Andragogika

Samokształcenie i 

samowychowanie 

jako podstawowe strategie 

edukacji dorosłych

Definicja pojęcia samokształcenie

Samokształcenie- samouctwo, osiąganie 

wykształcenia poprzez działalność, której cele, 

treść, warunki i środki określa sam podmiot

.

W.Okoń

Samokształcenie jest samodzielnym, 

poddanym autokontroli racjonalnym 

urabianiem się osobnika w celu osiągnięcia 

danego, względnie jasno określonego wzoru 

osobowości.

                     

  

T. Aleksander

Właściwości  samokształcenia

• Automotywacja

• Autoplanowanie

• Autorealizacja

• Autokontrola

• Autoocenianie

Motywy podejmowania 

samokształcenia

 

Potrzeby warunkujące podejmowanie 

samokształcenia według B. 

Suchodolskiego:

•  poznania świata

• sprawnego działania 

• poznania siebie

• własnego rozwoju

Motywy podejmowania 

samokształcenia

• Motywacja wewnętrzna 

(kierowanie się autoteliczną 

wartością samokształcenia)

• Motywacja zewnętrzna (kierowanie 

się intencjami utylitarnymi)

Cele samokształcenia

• Ogólne

• rozwój osobowości

• przygotowanie do zawodu

• udział w kulturze

• Indywidualne

• rozwój własnej indywidualności

Wdrażanie do samokształcenia

Stadia przygotowania do samokształcenia 

wg W. Okonia.

• działalność adaptacyjna

• integracja kształcenia z samokształceniem

• różne formy samokształcenia powiązane z 

twórczością

Wdrażanie do samokształcenia

Stadia przygotowania do 

samokształcenia 

wg Cz. Maziarza

• elementarny

• wyższy

• najwyższy- „wtajemniczenie”

Wdrażanie do samokształcenia

Stadia przygotowania do samokształcenia 
wg Półturzyckiego

• Opanowanie techniki uczenia się

• Korzystanie z opanowanej wiedzy oraz 

umiejętność jej wyrażania 

• Budzenie i rozwijanie indywidualnych 

zainteresowań i zamiłowań

Planowanie samokształcenia

Plan samokształcenia powinien być:

• celowy

• wykonalny

• wewnętrznie zgodny

uczeń

nauczyci

el

Przykłady działań

Stadiu

m  1

zależny Autorytet

Trener

Szkolenie z 

natychmiastową 
informacją, wykład 

inf.; pokonywanie 
trudności i oporów

Stadiu

m

2

Zaintere
sowany

Motywując
y
Przewodni
k

Wykład będący 
impulsem do 

dyskusji; 
ustanawianie celów i 

strategii uczenia się

Stadiu

m

3

zaangaż

owany

Facylitator Dyskusja ułatwiana 

przez nauczyciela; 

seminarium; projekt 
grupowy

Stadiu

m

4

Samoks
ztałcący 

się 

Konsultant
Wskazując

y 
możliwości

Praktyki, pisanie 
dysertacji, praca 

indywidualna lub 
samokształcenie 

grupowe

uczeń

nauczyci
el

Przykłady działań

Stadium 

 1

zależny Autorytet

Trener

Szkolenie z 
natychmiastową 

informacją, wykład 

inf.; pokonywanie 
trudności i oporów

Stadium

2

Zainter
esowan

y

Motywują
cy
Przewodn
ik

Wykład będący 
impulsem do 

dyskusji; 
ustanawianie celów i 

strategii uczenia się

Stadium

3

zaanga

żowany

Facylitato

r

Dyskusja ułatwiana 

przez nauczyciela; 
seminarium; projekt 

grupowy

Stadium

4

Samoks
ztałcąc

y się 

Konsultan
t
Wskazują
cy 

możliwoś
ci

Praktyki, pisanie 
dysertacji, praca 

indywidualna lub 
samokształcenie 

grupowe

Samokształcenie – def. 

Półturzyckiego

 

 Samokształacenie jest zarówno procesem 

oświatowym, jak i stylem życia, które 

charakteryzuje aktywne poznawanie świata i 

siebie, doskonalenie swej osobowości we 

wszystkich dziedzinach kształcenia i wychowania, 

nie tylko umysłowej, ale także społeczno-

moralnej, estetycznej i fizyczno-zdrowotnej.

Andragogika

Metody upowszechniania 

wiedzy

Def. pojęcia 

   Upowszechnianie wiedzy- popularyzacja 

wiedzy, działalność zmierzająca do 

przyspieszenia postępu za pośrednictwem 

udostępniania osiągnięć nauki szerokim 

rzeszom społecznym, a przede wszystkim 

tym, których dostęp do wiedzy naukowej 

jest ze względów społecznych lub 

terytorialnych ograniczony.

W.Okoń

Formy upowszechniania wiedzy

• Żywe słowo

• Wykład 

• Odczyt

• pogadanka

• Wydawnictwa popularne

Formy upowszechniania wiedzy

• Radio

• Telewizja

• Internet

Muzeum jako instytucja 

kształcenia ustawicznego

• Wystawy

• Rekonstrukcje

• Wykłady systematyczne

Muzeum jako instytucja 

kształcenia ustawicznego

• Wystawy

• Rekonstrukcje

• Wykłady systematyczne