Racja stanu

dr hab. Arkady Rzegocki

[e-mail]

Racja stanu w języku

angielskim?



reason of state



raison d’état



ragion di stato



ratio status



razon de estado



Staatsräison



állam rezon

Stan czyli czyja racja?



N. Machiavelli, Książę:



„Wszystkie państwa, wszelkie rządy,
które miały lub mają władzę nad ludźmi,
bywają republikami albo księstwami”



lo stato

Racja stanu



Uzasadnienie działania politycznego o
wyjątkowym, jednorazowym i
tymczasowym charakterze, którego
celem jest zapobieżenie zagrożeniu
istnienia wspólnoty politycznej.



Racja istnienia państwa



Zabezpieczenie żywotnych interesów
państwa (jego przetrwanie i rozwój)



Dla każdego państwa, w każdym
szczególnym momencie istnieje tylko
jeden idealny sposób działania, tylko
jedna idealna racja stanu.

Friedrich von Meinecke

Racja stanu – dzieje pojęcia



Machiavelli



Arcybiskup Giovanni della Casa, około
1525 rok



Francesco Guicciardini,



GovanniBotero, Della region di stato,
1589 rok

Racja stanu – dzieje pojęcia



Monarchie absolutne XVII i XVIII wiek



Kardynał Armand de Richelieu



Wiek XIX (Włochy, Niemcy, Hiszpania,
Polska)



Wiek XX



Okres międzywojenny



Po 1945 roku



Po 1981 roku

Specyfika polskiej racji stanu



Dwie tradycje:



Nowożytna



Klasyczna

Ważniejsze zagadnienia:



Dwie tradycje racji stanu: Machiavelli, Bodin, Hobbes,



Dwie tradycje racji stanu: Arystoteles, Św. Tomasz, I. Kant



Specyfika polskiej tradycji myślenia o racji stanu



ratio oraz status - etymologia pojęcia



geneza racji stanu racja stanu jako



racja istnienia państwa



racja stanu jako żywotne interesy państwa



racja stanu jako zapewnieni bezpieczeństwa państwa i
obywateli



racja stanu jako konieczność użycia środków specjalnych



racja stanu jako działanie według zasad realistycznych



racja stanu jako stosowanie zasady równowagi sił w
stosunkach



międzynarodowych



racja stanu jako poszukiwanie obiektywnych zasad,
wyznaczników polityki



zagranicznej



racja stanu jako uzasadnienie niemoralnych działań
władzy lub ludu



racja stanu jako napięcie pomiędzy etyką a polityką



Racja stanu a interes narodowy



polskie rozumienie racji stanu



racja stanu współcześnie i w przyszłości



racja stanu współczesnej RP



Racja stanu wybranych państw

Literatura:



Meinecke Friedrich, Die Idee der Staatsrason in der heuren
Geschichte, Munchen – Berlin 1924, 1925, 1929. lub



Meinecke Friedrich, Machiavelism: The Doctrine of Raison
D’Etat and It’s Place in Modern History, translated by D.Scott,
Introduction by Dr. W. Stark, Routledge & Kegan Paul, London
1957.    



Meinecke Friedrich, Przeszłość i teraźniejszość, „Przegląd
Polityczny” Nr 23, 1994.



Olszewski Edward (red.), Racja stanu. Historia, teoria,
współczesność, Lublin 1989.



Kazimierz Łastawski, Racja stanu a integracja europejska



Śpiewak Paweł, W stronę wspólnego dobra,
Fundacja Aletheia, Warszawa 1998.



Rzegocki Arkady, Idea raison d'état w
przeszłości i w kontekście współczesnej
integracji europejskiej, CEN, Warszawa 2003.



Rzegocki Arkady, Racja stanu a polska tradycja
myśelnia o polityce, OMP, Kraków 2008.



www.omp.org.pl



www.polskietradycje.pl

Racja stanu