Slajd 1

Koncentracja uwagi - zaburzenia

•

Kłopoty ze skupieniem uwagi przez dłuższy czas.

•

Trudności w skupieniu i utrzymaniu uwagi na określonym
zadaniu od momentu jego rozpoczęcia aż do
zakończenia.

•

Dziecko łatwo się rozprasza jakimkolwiek bodźcem (np.
hałasem czy poruszeniem się).

•

Poważne zaburzenia koncentracji uwagi mogą prowadzić
do zamyślania się w ciągu dnia i wyłączania się, co
sprawia, że wydaje się, że dziecko „żyje we własnym
świecie”.

Pamięć krótkotrwała - zaburzenia

• Dzieci te mają

szczególne trudności z zachowaniem

w pamięci informacji słuchowej (słownej).

• W konsekwencji, gdy uczą się czegoś ponownie, nie

dochodzi do wzmocnienia wcześniej zasłyszanych
wiadomości, ponieważ nie mogą ich sobie
przypomnieć.

• Dzieci

nawet po uważnym wysłuchaniu poleceń, nie

zatrzymują ich w pamięci na tyle długo, by móc
wykonać według nich zadanie

Zaburzenia rozwoju mowy

•

Opóźnienie rozwoju mowy wyrazistej.

Dziecko w wieku 3-4 lat wymawia słowa już bez
zniekształceń fonetycznych

;

jakkolwiek do 6.r.ż.

dziecku może sprawiać trudność wymawianie
wyrazów zawierających dwie i więcej spółgłosek
występujących jedna po drugiej

(trawa, skrypt,

zgrzyt), co prowadzi często do opuszczania jednej z
nich (np. trawa – tawa).

Zaburzenia rozwoju mowy

•

W pierwszym roku życia u tych dzieci
mowa rozwija się prawidłowo,
zahamowania następują dopiero wraz z
pojawieniem się struktur zdaniowych.

W 2.r.ż. przeważają wypowiedzi, które nie mają
jeszcze formy zdaniowej

, a

liczba zdań wzrasta

wyraźnie między 18. a 30. miesiącem życia

Zaburzenia rozwoju mowy

Dziecko mające takie problemy często
mówi:

–

„kamaron” zamiast „makaron”;

–

„mlemoniada” zamiast „lemoniada”;

–

„piłka łapę” zamiast „łapię piłkę”.

Zaburzenia rozwoju mowy

• Kłopoty z artykulacją

, które powodują

problemy językowe w szkole związane z
mówieniem, czytaniem czy pisaniem.

koordynacja - zaburzenia

• W zakresie motoryki małej:

problemy z wiązaniem

sznurowadeł, zapinaniem guzików, budowaniem z klocków
i

pisaniem

• W zakresie motoryki dużej:

problemy ze skakaniem (na

jednej nodze i skakance), kłopoty z nauką jazdy na
rowerze.

• W zakresie koordynacji oko-ręka:

trudności w łapaniu piłki,

posługiwaniu się rakietą tenisową i

pisaniem

• W zakresie koordynacji stopa-ręka:

trudności w kopaniu

piłki.

Hiperaktywność

•

W porównaniu z rówieśnikami dziecko charakteryzuje
wzmożona ruchliwość (widoczna już w okresie
niemowlęcym, tj. w 1. roku życia).

•

Często jest niespokojne, nerwowe, nie może
usiedzieć
w miejscu przez dłuższą chwilę.

•

Dziecko nieustannie dotyka rozmaitych rzeczy, stale
coś porusza, czymś manipuluje.

•

Dziecko ma problemy z dostosowaniem się do zajęć
grupowych.

Impulsywność i popędliwość

•

Dziecko nie myśli o konsekwencjach i skutkach
swoich działań.

•

Dziecko nie zastanawia się nad tym, co robi w danej
chwili.

•

Dziecko nie potrafi myśleć systematycznie, planować
i organizować swoich codziennych zajęć.

Impulsywność i popędliwość mogą prowadzić do
kłamstwa czy kradzieży, a nawet większych
wykroczeń.

Nieustępliwość (nieelastyczność)

•

Dziecko jest

nieustępliwe w swoim zachowaniu

nie akceptuje żadnych zmian w środowisku

•

Wszelkie

odstępstwa od rutyny mogą

wywoływać wybuchy złości lub prowadzić do
huśtawki nastrojów

• Dziecko ma trudności z dokonywaniem

wyborów

(słaba zdolność do podejmowania

decyzji i trwania przy niej).

Funkcjonowanie dzieci z zaburzeniami koncentracji

uwagi

Inne cechy emocjonalne i behawioralne.

Ważniejsze cechy emocjonalne i

behawioralne dzieci

z zaburzeniami koncentracji uwagi

•

kłopoty ze snem (wczesne budzenie się,
trudności
z zaśnięciem, niespokojny sen);

•

zakłócenia apetytu (przejadanie się,
wybredność, specyficzne gusta smakowe);

•

niski próg tolerancji na frustrację;

•

kłopoty w relacjach z rówieśnikami (zwłaszcza
w przypadku chłopców);

•

mniejsze poszanowanie własnej godności.

Funkcjonowanie szkolne dzieci z

zaburzeniami koncentracji uwagi

W szkole podstawowej

dziecko powinno nabyć

następujące umiejętności:

Dziecko z zaburzeniem

koncentracji uwagi ma

trudności w zakresie:

czytania

koncentracji

pisania

odbioru informacji

umiejętności matematyczne

zapamiętywania

zdolność wypowiadania się

mowy

koordynacji

Trudności w czytaniu

Dziecko opanowuje sztukę czytania, jeśli dwa
procesy przebiegają prawidłowo:

musi

odróżniać dźwięki nie znanych sobie słów

i dzielić je, a następnie składać w pełne słowa

. Są to

tzw.

umiejętności foniczne

potrzebna jest

zdolność wyobrażenia sobie

poszczególnych części słowa lub całego słowa jako
takiego

(umiejętność uczenia się metodą wzrokową)

Bez prawidłowego funkcjonowania tego procesu
dziecko nigdy nie nauczy się literować wyrazów.

Trudności w czytaniu

U wszystkich uczniów szkoły podstawowej
powinno się rozwijać zarówno

zdolności foniczne

jak i

umiejętności uczenia się metodą wzrokową

Dopiero rozwinięcie obydwu systemów umożliwia
prawidłowe literowanie wyrazów i płynne
czytanie.

Trudności w czytaniu

Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi czytając
popełniają wiele podstawowych błędów:

z powodu osłabionej zdolności koncentracji, połączonej

z impulsywnością, rozpoznają nieprawidłowo litery w
słowie jako początkowe, środkowe lub końcowe dźwięki;

nie zwracają uwagi na kolejność liter w wyrazie i

często wypowiadają słowa inaczej, ponieważ złożyły
litery w nieprawidłowym porządku;

„połykają” początek lub koniec słowa, bo czytając,

bardzo się spieszą;

Trudności w czytaniu

mają trudności z dzieleniem wyrazów na sylaby;

po prawidłowym podziale wyrazu na kilka sylab

mają problemy z ich zapamiętaniem i łączeniem
(powodem są zaburzenia pamięci krótkotrwałej).

Trudności w pisaniu

dziecko musi wysondować, jakie litery wchodzą w

skład danego słowa, następnie ustawić je w
odpowiednim porządku i pamiętać na tyle długo, aby
móc je po kolei zapisać (co utrudniają zaburzenia

koncentracji uwagi

oraz

pamięci krótkotrwałej

)

pisząc musi zaangażować

motorykę małą

oraz

koordynację oko-dłoń

, z czym ma problemy;

ponadto dzieci mają

trudności w formułowaniu myśli

i pamiętaniu ich na tyle długo, aby móc przelać je na
papier.

Zdolności matematyczne a zaburzenia

koncentracji uwagi

Dzieci, którym nauka matematyki przysparza
najwięcej problemów

stanowią

20%

wszystkich

dzieci mających trudności w uczeniu się.

Trudności z matematyką wynikają z

nieumiejętności myślenia abstrakcyjnego

oraz z

kłopotów z utrzymywaniem informacji w pamięci
krótkotrwałej

Praca z dzieckiem z zaburzeniami

koncentracji uwagi

Zasada

„trzech R”

utyna

egularność

epetycja

„3 R”

w domu

• dziecko powinno wykonywać różne czynności

(nauka, zabawa, obowiązki domowe) o
określonych porach każdego dnia;

• dobrym pomysłem jest sporządzenie grafiku i

podzielenie czasu na odcinki półgodzinne, o
przyporządkowanych zajęciach;

• należy zachęcać dziecko do jak najściślejszego

przestrzegania grafiku;

• zmiany w regulaminie domowym należy

ograniczyć do minimum;

• otoczenie dziecka powinno być stabilne i

spokojne, w miarę możliwości bez hałasu.

„3 R”

w szkole

• dzieci muszą wiedzieć, czego się od nich oczekuje,

i zdawać sobie sprawę, że ich praca jest kontrolowana,
poprawiana, a wszystkie poprawki wyjaśniane;

• szkoła powinna mieć w miarę możliwości stały plan

zajęć,
a praca powinna przebiegać w określonym porządku;

• zanim dziecko zapamięta daną informację, należy mu

ją kilkakrotnie powtórzyć;

• wychowawcy i nauczyciele (a także wolontariusze)

powinni skonsultować zasady i konsekwentnie je
egzekwować.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

trudności ze słyszeniem

• Umiejętność słuchania przez dziecko poprawia się,

jeśli nauczyciel wydaje polecenia, formułując krótkie
zdania, zawierające tylko jedną myśl, a następnie
prosi dzieci, aby powtórzyły to, co usłyszały.

• Uprzedź dziecko, zanim wypowiesz polecenie, i

zachęć je do uważnego słuchania.

• Za każdym razem wydawaj tylko jedno polecenie.
• Gdy to tylko możliwe, dostarczaj bodźców

wzrokowych.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

trudności ze słyszeniem

• Proste polecenia powinny stawać się coraz bardziej

skomplikowane, np.: (a) idź do drzwi; (b) idź do drzwi i
zapukaj w nie; (c) idź do drzwi, zapukaj w nie i naciśnij
klamkę, itd.

• Poproś dziecko aby zamknęło oczy. Weź znany mu

przedmiot, który wydaje dźwięki, i poproś je, by
rozpoznało go po wydawanym dźwięku.

• Wręcz dziecku czystą kartkę papieru i kredki w różnych

kolorach. Upewnij się, czy dziecko odróżnia kolory.
Poproś aby narysowało, np.: (a) niebieskie kółko; (b)
niebieskie kółko oraz czerwony krzyżyk; (c) niebieskie
kółko oraz czerwony krzyżyk i połączyło figury brązową
linią.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

trudności ze słyszeniem

• Przeczytaj dziecku kilka razy krótką historyjkę. Za

każdym razem uprzedź je, że zadasz mu pytanie lub
wydasz polecenie odnośnie tej historyjki, a następnie
to zrób.

• Powiedz trzy słowa, z których dwa będą takie same.

Dziecko powinno natychmiast zauważyć to inne słowo.

• Poproś dziecko, aby wysłuchało zdania i użyło

poprawnego słowa:
Myślę o słowie, które opisuje rzecz do jedzenia zupy.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

rozróżnianie za pomocą słuchu

• Naśladowanie dźwięków. Poproś dziecko, aby

naśladowało szczekanie psa, różnicując dźwięki; np.
szczekanie psa wesołego lub przestraszonego.

• Pokaż dziecku obrazek ze znanymi mu zwierzętami lub

przedmiotami (np. kot, pies, samochód) i poproś je, aby
wydało dźwięk charakterystyczny dla każdego z nich.

• Zagraj długie lub krótkie dźwięki na fortepianie lub flecie.

Dziecko powinno odróżnić długie dźwięki od krótkich
i podnieść rękę, gdy rozpozna długi dźwięk.

• Nagraj dźwięki wydawane przez znane dziecku

przedmioty (np. odkurzacz, dzwonek szkolny, gwizdek
czajnika). Zadaniem dziecka będzie zidentyfikowanie
dźwięków.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

pamięć słuchowa

• Namów dziecko do robienia notatek podczas uczenia

się materiału na pamięć, by wzrokowe i kinestetyczne
sprzężenie zwrotne wzmocniły proces zapamiętywania.

• Ćwicz z dzieckiem przypominanie ważnych sekwencji

liczb, takich jak numery telefonów, adresy.

• Zachęcaj dziecko, aby uczyło się na pamięć tekstów

piosenek, opowieści, wierszyków itd.

• Przeczytaj powoli kilkanaście słów. Dziecko musi

zapisać każde słowo, kiedy tylko je usłyszy.

• Wykonywanie prostych poleceń podczas zabawy: połóż

czerwony klocek na żółtym, a zielony na niebieskim
itp.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

pamięć słuchowa

• Baw się z dzieckiem w „lecimy na księżyc”. Powiedz:

„lecę na księżyc i zabieram moją rakietę”. Dziecko
powtarza to zdanie
i dodaje do niego jeden element.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

odbiór za pomocą wzroku

• Odnajdywanie kształtów na obrazkach. Poproś dziecko,

aby znalazło wszystkie okrągłe kształty lub wzory na
obrazku, wszystkie przedmioty kwadratowe itp.

• Układanie puzzli.
• Klasyfikacja. Poproś dziecko, aby ułożyło figury

geometryczne, grupując je ze względu na rozmiary lub
kolory.

• Poproś dziecko aby skopiowało figury geometryczne za

pomocą kolorowej gumki rozpiętej między
gwoździkami wbitymi w deskę.

• Kostki domina. Zabawa polega na dobieraniu kostek o

takiej samej liczbie kropek.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

rozróżnianie za pomocą wzroku

• Poproś dziecko o odnalezienie ukrytych

przedmiotów, liter, słów oraz cyfr na obrazkach.

• Wybierz jakiś artykuł z gazety lub magazynu i

poproś dziecko aby wskazało w nim wszystkie „a”
lub inne samogłoski lub spółgłoski.

• Poproś dziecko o odnalezienie różnic między

dwoma podobnymi rysunkami.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

pamięć wzrokowa

• Poproś ucznia, aby wyjrzał przez okno i patrzył przez

jedną minutę. Następnie poleć mu, aby zapisał nazwy
trzech przedmiotów zauważonych za oknem. Następnym
razem poproś o zapisanie większej liczby przedmiotów.

• Pokaż dziecku zestaw przedmiotów. Zakryj i usuń jeden z

nich. Pokaż zestaw jeszcze raz i poproś dziecko, aby
powiedziało, czego brakuje.

• Pokaż dziecku rysunek geometryczny, sekwencje liter

lub słów. Poproś je o odtworzenie pokazanego rysunku,
liter bądź słów.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

koordynacja motoryki dużej

• Chodzenie do tyłu, do przodu i na boki, a także po

prostych lub wijących się ścieżkach narysowanych na
podłożu.

• Naśladowanie poruszania się różnych zwierząt.
• Chodzenie po drabinie. Połóż drabinę na ziemi. Poproś

dziecko, aby chodziło między szczeblami.

• „Anioły w śniegu”. Poproś dziecko aby położyło się na

plecach na podłodze i poruszało rękami i nogami na
komendę.

• Pajacyki, skakanie przez skakankę, jazda na deskorolce.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

koordynacja motoryki małej

• Kalkowanie. Poproś dziecko o kalkowanie linii, obrazków,

liter.

• Kontrolowanie wody. Poproś dziecko, aby przelewało

wodę
z dzbanków do wiader z podziałką, osiągając określony
poziom.

• Cięcie za pomocą nożyczek.
• Sznurowanie i wiązanie węzłów.
• Ustawianie klocków oraz dopasowywanie elementów.
• Kopiowanie figur.
• Gra w warcaby.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

wizerunek ciała

• Wskazywanie części ciała. Poproś dziecko, aby

wskazało różne części ciała: nos, prawy łokieć, lewą
kostkę itd. Ćwiczenie to jest trudniejsze, gdy dziecko
ma zamknięte oczy.

• Poproś dziecko aby ćwiczyło poruszanie i dotykanie

różnych części ciała stojąc przed dużym lustrem.

• Pantomima. Poproś dzieci o naśladowanie czynności

charakterystycznych dla określonych zawodów (np.
kierowcy, kucharza itp.).

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

problemy z położeniem w przestrzeni

• Poproś dziecko, by określiło kierunek położenia

przedmiotów w stosunku do położenia własnego ciała.

• Poproś dziecko, aby odnajdywało przedmioty na

podstawie wskazówek przekazywanych ustnie lub
pisemnie.

• Poproś dziecko, aby ułożyło przedmioty według ściśle

określonych instrukcji: połóż piłkę pod krzesłem, włóż
gumkę do górnej szuflady, itp.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

rozpraszanie się, krótki czas koncentracji uwagi oraz

nadpobudliwość

•

Postaraj się zlikwidować hałasy z otoczenia, tablice
informacyjne, wystawy i inne źródła wzrokowych i
słuchowych bodźców.

•

Usuń z biurka dziecka wszystkie przedmioty
niepotrzebne przy wykonywaniu zadania lub odrabianiu
lekcji.

•

Stosuj kartkę z wyciętym okienkiem lub ramkę, aby
pomóc dziecku skupić uwagę na określonym tekście.

•

Ułóż program dnia w taki sposób, aby po zadaniach
wymagających skupienia występowały zadania
ruchowe.

Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne:

poszanowanie własnej godności

• Unikaj etykietowania dziecka.
• Podkreślaj jego sukcesy.
• Wzmacniaj poczucie sprawstwa.

Document Outline