Czynniki szkodliwe dla
zdrowia, uciążliwe i
niebezpieczne występujące w
procesach pracy
Czynniki szkodliwe dla
zdrowia, uciążliwe i
niebezpieczne występujące w
procesach pracy
Czynniki szkodliwe dla zdrowia,
uciążliwe i niebezpieczne występujące
w procesach pracy
• Urazy ciała lub nawet śmierć pracownika, choroba
zawodowa czy obniżenie sprawności organizmu
powstają pod wpływem czynników
niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych w
środowisku pracy. Decydujący jest tutaj kontakt
pracownika z tymi czynnikami, przekroczenia
dopuszczalnych stężeń i natężeń tych czynników,
a także czas narażenia. Nazywamy to narażeniem
zawodowym. Podjęcie przez pracodawcę działań
mających na celu ograniczenie narażenia
zawodowego obniży prawdopodobieństwo lub
częstość występowania niekorzystnych zmian,
czyli obniży powstawanie ryzyka zawodowego.
Podziału czynników
niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych:
• A. Czynniki niebezpieczne (urazowe), które
działając na człowieka w sposób najczęściej nagły
mogą spowodować u niego uraz (wypadek przy
pracy). Do grupy tej zaliczamy kilka
podstawowych typów zagrożeń:
• - zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi,
• - zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi,
• - zagrożenia związane z przemieszczaniem się
ludzi,
• - zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym,
• - zagrożenia poparzeniem,
• - zagrożenia pożarem lub/i wybuchem.
Podziału czynników
niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych cd.
• B. Czynniki szkodliwe i uciążliwe
działające na pracownika przez
dłuższy okres mogą spowodować
obniżenie sprawności fizycznej i
psychicznej pracownika lub zmiany w
stanie jego zdrowia a w konsekwencji
doprowadzić do choroby zawodowej.
Czynniki te dzielimy na cztery
podstawowe typy:
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
cd.
1
Czynniki fizyczne
•
hałas (ustalony i nieustalony, hałas infradźwiękowy,
hałas, ultradźwiękowy),
•
mikroklimat,
•
promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i
ultrafioletowe),
•
promieniowanie jonizujące,
•
promieniowanie laserowe,
•
pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej
częstotliwości),
•
pole elektrostatyczne,
•
pyły przemysłowe,
•
wibracja (ogólna i oddziałująca na organizm człowieka
przez kończyny górne).
Hałas
• Tabela przedstawia natężenie dźwięku w różnych sytuacjach
140 dB Próg bólu
130 dB Startujący odrzutowiec
120 dB Niskie obroty silnika odrzutowego
110 dB Grupa rockowa
100 dB Młot pneumatyczny
90 dB Ruch uliczny
80 dB Pociąg
70 dB Odkurzacz
50/60 dB Ruchliwe biuro, tłum
40 dB Rozmowa
20 dB Biblioteka
10 dB Dźwięk okolic wiejskich
0 dB Próg słyszalności
Hałas
• Okresy najdłuższej dopuszczalnej ekspozycji
na hałas Poziom natężenia hałasu
8 godz. 85 dB
4 godz. 90 dB
2 godz. 95 dB
1 godz. 100 dB
30 min 105 dB
15 min 110 dB
7,5 min 115 dB
Promieniowanie jonizujące
• Promieniowanie jonizujące to promieniowanie
elektromagnetyczne (np.: rentgenowskie lub
gamma) oraz promieniowanie korpuskularne
(np.: promieniowanie a i ) zdolne do
wywołania jonizacji w substancji, przez którą
przechodzi. Promieniowanie jonizujące
występuje tylko i wyłącznie w obecności
źródła promieniowania, którym może być
izotop promieniotwórczego pierwiastka lub
działająca lampa rentgenowska.
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie optyczne
• źródła promieniowania optycznego, takie jak
np.: lampy ksenonowe, lampy
fluorescencyjne, żarówki halogenowe o
dużej mocy, łuk elektryczny otwarty
wykorzystywany przy spawaniu,
promieniowanie laserowe itp. mogą być
przyczyną wielu poważnych zagrożeń.
Niebezpieczny jest również nadmiar
naturalnego promieniowania słonecznego.
Fizyczne, chemiczne lub biologiczne zmiany
wywołane oddziaływaniem promieniowania
optycznego na materię określa się jako
skutek promieniowania optycznego
Promieniowanie laserowe
• Zagrożenie promieniowaniem
laserowym dla zdrowia człowieka
odnosi się do oczu i skóry. Uszkodzenie
tych tkanek zachodzi zazwyczaj na
skutek reakcji termicznych w wyniku
absorpcji dużej ilości energii
przenoszonej przez promieniowanie
laserowe. Najbardziej zagrożone
promieniowaniem laserowym są oczy
Pole elektromagnetyczne
• Do sztucznych źródeł PEM tego zakresu zaliczyć
można:
- generatory promieniowania rentgenowskiego
- sztucznie wytwarzane izotopy
- urządzenia medyczne wykorzystujące „bomby
kobaltowe”
- lampy sterylizacyjne pracujące w paśmie
nadfioletu
- reaktory atomowe - same są pomijającym źródłem
promieniowania ale produkują odpady
promieniotwórcze
- urządzenia do wykrywania mikrouszkodzeń w
strukturach metalowych wykorzystujące izotopy
- próby nuklearne
Pyły przemysłowe
• Pył przemysłowy jest to aerozol,
którego fazę rozproszoną stanowią
cząstki stałe (ziarna) i którego
źródłem powstawania są procesy
produkcyjne. Wytwarzanie pyłu w
przemyśle może odbywać się na
drodze dezintegracji lub kondensacji.
•
Klasyfikacja biologiczna pyłów
ze względu na ich średnicę.
Średnica cząstek [ľm.] Zdolność cząstek pyłu do przenikania i retencji w płucach człowieka
do 0,2 (ultrapyły)
Zdolne do przenikania i zatrzymywania w płucach
0,2 - 5,0
Z łatwością przenikają do płuc i często w nich występują.
5,0 - 10,0
Mogą przenikać do płuc, ale występują w nich rzadko.
10,0 - 50,0
Zazwyczaj nie przenikają do płuc, zatrzymują się w górnych drogach
oddechowych i oskrzelach, skąd stopniowo są wydalane.
ponad 50,0
Nie przenikają do płuc, zatrzymują się w górnych drogach oddechowych i z
łatwością są wydalane na zewnątrz.
Wibracje
• Wibracjami nazywa się przenoszenie
drgań mechanicznych ze stałego
ciała na tkanki organizmu człowieka
lub na całe ciało. Wibracje i wstrząsy
to bodźce fizyczne, które
przekazywane są w sposób
bezpośredni z materiału drgającego,
pomijając środowisko powietrzne.
Wibracje
• Wibracje bardzo niekorzystnie wpływają na wzrok,
przyczyniają się do pogorszenia jego ostrości,
zwężenia pola widzenia oraz osłabienie
rozróżniania barw. Dzieje się tak przy
częstotliwościach z zakresu 20-40 Hz i 60-90 Hz.
Wibracje narządów w obrębie jamy brzusznej
mogą powodować przykre następstwa, ponieważ
organy te (np. żołądek, trzustka, wątroba,
śledziona) są swobodnie zawieszone i przez to
może dojść do znacznych przemieszczeń. Z kolei
podrażnienie delikatnego narządu równowagi
wywołuje objawy choroby morskiej, takie jak
zawroty i bóle głowy, duszności, szum w uszach,
ból żołądka i nudności.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
cd
2 Czynniki chemiczne
–
podział w zależności od działania na organizm
ludzki
• substancje toksyczne,
• substancje drażniące,
• substancje uczulające,
• substancje rakotwórcze,
• substancje mutagenne,
• substancje upośledzające układ rozrodczy,
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
cd
– oddziaływujące w zależności od
rodzajów działania na organizm
człowieka:
• przez drogi oddechowe,
• przez skórę i błony śluzowe,
• przez przewód pokarmowy.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
cd
3 Czynniki biologiczne
• mikroorganizmy roślinne i zwierzęce
(bakterie, wirusy, grzyby,
pierwotniaki) i wytwarzane przez
nie toksyny i alergeny,
• makroorganizmy roślinne i
zwierzęce.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
cd
4 Czynniki psychofizyczne
• obciążenie fizyczne (statyczne i
dynamiczne),
• obciążenie psychonerwowe.
Normatywne wydatkowanie
energii
• Dla kobiet 1200kcl,dla mężczyzn -2000 kcal
• Masa przedmiotów podnoszonych przy pracy
stałej -30 kg mężczyźni ,12 kg kobiety
• Przy pracy dorywczej (4 razy na godz nie
dłużej niż 4 godz na dobę 50 kg męż, 20 kg
kobiety.
• Obciążenie statyczne; podstawa statyczna,
niewygodna nienaturalna pozycja.
• Negatywne skutki; wady postawy,
upośledzenie systemu nerwowego, zapalenie
stawów, epilepsja, dolegliwości bólowe.
• Elementy obciążenia
psychicznego;
• (odbiór informacji, podejmowanie
decyzji, realizacja podjętej decyzji) =
wysiłek fizyczny
• Monotonia → obciążenie psychiczne.