to bowiem ludzie o silnej 

Często są to bowiem ludzie o silnej 

osobowości, nie wahający się 

osobowości, nie wahający się 

otwarcie głosić swoje poglądy, 

otwarcie głosić swoje poglądy, 

jednostki zrealizowane i pełne życia. 

jednostki zrealizowane i pełne życia. 

Mimo to na podstawie badań wyróżniono grupy 

Mimo to na podstawie badań wyróżniono grupy 

pracowników, będące w firmach najczęstszym 

pracowników, będące w firmach najczęstszym 

obiektem molestowania moralnego:

obiektem molestowania moralnego:

 

 

•

osoby samotne lub pozbawione tzw. "układów" (nie 

osoby samotne lub pozbawione tzw. "układów" (nie 

uczestniczące w nieformalnych spotkaniach oraz nie mające 

uczestniczące w nieformalnych spotkaniach oraz nie mające 

poparcia koleów z firmy, nie należące do związków 

poparcia koleów z firmy, nie należące do związków 

zawodowych, etc.) ; 

zawodowych, etc.) ; 

•

osoby w wieku przedemerytalnym; 

osoby w wieku przedemerytalnym; 

•

osoby "nietypowe", tzn odróżniające się od z jakiegoś 

osoby "nietypowe", tzn odróżniające się od z jakiegoś 

powodu od pozostałych członków grupy (pochodzenie, 

powodu od pozostałych członków grupy (pochodzenie, 

narodowość, wyznanie, poglądy polityczne, orientacja 

narodowość, wyznanie, poglądy polityczne, orientacja 

seksualna, strój, nieakceptowanie kodów grupy, etc ..); 

seksualna, strój, nieakceptowanie kodów grupy, etc ..); 

•

kobiety (w tym kobiety samotne, rozwiedzione, same 

kobiety (w tym kobiety samotne, rozwiedzione, same 

wychowujące dziecko, kobiety w ciąży, ); 

wychowujące dziecko, kobiety w ciąży, ); 

•

osoby powyżej pięćdziesiątki, których firma chce 

osoby powyżej pięćdziesiątki, których firma chce 

się pozbyć, nie mając im przy tym nic do 

się pozbyć, nie mając im przy tym nic do 

zarzucenia, a których wypowiedzenie jest dla 

zarzucenia, a których wypowiedzenie jest dla 

firmy kosztowne ze względu na długi staż pracy; 

firmy kosztowne ze względu na długi staż pracy; 

•

osoby zbyt sumienne lub silnie zaangażowane w 

osoby zbyt sumienne lub silnie zaangażowane w 

pracę zawodową, jak też osoby wyjątkowo zdolne 

pracę zawodową, jak też osoby wyjątkowo zdolne 

lub kompetentne, mogące stawiać w cieniu 

lub kompetentne, mogące stawiać w cieniu 

zwierzchnika czy być postrzegane jako 

zwierzchnika czy być postrzegane jako 

zagrażające dla czyjejś kariery; 

zagrażające dla czyjejś kariery; 

•

osoby młode, a w szczególności młodzi 

osoby młode, a w szczególności młodzi 

pracownicy, posiadający wysoki poziom 

pracownicy, posiadający wysoki poziom 

wykształcenia

wykształcenia

Problem świadków

Problem świadków

•

Jedną z charakterystyk molestowania 

Jedną z charakterystyk molestowania 

moralnego, jest brak reakcji ze strony 

moralnego, jest brak reakcji ze strony 

świadków.

świadków.

•

 

 

W większości przypadków, świadkowie 

W większości przypadków, świadkowie 

milczą i nie reagują, gdy czasami  

milczą i nie reagują, gdy czasami  

wystarczy aby jedna osoba zareagowała 

wystarczy aby jedna osoba zareagowała 

w sposób zdrowy,  a proces 

w sposób zdrowy,  a proces 

molestowania zostaje zatrzymany!!! 

molestowania zostaje zatrzymany!!! 

Fazy molestowania moralnego

Fazy molestowania moralnego

•

Zawładnięcie przez uwiedzenie-

Zawładnięcie przez uwiedzenie-

 

 

uniemożliwienie ofierze 

uniemożliwienie ofierze 

autonomicznego myślenia i działania

autonomicznego myślenia i działania

•

Zdestabilizowanie ofiary

Zdestabilizowanie ofiary

 poprzez 

 poprzez 

komunikację perwersyjną

komunikację perwersyjną

•

Jednoznaczna destrukcja drugiej 

Jednoznaczna destrukcja drugiej 

osoby

osoby

Najczęstsze przejawy 

Najczęstsze przejawy 

molestowania w środowisku pracy

molestowania w środowisku pracy

1.

1.

Akty, mające na celu degradację warunków pracy

Akty, mające na celu degradację warunków pracy

•

 

 

Odbieranie ofierze jej autonomii. 

Odbieranie ofierze jej autonomii. 

•

Nie przekazywanie jej informacji niezbędnych do realizacji jej zadań. 

Nie przekazywanie jej informacji niezbędnych do realizacji jej zadań. 

•

Systematyczne negowanie jej decyzji. 

Systematyczne negowanie jej decyzji. 

•

Formułowanie niesłusznych oraz przesadnych krytyk wykonywanej przez nią pracy 

Formułowanie niesłusznych oraz przesadnych krytyk wykonywanej przez nią pracy 

2.

2.

Izolacja oraz odmowa komunikacji

Izolacja oraz odmowa komunikacji

 

 

•

Nieustanne przerywanie ofierze, gdy ta zabiera głos. 

Nieustanne przerywanie ofierze, gdy ta zabiera głos. 

•

Jej zwierzchnik lub koledzy nie rozmawiają z nią. 

Jej zwierzchnik lub koledzy nie rozmawiają z nią. 

•

Komunikowanie z ofiarą wyłącznie na piśmie. 

Komunikowanie z ofiarą wyłącznie na piśmie. 

3.

3.

Ataki wymierzone w godność jednostki

Ataki wymierzone w godność jednostki

 

 

•

Stosowanie w stosunku do ofiary deprecjonujących zwrotów. 

Stosowanie w stosunku do ofiary deprecjonujących zwrotów. 

•

Zwracanie się do niej w formie pogardliwych gestów 

Zwracanie się do niej w formie pogardliwych gestów 

(westchnienia, pogardliwe spojrzenia, wzruszenia ramion, ...) 

(westchnienia, pogardliwe spojrzenia, wzruszenia ramion, ...) 

•

Dyskredytowanie jej wobec kolegów, zwierzchnictwa lub 

Dyskredytowanie jej wobec kolegów, zwierzchnictwa lub 

podwładnych. 

podwładnych. 

•

Rozpowszechnianie plotek na jej temat

Rozpowszechnianie plotek na jej temat

 

 

4.

4.

Przemoc werbalna, psychiczna i seksualna 

Przemoc werbalna, psychiczna i seksualna 

•

Grożenie ofierze przemocą fizyczną. 

Grożenie ofierze przemocą fizyczną. 

•

Stosowanie wobec niej, nawet w niewielkim stopniu, przemocy 

Stosowanie wobec niej, nawet w niewielkim stopniu, przemocy 

fizycznej, popychanie, trzaskanie drzwiami przed nosem. 

fizycznej, popychanie, trzaskanie drzwiami przed nosem. 

•

Pokrzykiwanie na nią.

Pokrzykiwanie na nią.

 

 

Organizacyjne podłoże 

Organizacyjne podłoże 

molestowania moralnego w 

molestowania moralnego w 

miejscu pracy

miejscu pracy

 

 

•

Gdy instytucja działa w sposób zdrowy i 

Gdy instytucja działa w sposób zdrowy i 

racjonalny, perwersyjne manewry zostają 

racjonalny, perwersyjne manewry zostają 

szybko ukrócone, jako nie dające się pogodzić 

szybko ukrócone, jako nie dające się pogodzić 

z uznawanymi przez nią regułami gry. 

z uznawanymi przez nią regułami gry. 

•

Szerzenie się w dzisiejszym świecie pracy 

Szerzenie się w dzisiejszym świecie pracy 

molestowania, jest niczym innym jak oznaką 

molestowania, jest niczym innym jak oznaką 

"rozkładu„ instytucji (

"rozkładu„ instytucji (

défaillance 

défaillance 

institutionnelle

institutionnelle

) 

) 

•

Instytucja (w tym także i firma), coraz 

Instytucja (w tym także i firma), coraz 

częściej przyjmuje postawę uchylania się od 

częściej przyjmuje postawę uchylania się od 

odpowiedzialności, w wyniku czego często 

odpowiedzialności, w wyniku czego często 

uznaje się wszystkie ciosy za dozwolone. 

uznaje się wszystkie ciosy za dozwolone. 

Typologia molestowania 

Typologia molestowania 

moralnego

moralnego

 

 

•

Źródła 

Źródła 

molestowania:

molestowania:

1.

1.

Horyzontalne

Horyzontalne

2.

2.

Wertykalne 

Wertykalne 

zstępujące

zstępujące

3.

3.

Wertykalne 

Wertykalne 

wstępujące

wstępujące

4.

4.

Mieszane

Mieszane

•

Cel molestowania:

Cel molestowania:

1.

1.

Perwersyjne

Perwersyjne

2.

2.

Strategiczne

Strategiczne

3.

3.

Instytucjonalne

Instytucjonalne

Konsekwencje molestowania 

Konsekwencje molestowania 

moralnego dla jednostki

moralnego dla jednostki

 

 

•

Psychiczne:

Psychiczne:

1.

1.

obniżenie samooceny i szacunku dla własnej 

obniżenie samooceny i szacunku dla własnej 

osoby 

osoby 

2.

2.

wstyd oraz poczucie winy (osoba czuje się 

wstyd oraz poczucie winy (osoba czuje się 

odpowiedzialna za skierowaną na nią agresję)

odpowiedzialna za skierowaną na nią agresję)

3.

3.

niepokój, lęk, depresja

niepokój, lęk, depresja

 

 

4.

4.

stres postraumatyczny (PTSD)

stres postraumatyczny (PTSD)

 

 

•

Somatyczne:

Somatyczne:

1.

1.

Choroby skóry

Choroby skóry

2.

2.

Układu krążenia

Układu krążenia

3.

3.

Nieprawidłowa praca serca

Nieprawidłowa praca serca

4.

4.

Zaburzenia cyklu u kobiet

Zaburzenia cyklu u kobiet

5.

5.

Dolegliwości trawienne (wrzody żołądka i 

Dolegliwości trawienne (wrzody żołądka i 

dwunastnicy)

dwunastnicy)

6.

6.

Cukrzyca

Cukrzyca

7.

7.

Nowotwory ( rak piersi i macicy u kobiet)

Nowotwory ( rak piersi i macicy u kobiet)

•

Społeczne

Społeczne

1.

1.

Izolacja społeczna 

Izolacja społeczna 

2.

2.

Rozpad rodziny i małżeństwa

Rozpad rodziny i małżeństwa

3.

3.

Utrata miejsca pracy 

Utrata miejsca pracy 

4.

4.

Zejście na margines społeczny

Zejście na margines społeczny

Obraz kliniczny zaburzeń

Obraz kliniczny zaburzeń

 

 

•

 

 

Według Marie Peze zaburzenia 

Według Marie Peze zaburzenia 

stwierdzane u ofiar przyjmują formę 

stwierdzane u ofiar przyjmują formę 

dwóch sukcesywnych faz: 

dwóch sukcesywnych faz: 

fazy pogotowia

fazy pogotowia

 

 

oraz 

oraz 

fazy dekompensacji

fazy dekompensacji

 

 

1.

1.

Faza pogotowia

Faza pogotowia

 

 

Ma ona charakter 

Ma ona charakter 

latentny

latentny

 i jest trudna do 

 i jest trudna do 

zdiagnozowania. Typowymi objawami są : 

zdiagnozowania. Typowymi objawami są : 

bezsenność

bezsenność

, 

, 

wycofanie się z interakcji

wycofanie się z interakcji

 

 

społecznej, 

społecznej, 

zmęczenie

zmęczenie

. Ofiara milczy i 

. Ofiara milczy i 

stara się "wytrwać".

stara się "wytrwać".

 

 

2.

2.

Faza dekompensacji

Faza dekompensacji

 rozwijająca się w 

 rozwijająca się w 

dwóch etapach

dwóch etapach

 

 

•

Nerwica urazowa- zespół stresu pourazowego ( PTSD)

Nerwica urazowa- zespół stresu pourazowego ( PTSD)

-

-

jest doświadczeniem wspólnym dla ofiar 

jest doświadczeniem wspólnym dla ofiar 

molestowania oraz dla ofiar klęsk żywiołowych, 

molestowania oraz dla ofiar klęsk żywiołowych, 

zamachów terrorystycznych, katastrof, gwałtów, 

zamachów terrorystycznych, katastrof, gwałtów, 

etc 

etc 

-mechanizmy samoobronne przestają wówczas 

-mechanizmy samoobronne przestają wówczas 

funkcjonować i pojawia się stan ostrego lęku

funkcjonować i pojawia się stan ostrego lęku

-pojawiają się objawy fizyczne jak : drżenie, 

-pojawiają się objawy fizyczne jak : drżenie, 

pocenie, tachykardia, uczucie kulki w gardle

pocenie, tachykardia, uczucie kulki w gardle

-cierpi na stale nawracające myśli i obrazy poniżeń, 

-cierpi na stale nawracające myśli i obrazy poniżeń, 

szykan, które powodują, iż na nowo przeżywa 

szykan, które powodują, iż na nowo przeżywa 

sytuacje traumatyczną 

sytuacje traumatyczną 

-pojawiają się objawy w sferze poznawczej, takie jak 

-pojawiają się objawy w sferze poznawczej, takie jak 

trudności związane z logicznym myśleniem, 

trudności związane z logicznym myśleniem, 

obniżenie pamięci i zdolności koncentracji 

obniżenie pamięci i zdolności koncentracji 

•

Dekompensacja strukturalna

Dekompensacja strukturalna

 

 

-

-

dochodzi do:

dochodzi do:

•

Ostrego stanu depresyjnego

Ostrego stanu depresyjnego

•

Dezorganizacji psychosomatycznej

Dezorganizacji psychosomatycznej

•

Paranoi

Paranoi

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę