Istota i modele opieki

pielęgniarskiej w krajach

Europy Zachodniej.

My i „Zachód”…

Europa Zachodnia – kiedyś za grubym
berlińskim murem, tak odległa, stanowiąca
obiekt powszechnego pożądania i zazdrości…
I Polska – biedny, szary kraj ludzi ciemiężonych,
ograniczanych

panującym

ówcześnie

ustrojem… Dziś Europa ta jest „na wyciągnięcie
ręki”, tak bliska, a jednocześnie tak odległa…
Po co to odniesienie??? Otóż nasuwa się
oczywista i namacalna wręcz refleksja, iż w
wielu dziedzinach kraje Europy Zachodniej
nadal dzieli od nas duża odległość i to nie tylko
w rozumieniu geograficznym… Jedną z tych
wielu dziedzin jest pielęgniarstwo…

My i „Zachód”…

Wszystkie znamy obecny stan polskiego

pielęgniarstwa, warunki pracy i płace naszych

koleżanek pielęgniarek i położnych… Nie są

to, niestety, obserwacje budujące… Czujemy

się niedoceniane, prestiż zawodu jest niski w

porównaniu z naszym nakładem sił
i ambicjami… Chciałybyśmy, by było inaczej…
Z różnych źródeł dochodzą informacje o tym,

jak szanowane są pielęgniarki w krajach

Europy

Zachodniej

i

jak

wysoką,

w

porównaniu z naszą, otrzymują gratyfikację za

wykonywaną

pracę...

Czujemy

się

pokrzywdzone jako grupa zawodowa, ale czy

rozumiemy, dlaczego jest tak, a nie inaczej?

My i „Zachód”…

Warto zatem prześledzić realia pracy

naszych zachodnich koleżanek – one bowiem

już wiele lat temu zrozumiały, jak ważną dla

społeczeństwa pełnią rolę. Bez kompleksów,

które u nas wytworzył ówczesny system

polityczny, służalcze wobec lekarza wzorce

niesione przez nestorki pielęgniarstwa, a

także panujący powszechnie biomedyczny

model opieki medycznej oraz wynikający z

niego

zleceniowy

model

opieki

pielęgniarskiej

,

przystąpiły do batalii o swój

zawód, jego miejsce w społeczeństwie,

systemie ochrony zdrowia, o jego rangę…
Przyjrzyjmy się zatem bliżej ich pracy…

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota opieki.

Istota opieki – sformułowanie to

wskazuje na te elementy opieki, które stoją

w centrum zainteresowania, stanowią

fundament,

paradygmat,

nadający

podstawowy

kierunek

działaniom

pielęgniarskim wobec osób, które są tą

opieką objęte. Nie ma wątpliwości, że w

wyniku ewolucji całego systemu opieki

zdrowotnej, jaka przez lata zachodziła w

Europie Zach. w opiece nad pacjentem, w

centrum zainteresowań stanął on sam.

Pacjent – człowiek, w pełnym zakresie

swego człowieczeństwa…

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota i modele opieki.

Podstawową zatem osią, na której oparte są

wszystkie działania medyczne w stosunku do

pacjenta

jest

podmiotowe,

holistyczne

pojmowanie jednostki ludzkiej, ogarnięcie

opieką wszystkich sfer jego życia – tak

fizycznej, tej, która w polskiej rzeczywistości

nadal

jest

z

wielu

względów

tak

faworyzowana, jak i psychicznej, społecznej,

duchowej. Istotną składową jest element

transkulturowy – poszanowanie odmienności

kulturowych z ich głębokim zrozumieniem.
W

takim

ujęciu

możemy

mówić

o

profesjonalnym modelu opieki pielęgniarskiej.

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota opieki.

W praktyce oznacza to objęcie całościową,

zintegrowaną i ciągłą opieką samego pacjenta

wraz z całym jego otoczeniem, a przede

wszystkim rodziną, z zaznaczeniem bardzo

istotnego faktu wciągnięcia wszystkich tych osób

do współdziałania, współpracy w walce o powrót

do pełni aktualnych możliwości zdrowotnych

pacjenta. Pamiętać też należy, iż kraje Europy

Zachodniej wypracowały sobie model organizacji

ochrony zdrowia zgoła odmienny od znanego nam

polskiego modelu, dzięki czemu całkiem odwrotne

jest ukierunkowanie nacisku działań

pielęgniarskich pod względem ich umiejscowienia

w ogólnej strukturze ochrony zdrowia.

Mianowicie – w krajach tych główny ciężar

przeniesiony został na podstawową opiekę
zdrowotną, przyjazną pacjentowi oraz jego
najbliższemu otoczeniu, w której zasadniczą rolę
pełni właśnie pielęgniarka. Wynika z tego, że
powszechnym

modelem opieki

jest

pielęgniarstwo

środowiskowe

,

choć

pielęgniarstwo kliniczne

jest

także dobrze rozwinięte. Pewnym novum jest

model

pielęgniarstwa

pośredniczącego

,

jednoczącego w sobie pewne elementy z zakresu
dwóch poprzednio wymienionych (mianowicie –
opieki szpitalnej i domowej), który narodził się w
Amsterdamie, a obecnie rozszerza również na
inne regiony Holandii.

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…

Godne przypomnienia i podkreślenia są te
zdobycze pielęgniarek zachodnioeuropejskich,
które w znaczący sposób przyczyniły się do
ich obecnej pozycji zawodowej i społecznej, do
tak wysokiej rangi profesji pielęgniarskiej. W
odniesieniu do polskich realiów po raz kolejny
można mówić o tym, że taki status zawodowy
leży na razie w sferze naszych marzeń, choć
nie można odmówić części przedstawicielek
naszego zawodu starań o zmianę tego stanu
rzeczy…( „Idzie ku dobremu”… )

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…



Rzeczywista autonomia zawodowa – profesja
w pełnym znaczeniu tego słowa, nie tylko na
papierze…;



Indywidualna odpowiedzialność zawodowa
potwierdzona formalnie (dokumentowanie
wszystkich działań i podpis pod każdym z
nich);



Praca w oparciu o proces pielęgnowania –
ciągłość opieki, profesjonalizacja;



Praca zespołowa – rzeczywista i efektywna
współpraca z innymi przedstawicielami służb
medycznych, paramedycznych, socjalnych itd.

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…



Sprawny przepływ informacji między

członkami zespołu terapeutycznego dzięki

dostępowi do nowoczesnych środków

komunikowania i przekazu danych;



Optymalizacja warunków pracy – swobodny

dostęp do środków, niezbędnych dla

realizacji wynikających z pracy w danym

modelu opieki zadań pielęgniarskich;



Gradacja w zawodzie – funkcjonowanie

szczeblowego systemu płac w zależności od

posiadanych kwalifikacji, kompetencji

zawodowych i wykonywanego zakresu

czynności;

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…



Położenie nacisku na jakość opieki

pielęgniarskiej, praca w oparciu o najnowsze

zdobycze wiedzy medycznej i innych

pokrewnych dziedzin;



Pomoc pielęgniarska (model kliniczny) –

wsparcie personalne, umożliwiające

skupienie uwagi na pełni aspektów

funkcjonowania pacjenta;



Wspólne konsultacje między członkami

zespołu terapeutycznego, wymiana

informacji;



Partnerski model współpracy pielęgniarka –

lekarz, brak niezdrowej rywalizacji;

Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…



Ponadto:

- łatwiejszy dostęp do środków

przeznaczonych na doskonalenie zawodowe

– idea kształcenia ustawicznego nałożona

obowiązkiem – dynamiczny rozwój

pielęgniarstwa, w tym również naukowego;

- swobodny dostęp do uczestnictwa w

konferencjach i sympozjach, aktywna

działalność badawcza, która następnie

wykorzystywana jest w praktyce;

odpowiedzialne za to są pielęgniarki ds.

wdrażań, innowacji i badań naukowych;

- pełna szansa na wykorzystanie swoich

możliwości i umiejętności i

satysfakcjonującą pracę.

Te cechy pielęgniarstwa

zachodnioeuropejskiego zostały tu
wymienione nie po to, by ukazać przepaść
dzielącą nas od nich, ale po to, by
uzmysłowić wpływ tychże składowych
pracy tamtejszych pielęgniarek na poziom
opieki nad pacjentem, gdyż wszystkie one
przekładają się w prosty sposób na wysoki
standard realizacji działań pielęgniarskich,
tak w modelu klinicznym, środowiskowym,
pośredniczącym, jak i innych, bardziej
specjalistycznych modelach opieki.

Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.



Pielęgniarka jest osobą towarzyszącą

pacjentowi od chwili przyjęcia do szpitala

do chwili wypisu;



Pielęgniarka większość czasu przeznacza

na

rzeczywistą

opiekę

nad

swoimi

pacjentami i ich rodzinami;



Na jedną pielęgniarkę przypada zwykle od

1 do 3 pacjentów;



Większość pielęgniarek klinicznych posiada

specjalizację

adekwatną

do

miejsca

zatrudnienia;

Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.



W miesiącu przysługuje jeden dodatkowy

dzień wolny;



System pracy holenderskich pielęgniarek

jest trójzmianowy;



Czas pracy jest elastyczny – pełny wymiar

godzin wynosi tygodniowo 38 godz., ale

duża część pielęgniarek zatrudnia się w

mniejszym wymiarze godzin – 90,80,70,60

lub 50 % pełnego wymiaru;



Każdy dyżur nakłada się na wcześniejszy

pół godziny, tak, by pielęgniarki mogły

wzajemnie, bez pośpiechu, przekazać sobie

dyżur, nie robiąc przy tym nieodpłatnych

nadgodzin;

Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.



Uposażenie jest uzależnione od rodzaju

dyżuru – najmniejsza stawka przypada za

dyżur ranny, większa za popołudniowy, a

jeszcze wyższa za dyżury nocne, w dni

wolne od pracy i dni świąteczne – ok. 100%

stawki za dyżur ranny; najdrożej opłacane

są dyżury w dni świąt narodowych.



„praca

na

zawołanie”-

elastyczne

wypełnianie powstałych w zatrudnieniu luk

przez pracowników „rezerwowych”, z

którymi łączność utrzymywana jest dzięki

pagerom.

Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.



Każdy

pacjent

zna

pielęgniarkę

odpowiedzialną za jego opiekę z imienia i

nazwiska, ponadto w oddziale wiszą

fotografie pracowników z określeniem

funkcji, jakie pełnią oni w organizacji pracy

wraz z filozofią danego oddziału;



Pacjent może opuścić oddział szpitalny

tylko wówczas, gdy ma zapewnioną

kontynuację opieki w swoim środowisku i

jest przygotowany do samoopieki i

samopielęgnacji

na

miarę

swych

możliwości;

Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.



W szpitalach zorganizowane są biura

informacji dla pacjentów i ich rodzin,

obsługiwane głównie przez pielęgniarki;

biura te stanowią punkt informacyjny,

prowadzą oświatę zdrowotną, promocję

zdrowia przed, w trakcie, jak i po chorobie;



Pielęgniarka oddziałowa otrzymuje budżet,

którym osobiście rozporządza, a który

może

przeznaczyć

na

pielęgnację

pacjentów, organizację pracy (np. wynajem

pielęgniarki z agencji lub banku), a także

na

kształcenie

podyplomowe

swoich

pracowników.

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.



Celem modelu pielęgniarstwa pośredniczącego

było skrócenie czasu hospitalizacji i zapewnienie

pacjentowi opieki poszpitalnej na odpowiednio

wysokim poziomie poprzez nawiązanie ścisłej

współpracy i wymiany informacji pomiędzy

obydwoma

środowiskami

–

szpitalnym

i

domowym;



Pierwszą

pielęgniarką

pośredniczącą

w

Amsterdamie była Nel Kerkstra;



Stanowisko

pielęgniarki

pośredniczącej

zakotwiczone jest w strukturach Ośrodka Opieki

Domowej, jednak główną domeną jej działań jest

środowisko szpitalne;

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.



By nie dopuścić do konfliktów pomiędzy
pielęgniarkami

pośredniczącymi

i

tymi

osadzonymi jedynie w strukturze szpitala lub
opieki środowiskowej, opracowano bardzo
precyzyjny zakres zadań, obowiązków;



Do obowiązków piel. pośredniczącej należy:

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.



Nadzór nad przyjęciem chorego do szpitala;



Ustalenie wskazań, oraz strategii działań
pielęgniarskich na podstawie dokonanej
diagnozy pielęgniarskiej;



Powiadamia

najbliższy

zamieszkania

chorego Ośrodek Opieki Domowej o
potrzebach chorego;



Odpowiada

za

właściwą

koordynację

działań i prawidłową współpracę między
opieką szpitalną i środowiskową

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.



Zbiera wywiad środowiskowy od początku

pobytu pacjenta w szpitalu;



Udziela w razie potrzeby instrukcji

pielęgniarkom środowiskowym;



Przygotowuje chorego do wypisu (wypis

przygotowywany jest z dwudniowym

wyprzedzeniem);



Przejmuje część zadań związanych z

kontrolą poszpitalną;

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.

Model opieki środowiskowej w Holandii

narodził się pod koniec XIX wieku. W 1875r.
powstało 10 lokalnych organizacji piel.
środowiskowego,

nazwanych

wspólnie

Stowarzyszeniem Krzyża.

Świadczenia w zakresie usług piel.

środowiskowego wykonywane są przez
kilka

organizacji

o

zasięgu

ogólnokrajowym, a ich zakres dostosowany
jest do potrzeb poszczególnych regionów
kraju.

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.

Stowarzyszenie Krzyża skupia najliczniejszą grupę

pielęgniarek środowiskowych. Skupia ono ok.100

regionalnych oddziałów tego stowarzyszenia. Obok

niego istnieje ok. 212 agencji pomocy domowej.

Pomiędzy nimi istnieje ścisła współpraca. Obie te

struktury obejmuje Krajowy Związek Pielęgniarek

Środowiskowych i Opieki Domowej. Regionalne

stowarzyszenia dzielą się na jednostki podstawowe

w liczbie 500, w skład których wchodzą:



pielęgniarka przełożona



ok. 10 pielęgniarek środowiskowych



2-3 pomoce pielęgniarskie.
Istnieje również ścisła współpraca z lekarzami

domowymi

pacjentów,

terapeutami,

wolontariuszami, dietetykami.

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.

Organizacje te pełnią usługi o charakterze:



ogólnym/publicznym – kontrola
epidemiologiczna, bilanse zdrowia,



ochrony zdrowia pracujących,



ambulatoryjnej opieki nad zdrowiem
psychicznym,



opieki poszpitalnej w domu pacjenta,

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.

Do głównych zadań pielęgniarek środowiskowych

należą:



Wykonywanie czynności higienicznych



Opieka psycho – socjalna



Poradnictwo i edukacja



Profilaktyka



Opieka techniczno – medyczna – np. opieka

stomijna, dializacyjna – sprawują ją pielęgniarki

środowiskowe posiadające dodatkowe kwalifikacje z

zakresu

wiedzy,

umiejętności

i

kompetencji

technicznych oraz dydaktyczno – pedagogicznych.

Pielęgniarki

te

sprawują

ponadto

funkcję

konsultantek czy też doradców dla swych koleżanek.

Zwykle jedna pielęgniarka specjalistka przypada na

jeden region, obejmujący ok. 35 tys. mieszkańców.

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.



W poszczególnych biurach jednostek „Stowarzyszeń

Krzyża” wyznaczone są godziny przyjęć dla pacjentów

dochodzących na zabiegi, porady, konsultacje, ale

opieka może być również realizowana całą dobę.



Pielęgniarki środowiskowe pracują na zlecenie-

interwencję

pacjenta,

jego

rodziny,

lekarza

rodzinnego, czy innych osób.



W biurach zorganizowane są „sklepy opieki

domowej”, gdzie pacjenci mogą się zaopatrzyć w

środki pielęgnacyjne, opatrunkowe, rehabilitacyjne.



Stowarzyszenia te obejmują swą opieką głównie

rodziny: z małymi dziećmi, przewlekle chorych,

niepełnosprawnych, starców, są także częścią opieki

przed- i poszpitalnej (ciągłość opieki).



Dziennie każda z pielęgniarek skupionych w

„Stowarzyszeniu

Krzyża”

opiekuje

się

10-15

pacjentami.

Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.



Pielęgniarki środowiskowe pracują wg standardów

opieki

opracowanych

dla

poszczególnych

jednostek chorobowych, do których dostosowana

jest

dokumentacja.

Dokumentacja

ta

jest

odzwierciedleniem wkładu pracy i stanowi

podstawowy materiał oceny jakości pracy.



Raz w m-cu odbywa się zebranie wszystkich

członków

zespołu

pielęgniarskiego

z

przedstawicielami innych zawodów, na którym

omawia się poszczególne przypadki, dyskutuje i

ocenia stan ich zdrowia i jakość opieki.



Każdy pacjent otrzymuje od swojej piel.

środowiskowej

tzw.

”log-book”-

dziennik-

informator,

zawierający

m.in.

dane

administracyjno-prawne,

możliwości

leczenia,

adresy grup wsparcia, inne formy opieki w danym

rejonie oraz broszury.

Modele
opieki
położniczej
w Wielkiej
Brytanii.

Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.

Opieka zdrowotna w U.K jest

zdominowana przez publiczny sektor

Narodowej Służby Zdrowia, którego

cechami naczelnymi są powszechność i

szeroki zakres bezpłatnych świadczeń

medycznych. Pozycję centralną stanowi

POZ, realizowana przez indywidualne i

grupowe praktyki pracowników służby

zdrowia, między innymi także położne.

Mocną cechą brytyjskiego systemu jest

opieka świadczona w domu pacjenta.

Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.

Wśród obecnych w opiece położniczej modeli opieki

wyróżniamy:



Poród w domu – w przypadku ciąży o przebiegu

fizjologicznym - w czasie całej ciąży, porodu i

połogu opiekę nad kobietą sprawuje położna

rejonowa i lekarz rodzinny, w przypadkach

komplikacji – lekarz gin.-poł.



Opiekę w oddziale konsultacyjnym– opiekę nad

kobietą w czasie ciąży, porodu, wczesnego okresu

poporodowego sprawuje specjalistyczny oddział.



Opieka wspólna – opiekę sprawuje zarówno położna

rejonowa wraz z lekarzem rodzinnym jak i oddział

konsultacyjny, po uzgodnieniu zakresu tej opieki.



Opieka w „domu narodzin”.



Opieka ze strony prywatnie praktykujących

położnych lub lekarzy.

Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.

W 1993 roku, na skutek kampanii prowadzonej

przez brytyjskie położne, mającej na celu uznanie

ich „eksperctwa” w dziedzinie opieki położniczej,

wydano raport „Changing Childbirth’, który w

centrum postawił kobietę, zaś położną ustanowił

osobą powołaną do sprawowania samodzielnej

opieki nad kobietą w ciąży fizjologicznej i w czasie

porodu fizjologicznego i niskiego ryzyka.
Z kolei w 1998 roku wydany został dokument:

„Zasady pracy położnej i kodeks postępowania”,

zbierający

kompetencje,

obowiązki,

zakres

odpowiedzialności położnych. Mówi on o prawie

położnej do sprawowania samodzielnej opieki nad

kobietą w ciąży o przebiegu prawidłowym,

prowadzenia

niepowikłanego

porodu

oraz

ewentualnej pomocy szpitala w razie wystąpienia

nieprzewidzianych trudności.

Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.



Położne prowadzą bezpłatne szkoły rodzenia,

poradnie laktacyjne, grupy wsparcia dla matek

karmiących, kliniki zdrowego żywienia.



Propagują opiekę skierowaną na całą rodzinę.



Dbają o dobrostan psychiczny kobiet poprzez

minimalizowanie stresu związanego z porodem, co

realizują m.in.. poprzez zapoznanie ciężarnych z salą

porodową, oddziałem położniczym (jeśli poród ma się

odbyć w szpitalu lub „domu narodzin’, podanie

numerów najważniejszych telefonów kontaktowych,

informowanie o wszystkich planowanych działaniach

leczniczych i pielęgnacyjnych.



Włączają kobietę do współdecydowania, współpracy.



Po porodzie oferują swoje wizyty codziennie przez

kilka dni, organizując różne formy zajęć, ewentualnie

pomocy dla kobiet.

Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.

Na koniec nieco statystyki:



W Wlk. Brytanii jest 33 291 czynnych położnych, w
tym 93 mężczyzn;



98% położnych zatrudnia sektor publiczny –
szpitale, domy narodzin;



2% pracuje w sektorze prywatnym – szpitale
prywatne i prywatna praktyka, z czego 1% całkiem
samodzielnie;



Położne zrzeszone są w :

-

Królewskim Towarzystwie Położnych Wielkiej
Brytanii

-

Stowarzyszeniu Radykalnych Położnych

-

Lokalnych organizacjach

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej.

W Polsce nadal ogromną rzadkością jest praca
wg określonego modelu, teorii pielęgnowania.
Stosujemy intuicyjnie niektóre z apektów,
elementów

pojawiających

się

w

tych

modelach i stanowiących ich składowe, lecz
nie czynimy tego w sposób konsekwentny i
zorganizowany. Inaczej sprawa wygląda u
naszych

zachodnich

koleżanek.

Do

najpopularniejszych modeli pielęgnowania,
znajdujących zastosowanie w praktyce należą:

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej.



Teoria potrzeb indywidualnych wg Virginii

Henderson (powstała na gruncie piramidy

potrzeb Maslowa);



Teoria samoopieki /deficytu samoopieki

Dorothy Orem;



Model psychodynamiczny Hildegard Peplau.

Dwa pierwsze modele należą do nurtu

rozwojowych teorii opartych na psychologii

potrzeb człowieka, zaś trzeci jest modelem

interakcji międzyludzkich, opartym na

socjologii stosunków interpersonalnych.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – V.Henderson.

Model

ten stanowił

przełom

w

ówczesnym

pielęgniarstwie, gdyż proponował odejście od

czystego modelu biomedycznego, w zamian oferując

podejście humanistyczne, oparte na troskliwości,

działaniach opiekuńczych i profilaktycznych wobec

człowieka chorego lub zdrowego. Uwaga została tu

skupiona na twórczym podejściu do rozwiązywania

problemów pacjenta, wypływających z jego potrzeb.
Pielęgniarstwo Henderson określiła jako asystowanie

człowiekowi

zdrowemu

choremu

lub

w

podejmowanych przez niego aktywnościach, istotnych

dla utrzymania lub przywracania zdrowia, które

mógłby on podjąć sam, gdyby miał ku temu siłę, wolę

i wiedzę. Ta asysta ma na celu jak najszybsze

przywrócenie pacjentowi pełnej niezależności.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy Zachodniej
– V.Henderson.

Henderson wyprowadziła ze swej teorii trzy
podstawowe funkcje pielęgniarki:



Środka zastępczego



Pomocnika



Partnera
Pielęgniarkę postawiła w roli eksperta pod względem
inicjowania i podejmowania działań wobec pacjenta.
Dostrzegła

także,

jakże

istotną,

potrzebę

dokumentowania przebiegu pielęgnowania.
Stworzyła

listę

14

fundamentalnych

potrzeb

człowieka,

oraz

12

stanów

patologicznych,

występujących czasami, na których opierają się
działania pielęgniarskie.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem

System opieki pielęgniarskiej wg. D. Orem to ciąg

czynności podejmowanych przez pielęgniarki

wobec pacjentów, których celem jest zaspokojenie

terapeutycznych

oczekiwań

samoopieki

ujawnionych przez pacjentów lub regulowanie ich

własnej działalności samoopiekuńczej. Ów ciąg

czynności to określone sposoby postępowania,

sprzyjające działaniom pielęgniarki lub osoby

będącej pod jej opieką i osiągnięciu w.w celu

Samoopieka

– to świadome, wyuczone i celowe

działania, zachowania, ukierunkowane na własną

osobę lub własne środowisko, mające na celu

utrzymanie

integralności

człowieka,

jego

funkcjonowania i rozwoju.

Deficyt samoopieki

– to rozbieżność pomiędzy

możliwościami

spełniania

samoopieki,

a

zapotrzebowaniem na samoopiekę terapeutyczną.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem

Teoria samoopieki/deficytu samoopieki

składa się z trzech teorii cząstkowych:

1.

Teorii samoopieki

2.

Teorii deficytu samoopieki

3.

Teorii systemów opieki pielęgniarskiej.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem

Orem wyróżniła trzy rodzaje systemów opieki

pielęgniarskiej:

A.

System w pełni kompensacyjny – pielęgniarka
jest osobą wyrównującą całkowita niezdolność
pacjenta do czynności samoopiekuńczych;

B.

System częściowo kompensacyjny –
pielęgniarka wspólnie z pacjentem spełnia
odpowiednie czynności pielęgnacyjne;

C.

System wspierająco – edukacyjny – gdy pacjent
zdolny jest do samodzielnego wykonywania
pewnej tylko grupy czynności, a pozostałe może
spełnić dzięki edukacyjnemu wsparciu
pielęgniarki.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem

To wsparcie pielęgniarki może odbywać się
za pomocą:



Doradztwa



Nauczania



Zachęcania



Zapewnienia optymalnych warunków
otoczenia.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Autorka tego modelu pielęgnowania mówi

w nim o terapeutycznym wpływie relacji
pielęgniarki

–

pacjent

na

jego

stan,

sprzyjającym ogólnemu rozwojowi osobowości
obu stron tej relacji, z czego wynika, że
również rewolucyjnie odchodzi w nim od
biomedycznego

ujęcia

pacjenta

jako

człowieka,

a

pielęgniarki

jako

osoby

wykonującej jedynie zlecenia lekarskie.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Wg modelu Peplau pielęgniarka stanowi

profesjonalistkę,

pełniącą

funkcję

terapeutyczną poprzez kontakt z pacjentem i

świadczenie pomocy w zaspokajaniu potrzeb

i radzeniu sobie z lękiem i frustracją.

Pielęgniarka ma pomóc pacjentowi zrozumieć

jego problemy, a później je konstruktywnie

rozwiązać,

co

pozwoli

podopiecznemu

rozwijać w sobie zdolność konstruktywnego

myślenia i działania w stosunku do siebie i i

innych, poznać lepiej samego siebie i

współdziałać z otoczeniem, co zapewni mu

tym samym warunki do efektywnej pomocy

samemu sobie w przyszłości.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Stosowanie tego modelu w praktyce
wymaga od pielęgniarki wiedzy, znajomości
technik

oddziaływania,

prawidłowej

komunikacji

tak

werbalnej,

jak

i

pozawerbalnej, jej symboliki, wysokiego
poziomu rozwoju osobowości i ciągłego
doskonalenia się, gdyż tak, jak wielu różnych
jest pacjentów, tak wiele różnych ich
problemów.
Pielęgniarka winna być też naukowcem,
podejmującym wysiłki uogólniania zdobytych
w czasie relacji z pacjentem doświadczeń.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Relacja pielęgniarka – pacjent przebiega wg Peplau

w czterech fazach



Orientacji



Identyfikacji



Eksploatacji



Rozwiązania
Fazy te są ściśle ze sobą powiązane i przenikają się

wzajemnie.
Faza I polega na zorientowaniu się, co dla pacjenta

niejasne, co zaburza jego poczucie

bezpieczeństwa, jakie są jego problemy i które z

nich stanowią dla pacjenta priorytet.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Faza II jest czasem lepszego poznawania pacjenta i
głębszego wejścia w jego problemy, a także zwrotnej
identyfikacji osoby pielęgniarki przez pacjenta, czyli
wytworzenie jej obrazu w świadomości pacjenta,
rozwój zaufania, szacunku.
Faza III jest fazą realizacji celów opieki. Pacjent jest
już w pełni przygotowany i zdolny do pozyskiwania
pomocy ze strony pielęgniarki.Jego samoświadomość
własnych problemów ukierunkowuje go – zadaje
pytania, może też stawiać żądania. Z reguły pacjenci
w tej fazie przejawiają już chęć wzięcia
odpowiedzialności za własne zachowanie i
wypełnianie zadań związanych z samoopieką.

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.

Faza IV jest fazą niezależności pacjenta –
samodzielnego formułowania własnych celów,
dostosowywania do nich działań. Pacjent
uniezależnia się od pielęgniarki psychicznie.
Czasem, niestety, bywa, że rozwiązanie się
problemów fizycznych pacjenta i jego wyjście ze
szpitala nie współgra z uzyskaniem pełnej
niezależności „psychicznej”.

W przebiegu opieki nad pacjentem

pielęgniarka przybiera wiele ról, w zależności od
oczekiwań pacjenta, jej własnego przekonania, czy
też oczekiwań społecznych. Peplau wymienia
sześć najbardziej znaczących ról pielęgniarki:

Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.



Rola obcego – związana z fazą orientacji i

identyfikacji;



Rola źródła informacji;



Rola nauczyciela – pomoc w procesie

konstruktywnego uczenia się;



Rola przywódcy – ale przywódcy

„demokratycznego”;



Rola zastępcy – pielęgniarka zastępuje kogoś,

kogo pacjent znał wcześniej;



Rola konsultanta – doradcy.

Bardzo dziękuję za uwagę.