1
Powiększenie węzłów
chłonnych u dzieci
Oddział Kliniczny
Interny Dziecięcej i
Alergologii
1
Powiększenie węzłów
chłonnych u dzieci
Oddział Kliniczny
Interny Dziecięcej i
Alergologii
2
Węzły chłonne - definicja
węzły chłonne wraz ze śledzioną, migdałkami
i kępkami Peyera stanowią wysoko zróżnicowane
centra komórek immunokompetentnych
ich zadaniem jest wychwytywanie antygenów z
płynów pozakomórkowych
węzły chłonne mają szczególną zdolność do
częstych zmian swoich wymiarów
zanik węzłów chłonnych rozpoczyna się w
okresie pokwitania i przebiega przez całe życie
3
Węzły chłonne - wielkość
Węzły chłonne są wyczuwalne u dzieci od
urodzenia do okresu pokwitania
Fizjologicznie wyczuwalne są węzły:
Podżuchwowe – do 2 cm średnicy
Przednie szyjne – do 2 cm średnicy
Pachowe – do 1 cm średnicy
Pachwinowe – do 1,5 cm średnicy
UWAGA!
Wyczuwalne węzły chłonne nadobojczykowe,
wymagają zawsze weryfikacji histopatologicznej
4
Najczęstsze przyczyny uogólnionego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Uogólniona limfadenopatia – powiększenie
przynajmniej dwóch niezwiązanych ze sobą
grup
węzłów chłonnych
Przyczyny infekcyjne
Choroby rozrostowe
Choroby potencjalnie nowotworowe
Choroby autoimmunologiczne
Alergia
Choroby spichrzeniowe
Przyczyny jatrogenne
Inne
5
Infekcyjne przyczyny uogólnionego
powiększenia węzłów chłonnych
Infekcje wirusowe
Wysypkowe choroby wieku dziecięcego
Mononukleoza zakaźna
Świnka
Cytomegalia
HIV
Infekcje bakteryjne
Posocznica
Salmonelloza
Borelioza
Gruźlica
6
Infekcyjne przyczyny uogólnionego
powiększenia węzłów chłonnych c.d.
Zakażenia pierwotniakowe
Toxoplazmoza
Zakażenia grzybicze
histoplazmoza
Robaczyce
włośnica
Inne
Zakażenie chlamydia
kiła
7
Nieinfekcyjne przyczyny powiększenia
węzłów chłonnych
Choroby rozrostowe
Ostre białaczki
Chłoniaki nieziarnicze i ziarnicze
Histiocytoza X
Przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych
Choroby potencjalnie nowotworowe
Hiperplazja angiofolikularna
Limfadenopatia angioimmunoblastyczna
8
Nieinfekcyjne przyczyny powiększenia
węzłów chłonnych c.d.
Choroby autoimmunologiczne
Młodzieńcze zapalenie stawów
Toczeń układowy
Zapalenie skórno-mięśniowe
Alergia
Choroby spichrzeniowe
Choroba Gauchera
Choroba Niemanna-Picka
9
Nieinfekcyjne przyczyny powiększenia
węzłów chłonnych c.d.
Jatrogenne powiększenie wezłów chłonnych
Poszczepienne
Choroba posurowicza
Nadwrażliwość na leki (pochodne fenotiazyny,
pyrimetaminy, fenylbutazonu, allopurinol i isoniazyd)
Choroba ”przeszczep przeciwko gospodarzowi”
Inne
Sarkoidoza
Przewlekłe zapalenie skóry
Zespół Kawasaki
Przewlekła choroba ziarniniakowa
10
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Szyjne
Wirusowe infekcje dróg oddechowych
Mononukleoza zakaźna
Różyczka
Choroba kociego pazura
Angina
11
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Podżuchwowe
Infekcje j. ustnej i zębów
Ostre zapalenie węzłów chłonnych
12
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Potyliczne
Wszawica
Ostre bakteryjne zap. węzłów chłonnych
Toxoplazmoza
Tbc
Ostra białaczka
Chłoniaki
Neuroblastoma
Rhabdomyosarcoma
Choroba Kawasaki
Grzybica skóry głowy
Miejscowe zakażenia skóry
Różyczka
13
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Przeduszne
Miejscowe zakażenia skóry
Przewlekłe zakażenia oczne
Choroba kociego pazura
14
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Śródpiersiowe
Ostra białaczka
Chłoniaki (najcześciej ziarnica lub
limfoblastyczny T)
Sarkoidoza
tbc
Grzybica
15
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Nadobojczykowe
Chłoniaki (najcześciej ziarnica lub
limfoblastyczny T)
tbc
Grzybica
16
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Pachowe
Miejscowe zakażenia
Choroba kociego pazura
Brucelloza
Reakcje poszczepienne
Chłoniaki
Młodzieńcze zap. stawów
17
Najczęstsze przyczyny miejscowego
powiększenia węzłów chłonnych u
dzieci
Brzuszne
Zapalenie węzłów krezkowych
Chłoniaki (najczęściej Burkitta)
Pachwinowe
Miejscowe zakażenia
„Pieluszkowe” zap. skóry
Ugryzienia owadów
Kiła
18
Stany naśladujące powiększenie
węzłów chłonnych
Obrzęk ślinianek
Torbiel przewodu tarczowo-językowego
Torbiel boczna szyi
Tłuszczaki
Naczyniaki jamiste
Guzy nowotworowe
Promienica
19
Diagnostyka
Wywiad
Badanie przedmiotowe
Badania
laboratoryjne
Badania obrazowe
Badanie histopatologiczne
20
Wywiad
Czas trwania limfadenopatii
<15 dni – zazwyczaj tło infekcyjne
>15 dni – toxoplazmoza, gruźlica, nowotwory
(węzły powiększają się stopniowo)
>1 roku – zazwyczaj niespecyficzna
limfadenopatia
Towarzyszące objawy
:
Gorączka
Osłabienie
Utrata masy ciała, nocne poty, świąd skóry (HL)
Bóle stawowe, kostne, mięśniowe
21
Wywiad – c.d.
Wysypki skórne
Przebyte infekcje
Używane leki
Szczepienia
Dieta
Kontakt ze zwierzętami
Podróże
22
Badanie przedmiotowe
Lokalizacja zmienionych wezłów
Wymiary
Cechy węzłów
Bolesność
Ruchomość względem podłoża
Symetria
Ucieplenie i zaczerwienienie skóry na
powierzchni
Tworzenie pakietów
23
Badanie przedmiotowe – c.d.
Powiększenie wątroby i śledziony
Zmiany skórne (wysypki, wybroczyny,
żółtaczka)
Badanie laryngologiczne
Stan zębów
24
Charakterystyczne cechy węzłów
chłonnych zmienionych
Nowotworowo
:
Niebolesne
Twarde
Nieprzesuwalne
względem podłoża
Skóra na powierzchni
niezmieniona
Tworzą pakiety
Często
niesymetryczne
Odczynowo
:
Często bolesne
Sprężyste, miękkie
Przesuwalne
względem podłoża
Czasem skóra
zmieniona zapalnie
Nie tworzą pakietów
Często symetryczne
25
Badania laboratoryjne
Morfologia krwi obwodowej
Wskaźniki ostrej fazy (OB, CRP)
Niespecyficzne markery nowotworowe
(LDH, kw. moczowy)
Specyficzne testy serologiczne
(EBV, CMV, toxoplazmoza itp.)
Testy skórne (tbc, grzybica)
Badania w kierunku kolagenoz
(ANA, RF)
Posiewy (gardło, ucho itp.)
Mielogram
26
Badania obrazowe
USG węzłów chłonnych obwodowych
RTG klatki piersiowej (PA i ew. boczne)
USG jamy brzusznej
Ew. tomografia komputerowa lub rezonans
magnetyczny wybranej okolicy
27
Badanie histopatologiczne
Preferuje się pobranie wycinka lub całego
węzła chłonnego do badania
histopatologicznego
Biopsja cienkoigłowa – ryzyko błędu
diagnostycznego
28
Postępowanie terapeutyczne
PODEJRZENIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ!!!
–
natychmiastowe skierowanie dziecka do ośrodka
specjalistycznego – oddział onkologii dziecięcej
WĄTPLIWOŚCI???
–
także skierowanie dziecka do ośrodka
onkologicznego
Węzły chłonne odczynowe
leczenie przyczynowe
Limfadenopatia
nieswoista
obserwacja dziecka,
postawa wyczekująca
29
W wielu przypadkach odczynowego
powiększenia węzłów chłonnych nie udaje
się ustalić czynnika wywoławczego –
niespecyficzna limfadenopatia
Ma ona jednak charakter łagodny i nie
wymaga postępowania leczniczego