Naczynia krwionośne – budowa i funkcje

ŚCIANA NACZYŃ

KRWIONOŚNYCH 3 WARSTWY:

1.Błona wewnętrzna (intima)
2. Błona środkowa (media)
3. Błona zewnętrzna – przydanka

(adventitia)

W każdym typie naczyń krwionośnych

inaczej jest zbudowana każda z tych
błon

NACZYNIA TĘTNICZE

(WYSOKIE CIŚNIENIE KRWI)



1. Bł. wewnętrzna – śródbłonek;
blaszka sprężysta wew. - włókna
sprężyste



2. Bł. środkowa – okrężnie
przebiegające kom. mięśniowe
gładkie; blaszka sprężysta zew.



3. Bł. zewnętrzna – przydanka, tk.
łączna luźna

TYPY TĘTNIC



W zależności od średnicy i budowy
tętnic wyróżniamy ich trzy rodzaje:



1. Tętnice sprężyste



2. Tętnice mięśniowe



3. Tętniczki

TĘTNICE SPRĘŻYSTE

- śr. > 1 cm (np. aorta, t. szyjna wspólna.,

płucna, biodrową wsp.);

- W bł. wew. rozwinięta blaszka. sprężysta

wewnętrzna.;

- Bł. Środkowa – wł. sprężyste (kilkadziesiąt

okrężnych warstw), między nimi kom. mięśni

gł.

W miarę zbliżania się do serca ilość włókien

sprężystych przeważa nad mięśniowymi.

- Błona zewnętrzna jest dobrze unaczyniona i

unerwiona.

TĘTNICZKI:

- śr < 100μm;
- bł. wewnętrzna – cienka, zbudowana ze

śródbłonka o ściśle połączonych

komórkach oraz blaszki sprężystej

wewnętrznej.

bł. środkowa 1-5 warstw kom. mięśni gł.

(okrężnie)

Naczynia te pełnią funkcje oporowe, a

ich kurczliwość zależy od stanu

metabolizmu.



Naczyniami pośrednimi między

tętniczkami a włośniczkami są

tętniczki przedwłosowate, które

charakteryzują się niewielką średnicą

oraz występowaniem na zewnątrz

śródbłonka pojedynczych komórek

mięśniowych o układzie okrężnym

NACZYNIA WŁOSOWATE:

W początkowym odcinku włośniczek

występuje niewielkie skupisko

komórek mięśniowych gładkich –

zwieracz przedwłośniczkowy, którego

stopień skurczu warunkuje przepływ

krwi przez miejscową sieć naczyń

włosowatych.

NACZYNIA WŁOSOWATE:

Wymiana substancji w naczyniach

włosowatych pomiędzy krwią a

płynami tkankowymi odbywa się na

zasadzie dyfuzji, filtracji, resorpcji.

Przepływ krwi przez włośniczki jest

bardzo powolny co sprzyja wymianie

substancji.

NACZYNIA WŁOSOWATE:



W części tętniczej włośniczek

ciśnienie hydrostatyczne krwi wynosi

ok. 35 mm Hg i jest większe niż w

części żylnej tych naczyń (ok. 15 mm

Hg) co warunkuje zachodzenie

procesów dyfuzji i filtracji

odpowiednio w jednej a resorpcji w

drugiej części.

NACZYNIA WŁOSOWATE:



Ścianę włośniczek budują:

Śródbłonek

Błona podstawna

perycyty

ŚRÓDBŁONEK

Zbudowany z komórek wielokątnych lub wydłużonych
Wyróżnia się zasadniczo 3 typy histologiczne

śródbłonka:

1. bezokienkowy - ciągły, ścisłe połączenia

międzykomórkowe (np. w mięśniach, oun,

siatkówka, gruczoły płciowe)

2. Okienkowy – w komórkach są pory (np. kłębuszki

nerkowe) lub okienka zamknięte przeponką (np..

Kosmki jelitowe, gruczoły dokrewne)

3. Nieciągły – okienka w komórkach oraz nieciągła

błona podstawna lub jej brak (np. naczynia

zatokowe wątroby, szpiku i śledziony)

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

Bierze udział w produkcji składników substancji

międzykomórkowej tkanki łącznej np. kolagenu.

Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi i

fibrynolizy

Antykoagulacyjna funkcja jest wynikiem ujemnego

ładunku na jego powierzchni (dzięki obecności

glikozaminoglikanów) oraz działania produkowanej

przez śródbłonek prostaglandyny które są

inhibitorami proteaz układu krzepnięcia.

Komórki śródbłonka produkują tromboplastynę

tkankową potrzebną do zapoczątkowania

zewnątrzpochodnego toru krzepnięcia.

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

Bierze udział w reakcjach immunologicznych –

produkuje liczne substancje wpływające na adhezję

i proliferację leukocytów

Komórki śródbłonka biorą udział w regulacji

napięcia ściany naczyń krwionośnych, tzn. wpływają

na wartość ogólnoustrojowego ciśnienia krwi.

Produkują substancje rozluźniające mięśniówkę

gładką naczyń (tlenek azotu, prostacykliny) oraz

substancje ziwiększające napięcie ściany

(endotelina)

Pełni ważną role w transporcie między

środowiskiem krwi a tkankami

Wymiana substancji między krwią a tkankami -
homeostaza.

Naczynia włosowate –
„mikrokrążenie”

Typy naczyń włosowatych:

1. O ciągłej ścianie - mała przepuszczalność, tworzą barierę
krew-mózg

2. Okienkowate - otwory do 0.1 µm, przepuszczalne dla
polipeptydów i małych białek - np. insulina (mięśnie, nerki)

3. O nieciągłej ścianie - przepuszczają duże białka i elementy
morfotyczne krwi (wątroba, śledziona)

Miejscowa regulacja ciśnienia

Śródbłonek naczyń krwionośnych wydziela czynniki:

- rozluźniające napięcie mięśniówki naczynia – NO,
prostacykliny

- zwiększające napięcie mięśniówki – endotelina oraz
tromboksany

Rozszerzenie:

- Histamina
- NA i A w mięśniach i w
wątrobie

- kininy

Zwężenie:

-Na i A
-serotonina
- angiotensyna II

Syntaza tlenku azotu
(NOS)

śródbłonek

Arginina

Mięśniówka naczynia

krwionośnego

Cyklaza cGMP

GTP

cGM
P

Blokuje fosforylację miozyny

Aktywuje transport wapnia do siateczki
plazmatycznej

Otwiera kanały potasowe

Angiotensyna II

Angiotensyna I

enzym konwertujący angiotensynogen

Angiotensynogen

Renina (komórki
mioepitaelialne kłębuszków
nerkowych)

Rdzeń nadnerczu

(aldosteron)

Perycyty

Prawdopodobnie wpływają na

proliferacją komóek śródbłonka

Mają zdolność kurczenia się oraz

fagocytozy

Biorą udział w procesach

regeneracyjcnych

ŻYŁY



naczynia krwionośne o niskim ciśnieniu;



przepływ krwi przez naczynia żylne odbywa się

zawsze do serca w czym pomocne są mięśnie

szkieletowe oraz zastawki żylne – pompa żylno-

mięśniowa. Ponadto przepływ ten wspomaga

ujemne ciśnienie w klatce piersiowej



Cienkie ściany żył, zbudowane są z 3 warstw. Ich

wiotkość uwarunkowana jest małą liczbą włókien

sprężystych oraz komórek mięśniowych gładkich.



Charakterystyczne dla żył są występujące w ich

świetle zastawki. (zapobiegają cofaniu się krwi.)

BUDOWA ŚCIANY

1. BŁONA WEWNĘTRZNA (śródbłonek + bł.

podstawna; bł. sprężysta wew.)

2.BŁONA ŚRODKOWA (komórki mięśni gładkich,

włókna kolagenowe)

3. PRZYDANKA (tkanka łączna luźna, komórki

mięśni gładkich)

Żyły duże

Zalicza się tu:

żyłę główną górną i dolną

żyłę wrotną

i naczynia bezpośrednio do nich

dochodzące

Najlepiej wykształcona jest błona

zewnętrzna zbudowana z tkanki

łącznej luźnej.

Żyły małe i średnie



Mają dobrze rozwinięte zastawki,

zwłaszcza w kończynach dolnych.



Błona wewnętrzna jest słabo

wykształcona



Błona zewnętrzna zbudowana z

pęczków włókien kolagenowych jest

tu najgrubsza

Żyłki



Są najmniejszymi żyłami



W ścianach małych żyłek występują

pory mające znacznie w procesach

transportu krew-tkanki.

Zastawki żylne

Są fałdami błony wewnętrznej

zbudowanymi z warstwy komórek

śródbłonka leżących na błonie

podstawnej oraz ze szkieletu włóknisto-

kolagenowego.

U podstawy zastawek leżą silnie rozwinięte

włókna kolagenowe i sprężyste.

Ich krawędzie odchylają się w kierunku

przepływu krwi a zamykają się biernie

pod wpływem siły ciężkości krwi.

Zastawki żylne

Nie występują w:

Żyłach wątroby

Nerek

Płuc

Mózgu

Żyłach głównych

TĘTNICE I ŻYŁY PORÓWNANIE

1. ŚCIANA TĘTNIC JEST GRUBSZA NIŻ

ŻYŁ

2. ŚWIATŁO TĘTNIC REGULARNE; ŻYŁY

NIEREGULARNE

3. ŚWIATŁO TĘTNIC MNIEJSZE NIŻ

RÓWNOIMIENNEJ ŻYŁY

Document Outline