•Ćwiczenia 14,15,16 

(2006/2007)

 

 

Jakie funkcje spełniają 

hormony?

• Hormony regulują podstawowe procesy 

życiowe organizmu, ale nie 
zapoczątkowują reakcji komórkowych.

• Jako regulatory hormony pobudzają lub 

hamują prędkość reakcji 
biochemicznych, kontrolują aktywność 
enzymów.

• Modelują również aktywność procesów 

dostarczających energię .

 

 

Gdzie i jakie hormony są 

produkowane w 

podwzgórzu?

• Neurony neurosekrecyjne podwzgórza   

produkują  dwa pre-pto-hormony, które 

przesuwane są wewnątrz aksonów do 

tylnego płata przysadki i uwalniane w 

postaci wazopresyny i oksytocyny.

• Drugi drobnokomórkowy układ 

neurosekrecyjny podwzgórza wydziela  

do podwzgórzowo-przysadkowego 

układu wrotnego  hormony 

hipofizjotropowe.

 

 

Jak działa wazopresyna

Wazopresyna argininowa (AVP-

arginine vasopressin) zwana 

Antydiuretyną (ADH - antidiuretic 

hormone):

• kurczy mięśnie naczyń krwionośnych
• zwiększa resorpcję zwrotną wody w 

nerkach.

 

 

Kiedy dochodzi do wydzielania 

oksytocyny i jak działa 

oksytocyna?

   Wydzielanie oksytocyny odbywa się na 

drodze odruchowej podczas:

  -drażnienia receptorów brodawki sutkowej  

(kurczą się mięśnie przewodów mlecznych);

  -podrażnienie receptorów w szyjce macicy i 

w pochwie w czasie aktu płciowego (kurczy 

się błona mięśniową macicy i jajowodu co 

przyspieszają transport plemników do bańki 

jajowodu);

   -podrażnienie receptorów podczas porodu 

kurczy błonę  mięśniową macicy. 

 

 

Jakie hormony pobudzające 

produkuje podwzgórze? 

     

Do hormonów podwzgórza działających 

pobudzająco  na wydzielanie hormonów  

przysadki zalicza się liberyny:

• kortykoliberyna CRH (corticotropin-

releasing hormone)

• tyreoliberyna TRH (thyrotropin-releasing 

hormone)

• gonadoliberyna GnRH (gonadotropin-

releasing hormone)

• somatokrynina GRH (growth-releasing 

hormone).

 

 

Jakie hormony hamujące 

produkuje podwzgórze?

Hormonami podwzgórzowymi, które  
hamują lub zmniejszają  biosyntezę i 
uwalnianie hormonów są statyny :

• somatostatyna SRIF (somatotropin 

release-inhibiting factor)

• prolaktostatyna PIF (prolactin-

inhibiting hormone).

 

 

Co produkują komórki 

mikrogleju i inne komórki 

nerwowe podwzgórza?

    

Komórki mikrogleju  podwzgórza wytwarzają 

interleukinę działającą nieswoiście na komórki 

części gruczołowej przysadki i pobudza 

wydzielanie hormonów: kortykotropowego 

(ACTH),lutenizującego (LH), wzrostu (hGH) 

oraz hamuje wydzielanie prolaktyny (PRL).

    W podwzgórzu i okolicach sąsiadujących 

znajdują się komórki nerwowe wrażliwe na 

krążące we krwi hormony  zależne od przysadki, 

hormony części gruczołowej przysadki, czynniki 

chemiczne (np. stężenie glukozy we krwi) i 

czynniki fizyczne ( np. temperatura krwi).

 

 

Gdzie znajduje się przysadka i 

jaką pełni rolę?

• Przysadka leży na siodełku tureckim u 

podstawy mózgu. Wraz z podwzgórzem pełni 
ona rolę nadrzędną  w czynności 
wydzielniczej innych gruczołów dokrewnych 
lub narządów.

• Składa się z trzech płatów: przedniego (część 

gruczołowa), środkowego( część pośrednia) i 
tylnego (część nerwowa).  Przysadkowo-
podwzgórzowe  naczynia wrotne biegną 
wzdłuż lejka.

 

 

Jakie hormony  produkuje 

przedni płat przysadki?

• Przedni płat przysadki wydziela hormony 

tropowe:

• hormon wzrostu (hGH) - komórki 

somatotropowe

• prolaktyna (PRL) - komórki prolaktynowe
• hormon kortykotropowy (ACTH) – komórki 

kortykotropowe

• hormon tyreotropowy (TSH) – komórki 

tyreotropowe

• hormony gonadotropowe (hormon 

folikulotropowy - FSH, hormon 

lutenizujący - LH) – komórki gonadotropowe.

 

 

Na co wywiera wpływ hormon 

wzrostu?

• Somatotropina-hGH wpływa na wszystkie 

tkanki organizmu pobudzając ich komórki 
do podziałów i wzrostu.

• Działa szczególnie na komórki wątroby, 

mięśni szkieletowych, i tkanki tłuszczowej.

• Najwyższe stężenie somatotropiny  jest u 

płodów, noworodków i małych dzieci. Wraz 
z wiekiem stężenie hGH spada.

 

 

W jaki sposób hGH wpływa na 

wzrost organizmu?

• Somatotropina  za  pośrednictwem 

polipeptydów  zwanych 

somatomedynami wpływa na wzrost 

kośćca.  Reguluje również  gospodarkę 

wapniowo-fosforanową, co ma 

związek ze wzrostem i metabolizm 

kości.

• Hormon wzrostu pobudza syntezę 

białek w mięśniach szkieletowych i w 

mięśniu sercowym.

 

 

W jaki sposób hGH wpływa na 

przemianę tluszczów i 

węglowodanów?

• Hormon wzrostu wywiera wpływ 

kataboliczny na tkankę tłuszczową. 

• Hormon wzrostu wywiera działanie 

antyinsulinowe, co może powodować 
hiperglikemię. Jest zatem hormonem 
cukrzycorodnym.

 

 

Jakie zburzenia są 

spowodowane  nadmiarem 

hGH?

• Wzrost stężenia hormonu wzrostu może 

spowodować:

• - opóźnienie wzrostu, gdy wzrasta stężenie hGH 

a obniża się stężenie somatomedyn (np. 

kwashiorkor).

• gigantyzm-nadmiar hGH w okresie  dojrzewania 

prowadzi do nadmiernego wzrostu kości długich.

• -akromegalię-nadmierne wydzielanie hGH w 

wieku dojrzałym, powoduje  wzrost w obszarach, 

gdzie chrząstka nasadowa jest obecna.

 

 

Jakie zburzenia są 

spowodowane niedoborem 

hGH?

• Obniżone wydzielanie hormonu 

wzrostu przed osiągnięciem 

dojrzałości prowadzi do karłowatości.

• Niedobór hormonu wzrostu może być 

składową  panhipopituitryzmu- 

zespołu braku hormonów przedniego 

płata przysadki.

• Zaburzenia  z niedoboru leczy się 

podawaniem hormonu wzrostu. 

 

 

Na co wywiera wpływ 

prolaktyna?

• Prolaktyna( zwana też hormonem: 

laktogenicznym, 

mammotropowym,  mlekopędnym) 

wpływa na rozwój gruczołów 

sutkowych i produkcję mleka

.

   

Zwiększone wydalanie prolaktyny 

jest w czasie ciąży, a najwyższe 

przed porodem

.

 

 

Jaką funkcję pełni prolaktyna w 

organizmie?

   Prolaktyna

 wzmaga syntezę białek w 

organizmie obu płci. W okresie laktacji 

drażnienie receptorów w brodawce 

sutkowej powoduje krótkotrwały wzrost 

wydzielania prolaktyny i wzmożoną  

syntezę białka wydzielanego z mlekiem.
U kobiet karmiących po porodzie PRL 

hamuje wydzielanie hormonów 

gonadotropowych (FSH i LH), w związku 

z czym nie dochodzi do owulacji i nie 

ma cyklów miesiączkowych.

 

 

Co to jest hiperlaktynemia?

• Endokrynopatia zwana hyperlaktynemią  

związana jest z podwyższonym 
stężeniem prolaktyny w surowicy krwi. 
Objawia się niepłodnością i brakiem 
miesiączki. Mlekotok jako objaw 
występuje w ok.30%. 

• U mężczyzn hiperlaktynemia powoduje 

impotencję  i obniżenie pociągu 
płciowego (libido). 

 

 

Jaka rolę spełniają hormony 

tropowe przysadki?

   

Hormony tropowe: ACTH, TSH, FSH i LH  

kontrolują zależne gruczoły dokrewne.

Hormony zależnych gruczołów 

dokrewnych: kory nadnerczy, gruczołu 

tarczowego i gruczołów płciowych. działają 

na detektory podwzgórza i zwrotnie 

hamują  wydzielanie odpowiednich 

podwzgórzowych hormonów uwalniających 

- CRH, TRH, GnRH. Jest to mechanizm 

zewnętrznego sprzężenia zwrotnego.

 

 

 

 

Jakie hormony są wydzielane w 

 części pośredniej przysadki?

Komórki nabłonkowe części 
pośredniej przysadki wydzielają 
hormony melanotropowe.
Hormon melanotropowy wywołuje 
zmianę w rozmieszczeniu melaniny w 
skórze oraz uwalnianie wolnych 
kwasów tłuszczowych z tkanki 
tłuszczowej.

.

 

 

Gdzie znajdują się nadnercza i 

jakie produkują hormony?

Nadnercza są narządem parzystym. 

Znajdują się w przestrzeni 

pozaotrzewnowej nad górnym 

biegunem nerki. Składają się z części 

korowej i części rdzennej.

   * Hormony kory nadnerczy dzielą się 

na 3 grupy: glikokortykoidy, 

mineralokortykoidy, androgeny. 

   * Hormony części rdzennej to: aminy 

katecholowe

.

 

 

Jakie hormony należą do 

glikokortykoidów?

• Do  glikokortykoidów zaliczane są: 

kortyzol i kortykosteron. Wydzielane są 
 one do krwi, gdzie wiążą się z białkami 
osocza. Jedynie niewielki procent tych 
hormonów krąży we krwi w postaci wolnej.

• Wydzielanie glikokortykoidów wykazuje 

wahania dobowe. Szczyt wydzielania 
przypada na godziny ranne, spadek na 
godziny wieczorne.

 

 

Jak działają glikokortykoidy?

• W wątrobie stymulują syntezę białek, syntezę 

glukozy i rozpad glikogenu;

• w pozostałych tkankach nasilają procesy 

rozpadu białek, tłuszczów i węglowodanów;

• utrzymują prawidłową pobudliwość mięśni 

poprzecznie prążkowanych, szkieletowych, 

mięśni gładkich i mięśnia sercowego;

• zwiększają wydzielanie soku żołądkowego;

• wzmagają diurezę;

• działają przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo;

• powodują zanik tkanki limfatycznej, co prowadzi 

do zmniejszenia wydzielania immunoglobulin;

• hamują reakcje odpornościowe  związane z 

przeszczepem.

 

 

Gdzie są metabolizowane 

glikokortykoidy i jak są  

wydalane?  

   

Glikolortykoidy są metabolizowane w 

wątrobie i wydalane z moczem jako 

metabolity związane z resztą  kwasu 

glikuronowego lub jako 17-

ketosteroidy związane z resztą kwasu 

siarkowego.

                                               

            

 

 

Jak działają 

mineralokortykoidy?

Mineralokortykiody -  aldosteron i 

dezoksykortykosteron  są hormonami 

regulującymi gospodarkę wodno-

elektrolitową. Działają na kanaliki nerkowe. 

Zwiększają w ich częściach dalszych  

resorpcję zwrotną jonów sodowych z 

moczu pierwotnego i zwiększają 

wydzielanie jonów potasowych. Utrzymują 

w równowadze stosunek jonów Na

+

 / K

+

.

.

 

 

Jak działaja androgeny?

Androgeny – zasadniczym hormonem 

jest dehydroepiandrosteron (DHEA). 

Jego  pochodnymi są: testosteron i 

estradiol.
Androgeny mają wpływ na syntezę 

białek i wzrost organizmu oraz  rozwój 

niektórych drugorzędowych cech 

płciowych o typie męskim. Wydzielanie 

DHEA u obu płci jest największe w 

wieku około 20 lat i w miarę 

przybywania lat zmniejsza się.

 

 

Jakie zaburzenia są 

spowodowane nadczynnością 

kory nadnerczy?

• Zwiększone wydzielanie 

glikokortykoidów występuje w zespole 
Cushinga.

• Zwiększone wydzielanie androgenów 

w dzieciństwie, powoduje u chłopców 
rzekome przedwczesne dojrzewanie.

• U kobiet nadmiar androgenów jest 

przyczyną wirylizmu( zarost na 
brodzie, niski głos, łysienie).

 

 

Jakie zaburzenia są 

spowodowane niedoczynnością 

kory nadnerczy?

• Niedoczynność kory nadnerczy jest 

przyczyną choroby Addisona ( cisawica).

• Objawy tego schorzenia to: 

przebarwienie skóry i błon śluzowych, 
osłabienie fizyczne, spadek ciśnienia 
krwi. Obniżenie stężenia sodu i 
zwiększenia stężenia potasu w surowicy 
krwi.  

 

 

Jakie hormony są produkowane 

w rdzeniu nadnerczy?

   Hormony rdzenia nadnerczy  to aminy 

katecholowe:

• adrenalina (A - epinephrine) - około  80%,
• noradrenalina (NA- norepinephrine) - około 

20%

• dopamina - najmniej.
• Mimo , że w nadnerczach produkowana jest 

głównie adrenalina, to w warunkach przeciętnych 

w osoczu krwi stale znajduje się więcej 

noradrenaliny (powstającej na zakończeniach 

komórek nerwowych układu współczulnego).

 

 

Jaka jest rola hormonów 

rdzenia nadnerczy?

Hormony rdzenia nadnerczy 
wywierają wpływ na komórki innych 
tkanek działając poprzez receptory 
alpha i beta adrenergiczne. 
Adrenalina działa na obydwa 
receptory ale silniej łączy się z 
receptorami beta 1 i    beta 2.

 

 

Jak działa adrenalina?

Adrenalina wydzielana do krwi wywołuje:

• rozszerzenie naczyń krwionośnych w mięśniach 

szkieletowych oraz skurcz naczyń w skórze, 

błonach śluzowych i narządach jamy brzusznej;

• przyspieszenie czynności serca, zwiększenie 

pojemności wyrzutowej serca i podwyższenie 

RR tętniczego krwi;

• rozkurcz mięśni gładkich w ścianach przewodu 

pokarmowego, oskrzeli i pęcherza moczowego; 

• zwiększa stężenia glukozy we krwi; 

• przyspiesza rozpad triacylogliceroli w tkance 

tłuszczowej i przechodzenie do krwi wolnych 

kwasów tłuszczowych;

• pobudza OUN zwłaszcza ośrodki w podwzgórzu. 

 

 

Jak jest zbudowana tarczyca 

?

• Tarczyca położona w okolicy krtani 

zbudowana jest z dwóch płatów połączonych 
cieśnią. Zasadniczą część narządu stanowią 
pęcherzyki wypełnione tyreoglobuliną 
( koloidem białkowym) , która jest 
magazynem hormonów tarczycy: 
trójodotyroniny i tetrajodotyroniny.

• W komórkach jasnych leżących na obwodzie 

pęcherzyków lub pomiędzy nimi produkowana 
jest kalcytonina i somatostatyna.

 

 

Z czym związana jest czynność 

gruczołu tarczowego?

    

Czynność gruczołu tarczowego związana jest z:

• Wychwytywaniem przez komórki nabłonka 

pęcherzyków tarczycy z krwi jodu 

nieorganicznego i aminokwasu tyrozyny;

• syntezą  trijodtyroniny (T3)  i tyroksyny (T4) 

wewnątrz komórek nabłonka pęcherzyków;

• magazynowaniem hormonów T3 i T4 wewnątrz 

pęcherzyków tarczycy w postaci związanej z 

tyreoglobuliną;

• uwalnianiem do krwi hormonów T3 i T4 w 

wyniku odczepiania ich od tyreoglobuliny.

 

 

Jaka jest rola jodu  w produkcji 

hormonów tarczycy? 

Jod nieorganiczny wchłonięty w przewodzie 

pokarmowym  krąży we krwi w stężeniu 3 µg/l 

 osocza. 80% jodu jest wydalane z moczem, 

resztę wychwytują komórki gruczołów: 

tarczowego, sutkowych, błony śluzowej 

żołądka, ślinianek i niewiele komórki innych 

narządów.
W komórkach nabłonka tarczycy jod jest 

utleniany i wbudowywany do cząsteczek 

tyrozyny.
Wychwytywanie ujemnych anionów jodowych 

odbywa się przeciw gradientowi stężeń 

(pompa jodowa). 

 

 

Jak przebiega synteza 

hormonów tarczycy ?

Jod + tyrozyna  monojodotyrozyna (MIT)

MIT + drugi atom jodu  dijodotyrozyna 

(DIT)

Połączenie 1 cząsteczki MIT + 1 cząsteczki 

DIT  trijodotyronina (T3)

Połączenie 2 cząsteczek DIT i odczepienie 

alaniny  tetrajodotyronina (T4) = tyroksyna

 

 

Jak są magazynowane i 

uwalniane hormony tarczycy?

   

Cząsteczki T4 i T3 magazynowane są 

wchodząc w  skład macierzy, którą jest 

tyreoglobulina.

    Gruczoł tarczowy przechowuje ilość 

hormonu tarczycy do utrzymania eutyreozy 

przez 3 miesiące.
Uwalnianie T4 i T3 zachodzi pod wpływem 

enzymów proteolitycznych. 
U dorosłego człowieka gruczoł tarczowy 

wydziela do krwi 100 mikrogramów 

tyroksyny( T4) i 10  mikrogramów 

trijodotyroniny ( T3) na dobę, które wiążą się 

z białkiem osocza i tworzą jod związany z 

białkiem tzw. PBI (protein-bound iodine).

 

 

Jaka jest regulacja wydzielania 

hormonów tarczycy?

Wydzielanie hormonów  tarczycyT3 i T4  jest 

regulowane na zasadzie sprzężenia zwrotnego 

tarczycowo-przysadkowego (bezpośrednio i 

pośrednio) i przez układ nerwowy wegetatywny.
Hormon TSH (część gruczołowa przysadki) 

wzmaga wychwytywanie jodu przez tarczycę i 

wiązanie jodu z białkiem, przyspiesza proteolizę 

 tyreoglobuliny i uwalnianie do krwi T3 i T4.
Hormon podwzgórzowy uwalniający przysadki 

(TRH) działa na gruczoł tarczowy pośrednio 

poprzez TSH. 

   

 

 

Jak dzia

ł

ają hormony 

tarczycy?

• zwiększają zapotrzebowania na tlen;

• przyspieszają spalanie wewnątrzkomórkowe;

• zwiększają wydzielanie hormonu wzrostu;

• wzmagają metabolizm tłuszczów i syntezę białka;
• wzmagają zużycie witamin: B

1

,B

2

,B

12,

,C,D;

• wzmagają resorpcję węglowodanów w jelitach, a 

w komórkach przyspieszają glikogenolizę;

• wzmagają syntezę i rozpad cholesterolu w 

wątrobie  oraz wychwytywanie jego z krwi;

• zwiększają przemianę wodno-mineralną (T3 i T4 

przyspieszają wydalanie wody i soli mineralnych 

z organizmu, niedobór tych hormonów powoduje  

zatrzymanie soli mineralnych, zwłaszcza sodu).

 

 

Co powoduje nadczynność 

tarczycy?

• Nadczynność tarczycy powoduje: 
• a) zwiększenie podstawowej 

przemiany materii,

• b) tachykardię,
• c) nadmierną pobudliwość nerwową,
• d) drżenie i osłabienie mięśniowe
• e) objawy skórne (skóra ciepła, 

wilgotna, cienka i delikatna).

 

 

Co powoduje niedoczynność 

tarczycy?

• Niedoczynność tarczycy  powoduje:
• U dzieci- zahamowanie wzrostu 

(karłowatość), niedorozwój umysłowy, 

zmniejszenie metabolizmu.

• U dorosłych- obniżenie podstawowej 

przemiany materii i temperatury ciała, 

osłabienie aktywności ustroju i procesów 

myślowych. W ciężkich postaciach może 

dojść do obrzęku śluzakowatego 

(zatrzymanie przez białko wody w ustroju).

 

 

Jaką rolę spełnia 

kalcytonina?

   Kalcytonina wytwarzana w komórkach 

przypęcherzykowych gruczołu tarczowego 

uczestniczy w regulacji wapniowo-

fosforanowej:
a) działa bezpośrednio na kości, hamuje 

resorpcję wapnia i odwapnienie kości;

   b) hamuje ruchomość żołądka i wydzielanie 

gastryny, ale pobudza wydzielanie jelitowe;

   c) zmniejsza syntezę kalcytriolu (witaminy D

3

);

   d) zwiększa wydalanie wapnia i fosforanów w 

nerkach. 

 

 

Jaką rolę spełnia parathormon 

w regulacji wapniowo-

fosforanowej?

•

Parathormon (PTH) produkowany jest  przez 

przytarczyce(3-4) zlokalizowane z tyłu tarczycy.

•

PTH zwiększa stężenie jonów wapnia w osoczu na 

skutek:

•

a)uwalniania jonów wapnia i fosforu z tkanki kostnej;

•

b)tworzenia w nerkach witaminy D3 przyspieszającej 

wchłanianie jonów wapnia w jelitach;

•

c)resorpcji zwrotnej jonów wapnia w kanalikach 

nerkowych i zwiększonego wydalania fosforanów.  

•

PTH posiada receptory na osteoblastach, które 

stymulują osteoklasty do niszczenia macierzy kości

 

 

Jaki inny hormon poza 

kalcytoniną i PTH bierze udział 

w regulacji wapniowo-

fosforanowej?

• W regulacji wapniowo-fosforanowej 

poza kalcytoniną i parathormonem , 
który ma działanie antagonistyczne 
w stosunku do kalcytoniny bierze 
udział również kalcytriol (witamina 
D

3

) tzw. „hormon witaminowy”. 

Podobnie jak parathormon powoduje 
on wzrost stężenia Ca

+2

.

 

 

Jaką funkcję pełni trzustka?

Trzustka jest narządem pełniącym 
funkcję zewnątrz- i 
wewnątrzwydzielniczą .Komórki 
wewnątrzwydzielnicze tworzą wyspy 
trzustkowe( Langerhansa)  stanowiące  
1% masy gruczołu.
Wyspy Langerhansa wydzielają:

glukagon - komórki-A;
insulinę i amylinę - komórki-B;
somatostatynę (SRIF) -  komórki- 

D;
  

trzustkowy polipeptyd - komórki-

F

.

 

 

Jaka rolę spełnia glukagon?

• Glukagon podnosi we krwi poziom 

glukozy, wolnych kwasów 
tłuszczowych i aminokwasów.

• Przyspiesza pracę serca. Jest 

antagonistą insuliny.

• Wydzielanie glukagonu stymulują 

czynniki nerwowe, hormonalne i 
metaboliczne (np. adranalina, 
arginina, hormony żołądkowo-
jelitowe).

 

 

 

Jaką rolę spełnia insulina?

   Insulina zmniejsza stężenie glukozy we krwi, 

zwiększa jej transport do wnętrza komórki 

wzmagając glikolizę, ułatwia dokomórkowy 

transport aminokwasów, jonów potasu i 

fosforanów.

   Działa na większość komórek w organizmie, 

zwłaszcza na: wątrobę, mięśnie szkieletowe, 

mięśnie gładkie i mięsień sercowy oraz tkankę 

tłuszczową. Jej biologiczne działanie polega na 

zapewnieniu ekonomicznego zużytkowania i 

magazynowania składników pokarmowych. 

Następuje to poprzez wpływ na przemianę 

węglowodanów, tłuszczów i białek.

 

 

Co ma wpływ na syntezę i 

wydzielanie insuliny? 

   Uwalnianie insuliny ma miejsce po 

posiłku. Synteza i wydzielanie insuliny 

podlega regulacji metabolicznej, 

hormonalnej i nerwowej. Najsilniejszym 

bodźcem dla syntezy i wydzielania 

insuliny jest dopływająca do trzustki 

glukoza. Poza mechanizmem 

samoregulacji wydzielanie insuliny 

zwiększają: impulsacja  przewodzona 

przez nerw błędny, sekretyna, 

glukagon, enteroglukagon, adrenalina i 

noradrenalina.

 

 

Jakie są objawy niedoboru i 

nadmiaru insuliny?

• Niedobór insuliny ( cukrzyca): 

wysokie stężenie glukozy we krwi, 
cukromocz, kwasica, ketonuria, 
śpiączka cukrzycowa.

• Nadmiar insuliny: niskie stężenie 

glukozy we krwi, śpiączka 
hipoglikemiczna.

 

 

Jaka jest  rola amyliny?

  Amylina działa 

antagonistycznie do insuliny, 
zwiększa uwalnianie glukozy z 
wątroby do krwi i hamuje 
syntezę  glikogenu w mięśniach 
poprzecznie prążkowanych 
szkieletowych.

 

 

Gdzie powstają hormony 

płciowe żeńskie?

• Hormony płciowe żeńskie do których 

zalicza się estrogeny i progesteron 

powstają w pęcherzykach jajnikowych.

• Estrogeny wytwarzane są przez komórki 

ziarniste pęcherzyka jajnikowego.

• Progesteron syntetyzuje ciałko żółte, które 

powstaje w miejscu pękniętego pęcherzyka 

jajnikowego, z którego została wydalona 

komórka jajowa (w fazie lutealnej-ok. 14 

dnia cyklu miesiączkowego).

 

 

Jakie są estrogeny i od czego 

zależy ich wydzielanie?

   Estrogeny to: estradiol, estron, estriol  

Wydzielanie estrogenów zależy od fazy 
miesiączkowej - najwięcej powstaje w fazie 
folikularnej (4-12 dzień cyklu 
miesiączkowego) i w 2-giej połowie fazy 
lutealnej (19-25 dzień cyklu). 
2% estrogenów występuje w postaci 
wolnej. 98% jest związanych z białkami 
osocza: 60% z albuminą, 38%  z globuliną 
wiążącą steroidy płciowe (GBG gonadal 
steroid-binding).

 

 

Jak działają estrogeny?

Estrogeny mają wpływ na:

• błonę śluzową macicy - powodują jej rozrost w 

fazie folikulinarnej, a w fazie lutealnej 

pobudzają gruczoły śluzowe do wydzielania 

śluzu;

• błonę mięśniową macicy i jajowodu - powodują 

przerost mięśni gładkich, zwiększenie ich 

ukrwienia i pobudliwości, a w okresie 

dojrzewania płciowego czynią miesień macicy 

bardziej wrażliwy na działanie oksytocyny;

• mają wpływ na rozwój drugorzędnych cech 

płciowych;

• OUN - wyzwalają popęd płciowy w kierunku płci 

męskiej

 

 

Jak działa progesteron i jak jest 

wydalany?

Działanie progesteronu jest 

antagonistyczne w stosunku do 

estrogenów. 
Estrogeny i progesteron krążące we krwi 

w postaci wolnej są utleniane w wątrobie 

lub łączą się z resztą kwasu 

glukuronowego albo siarkowego i są 

wydalane z żółcią do dwunastnicy.
Częściowo metabolity estrogenów i 

progesteronu w jelitach są wchłaniane do 

krwi i następnie wydalane z moczem.

 

 

Gdzie powstaje hormon 

plciowy męski ?

    

Hormon plciowy męski -testosteron jest 

wydzielany przez komórki śródmiąższowe 

jądra (Leydiga). 

   2% testosteronu występuje w postaci 

wolnej,65% jest związane z beta globuliną  

(GBG) i 33% związane z albuminą.
Testosteron występuje także we krwi dorosłych 

kobiet, jest wytwarzany przez korę nadnercza. 

Testosteron jest metabolizowany w wątrobie i 

zamieniany na 17-ketosteroidy, które są 

wydalane  z moczem. Większość 17-

ketosteroidów wydalanych przez nerki 

pochodzi z kory nadnerczy i tylko 1/3 z 

przemian testosteronu

.

 

 

Na co ma wpływ testostron?

Testosteron wpływa na:
• rozwój cech płciowych męskich;
• u płodów męskich - różnicowanie się 

ośrodka rozrodczego w podwzgórzu w 

kierunku typu męskiego;

• przyspiesza syntezę białek u obu płci;
• powoduje zatrzymanie wody i 

elektrolitów w organizmie współdziałając 

z androgenami z kory nadnerczy.

 

 

Co to jest melatonina i jaka 

spełnia rolę w organizmie?

MeM

Melatonina powstaje w szyszynce. Jej 
synteza i wydzielanie do krwi są 
hamowane w ciągu dnia, a  zwiększa się w 
ciemności. 
Melatonina i jej metabolity wydzielane są 
do krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. 
Gromadzona w tkance mózgowej wpływa 
na ośrodki związane ze snem i czuwaniem 
oraz czynnością przysadki. Działa głównie 
na ośrodki kontrolujące wydzielanie FSH i 
LH opóźniając dojrzewanie płciowe

.

 

 

W czym uczestniczą hormony 

grasicy i co powoduje 

wrodzony jej brak?

   Grasica jest duża w okresie noworodkowym, w 

miarę rozwoju zmniejsza się. 
Hormony grasicy biorą udział w procesie 

dojrzewania limfocytów T zarówno w 

centralnej części limfoidalnej grasicy jak i w  

tkankach limfoidalnych obwodowych.
Wrodzony brak grasicy prowadzi do:

• zmniejszenia liczby limfocytów w krwi 

obwodowej;

• zaniku  obszarów grasiczozależnych w 

obwodowym układzie limfatycznym;

• braku odporności typu komórkowego.

 

 

Co to są hormony tkankowe i 

gdzie powstają?

Hormony tkankowe  to substancje, które działają 

w miejscu ich powstania, lub po przedostaniu się 

do krwi, wywierają wpływ na inne narządy i tkanki.

    Hormony tkankowe powstają w: nerkach( renina, 

erytropoetyna),przewodzie 

pokarmowym(gastryna, sekretyna, 

cholecystokinina, peptyd hamujący czynność 

żołądka, wazoaktywny peptyd jelitowy , motylina, 

peptyd uwalniający gastrynę, 

somatostatyna),komórkach wątrobowych 

(polipeptyd angiotensynogen i kininogeny),

   tkankach( aminy biogenne - histamina i 

serotonina, hormony pochodne kwasu 

arachidonowego, prostaglandyny , prostacykliny, 

tromboksan  leukotreiny, czynniki wzrostowe)

.

 

 

Co zalicza się do hormonów 

wzrostowych tkankowych?

• Szczególnym rodzajem hormonów 

tkankowych są czynniki wzrostowe 

które dzielą się na:

• czynniki wzrostowe tkankowe 

(insulinopochodny I i II,relaksyna, 

czynnik wzrostu nerwów i naskórka);

•  cytokininy i limfokininy; 
• czynniki hematopoetyczne; 
• czynniki angiogenetyczne.