Topografia kończyny miednicznej cz.I

Granice topograficzne

• doczaszkowo

– od powłok brzusznych za

posrednictwem kontura mięśnia napinacza

powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae)

widocznym wzdłuż linii łączącej guz

biodrowy (tuber coxae) z rzepką (patella)

• doogonowo

– kontur mięśnia

półscięgnistego (m. semitendinosus)

• dogrzbietowo

– płaszczyzna skośna,

łamana prowadzona od stawu biodrowego

(art. coxae) w dwóch kierunkach:

doczaszkowo do guza biodrowego i

doogonowo do guza kulszowego.

Okolice kończyny miedniczne

• r. articulationis coxae

• r. femoris:

– cranialis

– caudalis

– medialis

– lateralis

• r. genus:

– cranialis

– patellaris

– caudalis

– medialis

– lateralis

• r.

cruris:

– cranialis

– caudalis

– medialis

– lateralis
– tendinis calcanei communis

• r. tarsi:

– dorsalis

– plantaris

– calcanea

– lateralis

– medialis

• r. metatarsi

• r. metatarsophalangea

• r. phalangis proximalis

• r. interphalangea

proximalis

• r. phalangis media

• r. ungulae

Widoczne

i macalne punkty kostne

u Ru

     - krętarz większy (trochanter major)
     - kostka boczna i przyśrodkowa (malleolus lateralis et medialis)
     - guz piętowy (tuber calcanei)

- rzepka (patella),

- nadkłykieć boczny k. udowej (epicondylus lateralis),
- kłykieć boczny k. piszczelowej (condylus lateralis) ze

szczątkową głową k. strzałkowej (caput fibulae),
- brzeg przedni k. piszczelowej (margo cranialis),
- kk. stępu (ossa tarsi),
- odosiowe cz. głowy k. śródstopia III i IV,
- trzeszczki człon. palc. bliższych (ossa sesamoidea proximalia),
- odosiowe cz. podstawy i głowy człon. palc. bliż. (basis et

caput phalangis proximalis),
- odosiowe cz. podstawy człon. palc. środk. (basis phalangis

mediae);

Widoczne i macalne punkty kostne

u Eq

- kostka boczna i przyśrodkowa (malleolus lateralis et medialis),

- guz piętowy (tuber calcanei),
- górna cz. chrząstki bocznej i przyśrdokowej;

- krętarz większy

- rzepka (

patella

- nadkłykieć boczny k. udowej (

epicondylus lateralis

- guzek bloczka k. udowej (

tuberculum trochleae ossis femoris

- kłykieć boczny k. piszczelowej (

condylus lateralis

- brzeg przedni k. piszczelowej (

margo cranialis

- głowa k. strzałkowej

- kk. stępu (

ossa tarsi

- podstawy i głowy k. śródstopia III i IV,

- boczna i przyśrodkowa cz. głowy k. śródstopai III,

- trzeszczki człon. palc. bliższego (

ossa sesamoidea proximalia

- boczne i przyśrodkowe cz. podstawy i głowy człon. palc. bliż. (

basis et

caput phalangis proximalis

- boczna i przyśrodkowa cz. podstawy człon. palc. środk. (

basis phalangis

mediae

);

Widoczne i macalne punkty kostne

u Ca

kostka boczna i przyśrodkowa (malleolus

lateralis et medialis),

guz piętowy (tuber calcanei),

- krętarz większy
- rzepka (patella),
- nadkłykieć boczny i przyśrodkowy k. udowej

(epicondylus lateralis),

- kłykieć boczny i przyśrodkowy k. piszczelowej

(condylus lateralis),

- brzeg przedni k. piszczelowej (margo

cranialis),

- głowa k. strzałkowej
- kk. stępu (ossa tarsi),

Bruzdy mięśniowe



Bruzda uda doczaszkowa

(sulcus femoris cranialis) – na bocz. str.

uda; pomiędzy gł. kręgową a gł. miedniczną m. dwugłowego uda;

brak u konia!!



Bruzda uda środkowa

(sulcus femoris medius) – leży między

tylnum brzeg. m. dwugłowego uda (m. biceps), a m.

półścięgnistym (m. semitendinosus), Dobrze widoczna u konia i

krowy – jako bruzda m. dwugłowego uda (sulcus m. bicipitis

femoris),



Bruzda uda doogonowa

(sulcus femoris caudalis) – leży między

mm. półścięgnistym i półbłoniastym (m. semimembranosus),



Bruzda strzałkowa

(

s. fibularis) – leży na pow. bocz. podudzia u

bydła i konia,



Bruzda podudzia boczna doczaszkowa

(

sulcus cruris lateralis

cranialis) – znajd. się między m. prostow. palc. bocznym a m.

zginacz. palca I długim,



Bruzda podudzia boczna doogonowa

( sulcus cruris lateralis

caudalis) – pomiędzy m. zginacz. palc. I długim, a ścięgnem

piętowym wspólnym,



Bruzda śródstopowe dogrzbietowo-przyśrodkowa i dogrzbietowo-

boczna

(

sulcus matatarsalis dorsomedialis et dorsolateralis) – leżą

po obu stronach m. prostow. wspólnego palców,



Bruzdy śródstopowe boczne i przyśrodkowe

( sulcus metatarsalis

lateralis et medialis) – leży między m. międzykostnym a kk.

śródstopia

Bursae subcutaneae u Bo i Eq

•

b. s. iliaca

•

b. s. ischiadica

•

b. s. trochanterica – nad trochanter major cranialis

•

b. s. praepatellaris – na wysokości podstawy rzepki

•

b. s. calcanea – na plantarnej powierchni ścięgna m.

zginacza palców powierzchownego ponad guzem

piętowym

•

b. s. malleoli lateralis

•

b. s. malleoli medialis

•

b. s. ossis tarsale IV

•

nad boczną powierzchnią stawu pęcinowego

•

nad podeszwową powierzchnią stawu pęcinowego

Skóra i jej wytwory

Skóra u konia, bydła, kozy pokryta jest włosami pokrywowymi,

u owcy – włosy wełniste (nawet do stępu.), dalej pokrywowe

u świni – włosy szczeciniaste,

u mięsozernych – wełniste na całej długosci;



Włosy długie w postaci szczotki śróstopowej (cirrus metatarsalis)

otaczają ostrogę śródstopową (calcar metatarseum) na podeszwow. pow

stawu śródstopowo-palcowego (art. metatarsophalangea), czyli st,

pęcinowego,



Specyficzne narządy powłoki wspólnej:



Opuszka stępowa (torus tarseus) – nie występuje u świni i przeżuwaczy!!

u konia: narząd szczątkowy – tzw. kasztan,

u psa: jest nieowłosioną wyniosłością o zrogowaciałym naskórku.



Opuszka śródstopowa (torus metatarseus) - nie występuje u świni i

przeżuwaczy!!

u konia: ostroga śródstopowna (calcar metatarseus) – mały stożek

rogowy,

u psa: największa, kształtu ∆;



Opuszka palcowa ( torus digitalis) – u przeżuwaczy, świni i konia: jako

opuszka kopytowa (torus ungulae) wchodzi w skład kopyta (ungulae) a u

parzystokop. zwanego racicą.,

u mięsożerne: 4 opuszek palcowych (4 na staw. międzyczłonow.

dalszych),



Raciczka (paraungula) – szczątkowa racica uwstecz. palców. ;



Kopyto (ungula);



Pazur (unguicula);

Skóra cd.



Gruczoły potowe:

rozwinięte w ok. pachowej,



u mięsożernych: występ. na opuszkach – stępowej,

śródstopowej i palcowych stopy;



Gruczoły łojowe –

rozmieszc. są w skórze

owłosion.

Zmodyfikowane odmiana gr. skóry to:

gruczoły zatoki międzypalcowej (gll. sinus

interdigitalis)

– u owcy – jako grucz.

zapachowe, lezące w zatoce międzypalc.,

gruczoły opuszki palcowej (gll. tori) – u konia

–

zmod. gr. pot. zwilżające strzałkę kopytową

(cuneus ungulae; leżą w niej),

gruczoły stępowe (gll. tarseae) – u świni –

skupisko kilkunastu dużych gruczołów;

Unerwienie skóry kończyny miednicznej

•

Clunium:

–

nn. clunium craniales – r. dorsales L4 – L6

–

nn. clunium medii – r. dorsales S1 – S3

•

Femur:

•

r. femoris craniolateralis – n. cutaneus femoris lateralis (n. genitofemoralis)

•

r. femoris caudolateralis – n. cutaneus femoris caudalis (n. tibialis), r. cutaneus n.

tibialis, r. cutaneus n. fibularis, r. cutaneus proxilamis et distalis n. pudendi

•

r. femoris caudomedialis – r. cutaneus proxilamis et distalis n. pudendi

•

r. femoris medialis – n. saphenus (n. femoralis), r. cutaneus proxilamis et distalis n.

pudendi, n. cutaneus femoris lateralis (n. fibularis)

•

Cruris:

•

r. cruris cranialis – n. cutaneus femoris lateralis, n. saphenus, n. cutaneus surae

dorsalis (n. fibularis)

•

r. cruris lateralis – n. saphenus, n. cutaneus surae dorsalis (n. fibularis), n. cutaneus

surae plantaris lateralis (n. fibularis), n. cutaneus curae caudalis (n. tibialis)

•

r. cruris medialis – n. cutaneus surae plantaris lateralis (n. fibularis), n. cutaneus

surae caudalis (n. tibialis), n. fibularis, n. saphenus

•

Tarsus:

– r. tarsi dorsalis – n. fibularis, n. saphenus

– r. tarsi lateralis – n. cutaneus surae dorsalis, n. fibularis

– r. tarsi plantaris – n. tibialis, n. saphenus

– r. tarsi medialis – n. tibialis, n. saphenus

•

Metatarsus:

•

r. tarsi dorsalis – n. fibularis

•

r. tarsi lateralis – n. fibularis

•

r. tarsi plantaris – n. tibialis

•

r. tarsi medialis – n. tibialis

•

Digiti pedis:

•

r. digiti IV lateralis – n. fibularis superficialis

•

r. digiti V – n. plantaris lateralis

•

r. digiti III et IV – n. fibularis superficialis

•

r. interdigitalis – n. fibularis superficialis et profundus, n.

plantaris medialis

•

r. digiti III medialis – n. plantaris medialis

•

r. digiti II – n. fibularis superficialis

•

r. digiti III et IV plantaris – n. plantaris lateralis

•

r. digiti II et V – n. medialis

Odruchy rdzeniowe z kończyny
miednicznej.

Odruch rzepkowy

Odruch rzepkowy (nerw

udowy)

L4- L6

Zwierzę leży na boku. Lekko

podtrzymując kończynę
opukujemy więzadło
pośrodkowe rzepki. Skurcz
m. czworogłowego i
wyprostowanie podudzia.

Odruch piszczelowy przedni

Odruch piszczelowy przedni
(n. strzałkowy)

L6- S2

Opukiwanie m.

piszczelowego przedniego
grzbietowo-bocznie w 1/3
górnej 

zgięcie stawu skokowego.

Odruch zginaczy

Odruch zginaczy
(nerw kulszowy)

L4-S3

Szczypanie palców,

opuszek oraz skóry
między palcami.

Okolica stawu biodrowego i pośladkowa

Struktury wyczuwalne palpacyjnie:

guz biodrowy, guz

krzyżowy, krętarz większy
kości udowej , guz kulszowy.

Zaopatrzenie nerwowe skóry:

nn. środkowe pośladków, nn.

przednie pośladków,

nn. tylne pośladków.

Mięśnie:

m. gluteus med., m. piriformis (Ca), m. gluteus med.,

m. gluteu

prof.,

m. gluteofemoralis (Fe).

Mięsnie głębokie leżą doogonowo od stawu biodrowego: m.

obturator int.,

m. obturator ext., mm. gemelli, m. quadriceps femoris.

Staw biodrowy leży pod m. gluteus

prof.

Tętnice:

a. iliaca ext., a. circumflexa ilium prof., aa.

circumflexae ilium lat. et med.,

a. iliaca int. i jej pochodne

a. iliaca int. i jej pochodne.

Nerwy:

pochodne splotu lędźwiowo-krzyżowego

Uwaga

!!!

erw kulszowy przebiega dogrzbietowo (nad) i nieco

doczaszkowo

od stawu biodrowego, po stronie bocznej.

Staw biodrowy u psa

Staw prosty, kulisty.

Budują go: głowa kości udowej

panewka miednicy.

Panewka

miednicy jest utworzona przez wszystkie trzy kości

miednicy, a u mięsożernych dodatkowo kość panewkowa

(os. acetabul

are

)

. Wewnątrz

panewki znajduje się

panewki znajduje się więzadło

więzadło

kości udowej

(lig. capitis ossis femoris)

inna nazwa

inna nazwa więzadło

więzadło

obłe

(lig. teres)

Do 6 miesiąca

6 miesiąca

zamykają się wszystkie ośrodki kostnienia

Dysplazja stawów biodrowych

Rasy predysponowane:

owcz

arek

niemiecki

nowofunland, berneński pies pasterski,

labrador retriver, rottweiler, golden retriver, mastiff, husky

Może wystąpić u kotów Maine Coon i Devon Rex.

Ujawnia się w różny

wieku (z reguły 3-12 mies.).

Etiologia nie jest jasna:

czynnik genetyczny

czynnik genetyczny ???

???

tło żywieniowe- nadmierna podaż energii,

nadmierna podaż witaminy D., przetrenowanie

nadmierna podaż witaminy D., przetrenowanie.

Objawy:

kulawizna, bolesność

okolicy stawu

podczas badania.

Rozpoznanie RTG

od 4 miesiąca życia.

Objawy RTG-

nadwichnięcie stawu, spłaszczenie główek kości udowej,

linia Morgana (zagęszczenie tkanki kostnej), pomiar kąta Norberga,

zmiany zwyrodnieniowe.

Leczenie i leczenie paliatywne

do 4-5 mies. życia zespolenie spojenia łonowego czyli

JPS (juvenile pelvis symphysiodesis)

potrójna osteotomia miednicy (TPO) 4-15 mies., a nawet do 18 miesiąca

pectinectomia- w zasadzie pectinotomia

denerwacja torebki stawu (nerw udowy, kulszowy, pośladkowy doogonowy)

proteza stawu biodrowego (FHO)

amputacja głowy kości udowej (

decapitacja

)

arthroplsatyka

blokady

leki niesterydowe przeciwzapalne i leki sterydowe

suplementacja

diety

10.

dostawowe iniekcje kw. hiauluronowego

Choroba Legg-Perthesa

Występuje u ras miniaturowych:

yorkshire terrier, pekińczyk, maltańczyk,

pinczer miniaturowy, West Highland White Terrier

artwica w ośrodku kostnienia.

Przyczyna- nieznana,

być

może genetyczna

Objawy:

jednostronna kulawizna pojawiająca się pomiędzy 4 a 7 m.ż.

Lecznie:

Osteotomia szyjki kości udowej (dekapitacja)

Iniekcje do stawu biodrowego

pozycja boczna.

Kąt pomiędzy kręgosłupem a kością

udową 90° . Igłę wkłuwamy w kierunku doczaszkowym

wzdłuż dogrzbietowej krawędzi krętarza większego.

Igła ma mieć długość 20 cm . Wkłuwać należy się

doczaszkowo od krętarza większego i kierować

dobrzusznie i doogonowo.

Igła długości ok. 15 cm . Lokalizujemy krętarz

większy. Wprowadzamy ją doogonowo od niego w

przestrzeń międzykrętarzową. Prowadzimy igłę w

płaszczyźnie horyzontalnej

W kierunku doczaszkowo-przyśrodkowym pod kątem 45 °

względem

osi kończyny miednicznej.

Okolica udowa

Dogrzbietowo linia łamana od guza kulszowego do guza

biodrowego. Dobrzusznie płaszczyzna przechodząca przez

bliższy koniec rzepki. Doczaszkowo m. tensor fascia latae.

Doogonowo m. semitendinosus

Dzielimy ją na doczaszkową, boczną doogonową i

przyśrodkową.

Mięśnie boczne: m. tensor fasciae late, m. biceps

femoris, m. adductor fem.,

m. abductor fem., m. semimembranosus, m.

semitendinosus

M. prz

środkowe: m. pectineus, m. gracillis, m. sartorius

M. doczaszkowe: m. quadricpes femoris

M. doogonowe: canalis femoralis czyli kanał udowy

Ograniczenia kanału udowego:

doczaszkowo- m. sartorius; doogonowo: m. gracillis i m.

pectineus.

Do kanału udowego poprzez

Do kanału udowego poprzez
•

rozwór mięśniowy ( lacuna musculorum = m.

iliopsoas + n. femoralis

•

rozwór naczyniowy (lacuna vasorum) wchodzi

tętnica udowa (a. femoralis)- badamy na niej

tętno!!!

•

Inne naczynia: a. profunda femoris, a. poplitea

(przedłużenie a. femoralis).

•

Wzdłuż m. pectineus układa się tętnica i żyła

udowa !!!!!!!!!

A w poprzek m. pectineus biegnie a. et v.

caudalis femoris prox.

•

U zwierząt w mięśnie okolicy udowej bocznej

wykonujemy iniekcje.

Okolica kolanowa

Dogrzbietowo

płaszczyzna przechodząca przez bliższy koniec rzepki.

Dobrzusznie

płaszczyzna przechodząca przez bliższy koniec kości piszczelowej.

Doogonowo

kontur m. semitendinosus i m. biceps.

•

Palpacyjnie wyczuwalne są

rzepka, przyśrodkowy i boczny kłykieć

kości udowej, główka kości strzałkowej (u Ru nie), guzowatość kości

piszczelowej, krawędź bruzdy prostowniczej.

•

Węzły chłonne:

Fizjologicznie niewyczualne!!!!

podkolanowe (u Ca i Fe podkolanowe powierzchowne) zlokalizowane na

doogonowej powierzchni m. brzuchatego łydki, między m. dwugłowym a

m.półścięgnistym . Dł. 1-5 cm u Ca 1 cm u Fe. Zbiera chłonkę z okolicy

mięśni oraz stawów poniżej dołu podkolanowego.

•

podkolanowe głębokie u Ru

•

Tętnice: a. genu descendens, a. poplitea, a. caudalis femoris dist.)

•

aa. genu, a. genu media.

!węzły chłonne podkolanowe są nacinane w

nadzwyczajnym bad. poubojowym u bydła, konia i

świni!

Articulatio genus

– compositum, incongruens, condylaris, trochlearis,( u

Eq zatrzaskowy).

• articulatio femorotibialis

• articulatio femoropatellaris

Staw udowo-piszczelowy
Znaczenie kliniczne

• Punkcja stawu;

• pies

– wymacać lig. rectum patellae, na

przyśrodkowej jego krawędzi silnie

dogrzbietowo kierując igłę.

• koń

– art. femorotibiale mediale, znaleźć

condylus medialis tibiae, igłę wbic między lig.

patellae mediale i lig. collaterale mediale

poziomo, art. femoropatellaris lateralis,

znaleźć na końcu bliższym piszczeli przestrzeń

między tuberositas tibiae i condylus lateralis

tibiae, w nim na doczaszkowej lub doogonowej

krawędzi ścięgna m. extensoris digitalis longus

wprowadzić igłę skośnie i dogrzbietowo, art.

femoropatellare na środku między lig. patellae

medialnie i lig. patellae intermedium.

•

Regio cruris cranialis.

• Musculi:

• m. tibialis cranialis

• m

peroneus tertius

U Eq mocno uścięgniony

• m. extensor digitorum longus

•

Regio cruris lateralis:

• Gałąź doczaszkowa żyły odstrzałkowej przebiega w

bruździe podudzia bocznej doogonowej

razem z galęzią

doogonową tworzą ż. odstrzałkową która biegnie

podskórnie.

• Nerw strzałkowy wspólny.

• Nerw strzałkowy powierzchowny

• nerw strzałkowy głęboki

• Mięśnie:

• m. peroneus longus ( brak go u Eq)

• m. prostownik palców boczny

• t i ż piszczelowa doczaszkowa

Znaczenie kliniczne:

• Gałąź doczaszkowa ż. odstrzałkowej

. U Ca m-ce

injekcji.

• U Bo i Eq w celu zniesienia bólu w przypadkach

nkt. przewlekłych kulawizn : Znieczulenie

nerwu

strzałkowego wspólnego

, można także dokonać

neurektomii polegającej na wycięciu fragmentu

nerwu strzałkowego wspólnego ( n. skórny łydki

oraz n. strzałkowy powierzchowny) oraz nerwu

piszczelowego. U Eq np. w przypadku leczenia

szpatu.

• U Eq i Ru

dostęp do n. strzałkowego wspólnego

nieco ku tyłowi od głowy k. strzałkowej na

powierzchni przyczepu m. prostownika bocznego

palców. Podskórnie.

• M. brzuchaty łydki (pomiędzy jego głową boczną a

przyśrodkową biegnie n. piszczelowy)

• Ścięgno Achillesa = ścięgno m. trójgłowego łydki (tendo m.

tricipiti surrae czyli u Ca tylko m. gastrocnemius, a u

pozostałych także m. soleus)

• Dochodzi do tego ścięgno mięśnia półbłoniastego (m.

semitendinosus).

• Scięgno m. zginacza powierzchownego palców leży przednio i

przyśrodkowo od ś. Achillesa i jest nim przykryte.

• V. saphena lateralis - biegnie podskórnie w bruździe podudzia

bocznej doogonowej obok przebiega nerw skórny doogonowy

łydki.

• Głębiej; m. soleus (płaszczkowaty)

• N. piszczelowy - bruzda podudzia przyśrodkowa doogonowa

• a. et v. odpiszczelowa

• M. zginacz głęboki palców

Articulatio tarsi 

• W okolicy tej znajduje się art. tarsi.
o Articulatio tarsocruralis (Eq articulatio talotibialis)
o Articulationes intertarseae

Articulatio talocalcaneocentralis

Articulatio centrodistalis

Articulationes intraordinarii

Articulatio talocalcanea

Articulatio calcaneoquartale

o Articulatones tarsometatarseae
o Articulationes intermetatarseae

• Articulatio tarsocruralis – compositum, trochlearis (Eq –

cochlearis), congruens.

• Articulatio talocalcaneocentralis – compositum, trochlearis (u Su i

Ru), ovoidea (u Ca), plana (u Eq), congruens.

• Articulatio centrodistalis – compositum, plana, congruens.

• Articulatio tarsometatarseum – compositum, plana, congruens.

• Articulationes intraordinarii – simpex, plana, congruens.

• Ścięgna mięśni przechodzące w tej okolicy przytrzymywane są

przez ligg. anularia (leżą od strony grzbietowej – proximale,

medium et distale), posiadają pochewki lub kaletki maziowe.

•

R. tarsi dorsalis

• M. tibialis cranialis (b. subtendinea)

• M. extensor digitorum pedis longus (vagina tendinis)

• M. fibularis III (vagina tendinis)

•

R. tarsi lateralis

• M. extensor dogitorum pedis lateralis (vagina

tendinis)

• M. fibularis longus (Bo)

• Lig. anulare proximale przytrzymuje m. tibialis

cranialis, m. extensor digitorum pedis longus, m.

fibularis longus et tertius

• Lig. anulare medium przytrzymuje m. extensor

digitorum pedis longus

• Lig. anulare distale m. extensor dogitorum pedis

longus et lateralis

Okolica piętowa

(Regio calcanea)

• Zrąb kostny tworzy guz piętowy (tuber calcanei)

• skóra na guzie jt lekko przesuwalna

• kaletka podskórna piętowa

(bursa subcutanea calcanea) w

blaszkach powięzi ma ona 3cm dł.5cm szer.

• PIPAK-

--U Eq, Bo i dużych Ca, powiększona kaletka w

postaci wielkiego chełboczącego guza .Punkcja: dostęp osd

strony przyśrodkowej.

• ścięgno m. zginacza powierzchownego palców, przyczepia

się dwoma odnogami po obu stronach guza jest tu kaletka

piętowa m. zginacza powierzchownego palców.

• U Eq leży ona górnie od guza piętowego na szer. dłoni aż do

połowy stepu. Miejsce punkcji:

• pop przyśrodkowej stronie stępu 3 palce powyżej guza

piętowego przy tylnej powierzchni ścięgna m. brzuchatego

łydki. Igłę kierujemy pionowo.

Document Outline