Pierwsza pomoc przedlekarska

Podstawowe definicje



Czynności życiowe

– to czynności organizmu

decydujące o jego przeżyciu. Zaliczamy do nich:

Czynność oddechowa – pobieranie tlenu z powietrza

atmosferycznego i wydalanie dwutlenku węgla,

Czynność serca i krążenia krwi – transport tlenu i

substancji odżywczych do poszczególnych komórek

oraz wydalanie resztek przemiany materii,

Regulacja składu płynów ustrojowych (wody i

zawartych w niej elektrolitów) – zachowanie

homeostazy.

Łańcuch

ratunkowy



Zgodnie z wzorem opracowanym

przez Czerwony Krzyż przebieg

udzielania pomocy w nagłych

przypadkach lub sytuacjach można

przedstawić w postaci łańcucha.

czynnośc

doraźne

pomoc

lekarska

transport

pierwsza

pomoc

wezwani

pomocy

czynno

ci dora

ratuj

ycie



Ewakuacja ofiary z miejsca

zagrożenia,



Resuscytacja, reanimacja,



Opanowanie groźnego krwawienia,



Ułożenie na boku,



Walka ze wstrząsem,



Zabezpieczenie miejsca wypadku.

Ewakuacja ofiary



W wypadku komunikacyjnym

natychmiast zabezpieczyć miejsce

zdarzenia trójkątem ostrzegawczym

(bez takiego ostrzeżenia zagrożenie

może się rozszerzać).



W wypadku innego rodzaju usunąć

przeszkody utrudniające lub

uniemożliwiające czynności

ratownicze.

Wezwanie pomocy



już w trakcie czynności doraźnych należy

wezwać pomoc. Pamiętać należy, iż wzywanie

pomocy nie może przerywać czynności

ratowniczych. Dlatego też konieczna jest

współpraca innych osób.



W sytuacji, w której brak jest chętnych do

pomocy należy powierzyć to zadanie

konkretnej osobie, błędem jest zdanie: „niech

ktoś wezwie karetkę” – w takiej sytuacji

najczęściej nikt z gapiów nie poczuje się

zobligowany do wezwania pomocy.

Wezwanie pomocy



Wezwanie musi zawierać następujące

informacje:

–

Gdzie się to stało?

–

Co się wydarzyło?

–

Ile jest ofiar?

–

Jakie są uszkodzenia ciała?

–

Kto wzywa pomocy?



W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji

karetka może mieć problemy z odnalezieniem

miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał

na pogotowie w miejscu, do którego łatwo

trafić.

Pierwsza pomoc



w oczekiwaniu na przybycie karetki

należy kontynuować czynności ratujące

życie, ale również czas ten można

wykorzystać na zabiegi zmniejszające

ból, minimalizujące ryzyko dalszych

uszkodzeń ciała czy późniejszych

powikłań – unieruchamianie złamań,

boczne ułożenie pacjenta, nałożenie

opatrunków na rany, okrycie rannego itp.

Alfabet resuscytacji



– airway – czyli udrożnienie dróg

oddechowych



B – breath – oddech (wspomaganie

oddechu)



C – circulation – krążenie (masaż

serca)

Gdzie szukamy tętna?



Tętnice szyjne wewnętrzne (2-3 cm

bocznie od chrząstki tarczowatej)



Tętnice promieniowe (wewnętrzne

powierzchnie nadgarstków po stronie

kciuka)



Tętnice udowe (1/3 wewnętrzna

pachwin)



Tętnice pachowe (u małych dzieci)

Sposoby kontroli oddechu



Wzrokowe (obserwacja ruchów klatki

piersiowej)



Słuchowe (nasłuchiwanie szmerów

oddechowych)



Palpacyjne (wyczuwanie ruchów

oddechowych)

Objawy nagłego zatrzymania

krążenia



Pewne

–

Brak tętna na dużych tętnicach

–

Brak oddechu

–

Osoba nieprzytomna



Dodatkowe

–

Sinica powłok

–

Szerokie, sztywne źrenice

Alfabet resuscytacji



– airway – czyli udrożnienie dróg

oddechowych



B – breath – oddech (wspomaganie

oddechu)



C – circulation – krążenie (masaż

serca)

Udrożnienie dróg

oddechowych



Aby nasze czynności były efektywne

powinniśmy zapobiec niedrożności górnych

dróg oddechowych do której najczęściej

dochodzi w wyniku zapadania się języka

blokującego wejście do krtani. Aby to zrobić

należy:

–

skontrolować jamę ustną usuwając z niej resztki

pokarmu, protezy zębowe czy też muł ofiarom

utonięć

–

położyć chorego na wznak a następnie trzymając

jedną dłoń na czole ofiary odchylić głowę do tyłu

oraz jednocześnie dwoma palcami drugiej ręki

unieść podbródek do góry

Udrożnienie dróg

oddechowych

–

przesunąć

uchwę ku przodowi tak, aby

zęby dolne znalazły się przed górnymi



Jeśli podejrzewamy uszkodzenie

kręgosłupa szyjnego nie powinniśmy

odginać głowy do tyłu. Możemy

jednak przesunąć żuchwę do przodu

oraz powinniśmy unieruchomić

kręgosłup

Alfabet resuscytacji



– airway – czyli udrożnienie dróg

oddechowych



B – breath – oddech (wspomaganie

oddechu)



C – circulation – krążenie (masaż

serca)

Sztuczne oddychanie



to zabieg stosowany w celu

przywrócenia czynności oddechowej.

Warunkiem powodzenia zabiegu jest:

–

natychmiastowe rozpoczęcie zabiegu,

–

utrzymanie drożności dróg

oddechowych,

–

stosowanie do momentu rozpoczęcia

samoistnego oddychania.

Sztuczne oddychanie



Kolejność czynności przy metodzie

„usta-usta":

–

ratowanego układa się na wznak z barkami

uniesionymi około 10 cm nad poziom

podłoża przez podłożenie wałka lub

zwiniętego koca w celu odchylenia głowy

do tyłu;

–

ratownik oczyszcza jamę ustną ratowanego

(muł rzeczny w przypadku utonięć, ziemia,

wydzielina, ciała obce itp.) za pomocą

palca lub gazy i podciąga do góry żuchwę;

Sztuczne oddychanie



odciągając żuchwę jedną ręką i

odginając głowę ratowanego

ku tyłowi, drugą ręką położoną

na czole (kciuk i palec

wskazujący tej ręki zaciskają

nozdrza) ratownik wdmuchuje

powietrze do ust ratowanego

bezpośrednio albo przez cienki

płat gazy i czeka chwilę, aby

umożliwić ratowanemu

samoistny wydech;

Sztuczne oddychanie



cykl ten powtarza się możliwie szybko

przez pierwszych 10 wdechów, a

następnie zwalnia się oddychanie do 12-

14 oddechów na minutę; wdmuchując

powietrze do ust ratowanego, należy

kątem oka obserwować jego nadbrzusze i

klatkę piersiową; dowodem skutecznej

wentylacji jest ich rytmiczne unoszenie

się oraz słyszalny szmer wydechu

następujący po każdym wdechu.

Sztuczne oddychanie

dzieci



Częstość oddechów:

–

noworodek, niemowlę:

40/min (1 wdech na 3 uciski mostka)

–

dziecko większe:

20-30/min

Sztuczne oddychanie

dzieci



Głębokość wdechów:

–

wg oceny ruchomości klatki piersiowej

–

zazwyczaj ciśnienie ok. 20-30 cm H

–

noworodkowy worek Ambu:

1 palec



5 cm H



Czas trwania wdechu:

–

ok. 0,5 sek.

Alfabet resuscytacji



– airway – czyli udrożnienie dróg

oddechowych



B – breath – oddech (wspomaganie

oddechu)



C – circulation – krążenie (masaż

serca)

Masa

serca



to zabieg mający na celu przywrócenie akcji

serca.



Ratowanego umieszcza się na twardym

podłożu, możliwie nisko (najlepiej na

podłodze).



Istotą zabiegu jest rytmiczne masowanie

klatki piersiowej między mostkiem a

kręgosłupem



Oraz jednoczesne prowadzenie wentylacji

płuc (resuscytacja krążeniowo-oddechowa –

RKO)

Masaż serca



Rytmiczne uciski dolnej części

mostka w kierunku kręgosłupa –

daje ok. 10-40% normalnego rzutu

serca



Ilość ta zapobiega przez 1-2 h śmierci

mózgu, ale nie wystarcza, by

przywrócić świadomość

Masa

serca



Klęcząc lub

stojąc obok

ofiary,

ratownik

rytmicznie i

dość silnie

uciska w 1/3

mostka,

Masa

serca



w rytmie 60-70

(100)

razy

na minutę.



Według wytycznych

Europej

skiej Rady

Resuscytacji z 2000 roku

nie ma

już

działu

na 1

i 2 ratowników.



Według wytycznych

Europej

skiej Rady

Resuscytacji z 2005 roku :

30 uciśnięć mostka

wdechy, rozpoczyna się

od uciśnięć klatki

piersiowej

Warunki skutecznego masażu

serca



Twarde podłoże



Właściwy punkt przyłożenia rąk:

–

1/3 dolna mostka (2 palce powyżej końca

mostka)



Do klatki piersiowej przylegają tylko

nadgarstki!!!



Właściwa częstość uciśnięć (80-

100/min)



Głębokość ucisku 3-5 cm



Wyprostowane ramiona



Twarde podłoże



Właściwy punkt przyłożenia rąk:

–

1/3 dolna mostka (2 palce powyżej końca

mostka)



Do klatki piersiowej przylegają tylko

nadgarstki!!!



Właściwa częstość uciśnięć (80-

100/min)



Głębokość ucisku 3-5 cm



Wyprostowane ramiona



Twarde podłoże



Właściwy punkt przyłożenia rąk:

–

1/3 dolna mostka (2 palce powyżej końca

mostka)



Do klatki piersiowej przylegają tylko

nadgarstki!!!



Właściwa częstość uciśnięć (80-

100/min)



Głębokość ucisku 3-5 cm



Wyprostowane ramiona

Masa

serca

– noworodki



Miejsce ucisku

–

w połowie mostka



Technika masażu

–

noworodek, małe niemowlę



dwoma palcami jednej ręki



kciukami

Masa

serca

- noworodki



Częstość ucisków:

–

noworodek, niemowlę: 120/min

–

dziecko większe: 100/min.



Siła ucisku:

–

ugięcie klatki piersiowej ok. 2-3 cm

–

fala tętna na tętnicach udowych

Masa

serca

–

dzieci



Mostek uciska się

kłębem prawego

nadgarstka,

podtrzymując plecy

dziecka lewą dłonią.



Częstotliwość

ucisków: ok. 100/min.



Co 5 ucisków 1 wdech.

Błędy podczas resuscytacji



Zbyt długa przerwa w czynnościach

reanimacyjnych (nie powinna trwać

powyżej 5s, wyjątek – intubacja, <15s)



Uciskanie górnej części mostka



Uciskanie okolicy serca (na lewo

od mostka)



Odrywanie dłoni od klatki piersiowej

pomiędzy uciśnięciami

Błędy podczas resuscytacji

cd.



Ucisk żeber pacjenta palcami

ratownika



Brak kontroli efektów reanimacji w

krótkich i regularnych odstępach

czasu



Brak synchronizacji wentylacji i

masażu serca

Krwotoki (krwawienia)



Krwotokiem

nazywamy nagłą

utratę krwi (dużej ilości w krótkim

czasie), prowadzącą do zaburzeń

ogólnoustrojowych, a nawet

zagrożenia życia.



Krwawienie

– to powolna utrata

krwi, początkowo nie dająca

objawów klinicznych.

Krwotok t

tniczy



gwałtowne tryskanie z rany żywoczerwonej

krwi: przy zranieniu większych tętnic krew

tryska falami wyrzucanymi w rytmie tętna.



Pierwsza pomoc polega na natychmiastowym

zatrzymaniu krwotoku.



Uszkodzoną tętnicę należy ucisnąć powyżej

rany.



Można to wykonać stosunkowo łatwo w tych

miejscach, gdzie tętnica przebiega

powierzchownie i może być przyciśnięta do

kości.

Krwotok t

tniczy



Tego rodzaju zatrzymanie

krwotoku może być tylko

krótkotrwałe, do czasu

nałożenia na ranę opatrunku

uciskowego.



Wszelkie krwotoki w obrębie

kończyn należy tamować

opatrunkiem uciskowym

nałożonym na ranę.



W wyjątkowych przypadkach

stosuje

się okrężne

uciśnięcie całej kończyny

za pomocą elastycznej opaski

uciskowej.

Krwotok

ylny



harakteryzuje się wypływaniem z

rany krwi koloru ciemnego.



W tych przypadkach do zatrzymania

krwotoku wystarcza założenie

opatrunku uci

kowego.

Krwawienie z nosa



horego należy wygodnie posadzić (nie wolno

kłaść),



Pochylić głowę do przodu



nos,

czoło i kark położyć zimny kompres.



Nie należy łykać krwi (może o wywołać

wymioty)



o nozdrzy wsunąć tampon gazy nasycony

uprzednio wodą destylowaną (koniec tamponu

powinien wystawać z nosa),



Część źródeł nie zaleca zatykania nozdrzy

Wstrząs



Wstrząs jest zagrażającym życiu

zaburzeniem krążenia, które wynika

z dysproporcji pomiędzy pożądanym

a rzeczywistym zaopatrzeniem w

krew.



Występujące niedostateczne

zaopatrzenie tkanek może być

spowodowane różnymi przyczynami

Wstrząs - przyczyny



Zmniejszenie objętości krwi krążącej

wstrząs hipowolemiczny

–

utrata krwi na zewnątrz lub do

wewnątrz,

–

utrata osocza,

–

utrata wody lub soli (w wyniku

masywnych wymiotów lub biegunki).



Zmniejszenie wydolności serca -

wstrząs kardiogenny

Wstrząs - przyczyny



Powiększenie pojemności układu

naczyniowego przy niezmienionej objętości

masy krwi krążącej -

wstrząs

przywspółczulno-naczyniowy



na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy -

ból, przerażenie, nagłe bodźce termiczne mogą

wywołać gwałtowne rozszerzenie naczyń i zwolnienie

tętna powodując spadek ciśnienia krwi,



na skutek zatrucia -

wstrząs septyczny

lub

toksyczny



w wyniku reakcji uczuleniowej -

wstrząs

anafilaktyczny

Wstrząs - postępowanie



Czynności ratujące:

–

tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie

zewnętrzne),

–

układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej

(nogi uniesione na wysokość około 30-40 cm

powyżej poziomu głowy),

–

chronimy przed utratą ciepła,

–

uspokajamy chorego,

–

systematycznie kontrolujemy tętno i oddech (co 1

minutę),

–

zakaz palenia oraz podawania pokarmu i alkoholu,

–

nie wolno przewozić chorego przypadkowym

środkiem transportu.

Ciało obce w przełyku



Utkwienie w przełyku ciała obcego

jest brane pod uwagę w przypadku

ściskającego bólu i trudności w

przełykaniu. W takiej sytuacji

chorego należy sprowokować do

wymiotów.

Ciało obce w tchawicy



Najskuteczniejszą metodą jest tzw. chwyt

Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną.

Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z

udławieniem, a nie z atakiem serca!

–

Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go

oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na

brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska

go mocno do siebie powodując gwałtowne

zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei

na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób

gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na zewnątrz.

Ciało obce w tchawicy

–

Można również tą czynność wykonać u

pacjenta leżącego. Ratujący klęka przed

pacjentem i kładzie mu obydwie ręce na

nadbrzusze ponad pępkiem. Teraz przez

gwałtowne ściśnięcie zwiększa się ciśnienie

tłoczni brzusznej.

–

Gdy się dławisz, a jesteś sam, spróbuj

wykonać manewr na sobie, kładąc

zaciśniętą pięść wewnętrzną stroną na

brzuchu nieco powyżej pępka i obejmując ją

drugą dłonią. Możesz też posłużyć się

czymkolwiek, co popchnie przeponę od dołu.

Ciało obce w tchawicy



Rękoczyn Heimlicha –

przeciwwskazania

–

Kobiety w

ciąży

–

Ludzie o znacznej otyłości

–

Pacjenci nieprzytomni

–

Dzieci

Ciało obce w tchawicy



Udławienia u dzieci do 1 roku życia

–

Nie rób nic, jeśli dziecko może oddychać,

wydawać dźwięki lub gdy kaszle. Te objawy

oznaczają, że do tchawicy dociera powietrze i

dziecko samo wykrztusi z tchawicy to, co się tam

znalazło. Wszelkie środki, które zastosujesz mogą

zaburzyć ten naturalny proces i częściowe

zablokowanie dróg oddechowych przekształci się

w ich całkowite zatkanie.

–

Uważnie obserwuj co się dzieje, gdy trzeba -

interweniuj.

Ciało obce w tchawicy



Dzieci do 1 roku życia

–

Gdy nie może oddychać ani wydawać

dźwięków przełóż je sobie przez rękę,

twarzą do dołu, tak, żeby jego głowa

znalazła się niżej niż tułów.

–

Nie uciskaj brzucha niemowlęcia.

–

Nasadą dłoni wykonaj z wyczuciem 5

uderzeń w plecki dziecka, w miejsce

pomiędzy łopatkami.

Ciało obce w tchawicy



Dzieci do 1 roku życia

–

Jeśli uderzenia w plecy nie dadzą rezultatu, zastosuj

5 szybkich uciśnięć poniżej klatki piersiowej.

–

Aby to zrobić, odwróć dziecko na plecy. Połóż je

sobie na udach, aby jego głowa była poniżej tułowia.

Palce wskazujący i środkowy jednej ręki połóż

poniżej dolnej części mostka i wykonaj 5 szybko po

sobie następujących uciśnięć.

–

Jeśli i to nie przyniesie rezultatów, odblokuj drogi

oddechowe, chwytając język i żuchwę niemowlęcia

między kciuk i palec.

–

Sprawdź, czy nie widać obcego ciała w gardle.

Spróbuj je wyciągnąć tylko, gdy jest dobrze

widoczne.

Ciało obce w tchawicy



Dzieci do 1 roku życia

–

Jeśli klatka piersiowa się nie unosi, powtórz

sekwencję - 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć - aż do

skutku, każąc komuś wezwać pogotowie

ratunkowe.

–

Gdy dławi się większe dziecko (powyżej 1 roku

życia) - połóż je na podłodze twarzą do góry i dalej

postępuj tak jak w przypadku dorosłego, który leży,

ale uklęknij u stóp dziecka.

–

Zastosuj manewr Heimlicha (tłocznia brzuszna),

używając obu dłoni, kładąc nasadę dłoni znajdującej

się pod spodem na brzuchu, między pępkiem a

dolnymi żebrami. Wykonuj manewr delikatnie.

Ciało obce w tchawicy



Wykonuje się 5 serii po 5 razy, gdy to

nie przyniesie oczekiwanego rezultatu



w ostateczności wykonujemy

ciśnieniowe przepchnięcie ciała obcego

tj. metodą usta-usta, zamknięcie nosa i

nagły, energiczny wdmuch powietrza.



Jedno płuco w zupełności wystarcza,

aby prawidłowo utlenić krew.

Unieruchamianie kończyn

–

Unieruchomienie

- złamanie i zwichnięcie

należy unieruchomić bez uprzednich prób

repozycji w takim ustawieniu, w jakim

kończyna znajduje się po wypadku.



Przy złamaniach obowiązuje unieruchomienie

przynajmniej dwu sąsiednich stawów, pomiędzy

którymi kość uległa złamaniu.



W przypadku zwichnięć unieruchamiamy zwichnięty

staw.

Postępowanie z osobą nieprzytomną polega na

ułożeniu ratowanego w „pozycji bocznej ustalonej",

która zapobiega zapadaniu języka i zachłyśnięciu się

treścią pokarmową.

Ułożenie pacjenta – pozycja

boczna bezpieczna



Na boku



Usta stanowią

najniższy punkt

ciała



Tchawica

przebiega

skośnie w dół



Należy

odciągnąć szyję

i odgiąć głowę

Ułożenie pacjenta

przytomnego



Na wznak z lekko uniesioną głową – pozycja

relaksowa



Na wznak z wałkiem pod kolanami – przy urazie

(bólu) brzucha



Z uniesionymi nogami (30-40 cm) – pozycja

przeciwwstrząsowa (lub całe ciało głową w dół

– 10-15

)



Z uniesionym tułowiem – urazy czaszkowo-

mózgowe, lekka duszność



Pozycja półsiedząca (z podparciem rękami) –

znaczna duszność, uraz klatki piersiowej



Płasko na wznak – uraz kręgosłupa

Document Outline