Zakażenia koronawirusowe u psów
Zakażenia koronawirusowe u psów
Etiologia
CCV należy do rodziny Coronaviridae
Posiada jednoniciowy RNA, a replikacja
zachodzi w cytoplazmie komórki gospodarza
Dość oporny na działanie środowiska
zewnętrznego (w kale w temp. ok.20'C traci
zakaźność po 40h, w temp. ok.4'C po 60h),
większość detergentów inaktywuje
koronawirusy.
Od psów z biegunką izolowano szereg
szczepów wirusa.
Epidemiologia
Udział wirusa w rozwoju zakaźnego zapalenia
jelit u psów nie jest do końca jasny
Japonia-16% i 57%
Australia- 85% CCV-IgM
Jest wysoce zakaźny i szybko szerzy się w
populacji psów wrażliwych na zakażenie
Osobniki nowonarodzone>odsadzone>dorosłe
Siewstwo z kałem i trwa od kilku tygodni do
kilku miesięcy
Zanieczyszczone kałem środowisko –
GŁÓWNE ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA
Droga zakażenia – PER OS
Patogeneza
Okres inkubacji-1-4 dni, w
laboratoryjnych-24-48h
Izolacja wirusa z kału od 3 do 14 dni po
zakażeniu
Patogeneza
Po zakażeniu wirus wędruje do dojrzałych
komórek nabłonkowych kosmków jelita cienkiego,
Po wchłonięciu wirusa przez komórki M nabłonka
szczytowego kępek Peyera wirus transportowany
jest do tkanki limfoidalnej
Wirus replikuje także intensywnie w komórkach
nabłonka jelita i gromadzi się w wodniczkach
cytoplazmatycznych
Do środowiska dostaję się poprzez plazmolemmę
szczytowych części komórek lub poprzez rozpad
wierzchołkowych części zakażonych komórek
Patogeneza
Mikrokosmki rąbka szczoteczkowego ulegają
skróceniu, potem całkowitemu zniszczeniu, utracie
zakażonych komórek towarzyszy wzmożona
replikacja i ich zastępowanie przez niedojrzałe
komórki krypt jelit
Zakażenie CCV nie powoduje niszczenia nabłonka
krypt jelitowych, ale ich hiperplazję
Kosmki dotknięte zakażeniem pokrywają się
nabłonkiem walcowatym lub sześciennym i
wykazują różny stopień zaniku lub fuzji komórek
kosmków ,a w blaszcze właściwej jelit stwierdza się
naciek komórek jednojądrzastych
Brak zmian martwicowych i krwotocznych w
kosmkach (CPV)
Objawy kliniczne
Biegunka, niekiedy poprzedzona wymiotami, pojawia
się nagle, (kał cuchnący, koloru pomarańczowego,
niekiedy z domieszką krwi)
Utrata apetytu, apatia,
Gorączka nie jest stała, brak leukopenii (CPV)
W ciężkich przypadkach → biegunka wodnista, szybko
prowadząca do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych,
może towarzyszyć wypływ z oczu i z nosa,
Większość zakażonych psów powraca do zdrowia po 8-
10 dniach
Zakażenie wikłane np. pasożytami, bakteriami trwa
zwykle dłużej
Rozpozanie
Trudne
Mikroskopia elektronowa – wykrycie wirusa
w świeżym kale, min. dawka 10^6 cząstek
wirusa
RT-PCR – wysoka czułość, izolacja wirusa z
kału,
SN, ELISA – przeciwciała, IgG świadczy o
kontakcie, nie ma chroni przed zakażeniem,
w przeciwieństwie do miana sIgA
Zmiany AP
Łagodne zakażenia nie wywołują zmian w
narządach wewnętrznych
W ciężkich przypadkach – pętle jelit są rozszerzone,
wypełnione wodnistą, zielonożółtą treścią, węzły
chłonne krezkowe powiększone i obrzękłe
Zmiany charakterystyczne – zaniki, fuzje kosmków
oraz pogłębienie krypt jelitowych, nasilone podziały
komórek w blaszce właściwej jelit, spłaszczenie
powierzchownych komórek nabłonka oraz
złuszczenie komórek kubkowych.
W dobrze zachowanych tkankach można wykazać
wirusa barwiąc fluorescencyjnie
Leczenie
Rzadko kończy się śmiercią, ale jeśli już to
w wyniku odwodnienia, zaburzeń
elektrolitowych, kwasicy i wstrząsu.
Wyrównanie zaburzeń
wodnoelektrolitowych,
Antybiotykoterapia?
Zapewnienie ciszy, spokoju i odpowiedniej
temperatury.
Zapobieganie
Szczepionki z inaktywowanym wirusem,
żywe modyfikowane (MLV) 2x w odstępie
3-4 tyg, potem coroczna rewakcynacja,
U ludzi prawdopodobnie nie powoduje
zakażenia, lecz wirus nie jest gatunkowo
swoisty, więc należy zachować ostrożność
Duramune DAPPi + LC Szczepionka przeciw
nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,
zakażeniu dróg oddechowych wywołanym
przez adenowirus typ 2 i wirus
parainfluenzy, zakażeniom wywoływanym
przez parwowirus i koronawirus oraz
leptospirozie wywoływanej przez L. canicola
i L. Icterohaemorrhagiae liofilizat i
rozpuszczalnik do sporządania zawiesiny do
wstrzykiwań.
Duramune Max 6 Szczepionka przeciwko
nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,
zakażeniu dróg oddechowych wywołanym
przez adenowirus typ 2 i wirus
parainfluenzy oraz zakażeniom
wywoływanym przez koronawirus i
parwowirus liofilizat + rozpuszczalnik
Duramune Max 10 Szczepionka przeciwko
nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,
zakażeniu dróg oddechowych wywołanym
przez adenowirus typ 2 i wirus
parainfluenzy oraz zakażeniom
wywołanym przez koronawirus,
parwowirus oraz leptospirozie wywołanej
przez Leptospira canicola, Leptospira
icterohaemorrhagiae, Leptospira
grippotyphosa i Leptospira pomona
liofilizat + rozpuszczalnik
Duramune Pi + LC Szczepionka przeciwko
parainfluenzie psów, koronawirozie psów
oraz zakażeniom wywoływanym przez
bakterie Leptospira liofilizat i
rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny
do wstrzykiwań
Duramune Puppy DP + C Szczepionka
przeciwko nosówce psów,
parwowirusowej chorobie psów oraz
zakażeniom wywołanym przez
koronawirus psówliofilizat i rozpuszczalnik
do sporządzania roztworu do wstrzykiwań
Różnicowa z CPV
Łagodniejszy przebieg,
Występuje niezależnie od rasy, wieku,
płci,
Gorączka nie jest stała i brak leukopenii,
Koronawirusowe zakażenia kotów
FIP – Feline Infectious Peritonitis
Etiologia
Jeden z głównych powodów śmiertelności
kotów na tle zakaźnym,związane ze
zmianą specyfiki hodowli tego gatunku –
koty coraz częściej są niewychodzące,
załatwiają się do kuwet, co sprawia, że
ryzyko kontaktu z dużymi dawkami
koronawirusów kotów jest
większe./kontakt z kałem/ oraz natępuje
coraz częściej przegęszczenie populacji
np. w hodowlach, schroniskach
Rząd Nidovirales, rodzina Coronaviridae
Duże, posiadają otoczke, dodatnio
spolaryzowane RNA,
Główne białka strukturalne – białko
wypustek (S), białko nukleokapsydu (N),
białko błony (M),
Każde zakażenie FcoV może wywołać
potencjalnie FIP (10%)
Typ 1 → całkowicie koci, zakażenia terenowe
Typ 2 → genetycznie zbliżony do CCV , wynik
rekombinacji typu 1 FcoV z CCV
Oba typy mogą wywołać u kotów cały
wachlarz objawów klinicznych/od
zak.bezobjawowych, poprzez biegunki do FIP/
FcoV mogą wywołać dwa typy choroby – FIP i
koronawirusowe zapalenie jelit/nazywane
koronawirusami jelitowymi kotów = FECV /są
one w stanie przedostać się z jelit do
krwioobiegu/
Wielorakie formy zakażenia związane są z
tropizmem poszczególnych szczepów do
jelit lub otrzewnej – FECV namnaża się z
enterocytach → biegunka lub
zak.bezobjawowe; FIPV namnaża się w
makrofagach → zakażenie uogólnione i FIP
Istnieje hipoteza dotyczących mutacji FcoV
w FIP, jeśli jest słuszna to wynika z niej, że
nie ma 2 przypadków FIP wywołanych przez
genetycznie identyczny wirus.
Teoria alternatywna głosi, że kocięta
chorują na FIP dlatego, że w pewnym
momencie życia narażone są na kontakt
ze znaczną dawką wirusa /czas ten
przypada na okres kiedy
ukł.immunologiczny nie jest jeszcze w
pełni dojrzały, a do tego doszły stresy –
kastracja, szczepianie itp/
Koty mogą wykazywać skłonność
genetyczną do FIP
Przenoszenie zakażenia FcoV:
Przede wszystkim droga pośrednia przez
kontakt z kałem lub przedmiotami
zawierającymi wirusa. Główne źródło –
kuwety. Możliwość transmisji przez
aerozol w czasie kichania, wspólne miski,
wzajemne zabiegi pielęgnacyjne/ale tylko
przez kilka godzin/
Wrażliwy na środowisko.
Możliwe zakażenie pionowe./rzadko
Niektóre wirusy mają immunostymulujący
wpływ na organizm gospodarzą, co
dodatkowo pobudza go do eliminacji
wirusa.
U kotów z FIP obserwuje się limfopenię,
zanik tk.limfoidalnej w śledzionie oraz
węzłach chłonnych.
Ochronna odpowiedź
immunologiczna na zakażenie
koronawirusem kotów
Mechanizm chroniący kota przed
zachorowaniem na FIP nie został do końca
poznany. Powszechnie uważa się, że do
zachorowanie nie dochodzi w wyniku
skutecznej odpowiedzi komórkowej. Wiadomo,
że kocięta są chronione przed zakażeniem
przez Ab matczyne/ dlatego sądzi się, że
odpowiedź humoralna także pełni pewną rolę
w ochronie przed FIP/. Podejrzewa się, że
odp.humorlana związana z wydzielniczymi
IgA, pełni istotną rolę w zapobieganiu
pierwotnemu zakażeniu kom.nabłonkowych.
U kotów mających kontakt z wirusem Ab
pojawiają się po 18-21 dniach.
Przyleganie zakażonych FcoV monocytów
do śródbłonka naczyń jest jednym z
najwcześniejszych stadiów w patogenezie
zapalenia naczyń krwionośnych
towarzyszącego FIP
W miarę nasilania się objawów klinicznych
obserwuje się wyraźny spadek limfocytów
CD4+ w tkankach.wynikający ze
wzmożonej apoptozy limfocytów/
Koty, które przeżyły zakażenie FECoV
obserwuje się rozrost grudek chłonnych w
obwodowych w.chłonnych.
Komórki zakażone FcoV wydzielają
substancję powodującą apoptozę
znadujących się w ich pobliżu limfocytów
T w.chł.
Wzmocnienie zakażenia zależne
od Ab /ADE/
Zakłada się, że Ab ułatwiają FcoV
wnikanie do makrofagów. U kotów z tym
zjawiskiem dochodzi do rozwoju choroby
w mniej niż 12 dni., podczas gdy
normalnie zajmuje to 28 dni.
Najbardziej narażone na zachorowanie na
FIP są koty w wieku 6-18 mieś po
zakażeniu
Patogeneza
Zakażenie drogą per os, ale prawdopodobnie także
wdychanie wirusa
Receptorem dla FcoV typ II jest enzym,
aminopeptydaza-N znajdująca się w rąbku
szczoteczkowym, replikacja prawdopodobnie w
nabłonku jelit cienkich
Receptor dla FcoV typ I i miejsca replikacji dotąd
niepoznano
Wirus wydalany jest z kałem od 2 dnia po zakażeniu,
we wczesnej fazie zakażenia wirus może się
namnażać w migdałkach, w jamie ustnej i gardle,
jest wydalany ze śliną jedynie przez kilka godzin lub
dni
Patogeneza
Etiologia FIP jest wciąż niejasna, jest to choroba o
podłożu immunologicznym obejmująca: wirus,
antygeny wirusowe, przeciwciała,układ dopełniacza,
(koronawirusowe zapalenie naczyń krwionośnych)
Koty, które nie mają przeciwciał anty-FCoV nie
chorują na FIP, jeśli seropozytywnego kota
pozbawimy dopełniacza do choroby również nie
dojdzie,
Wiązanie dopełniacza doprowadza do uwolnienia
amin naczynioaktywnych i skurczu komórek
śródbłonka naczyń krwionośnych i zwiększa ich
przepuszczalność, umożliwia to wysięk białek
surowicy
2 możliwości rozwinięcia się FIP
po zakażeniu ogólnoustrojowym
1.wirus jest rozprzestrzeniany po
organizmie za pomocą makrofagów i
monocytów. Monocyty przylegają do
śródbłonka i wychodzą poza ich światło,
co pozwala wirusowi wniknąć do tkanek.
2.FIP to choroba, do której dochodzi w
wyniku powstawania kompleksów
immunologicznych
Wirus przyciąga przeciwciała i dochodzi
do aktywacji dopełniacza, coraz więcej
makrofagów pojawia się w tym miejscu
Siewstwo
Przez pierwsze godziny, a nawet dni po zakażeniu wirus
może znajdować się w ślinie, wydz. dróg odd., moczu.
Istnieje możliwość różnic w siewstwie między typem 1 a
2. Typ 2 jest wydalany jedynie przez kilka godzin po
zakażeniu nateomiast typ 1 przez 2-3mies.,a nawet
dłużej. 1/10 kotów zostaje nosicielami do końca życia.
Nosieciele → wydalają do końca życia, ale nie zapadają
na FIP.
Wykrywanie nosiecieli – RT-PCR / wynik dodatni przez 9
miesięcy/
Koty, które eliminują wirusa z org. Mogą go wydalać z
kałem okresowo lub w ilościach niewykrywalnych.
.
Wirus utrzymuje się w środowisku dzięki nosicielą i
w wyniku zakażeń ponownych kotów zakażonych
okresowo
Stres zwiększa wydalanie wirusa/ 10^1 ->10^6
W testach serologicznych wyniki negatywne dają
pewność, że kot nie wydala wirusa. Co 3 kot
seropozytywny jest siewcą, a koty z wysokimi
mianami Ab są częściej siewcami
Postacie choroby
FIP wysiękowy-ostra postać choroby,
występująca 4-8 tyg. po zakażeniu lub
zadziałaniu czynnika stresogennego, może
wystąpić po fazie FIP bezwysiękowego.
Znaczne ilości wirusa we krwi, zniszczenie wielu
naczyń krwionośnych, powstanie licznych
ziarniniaków zapalnych,
FIP bezwysiękowy-przewlekła postać choroby,
występuje w ciągu tygodniu lub miesięcy po
zakażeniu,
Skutek lepszej obrony komórkowej, powstanie
większych ziarniniaków zapalnych
Objawy kliniczne
FIP wysiękowy – uszkodzenie naczyń
krwionośnych, stąd wysiękanie płynu
surowiczego wraz z białkami do jam ciała
FIP bezwysiękowy – zależy od tego jakie
narządy zostały uszkodzone przez
ziarniniaki
Pierwotne zakażenie FCoV
Więkoszość zakażeń przebiega
podklinicznie, można zaobserwować
zaburzenia wynikające z górnych dróg
oddechowych, biegunkę przebiegające
łagodnie,
Koronawirusowe zapalenie jelit
Przejściowa biegunka o łagodnym
przebiegu, wymioty, ale czasami wirus
może wywołać ciężkie ostre lub
przewlekłe zapalenie żołądka i jelit
(wymioty, biegunka, utrata masy ciała),
może wystąpić brak reakcji na leczenie,
FIP
Chorobę spotyka się w każdym wieku,
najczęściej u kotów ze schronisk,
hodowli, po pobycie w hotelu, szpitalu,
na wystawie kotów.
Postać wysiękowa
Wodobrzusze, choć mało właścicieli zauważa
powieszenie powłok brzusznych i/lub wysięk
w klatce piersiowej,
Kot może być przygaszony lub w świetnej
formie, może jeść normalnie lub wykazywać
brak apetytu,
Ponadto umiarkowana gorączka, utrata masy
ciała, duszność, przyspieszony oddech,
powiększenie moszny, stłumione tony serca,
bladość lub zażółcenie błon śluzowych,
Postać bezwysiękowa
Umiarkowana gorączka, utrata masy ciała,
posmutnienie, utrata łaknienia, może wystąpić
żółtaczka, powiększenie węzłów chłonnych
krezkowych, z czasem nieregularny kształt nerek,
guzkowate struktury na narządach wewnętrznych,
jeśli proces chorobowy obejmuje płuca – duszność,
a w RTG punktowe zagęszczenie tkanki płucnej
Zmiany w gałce ocznej – zapalnienie tęczówki
(zmiana jej barwy), zmętnienie cieczy wodnistej w
przedniej komorze oka, czasem wylewy krwawe do
przedniej komory oka, może dochodzić do
pochewkowatości naczyń siatkówki (niewyraźne,
szarawe linie po obu stronach naczynia)
Postać bezwysiękowa
Objawy neurologiczne – różnorodne i zależą
od tego, która część CUN została objęta
procesem chorobowym,25-33% przypadków,
Niekiedy głównym narządem dotkniętym FIP
są jelita, w których dochodzi do powstania
ziarniniaków zapalnych, najczęściej w
okrężnicy, ujście biodrowo-ślepo-okrężnicze,
skutkować to może zaparciami, przewlekłą
biegunką, wymiotami,
U noworodków i płodów
Powoduje upadki kociąt po odsadzeniu,
ale nie między narodzinami i
odsadzeniem,
U kociąt powoduje spowolnienie rozwoju,
zwiększa częstość występowania
biegunek oraz schorzeń górnych dróg
oddechowych,
Rozpoznanie
Koronawirusowe zapalenie jelit
Brak swoistego testu,
RT-PCR z kału,
Potwierdzenie jedynie poprzez
immunhistochemiczne lub
immunofluorescencyjne znakowanie
bioptatów jelita
Rozpoznanie
FIP
Brak testów na rynku do wykrywania
FIP, a badanie histopatologiczne
pozostaje jedyną metodą wykrywania
zakażenia,
Badanie PMR
Kontakt z kotem podejrzanym
lub wydalającym wirusa
95-100% eksponowanych kotów ulega zakażeniu
i po 18-21 dniach wykazuje serokonwersję,
Wykazanie przeciwciał nie oznacza, że kot
zachoruje na FIP, dochodzi do tego rzadko. W
większości przypadków dochodzi do stopniowego
obniżania się poziomu przeciwciał. Niektóre koty
mają wyższy poziom przeciwciał przez lata i nie
oznacza to,że są siewcami
Jeśli kot jest seropozytywny to nie powinno się
wprowadzać nowego osobnika, chyba, że i on
posiada przeciwiciała. Można badać czy stają się
one z czasem seronegatyne.(3-6mcy)
Badania wymagane przez
hodowców
Koty seronegatywne można krzyżować
bez obaw, jak i seropozytywne, jednak
należy pamiętać o tym, że aby nie
dopuścić do zakażenia kociąt należy je
szybko odsadzić i odizolować
Seropozytywny kot może zostać
odizolowany i zbadany po 3-6 miesiącach
i może okaże się seronegatywny
Badania przesiewowe
Wykonywanie badań serologicznych co 3-
16 miesiecy pozwoli na uwolnienie
populacji od wirusa. Jeśli koty
utrzymywane są w dużej grupie należy
wybrać 3-4 osobniki, jeśli pojedynczo
badamy wszystkie, jeśli w mniejszych
grupach np. 3 osobniki badamy je.
Powtórne badania są wiarygodne, jeśli
grupy lub osobniki są odizolowane i nie
miały ze sobą kontaktu.
Badanie kota przed
wprowadzeniem go do populacji
wolnej od FCoV
Osobniki nowe powinny być izolowane i
badane
Seropozytywne nie powinny być
wprowadzane, gdyż mogą być siewcami.
Zmiany AP
Charakterystyczna zmiana – ziarniniak
zapalny
Postać wysiękowa
Wszystkie powierzchnie jamy brzusznej
mogą być pokryte małymi, białymi
płytkami (inne choroby – guzy
prosówkowe, grzybice układowe)
Bezwysiękowy FIP
Zmiany bardziej różnorodne (często nerki – ziarniniaki
zapalne)
Często zmiany nie są widoczne makroskopowo i
potrzebne jest badanie histopatologiczne
Opony mózgowe – rozlane przekrwienie, rozlany naciek
z cechami zapalenia ziarniniakowego mikroskopowo
Zmiany w obrębie naczyń krwionośnych – martwica w
centralnej części żyłek i tętniczek, otoczone przez
okołonaczyniowe nacieki komórek, proliferujące
makrofagi i limfocyty, komórki plazmatyczne i
neutrofile, badanie immunohistichemiczne w celu
wykazania wirusa w zmianach to najlepsza metoda
rozpoznania FIP
U kotów z biegunką – skrócenie kosmków
Obecność wirusa w komórkach nabłonka
jelit można wykazać barwieniem
immunohistochemicznym lub barwieniem
immunofluorescencyjnym
Leczenie
Na rynku brak leków przeciwwirusowych przeciw
FcoV.
Kot zdrowy posiadający Ab przeciw
koronawirusom:
Brak dowodów na to, że leczenie kota
seropozytywnego, ale nie chorego uchroni go
przed leczeniem.
GKS – hamują w pewnym stopniu występowanie
objawów, lecz powodowany przez nie spadek
odporności może dać z czasem odwrotny efekt i
przyspieszyć rozwój FIP.
Unikać stresu – przyspiesza rozwój FIP
Koronawirusowe zapalenie jelit:
Większość kończy się
samowyzdrowieniem.
Leczenie wspomagające/terapia
wodnoelektrolitowa, restrykcyjna dieta,
probiotyki/
Niektóre koty dobrze reagują na niskie
dawki prednizolonu
Kliniczna postać FIP:
Leczenie powinno polegać na kontrolowaniu
odpowiedzi układu imm. Na obecność FcoV.
Wysokie dawki leków immunosupresyjnych,
l.przeciwzapalnych, koci interferon ɷ
Odpoczynek, unikanie stresu, dieta
wysokobiałkowa
Prednizolon- główny lek immunosupresyjny
stosowany w leczeniu FIP. Działą hamująco
na odp.humoralną i komórkową. Dawka 2-
4mg/kg/dzień. W trakcie podawania
prednizolonu podawać per os atybiotyki o
szerokim spektrum
Talidomid → wskazaniem do stosowania jest
zmniejszenie zapalenia oraz odp.humoralnej,
bez wpływu na odp.komórkową
Bez względu na wybraną metodę leczenia ważne
jest śledzenie stanu zdrowia i postępów w leczeniu
każdego kota. Co 7-14 dni należy badać
HCT/wzrost/, poziom globulin/powinny spadać/,
stosunek A:G/wzrost/, AGP/powinno spadać/,
badanie poziomu Ab. Przy leczeniu prawidłowym
powinny się pojawić retikulocyty we krwi, wzrost
m.c.
Koty z wysiękowym FIP przeżywają co najwyżej
kilka tygodni, a z bezwysiękowym kilka miesięcy,
dlatego należy wziąć pod uwagę eutanazję
ZAPOBIEGANIE:
Odpowiedni sposób opieki nad kociętami. Ab
siarowe do 5-6 tyg. życia.
Szczepienia Primucell FIP; liofilizat i
rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny dla
kotów Szczepionka przeciw zakaźnemu
zapaleniu otrzewnej kotów . Szczepionka
donosowa. Koty sieją tego wirusa do 4 dni po
szczepieniu. Zalecane 2 dawki szczepionki –
pierwsza w wieku 16 tyg, potem w 19tyg. ż.
Bezpieczny do stosowania u ciężarnych.
Zalecane coroczne doszczepianie