Wprowadzeni

e do ekologii

EKOLOGIA

(gr. oíkos + lógos - dom + słowo, wiedza, nauka)

to nauka o strukturze

i funkcjonowaniu przyrody,

zajmująca się badaniem

oddziaływań pomiędzy

organizmami, a ich

środowiskiem.

We współczesnym znaczeniu słowo ekologia zostało

użyte w 1985 roku przez Stephena Forbesa.

Zakres badań ekologii jest bardzo
szeroki,
a badania ekologiczne są bardzo
złożone

POPULACJA → BIOCENOZA

→ EKOSYTEM → BIOM

→ BIOSFERA

OSOBNIK

Osobnik - organizm,

pojedyncza niezależna

jednostka zdolna do

zdobywania pożywienia.

Osobnik zazwyczaj wchodzi

w interakcje z innymi

organizmami

i środowiskiem, stając się tym

samym niejako najbardziej

podstawowym elementem

biosfery.

POPULACJA

Populacja — zespół organizmów
jednego gatunku żyjących
równocześnie
w określonym środowisku i
wzajemnie na siebie wpływających,
zdolnych do wydawania płodnego
potomstwa. Nie jest to jednak suma
osobników jednego gatunku, a
zupełnie nowa całość.

BIOCENOZA

(gr. bios - życie i koinos - wspólny) - naturalny zespół

populacji organizmów żywych danego środowiska

(biotopu), należących do różnych gatunków, ale

powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami

ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi,

tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie

w stanie homeostazy (czyli dynamicznej równowagi).
Biocenoza wraz ze środowiskiem fizycznym to

ekosystem.
Biocenozy można podzielić na naturalne (sawanna,

las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).
Biocenozę tworzą:

• fitocenoza - organizmy roślinne

• zoocenoza - organizmy zwierzęce

• drobnoustroje (mikroorganizmy)

EKOSYTEM

To jedno z podstawowych pojęć w ekologii. Termin ten został

utworzony przez brytyjskiego ekologa Arthura Tansley'a w

1895 roku jako skrót od angielskich słów ecological system.

Na ekosystem składają się dwa składniki:

• BIOCENOZA - czyli ogół organizmów

występujących na danym obszarze powiązanych

ze sobą w jedną całość różnymi zależnościami,

• BIOTOP - czyli nieożywione elementy tego

obszaru,

a więc: podłoże, woda, powietrze (środowisko

zewnętrzne).

Ekosystem stanowi

największą jednostkę

funkcjonalną biosfery.

Przykłady ekosystemów: staw, las, dżungla, łąka, moczary,
rafa koralowa, pole, plantacja sosnowa, ocean, morskie wybrzeża.

Ekosystem stanowi funkcjonalną całość, w
której zachodzi wymiana materii między
biocenozą
i biotopem.
Przez ekosystem jednokierunkowym
strumieniem przepływa energia.

BIOM

To duży obszar o jednakowym klimacie,

charakterystycznej szacie roślinnej
i szczególnym świecie zwierzęcym. Typ
roślinności biomu jest charakterystyczny,
choć skład gatunkowy może być różny w
zależności od położenia geograficznego.
Podobnie rzecz się ma ze składem
gatunkowym zwierząt.
Większe biomy wyróżnia się na podstawie
roślinności i dużych zwierząt, często ssaków.

Podstawowe biomy to: pustynia, półpustynia, sawanna,

step, las równikowy, las podzwrotnikowy, las strefy

umiarkowanej, tajga, tundra.

BIOSFERA

Strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez

organizmy żywe, gdzie odbywają się procesy

ekologiczne.

Biosfera jest częścią zewnętrznej skorupy

Ziemi, która obejmuje również powietrze, ląd, i

wodę.

Z najobszerniejszego punktu widzenia

geofizyki, biosfera jest światowym systemem

ekologicznym i obejmuje wszystkie żyjące

organizmy i ich powiązania ze sobą i z litosferą

(skorupą ziemską), hydrosferą (wodą),

i atmosferą (powietrzem).

Biosfera Światowa: mapa o sztucznych barwach odznaczająca
skupienia planktonu i roślin (też zwane biomasą) po

powierzchni Ziemi. Dane zebrane przez CZCS.

ŚRODOWISKO

To ogół elementów nieożywionych,
zarówno naturalnych jak
i powstałych w wyniku działalności
człowieka, występujących na
określonym obszarze oraz ich
wzajemne powiązania, oddziaływania
i zależności. Jest to pojęcie podrzędne
w stosunku do przyrody, obejmującej
również elementy ożywione.

PRZYRODA

To świat organizmów wraz z ich środowiskiem

życia. Na przyrodę składają się obiekty,
procesy, zjawiska przyrodnicze, które człowiek
bada, opisuje, zmienia poprzez użytkowanie.
Jako składnik przyrody można wydzielić jej
elementy ożywione (np. rośliny, zwierzęta i
nieożywione (np. atmosfera, gleby, wody,
jeziora, rzeki), jak również zachodzące w niej
zjawiska i procesy (np. sukcesja). Składa się z
biocenozy (przyroda ożywiona) i biotopu
(przyroda nieożywiona).

Termin ten jest także potocznie
używany na określenie

sozologii

, tj. nauki o ochronie

środowiska lub samej ochrony
środowiska jako takiej.

Wyróżniamy dwa podstawowe działy
ekologii:

• Autekologię

czyli ekologię organizmów,

zajmującą się badaniem wzajemnego
oddziaływania środowiska abiotycznego
na poszczególne organizmy, i odwrotnie.

• Synekologię

czyli ekologię

ekosystemów, zajmującą się badaniem
grup organizmów (jako całości) w
biocenozach oraz zależności między
zbiorowiskami organizmów a ich
siedliskiem.