Slajd 1

Pielęgniarstwo III rok, gr. 2B

Katarzyna Głowacka

Agata Golińska

Aleksandra Gorczyca

Marta Grabinska

Monika Grajek

Justyna Grajkowska

Polipragmazja

(wielolekowość)



to sytuacja, w której chory

przyjmuje jednocześnie więcej niż

kilka leków. Niestety, w przypadku

niektórych ludzi jest to czasem

wyższa konieczność. Jednak jeśli

tylko jest to możliwe należy

redukować ilość przyjmowanych

farmaceutyków do niezbędnego

minimum.



Skuteczność terapii może być

odwrotnie proporcjonalna do ilości

przyjmowanych leków. Taka

zależność jest uwarunkowana

zjawiskiem interakcji oraz błędów w

przyjmowaniu leków, tym

trudniejszych do uniknięcia im więcej

specyfików chory przyjmuje.



Większość leków jest metabolizowana

w wątrobie. W przypadku niektórych

preparatów enzymy wątrobowe

rozkładają lek do substancji, które

mogą być potem wydalone przez

organizm. W przypadku innych leków

enzymy uwalniają aktywną postać

danej substancji.



Najczęściej zaangażowanym w

metabolizm leków enzymem

wątrobowym jest cytochrom cyp 3a4,

im więcej leków konkuruje o uwagę

tego jednego enzymu, tym trudniej

jest przewidzieć efekt wzajemnego

hamowania i aktywowania

metabolizmu.



Stężenie substancji czynnych

poszczególnych leków ulegają

przez to nieraz znacznym

zmianom, co sprzyja

występowaniu działań

niepożądanych.

Z czym może się wiązać zły

dobór leków? Jakich

interakcji lekowych

powinniśmy się obawiać

najbardziej?

Złe aplikowanie leków wiąże się z

polipragmazją, która może

spowodować ciężkie powikłania

terapeutyczne.

Przyczyny złej ordynacji leków to:



nieznajomość mechanizmów

działania leków



nieznajomość interakcji między

nimi,



nieznajomość objawów

niepożądanych wywoływanych

przez przepisane leki



zła ordynacja leków wiąże się także

z liczbą przepisywanych leków,

ponieważ częstość występowania

interakcji zależy od liczby leków

stosowanych jednocześnie.



Przy kilku lekach - częstość

występowania interakcji

wynosi 3-5%, ale w

przypadku stosowania 10

leków - może się zwiększyć

do 20%.



Najbardziej szkodliwe są interakcje

powodujące zniesienie działania

innych leków (indukcja enzymatyczna

- rifampicyna) lub zwiększenie

stężenia innych leków oraz nasilenie

ich działania toksycznego

(zahamowanie enzymów cytochromu

P-450 - cymetydyna).



istnieją również interakcje

wywołujące groźne dla życia

objawy niepożądane:

zaburzenia rytmu serca

przełom nadciśnieniowy

krwotoki

uszkodzenie wątroby, nerek,

szpiku.



przepisane leki mogą

również wchodzić w

niekorzystne interakcje z

chorobą - pogorszać jej

przebieg lub wywoływać

zaostrzenia.



Czynnikiem mającym istotne

znaczenie przy kojarzeniu

leków są stany patologiczne

występujące u chorego.

Współistnienie chorób

wątroby lub nerek wpływa

zasadniczo na dobór leków.



W chorobach wątroby nie należy

stosować proleków, które w wątrobie

przekształcane są w aktywne

metabolity:

trójpierścieniowych leków

przeciwdepresyjnych,

inhibitorów enzymu konwertującego

angiotensyny, benzodiazepin.



Nie należy stosować leków

zaostrzających współistniejące

stany patologiczne, ponieważ

mogą spowodować

nieoczekiwane nasilenie

toksycznego działania leków.



U ludzi starszych zmienia się siła

terapeutycznego działania leków z

jednoczesnym, zwiększonym

ryzykiem wystąpienia

niebezpiecznych objawów

niepożądanych.



W miarę starzenia się organizmu

zmniejsza się ilość dopaminy w

ośrodkach pozapiramidowych

mózgu, a także wrażliwość

receptorów b-

adrenergicznych, natomiast

zwiększa się wrażliwość na

działanie leków wpływających na

ośrodkowy układ nerwowy

(benzodiazepin i barbituranów).

Dlatego też dla osób starszych

należy wybierać leki o dużym

współczynniku terapeutycznym

i udowodnionej skuteczności

klinicznej, unikać zaś leków

nowo wprowadzonych do

lecznictwa oraz o dużej

toksyczności.

Czy można uniknąć

polipragmazji u pacjentów

geriatrycznych? Jak

optymalizować ich leczenie,

skoro zwykle chorują na

wiele chorób?



Zwiększona zachorowalność osób w

wieku podeszłym jest częstym

powodem polipragmazji. Osoby

starsze stosują średnio od 3 do 8

leków. Duża ich liczba zwiększa

zagrożenie wystąpienia działań

niepożądanych o ciężkim przebiegu,

których leczenie nierzadko wymaga

hospitalizacji, co zwiększa koszty

terapii.



Zmiany czynnościowe i

anatomiczne zachodzące w

organizmie ludzi starszych

prowadzą do zmian

farmakokinetyki i

farmakodynamiki leków, stąd

konieczność redukcji dawek leków

u pacjentów w wieku

65-75 lat o

10%, a w wieku 75-85 lat - o

20%.



Optymalna farmakoterapia chorych

w wieku podeszłym powinna być

zindywidualizowana,

ukierunkowana na leczenie

rozpoznanych chorób oraz

okresową kontrolę leczenia, która

pozwala uniknąć polipragmazji. W

związku z tym co

6-12 miesięcy

lekarze powinni sprawdzać, czy

pomiędzy stosowanymi lekami nie

występują niezgodności.

Dostęp

leków OCT



Sprzedaż leków bez recepty rośnie z roku

na rok. W 2007 r. udział sprzedaży

odręcznej (OTC) w całości rynku

aptecznego wyniósł 35,5%, co oznacza, że

coraz więcej osób stara się leczyć na

własną rękę przyjmując te leki i w sposób

niewłaściwy łącząc je z lekami

przepisanymi przez lekarza. W związku z

tym, około 20% pacjentów powyżej 70.

roku życia trafia do szpitali z powodu

działań niepożądanych leków

wynikających z polipragmazji.



Mamy łatwy dostęp do wielu leków, do

samoleczenia skłania ludzi starszych

reklama produktów leczniczych. Reklama,

która często wprowadza w błąd, gdyż

pokazuje tylko i wyłącznie korzyści.

Przekaz, że „inteligentny lek trafia celnie

w miejsce, gdzie powstaje ból”, powoduje

złudzenie, że lek jest tak bezpieczny, że

nic nie może się stać po jego zażyciu. W

efekcie pacjenci, szczególnie z wieloma

schorzeniami, zaczynają przyjmować leki,

które zamiast pomagać, stają się dla nich

problemem.



Często bywa tak, że dużo

starszych osób udaje się do apteki

po nowy lek, o którym usłyszało w

mediach. Nie powinno tak być - po

lek pacjent powinien się udać do

apteki po wizycie u lekarza, a nie

po oglądaniu reklamy w

telewizji !!!

Rola pielęgniarki w

ograniczaniu błędów

popełnianych przez

pacjentów podczas

przyjmowania leków



Sprawdzenie przez pielęgniarkę jak w

praktyce wygląda przyjmowanie

leków prze pacjenta:

nie należy polegać tylko na słownej

deklaracji pacjenta

poproszenie pacjenta o odczytanie

pisemnego zalecenia dotyczącego

sposobu dawkowania i przygotowania

leków



Sprawdzenie, czy pacjent prawidłowo

przechowuje leki i skontrolować daty

ich ważności



Jeżeli pacjent nie jest w stanie sam

przygotować sobie leki należy

polecić mu korzystanie ze

specjalnych pudełek do codziennego

dawkowania leków, oznaczonymi

jako „rano, południe, wieczór”



Istotne jest również sprawdzenie

( najlepiej naoczne!):

- czym pacjent popija leki ( leki

powinny być popijane wodą, a nie

np. sokami owocowymi, mlekiem,

kawą czy herbatą)

- czy nie rozgryza lub nie ssie tabletek

przeznaczonych do połknięcia

- czy prawidłowo dzieli tabletki

- jeśli pacjent ma zapisane krople, należy

upewnić się, czy jest on w stanie

odmierzyć je prawidłowo

- szczególną uwagę należy zwrócić na

sposób dawkowania syropów -

( sprawdzić czy pacjent mając zalecone

stosowanie syropu przykładowo 2 razy

dziennie po łyżeczce, nie używa do

odmierzania syropu łyżki deserowej lub

stołowej)

- dla osób starszych kłopotliwe jest również

przyjmowanie czopków, globulek czy

tabletek dopochwowych, ponieważ są

czasem jako formy doustne i połykane

- krople do oczu- poinstruowanie pacjenta o

sposobie zachowania higieny podczas

aplikacji kropli do worka spojówkowego

trudne w aplikacji dla osób starszych są

leki wziewne- należy zwrócić uwagę na

sposób wykonania wdechu ( przed

wykonaniem wdechu pacjent powinien

wykonać spokojny wydech, następnie, po

włożeniu do ust np. ustnika dysku,

wykonać spokojny wdech z aparatu przez

usta, wyjąć aparat z ust, zatrzymać

oddech

tak długo jak jest to możliwe i wykonać

spokojny wydech

Bibliografia

1. Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A.

Geriatria z

elementami gerontologii ogólnej.

Via Medica,

Gdańsk 2006.

2. Nowicka A.

Wybrane problemy osób starszych.

Impuls,

Kraków 2006.

3. Talarska D., Wieczorkowska- Tobis K.

Geriatria i

pielęgniarstwo geriatryczne.

Wydawnictwo lekarskie

PZWL, Warszawa 2008.

4. Prof. Marian Wielosz.

Polipragmazja

( Służba zdrowia nr 88-91, listopad 2008).

5. Zych A.

Leksykon gerontologii.

Impuls, Kraków

2007.

http://

www.kardiolo.pl

polipragmazja.htm

7.http://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/Sami-

trujemy-sie-lekami,3687,6.html

http://

leki-informacje.pl

/18

,jak_zwiekszyc_

bezpieczenstwo_leczenia.html

Document Outline