background image

 

 

 

 

WNĘTRZE OGRODOWE. 

KOMPOZYCJA I STYL (FORMA) 

OGRODU

background image

 

 

 

 

Forma ogrodu, jeżeli nie była podyktowana 
funkcją dzieła  (np. tereny sportowe, ogrody dla 
osób niepełnosprawnych) miała być czystym, 
najlepiej abstrakcyjnym, wytworem umysłu 
artysty; stąd wydawało się, że forma, kształt 
dzieła,   są rzeczami trudnymi do uchwycenia.

background image

 

 

 

 

Z tego kształtu można jednak wyodrębnić 

Z tego kształtu można jednak wyodrębnić 

założenia kompozycyjne

założenia kompozycyjne

,

,

czyli to, co wiąże poszczególne elementy dzieła 

czyli to, co wiąże poszczególne elementy dzieła 

w jedną, harmonijną całość. 

w jedną, harmonijną całość. 

(NAGROMADZENIE PEWNYCH 

(NAGROMADZENIE PEWNYCH 

CHARAKTERYSTYCZNYCH CECH)

CHARAKTERYSTYCZNYCH CECH)

background image

 

 

 

 

Stąd 

Stąd 

kompozycja

kompozycja

,

,

to ład przestrzenny w dziele. 

to ład przestrzenny w dziele. 

(przykład: greckie słowo kosmos oznacza ład). 

(przykład: greckie słowo kosmos oznacza ład). 

Zasada komponowania OGRODU jest jedna:

Zasada komponowania OGRODU jest jedna:

w dzieło wpisujemy ład przyrody. 

w dzieło wpisujemy ład przyrody. 

background image

 

 

 

 

CZĘŚCI OGRODU.

 

Ogród składa się z czterech głównych części: 

Ogród składa się z czterech głównych części: 

tworzących niezmiennie przestrzeń 

tworzących niezmiennie przestrzeń 

gospodarstwa (założenia, siedziby, działki). 

gospodarstwa (założenia, siedziby, działki). 

Są nimi:

Są nimi:

ARCHITEKTURA,

ARCHITEKTURA,

OGRÓD,

OGRÓD,

PARK (wysoki drzewostan),

PARK (wysoki drzewostan),

KRAJOBRAZ. 

KRAJOBRAZ. 

background image

 

 

 

 

Architektura.

Architektura.

to głównie siedziba człowieka (dom mieszkalny) 

to głównie siedziba człowieka (dom mieszkalny) 

i pomieszczenie jego gospodarstwa.

i pomieszczenie jego gospodarstwa.

Gospodarstwo to budynki gospodarcze, 

Gospodarstwo to budynki gospodarcze, 

związane z obsługą gospodarstwa (garaże, 

związane z obsługą gospodarstwa (garaże, 

domki narzędziowe, itp.)

domki narzędziowe, itp.)

oraz: „mała architektura” (DEFA): tarasy, 

oraz: „mała architektura” (DEFA): tarasy, 

schody, rampy, kopce, altany, pawilony 

schody, rampy, kopce, altany, pawilony 

(woliera), uprzyjemniające wypoczynek i 

(woliera), uprzyjemniające wypoczynek i 

cieszące oko rzeźby oraz balustrady.

cieszące oko rzeźby oraz balustrady.

background image

 

 

 

 

Ogród.

Ogród.

to, przestrzeń mieszcząca:

to, przestrzeń mieszcząca:

ozdobne uprawy całego założenia: trawniki, 

ozdobne uprawy całego założenia: trawniki, 

rabaty kwiatowe, szpalery, łączące aleje; dające 

rabaty kwiatowe, szpalery, łączące aleje; dające 

wypoczynek pergole, treliaże oraz nierozdzielny 

wypoczynek pergole, treliaże oraz nierozdzielny 

element ogrodu – wodę, ujmowaną w 

element ogrodu – wodę, ujmowaną w 

najróżniejsze oprawy: nabrzeży, kaskad, 

najróżniejsze oprawy: nabrzeży, kaskad, 

wodotrysków, mostków, wysp. 

wodotrysków, mostków, wysp. 

background image

 

 

 

 

Park.

Park.

Współczesnym językiem, w ten sposób, 

Współczesnym językiem, w ten sposób, 

określana jest powierzchnia urządzona, objęta 

określana jest powierzchnia urządzona, objęta 

wysoką zielenią, poczynając od swobodnego 

wysoką zielenią, poczynając od swobodnego 

sadu, gaju, zagajnika, chłodnika – skupiny 

sadu, gaju, zagajnika, chłodnika – skupiny 

drzew, po niekiedy wielkie połacie, zarówno 

drzew, po niekiedy wielkie połacie, zarówno 

prawdziwych, jak i tak zwanych zwierzyńców, 

prawdziwych, jak i tak zwanych zwierzyńców, 

wśród nich zaś powtarzający się nieodłączny 

wśród nich zaś powtarzający się nieodłączny 

motyw wody i starodawny wątek „łąki

motyw wody i starodawny wątek „łąki

kwietnej".

kwietnej".

background image

 

 

 

 

Krajobraz. 

Krajobraz. 

Czwarta część to otaczający 

Czwarta część to otaczający 

krajobraz

krajobraz

Ogród powiązany jest z krajobrazem poprzez 

Ogród powiązany jest z krajobrazem poprzez 

połączenia komunikacyjne i widokowe. 

połączenia komunikacyjne i widokowe. 

background image

 

 

 

 

Kompozycja każdego ogrodu

Kompozycja każdego ogrodu

 jest rozdzielona 

 jest rozdzielona 

pomiędzy 

pomiędzy 

trzy stopnie wtajemniczenia

trzy stopnie wtajemniczenia

 – 

 – 

formowania wnętrz stylowych.

formowania wnętrz stylowych.

background image

 

 

 

 

Pierwszy stopień

Pierwszy stopień

kompozycji wnętrza

kompozycji wnętrza

.

.

Ustawienie wszystkich elementów budujących 

Ustawienie wszystkich elementów budujących 

wnętrze

wnętrze

 (wnętrza) jest właśnie tym, przez co 

 (wnętrza) jest właśnie tym, przez co 

następuje odbiór czyli percepcja ogrodu. 

następuje odbiór czyli percepcja ogrodu. 

background image

 

 

 

 

Czym jest więc wnętrze 

Czym jest więc wnętrze 

w kompozycji?

w kompozycji?

 

 

background image

 

 

 

 

Każde wnętrze ogrodu

Każde wnętrze ogrodu

 czy parku, podobnie jak 

 czy parku, podobnie jak 

w architekturze, 

w architekturze, 

stanowi przestrzeń 

stanowi przestrzeń 

ograniczoną.

ograniczoną.

 

 

zbudowaną z:

zbudowaną z:

parteru – z elementów znajdujących się poniżej 

parteru – z elementów znajdujących się poniżej 

linii horyzontu patrzącego, takich jak kwietniki, 

linii horyzontu patrzącego, takich jak kwietniki, 

zwierciadła wody, ramy żywopłotów czy 

zwierciadła wody, ramy żywopłotów czy 

balustrad, trawniki, niskie, płożące krzewy itp.,

balustrad, trawniki, niskie, płożące krzewy itp.,

background image

 

 

 

 

ścian – wszystkiego, co zamyka i wydziela tę 

ścian – wszystkiego, co zamyka i wydziela tę 

przestrzeń z otoczenia, zatem szpalerów, ścian 

przestrzeń z otoczenia, zatem szpalerów, ścian 

budowli czy stoków tarasów,

budowli czy stoków tarasów,

sklepienia – zamknięcia przestrzeni od góry.

sklepienia – zamknięcia przestrzeni od góry.

background image

 

 

 

 

Wnętrze może być wyposażone w:

Wnętrze może być wyposażone w:

 

 

bryły wolno stojące – rośliny (drzewa, krzewy)

bryły wolno stojące – rośliny (drzewa, krzewy)

oraz artefakty – rzeźby, elementy architektury 

oraz artefakty – rzeźby, elementy architektury 

ogrodowej. 

ogrodowej. 

background image

 

 

 

 

Wobec jednoznaczności parteru i sklepienia o 

Wobec jednoznaczności parteru i sklepienia o 

strukturze wnętrza będzie stanowić głównie 

strukturze wnętrza będzie stanowić głównie 

forma ścian.

forma ścian.

Przewaga zwartych, nieprzeniknionych dla oka 

Przewaga zwartych, nieprzeniknionych dla oka 

ścian – w rodzaju wysokich żywopłotów, murów 

ścian – w rodzaju wysokich żywopłotów, murów 

czy galerii – stwarza tzw. 

czy galerii – stwarza tzw. 

wnętrze

wnętrze

 

 

konkretne

konkretne

.

.

 

 

background image

 

 

 

 

background image

 

 

 

 

Przenikliwość ścian, przy wyraźnie czytelnych ich 

Przenikliwość ścian, przy wyraźnie czytelnych ich 

ramach, tworzy wnętrza mieszczące się bardziej 

ramach, tworzy wnętrza mieszczące się bardziej 

w kategoriach wrażenia niż konkretu. 

w kategoriach wrażenia niż konkretu. 

Dlatego istniejące wnętrza, ale niekonkretne są 

Dlatego istniejące wnętrza, ale niekonkretne są 

w tym wypadku wnętrzami 

w tym wypadku wnętrzami 

obiektywnymi, tak 

obiektywnymi, tak 

jak 

jak 

wnętrze ograniczone kolumnadami czy 

wnętrze ograniczone kolumnadami czy 

pniami drzew w alejach. 

pniami drzew w alejach. 

background image

 

 

 

 

Wnętrze subiektywne

Wnętrze subiektywne

 – 

 – 

tworzone przez ściany 

tworzone przez ściany 

subiektywne, (często nawet ledwie zaznaczone, 

subiektywne, (często nawet ledwie zaznaczone, 

odbierane przez nas w formie wrażenia). Czasem 

odbierane przez nas w formie wrażenia). Czasem 

trudno ocenić czy widoczny element jest ścianą 

trudno ocenić czy widoczny element jest ścianą 

czy bryłą ustawioną w ogromnym wnętrzu. 

czy bryłą ustawioną w ogromnym wnętrzu. 

Dopiero odmienność charakterów dwóch 

Dopiero odmienność charakterów dwóch 

sąsiadujących przestrzeni zwykle wyjaśnia, iż jest 

sąsiadujących przestrzeni zwykle wyjaśnia, iż jest 

to ledwie zauważalna ściana wnętrza.

to ledwie zauważalna ściana wnętrza.

background image

 

 

 

 

Układ wnętrza w założeniu geometrycznym 

Układ wnętrza w założeniu geometrycznym 

zależy od jego osi, która jest jednocześnie osią 

zależy od jego osi, która jest jednocześnie osią 

komunikacyjną.

komunikacyjną.

Zatem wyróżniamy:

Zatem wyróżniamy:

wnętrze długie (a.) 

wnętrze długie (a.) 

 

 

takie, w którym uwaga 

takie, w którym uwaga 

koncentruje się na dłuższej osi (jak w alei czy 

koncentruje się na dłuższej osi (jak w alei czy 

salonie ogrodowym) niezależnie od tego, czy w 

salonie ogrodowym) niezależnie od tego, czy w 

planie będzie to wydłużony prostokąt, wielobok 

planie będzie to wydłużony prostokąt, wielobok 

czy owal;

czy owal;

background image

 

 

 

 

wnętrze centralne (c.) 

wnętrze centralne (c.) 

– takie,

– takie,

 

 

 w którym nie ma 

 w którym nie ma 

wyraźnej różnicy miedzy osią podłużną a 

wyraźnej różnicy miedzy osią podłużną a 

poprzeczną, czyli może istnieć wiele zbieżnych i 

poprzeczną, czyli może istnieć wiele zbieżnych i 

równoważnych osi, jak ma to miejsce przy 

równoważnych osi, jak ma to miejsce przy 

planie kwadratu, wieloboku lub koła; 

planie kwadratu, wieloboku lub koła; 

background image

 

 

 

 

wnętrze poprzeczne

wnętrze poprzeczne

 

 

(b.)

(b.)

 (jest odwrotnością 

 (jest odwrotnością 

pierwszego – długiego) – takie, w którym oś 

pierwszego – długiego) – takie, w którym oś 

krótsza (poprzeczna) wnętrza dominuje swym 

krótsza (poprzeczna) wnętrza dominuje swym 

znaczeniem nad dłuższą;

znaczeniem nad dłuższą;

wnętrze labiryntowe (d.).

wnętrze labiryntowe (d.).

background image

 

 

 

 

background image

 

 

 

 

Każde wnętrze ma swą strukturę i układ, które 

Każde wnętrze ma swą strukturę i układ, które 

je charakteryzują. 

je charakteryzują. 

Poznanie zasad rządzących ich użyciem, to 

Poznanie zasad rządzących ich użyciem, to 

klucz do zrozumienia całej kompozycji, a zatem, 

klucz do zrozumienia całej kompozycji, a zatem, 

obok wystroju architektonicznego, także 

obok wystroju architektonicznego, także 

rozeznania kompozycji i jej stylu.

rozeznania kompozycji i jej stylu.

background image

 

 

 

 

Drugi stopień

Drugi stopień

kompozycji wnętrza.

kompozycji wnętrza.

 

 

Za umiejętnością kształtowania wnętrza (jego 

Za umiejętnością kształtowania wnętrza (jego 

proporcji, wystroju, tworzenia formy, a także 

proporcji, wystroju, tworzenia formy, a także 

nastroju) następowała nieodmiennie druga 

nastroju) następowała nieodmiennie druga 

podstawowa umiejętność, 

podstawowa umiejętność, 

kompozycyjnego 

kompozycyjnego 

wiązania wnętrz w piękne, a zarazem logiczne 

wiązania wnętrz w piękne, a zarazem logiczne 

sekwencje.

sekwencje.

Istotą, zatem staje się ciąg pewnych obrazów, 

Istotą, zatem staje się ciąg pewnych obrazów, 

wnętrz nanizanych na jedną bądź wiele osi (jak 

wnętrz nanizanych na jedną bądź wiele osi (jak 

korale).

korale).

background image

 

 

 

 

Trzeci stopień

Trzeci stopień

kompozycji wnętrza.

kompozycji wnętrza.

Powiązania z otaczającym krajobrazem: 

Powiązania z otaczającym krajobrazem: 

komunikacyjne oraz widokowe. 

komunikacyjne oraz widokowe. 

background image

 

 

 

 

Podstawą komponowania

Podstawą komponowania

  ogrodu przydomowego 

  ogrodu przydomowego 

jest 

jest 

jego 

jego 

funkcja

funkcja

. Zatem zadaniem projektanta 

. Zatem zadaniem projektanta 

będzie tworzenie wnętrz o określonej funkcji 

będzie tworzenie wnętrz o określonej funkcji 

(schemat funkcjonalno-przestrzenny)

(schemat funkcjonalno-przestrzenny)

.

.

Komponując ogród projektant buduje wnętrza 

Komponując ogród projektant buduje wnętrza 

konkretne, obiektywne i subiektywne, powiązane 

konkretne, obiektywne i subiektywne, powiązane 

ze sobą za pomocą:

ze sobą za pomocą:

osi widokowych,

osi widokowych,

komunikacji (czasami osi kompozycji).

komunikacji (czasami osi kompozycji).

background image

 

 

 

 

1.

1.

Tereny zieleni dostępne (otwarte) wypoczynku biernego i czynnego

Tereny zieleni dostępne (otwarte) wypoczynku biernego i czynnego

A) Tereny zieleni wypoczynku biernego

A) Tereny zieleni wypoczynku biernego

 

 

- parki spacerowo wypoczynkowe

- parki spacerowo wypoczynkowe

 

 

- zieleńce

- zieleńce

 

 

- bulwary i promenady

- bulwary i promenady

B) Tereny zieleni wypoczynku czynnego

B) Tereny zieleni wypoczynku czynnego

 

 

- parki kultury i wypoczynku

- parki kultury i wypoczynku

 

 

- lasy komunalne (parki leśne)

- lasy komunalne (parki leśne)

2.

2.

Tereny zieleni o specjalnym przeznaczeniu

Tereny zieleni o specjalnym przeznaczeniu

A) Tereny dostępne (otwarte)

A) Tereny dostępne (otwarte)

- zadrzewienia izolacyjne

- zadrzewienia izolacyjne

- tereny zieleni tras komunalnych

- tereny zieleni tras komunalnych

B) Tereny zieleni o ograniczonym dostępie

B) Tereny zieleni o ograniczonym dostępie

 

 

- ogrody dydaktyczne (ogrody botaniczne, dendrologiczne, itp.)

- ogrody dydaktyczne (ogrody botaniczne, dendrologiczne, itp.)

- pracownicze ogrody działkowe, cmentarze, parki i ogrody zabytkowe

- pracownicze ogrody działkowe, cmentarze, parki i ogrody zabytkowe

Klasyfikacja terenów zieleni według ich funkcji:

Klasyfikacja terenów zieleni według ich funkcji:

background image

 

 

 

 

3.  Tereny zieleni towarzyszące:

3.  Tereny zieleni towarzyszące:

- obiektom dziecięcym

- obiektom dziecięcym

- szkołom

- szkołom

- wyższym uczelniom

- wyższym uczelniom

- obiektom kulturowo – społecznym

- obiektom kulturowo – społecznym

- obiektom kultury i sztuki

- obiektom kultury i sztuki

- obiektom służby zdrowia

- obiektom służby zdrowia

- obiektom opieki społecznej

- obiektom opieki społecznej

- obiektom kultury fizycznej

- obiektom kultury fizycznej

- usługom techniczno – gospodarczym

- usługom techniczno – gospodarczym

4.  Tereny gospodarki rolniczej i leśnej

4.  Tereny gospodarki rolniczej i leśnej

- komunalne zakłady produkcji roślinnej

- komunalne zakłady produkcji roślinnej

- gospodarstwa produkcyjno – ogrodnicze

- gospodarstwa produkcyjno – ogrodnicze

- gospodarstwa rolniczo – handlowe

- gospodarstwa rolniczo – handlowe

- lasy produkcyjne

- lasy produkcyjne

5.

5.

Tereny wycieczkowo – wypoczynkowe

Tereny wycieczkowo – wypoczynkowe

- ośrodki wypoczynkowe

- ośrodki wypoczynkowe

- lasy podmiejskie

- lasy podmiejskie

- parki narodowe

- parki narodowe

background image

 

 

 

 

Tereny zieleni w miastach zajmują od 15 – 40 % całego obszaru 

Tereny zieleni w miastach zajmują od 15 – 40 % całego obszaru 

miejskiego. Program obiektów powinien zajmować tzw. 

miejskiego. Program obiektów powinien zajmować tzw. 

frekwencję

frekwencję

  -                                    liczbę uczestników 

  -                                    liczbę uczestników 

korzystających z danego urządzenia jednocześnie.                           

korzystających z danego urządzenia jednocześnie.                           

      10 – 20 % ogółu.

      10 – 20 % ogółu.

background image

 

 

 

 

Izochroma – promień obsługi danego obiektu. Odległość dojścia od miejsca 
zamieszkania do danego obiektu np. parku, cmentarza.

Parki centralne – zakłada się w dużych miastach o liczbie mieszkańców > 
250 tys. na 15 – 20 ha i więcej. Sytuowane są w części centralnej  miasta. 
Zasięg obsługi – izochroma – nie powinna przekraczać 20 – 30 min. przy 
użyciu środków komunikacji miejskiej np. tramwaj. Np. Park Centralny w NY.
Taki park jest bardzo  reprezentacyjny ale i kosztowny. Dużą powierzchnię 
stanowią trawniki do wypoczynku.

Parki dzielnicowe – na powierzchni 5 – 8 ha. Łączy się je z pasami zieleni 
w obrębie całego miasta by stworzyć dogodne klimatyczno – biologiczne 
uwarunkowania i wprowadza się walory estetyczne. Do 200 tyś 
użytkowników / ha. Roślinność wysoka i niska, drogi piesze, place zieleni, 
wiele obiektów architektonicznych, placów zabaw. Na placach zabaw nie 
mogą być sadzone rośliny które mogą stanowić zagrożenie dla dzieci 
(kłujące, toksyczne). Układ komunikalny powinien przebiegać prosto i 
docelowo, łącząc poszczególne części parku. Aleje spacerowe i ścieżki 
prowadzi się swobodnie, po łukach, otwierające widoki.
Np. Park Poetów – Paryż

POJĘCIA:

background image

 

 

 

 

Parki ludowe – np. w Chorzowie. Po wojnie były zakładane masowo w 
dużych miastach. Od 20 do kilkuset ha. Ich zasięg obsługi wyraża się w 
granicach 20 – 30 min. Tu pojawiają się sektory kulturalne, rozrywkowe 
(wesołe miasteczka), kultury fizycznej (baseny, lodowiska), sektor 
wypoczynku biernego – tereny gier ogrodowych (pola golfowe), sektor 
dziecięcy (plac zabaw), kawiarnie, mała gastronomia.

Zieleńce = skwery – położone na 1 – 2 ha. Towarzyszą osiedlom. 
Przeznaczone do wypoczynku dla najstarszych i najmłodszych. Występują 
pace zabaw dla dzieci. Place te są zamknięte pasem zieleni, towarzyszące 
komunikacji miastowej, posiadają wnętrza w formie placów z układem 
swobodnych ścieżek. W obrębie zieleńców pojawiają się zielone place przy 
budynkach, skrzyżowaniach, pomnikach. Służą do podkreślania 
charakteru architektury. Przeznaczone do komunikacji miejskiej i 
krótkotrwałego wypoczynku.
Przy budynkach klasycznych najlepsze są kwietniki i układy osi 
regularnych. Są to jednak bardzo drogie rozwiązania. Tradycyjne kwietniki 
dywanowe.

Promenady – szerokie ulice z kilkoma pasami drzew, rzędami trawników 
– mają charakter spacerowy, o jak najmniejszej liczbie skrzyżowań. W 
Polsce są to np. aleje – które służą do połączenia 2 ważnych punktów. Przy 
promenadzie układ zieleni  może być asymetryczny z pasem zieleni po 
jednej stronie lub symetryczny. Głównie sadzi się tam klony, lipę i dęby.
Przy zbyt długich promenadach należy wprowadzać zmiany w gatunkach 
roślin, ale dopiero przy skrzyżowaniach.

background image

 

 

 

 

Bulwary – służą do spacerowania. Bulwar biegnie wzdłuż wody. 
Składa się z 2 poziomów: część dolna – służy do cumowania 
statków, część wyższa  - właściwy bulwar. Długość bulwaru 
wynosi od kilku do kilkunastu kilometrów.

TERENY SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA:

Pasy zieleni izolacyjnej – czasem pełnią funkcję wypoczynkową, 
oddzielają dzielnice przemysłowe od wypoczynkowych.

Pasy zieleni komunikacji ulicznej – podobna funkcja jak w 
przypadku pasów zieleni izolacyjnej, ale również pełnią funkcję 
ochroną od hałasu, kurzu, dymu, wiatrów, podnosi walory 
estetyczne. Pas biegnący ze wschodu  na zachód umieszcza się po 
stronie nasłonecznionej, z północy na południe – po obu stronach.

Ogrody dydaktyczne – zamknięte, przeznaczone do celów 
naukowych. Pełnią funkcję dydaktyczną i wypoczynkową. Są to 
ogrody botaniczne, ekologiczne, dendrologiczne, skanseny. Ogrody 
botaniczne zakłada się na peryferiach miasta. Muszą mieć dogodne 
połączenie z centrum miasta.

background image

 

 

 

 

Podstawowe czynniki kompozycji – to zespół celowo uporządkowanych 
elementów. W terenach zielonych jest to kompozycja uporządkowanych 
składników która tworzy fragment lub całość terenów zielonych. Składniki 
te są powiązane ze sobą pod względem treści i formy.
Każda kompozycja terenów zielonych musi być ładna i musi wzbudzać 
zadowolenie. Ładna jest wtedy gdy panuje w niej ład, nic w niej nie 
przeszkadza. Nie zależy od liczby komponentów lecz musi być wyważona, 
musi być wynikiem umiaru, im prostsza tym lepsza.
Układ przejrzysty wynika z jasnego uporządkowania wszystkich 
dominujących składników, uporządkowanych w przestrzeni.

Układ kompozycyjny to stosunki zachodzące między elementami 
dzieła i ich odniesienia do całości. Aby uzyskać spójną i czytelną 
kompozycję ustanawiającą ład przestrzenny, w procesie 
projektowania należy uwzględnić wszystkie elementy oraz czynniki 
występujące w projektowanej przestrzeni. W kompozycji trzeba 
umieścić poszczególne elementy w precyzyjnie wybranym miejscu, 
aby utworzone w ten sposób proporcje, zachodzące w całym 
układzie, były widoczne i czytelne. 
Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów kompozycji:
- statyczną – kompozycja w której dominują elementy nieruchome
- dynamiczną – kompozycja w której dominują elementy 
wprowadzające ruch    

do układu

- zamkniętą – to taka w której uzyskuje się wrażenie zamknięcia 
całości dzięki 

mocnemu rozłożeniu elementów na 

obrzeżach.
- otwartą – zbudowana jest z obiektów, które „wychodzą” poza 
granice całości.
Elementy ułożone w kierunkach ukośnych wprowadzają ruch do 
kompozycji.

background image

 

 

 

 

W przestrzeni wyróżniamy:
- elementy otoczenia i ich przeznaczenie
- układy kompozycyjne regularne
- układy nieregularne – wzory występujące w naturze

Kompozycja regularne – mają osiowość – regularne łuki – osie dotyczą 
wszystkich składników kompozycji.

Kompozycja nieregularna – wiąże się ze swobodą, naturalnością, 
niesymetryczność. 

Pojawiają się też kompozycje łączące obie formy. Wiąże się to z 
wpisaniem kompozycji geometrycznej w istniejącą wcześniej kompozycję.
Każda kompozycja opiera się na proporcji i symetrii, rytmie, punktach i 
dominancie.

 

background image

 

 

 

 

Proporcja – stosunek elementów kompozycji tworzących układ, równość 
między elementami a całym układem. Można przyjąć moduł – miarę, 
odcinek, wysokość, odległość sadzenia poszczególnych elementów
Proporcja pomiędzy poszczególnymi elementami zieleni, architekturą musi 
być zachowana.(między proporcją roślin a całą powierzchnią roślin). 
Proporcja wprowadza ład, harmonię. Dotyczy wysokości, rozmieszczenia, 
faktury i pokroju roślin, barwy, odległości.
Wprowadzając poszczególne elementy można zmniejszyć lub zwiększyć 
kompozycję. Kompozycję zmniejszamy jeśli wprowadzamy dużo elementów 
w danej przestrzeni.

Proporcje wprowadzają zasady kompozycyjne. Każdą 
kompozycję przestrzenną charakteryzują konkretne 
proporcje, które oznaczają stosunki pomiędzy 
poszczególnymi jej elementami, a także elementami a 
całością.

background image

 

 

 

 

SYMETRIA I RYTM

background image

 

 

 

 

Symetria – to układ elementów rozmieszczonych w określonej odległości 
od osi. Symetria wiąże się z pewną skończonością. Wprowadza spokój i 
monumentalność. Poprzez rozbudowanie osi bocznych, poprzecznych 
wprowadza się elementy bardzie rozbudowane. Zawsze kończą oś główną.
Np. Al. Ujazdowskie – kończą się budowlą

Symetria w projektowaniu kompozycji polega na współmiernym 
rozmieszczeniu punktów po obu stronach np. osi kompozycyjnej. 
Poczucie symetrii zwiększa się jednak, gdy są to elementy 
paralelne. Im większe pokrewieństwo formalne między elementami 
tworzącymi układ symetryczny, tym mocniejsze jest odczucie 
symetrii.

Rytm – to powtórzenie w równych odstępach czasu, przestrzeni pewnego 
elementu. Np. formy, barwy, wysokości, liczby egzemplarzy. Powtórzenia 
przy pomocy elementów roślinnych i budowlanych np. lampy, ławki, rzeźby, 
nasadzenia. Rytm może dotyczyć przestrzeni, powierzchni. Rytm decyduje 
o układzie dynamicznym, ważne jest zastosowanie umiaru.

Rytm polega na szeregowaniu form według jednej i tej samej 
zasady, którą wyznacza ta sama wielkość, np. odległość barwa 
kształt. Rytm dynamizuje przestrzeń, nadaje krajobrazowi cechy 
monumentalne.

 

background image

 

 

 

 

PUNKT I DOMINANTA

background image

 

 

 

 

Punkt

 – w każdym krajobrazie może pojawić się główny, zwracający uwagę 

punkt np. fontanna, rzeźba, roślinność, budynek wokół którego koncentrują 
się inne elementy. Często punkt główny jest dominantą kompozycji, jego 
jedna partia jest szczególnie mocno wyróżniona. 

Punkt w krajobrazie to miejsce wyróżniające się swoim 
charakterem pod względem kompozycyjnym, kulturowym, bądź 
krajobrazowym.

Akcenty

 – gdy w kompozycji brak jednego dominującego punktu. Tych 

punktów może być wiele, są one widoczne jeśli występują na jednolitym tle 
tzw. zasłon, tło nie może się zmieniać.
Komponując przestrzeń, można wyraźniej zaznaczyć kilka 
wybranych w niej miejsc. Mówi się wówczas o kompozycji 
wielopunktowej,  w której każdy punkt jest zazwyczaj materialnym 
przedmiotem.

Rozkład akcentów w kompozycji, podobnie jak ilość elementów 
kompozycji, jest istotny, ponieważ zbyt duża ich koncentracja w 
jednym miejscu może powodować brak zrównoważenia.

Elementami kompozycji są linie płaszczyzny i bryły. Linie porządkują nasze 
otoczenie.
Linie wyraźne, czyste – wiążą się z elementami architektonicznymi, 
pionowe, poziome i układy pośrednie. Wszystkie linie decydują o głębi 
kompozycji, wprowadzają ład.

background image

 

 

 

 

Dominanta

 – punkt główny kompozycji staje się dominantą całego 

układu. Obecność dominanty w układzie powoduje położenie 
akcentu na jeden element kompozycji. W podkreśleniu dominant 
pomagają różnego rodzaju zasłony (szpalery drzew, ażurowe 
trejaże, proste konstrukcje kratowe pod pnącza, mury ogrodzeń 
itp.)

Paralela

 – podobnie jak akcent i dominanta, jest formą relacji 

między elementami kompozycji krajobrazowej, bądź ich układami, 
ale w paraleli opierają się one na tożsamości, bądź 
podobieństwach wymiarów (duży – duży), kształtów, barw.

Przewaga linii pionowych powoduje wrażenie zmniejszenia przestrzeni 
(słupy, ogrodzenia, konstrukcje dla pnączy, krawędzie budynków)
Przewaga linii poziomych powoduje wrażenie poszerzenia przestrzeni 
(drogi, uskoki, murki, krawędzie schodów, basenów)

background image

 

 

 

 

Linie które wiążą się z zielenią są w ciągłym ruchu, ożywiają kompozycję.
Linie wyobrażalne – w rzeczywistości nie istnieją, ale ich obecność jest 
wyczuwalna  - linie osi widokowych, linie zbieżności perspektywistycznych, 
horyzontu.

Linia – krawędź styku różniących się wartośći np. płaszczyzny 
oświetlonej i zacienionej, a także jako bardzo wąska wydłużona 
płaszczyzna, której stosunek szerokości (linii) do płaszczyzny lub 
otoczenia wynosi 1:20 lub więcej. Linie określają kształty, 
wyznaczają kierunki, definiują granice. Linie ukośne i faliste 
dynamizują projektowaną przestrzeń. Linie w krajobrazie 
porządkują przestrzeń, nadają jej głębię, określają ramy 
projektowanego układu przez definiowanie granic i osi kompozycji.

background image

 

 

 

 

PŁASZCZYZNA

background image

 

 

 

 

Płaszczyzna – stanowi podstawę do rozmieszczania elementów 
kompozycji. Wolna przestrzeń którą się ogranicza bryłami, liniami. 
Polega na proporcjonalnym rozmieszczeniu, przez odpowiedni podział 
powierzchni np. duża płaszczyzna trawnika, tafla wody.
Proporcjonalne dobranie linii i barw jest bardzo ważne.
Płaszczyzny pionowe np. ściany budynków, dzielą płaszczyznę.

Kompozycja płaszczyzny polega na zagospodarowaniu jej, 
różnymi elementami z uwzględnieniem przyjętych proporcji.

Bryła którą rozmieszczamy w przestrzeni, wraz z liniami określa 
głębię. Możemy pozornie powiększyć lub zmniejszyć przestrzeń. Nie 
należy stawiać małych brył w dużej przestrzeni i odwrotnie.
Każda bryła potrzebuje przestrzeni, wymagany jest dystans. Bryły o 
mocnych liniach oddziaływają na nas inaczej niż bryły ażurowe 
(roślinne)
Zawsze należy pamiętać o proporcjach między bryłami a roślinami.

Bryła – to dowolny obszar przestrzenny, wraz z powierzchnią 
ograniczoną, jest jednym z obiektów trójwymiarowych 
występujących w krajobrazie. W kompozycjach ważna jest 
również proporcja ilościowa elementów. Zbyt duże 
nagromadzenie form przestrzennych może wprowadzić, 
zamiast porządku, chaos i dysonans kompozycyjny.

background image

 

 

 

 

ŚWIATŁO I CIEŃ

background image

 

 

 

 

Należy również zwrócić uwagę na światło i cień. Kompozycja zmienia się w ciągu 
dnia, sezonu, roku.
Światło i cień eksponuje elementy, kontury. Są to elementy konieczne do 
stworzenia przestrzenności w kompozycji.
Cień:
1 – własny – kiedy światło pada na przedmiot a jedna jego część pozostaje 
nieoświetlona, pozostaje w cieniu.
2 – rzucony – oświetlony przedmiot rzuca cień na płaszczyznę, na której stoi oraz 
na inne przedmioty. Cienie są mocne, wyraźne. 
Rano cień zawsze jest głęboki i długi a w południe jest krótki.
Drzewa o błyszczących liściach jest zawsze jaśniejsze niż o liściach omszonych.
W widokach pod światło bardziej widoczne są kontury niż szczegóły. Wraz z 
promieniami wchodzimy w szczegóły kompozycji.
Światło decyduje o głębi przestrzeni.
Złudzenie optyczne – bliższe a w rzeczywistości dalsze otoczenie. Przedmioty 
położone w świetle rzucają się na pierwszy plan, natomiast przedmioty 
znajdujące się cieniu wydają się być oddalone.

background image

 

 

 

 

Zadaniem światła i cienia jest uwydatnienie istotnych cech 
kompozycji. W okresach porannych i wieczorowych, gdy kąt 
padania światła i natężenie są niewielkie, uzyskuje się najdłuższe 
cienie i słabsze kontury. W godzinach południowych, gdy kąt 
padania promieni i natężenie są największe, otrzymuje się 
najkrótsze cienie i ostre kontury. Poranne i południowe 
oświetlenie daje barwy jasne, żółte, natomiast o świcie oraz pod 
wieczór odcienie te stają się ciepłe, o barwach 
czerwonopomarańczowych.
Powierzchnie chropowate i matowe, ponieważ pochłaniają więcej 
światła, wydają się zawsze ciemniejsze od powierzchni gładkich i 
błyszczących – silnie odbijających promienie.
Przedmioty silnie oświetlone są lepiej widoczne i stają się 
mocnymi akcentami kompozycji, dzięki czemu pozornie 
przybliżają się do obserwatora. Natomiast przedmioty 
pozostające w cieniu – „giną”, ich kontury ulegają zatraceniu, co 
sprawia wrażenie pozornego oddalenia.
 

background image

 

 

 

 

BARWA

background image

 

 

 

 

Barwa – to czynnik kompozycji działający na naszą wyobraźnię i psychikę.
Efekt działania barw:
Czerwień – ciepło, podniecenie, pobudzający i rzucający się w oczy.
Biel – niewinność, czystość
Czerń – smutna
Zieleń – uspakajająca, świeżość, odpoczynek, równowaga
Pomarańcz, żółć – ciepło
3 podstawowe barwy to żółty, czerwony i niebieski. Są to mocne barwy.
Barwa odgrywa bardzo ważną rolę w przestrzeni. Kolory jaskrawe 
(czerwień, żółć) – zmniejszają odległość w kompozycji, kolory zimne 
(niebieskie i pochodne) – oddalają optycznie. Ważna jest odległość 
oglądania.
Barwy inaczej są odbierane w różnych porach dnia ponieważ jest wtedy 
inny odbiór ostrości barw.

Barwa jest jedną z podstawowych cech światła. Jeśli w kompozycji 
wykorzysta się barwy niebieskie i fioletowe otrzyma się 
kompozycję o tonacjach chłodnych, wpływającą uspakajająco. Jeśli 
zaś użyje się barw czerwonych i pomarańczowych otrzyma się 
wrażenie ciepła, a ich oddziaływanie  na ludzi będzie pobudzające..
Barwy w tonacjach zimnych sprawiają wrażenie oddalenia, a ciepłe 
– przybliżenia.


Document Outline