Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne
Prof. Dr hab. Andrzej
Prof. Dr hab. Andrzej
Zięba
Zięba
Klinika Psychiatrii
Klinika Psychiatrii
Dorosłych CMUJ
Dorosłych CMUJ
Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne
Prof. Dr hab. Andrzej
Prof. Dr hab. Andrzej
Zięba
Zięba
Klinika Psychiatrii
Klinika Psychiatrii
Dorosłych CMUJ
Dorosłych CMUJ
Zaburzenia afektywne - rys
Zaburzenia afektywne - rys
historyczny
historyczny
Już Hipokrates wśród opisywanych przez siebie chorób
Już Hipokrates wśród opisywanych przez siebie chorób
wymienia melancholię, której przyczyną miał być
wymienia melancholię, której przyczyną miał być
nadmiar „czarnej żółci” (
nadmiar „czarnej żółci” (
z gr melan – chole
z gr melan – chole
).
).
Pisał on:
Pisał on:
„
„
Jeśli l
Jeśli l
ę
ę
k i strapienie trwają długo, to jest to
k i strapienie trwają długo, to jest to
melancholia
melancholia
”
”
.
.
Hipokrates jako pierwszy użył pojęć: mania i melancholia
Hipokrates jako pierwszy użył pojęć: mania i melancholia
Drugim spośród starożytnych autorów, który stworzył
Drugim spośród starożytnych autorów, który stworzył
aktualne do dnia dzisiejszego opisy depresji był
aktualne do dnia dzisiejszego opisy depresji był
Aretajos z Kappadocji. Jako charakterystyczne cechy
Aretajos z Kappadocji. Jako charakterystyczne cechy
melancholii wymieniał on :
melancholii wymieniał on :
smutek zniechęcenie,
smutek zniechęcenie,
narzekanie, izolowanie się od ludzi, próby
narzekanie, izolowanie się od ludzi, próby
samobójcze.
samobójcze.
Przykłady opisów depresji w literaturze starożytnej:
Przykłady opisów depresji w literaturze starożytnej:
Biblia
Biblia
Księga Hioba
Księga Hioba
Historia króla Saula
Historia króla Saula
Samobójstwo Ajaxa w Iliadzie Homera
Samobójstwo Ajaxa w Iliadzie Homera
Zaburzenia agfektywne - rys
Zaburzenia agfektywne - rys
historyczny
historyczny
1686 – Bonet opisał zaburzenie
1686 – Bonet opisał zaburzenie
psychiczne, które nazwał:
psychiczne, które nazwał:
maniaco –
maniaco –
melancholicus
melancholicus
1854 – Farlet stworzył pojęcie
1854 – Farlet stworzył pojęcie
folie
folie
circulaire (obłęd cykliczny) –
circulaire (obłęd cykliczny) –
opisując
opisując
maniakalno depresyjne zmiany faz, inny
maniakalno depresyjne zmiany faz, inny
francuski psychiatra – Baillarger
francuski psychiatra – Baillarger
zaproponował konkurencyjne pojęcie:
zaproponował konkurencyjne pojęcie:
foile
foile
a double forme
a double forme
(obłęd dwupostaciowy)
(obłęd dwupostaciowy)
1882 - Kahlbaum zaproponował pojęcie
1882 - Kahlbaum zaproponował pojęcie
cyklotymii
cyklotymii
1899 – Kraepelin stworzył pierwsze
1899 – Kraepelin stworzył pierwsze
nowoczesne opisy i kryteria rozpoznawcze
nowoczesne opisy i kryteria rozpoznawcze
dla psychozy maniakalno - depresyjnej
dla psychozy maniakalno - depresyjnej
Zaburzenia depresyjne według klasyfikacji
Zaburzenia depresyjne według klasyfikacji
ICD 10
ICD 10
F 06.3 Organiczne zaburzenia nastroju
F 06.3 Organiczne zaburzenia nastroju
F 20.4 Depresja postschizofreniczna
F 20.4 Depresja postschizofreniczna
F 31.3-5 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, obecnie epizod
F 31.3-5 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, obecnie epizod
depresyjny
depresyjny
F 32 Epizod depresyjny
F 32 Epizod depresyjny
Łagodny
Łagodny
Z objawami somatycznymi
Z objawami somatycznymi
Bez objawów somatycznych
Bez objawów somatycznych
umiarkowany,
umiarkowany,
Z objawami somatycznymi
Z objawami somatycznymi
Bez objawów somatycznych
Bez objawów somatycznych
Ciężki
Ciężki
Bez objawów psychotycznych
Bez objawów psychotycznych
Z objawami psychotycznymi
Z objawami psychotycznymi
F 33 Zaburzenia depresyjne nawracające
F 33 Zaburzenia depresyjne nawracające
F 34 Uporczywe zaburzenia nastroju – dystymia
F 34 Uporczywe zaburzenia nastroju – dystymia
F 38.1 Nawracające krótkotrwałe zaburzenia depresyjne
F 38.1 Nawracające krótkotrwałe zaburzenia depresyjne
F 41 Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane
F 41 Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane
F 43 Zaburzenia adaptacyjne
F 43 Zaburzenia adaptacyjne
Reakcja depresyjna krótkotrwała
Reakcja depresyjna krótkotrwała
Reakcja depresyjna przedłużona
Reakcja depresyjna przedłużona
F 53 Depresja poporodowa
F 53 Depresja poporodowa
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych
depresyjnych
Duże rozpowszechnienie
Duże rozpowszechnienie
Ryzyko zachorowania na depresję w ciągu całego
Ryzyko zachorowania na depresję w ciągu całego
życia waha się w granicach: 10-25% dla kobiet i 5-
życia waha się w granicach: 10-25% dla kobiet i 5-
12% dla mężczyzn
12% dla mężczyzn
W ciągu całego życia na depresję choruje 15-
W ciągu całego życia na depresję choruje 15-
18% populacji ogólnej
18% populacji ogólnej
Roczna chorobowość z powodu depresji sięga 6-12%
Roczna chorobowość z powodu depresji sięga 6-12%
w populacji dorosłych oraz 15% w populacji ludzi
w populacji dorosłych oraz 15% w populacji ludzi
starszych
starszych
Około 10% osób dorosłych w ciągu jednego roku
Około 10% osób dorosłych w ciągu jednego roku
doznaje dłużej utrzymujących się zaburzeń
doznaje dłużej utrzymujących się zaburzeń
nastroju typu depresyjnego
nastroju typu depresyjnego
Około 15% chorych zgłaszających się do lekarza
Około 15% chorych zgłaszających się do lekarza
cierpi na depresję o różnym nasileniu – niestety
cierpi na depresję o różnym nasileniu – niestety
ponad połowa tych przypadków pozostaje
ponad połowa tych przypadków pozostaje
nierozpoznana !!
nierozpoznana !!
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych
depresyjnych
Wskaźnik zapadalności wynosi w ciągu całego
Wskaźnik zapadalności wynosi w ciągu całego
życia: dla
życia: dla
kobiet 1:5, dla mężczyzn 1:10
kobiet 1:5, dla mężczyzn 1:10
Epizod depresyjny ciężki rozpoczyna się
Epizod depresyjny ciężki rozpoczyna się
przeciętnie w wieku 40 lat ,
przeciętnie w wieku 40 lat ,
ale u 50% chorych
ale u 50% chorych
depresja zaczyna się pomiędzy 20 a 50 r.ż.
depresja zaczyna się pomiędzy 20 a 50 r.ż.
Epizody depresji zdarzają się również u dzieci i
Epizody depresji zdarzają się również u dzieci i
młodzieży
młodzieży
Na depresję cierpią coraz młodsi ludzie
Na depresję cierpią coraz młodsi ludzie
Przeciętny czas trwania epizodu depresyjnego
Przeciętny czas trwania epizodu depresyjnego
dużego , nieleczonego – to 6-24 miesięcy
dużego , nieleczonego – to 6-24 miesięcy
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych - samobójstwa
depresyjnych - samobójstwa
20-50% chorych z wszelkimi postaciami zaburzeń
20-50% chorych z wszelkimi postaciami zaburzeń
nastroju wykazuje nie kończące się zgonem
nastroju wykazuje nie kończące się zgonem
zachowania samobójcze
zachowania samobójcze
40-80% pacjentów ma myśli samobójcze
40-80% pacjentów ma myśli samobójcze
Przyczyną 15-25% zgonów osób cierpiących na
Przyczyną 15-25% zgonów osób cierpiących na
depresję jest zamach samobójczy
depresję jest zamach samobójczy
Ryzyko samobójstwa dokonanego u osób
Ryzyko samobójstwa dokonanego u osób
cierpiących na depresję jest 50 razy większe niż
cierpiących na depresję jest 50 razy większe niż
w populacji ogólnej
w populacji ogólnej
15% osób z nawracającą formą depresji popełnia
15% osób z nawracającą formą depresji popełnia
samobójstwo
samobójstwo
15% osób hospitalizowanych z powodu dużej depresji
15% osób hospitalizowanych z powodu dużej depresji
popełnia samobójstwo
popełnia samobójstwo
W populacji osób odbierających sobie życie
W populacji osób odbierających sobie życie
rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych
rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych
wynosi od 50-80%
wynosi od 50-80%
Charakterystyka obrazu epizodu
Charakterystyka obrazu epizodu
depresyjnego
depresyjnego
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych – obraz epizodu
depresyjnych – obraz epizodu
depresyjnego
depresyjnego
Objawy osiowe
Objawy osiowe
Obniżenie nastroju
Obniżenie nastroju
(smutek,
(smutek,
przygnębienie)
przygnębienie)
Anhedonia
Anhedonia
(niemożność
(niemożność
odczuwania
odczuwania
przyjemności) lub
przyjemności) lub
utrata zainteresowań
utrata zainteresowań
Męczliwość lub
Męczliwość lub
spadek energii
spadek energii
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych – obraz epizodu
depresyjnych – obraz epizodu
depresyjnego
depresyjnego
Lęk – napady lęku oraz lęk uogólniony, czasami
Lęk – napady lęku oraz lęk uogólniony, czasami
niepokój manipulacyjny i silne pobudzenie
niepokój manipulacyjny i silne pobudzenie
psychoruchowe – aż do
psychoruchowe – aż do
raptus melancholicus
raptus melancholicus
w
w
tzw
tzw
depresji agitowanej
depresji agitowanej
–
–
lęk jest objawem
lęk jest objawem
którego nie uwzględniono w klasyfikacjach:
którego nie uwzględniono w klasyfikacjach:
ICD 10 oraz DSM IV
ICD 10 oraz DSM IV
Depresyjne zaburzenia myślenia
Depresyjne zaburzenia myślenia
poczucie winy, pesymizm, ujemny bilans życiowy, ujemna
poczucie winy, pesymizm, ujemny bilans życiowy, ujemna
samoocena – urojenia z tym związane
samoocena – urojenia z tym związane
myśli i tendencje samobójcze
myśli i tendencje samobójcze
triada Becka –
triada Becka –
negatywna ocena i pesymizm dotyczące
negatywna ocena i pesymizm dotyczące
przeszłości , teraźniejszości oraz przyszłości
przeszłości , teraźniejszości oraz przyszłości
Zaburzenia aktywności złożonej – zmniejszenie
Zaburzenia aktywności złożonej – zmniejszenie
liczby i zakresu zainteresowań, spadek zdolności do
liczby i zakresu zainteresowań, spadek zdolności do
pracy, izolowanie się.
pracy, izolowanie się.
Charakterystyka zaburzeń
Charakterystyka zaburzeń
depresyjnych (VI) – obraz epizodu
depresyjnych (VI) – obraz epizodu
depresyjnego
depresyjnego
Zaburzenia snu (
Zaburzenia snu (
hiposomnia
hiposomnia
– z
– z
przedwczesnym budzeniem się i snem
przedwczesnym budzeniem się i snem
płytkim przerywanym lub rzadziej
płytkim przerywanym lub rzadziej
hipersomnia
hipersomnia
w
w
depresji atypowej
depresji atypowej
),
),
Zaburzenia rytmu okołodobowego
Zaburzenia rytmu okołodobowego
(najczęściej: polepszanie się
(najczęściej: polepszanie się
samopoczucia w godzinach wieczornych)
samopoczucia w godzinach wieczornych)
Poczucie obniżenia zdolności
Poczucie obniżenia zdolności
koncentracji sprawności pamięci i
koncentracji sprawności pamięci i
intelektu
intelektu
Objawy dodatkowe
Objawy dodatkowe
Obniżenie napędu psychoruchowego
Obniżenie napędu psychoruchowego
(abulia, spowolnienie myślenia i tempa
(abulia, spowolnienie myślenia i tempa
wypowiedzi, spowolnienie ruchowe aż
wypowiedzi, spowolnienie ruchowe aż
do
do
stupor melancholicus
stupor melancholicus
– w tzw.
– w tzw.
depresji katatonicznej
depresji katatonicznej
)
)
Spadek lub w
Spadek lub w
depresji atypowej
depresji atypowej
wzrost
wzrost
apetytu
apetytu
Objawy wegetatywne i somatyczne
Objawy wegetatywne i somatyczne
Objawy wegetatywne w depresji
Skóra i śluzówki: pieczenie
lub świąd skóry i błon
śluzowych, wysychanie w
ustach
Układ oddechowy:
płytki oddech, brak
powietrza, ucisk w
klatce piersiowej
Układ moczowo-płciowy:
spadek libido, częstomocz,
bóle spastyczne lub kolki
nerkowe
Inne: napięciowe
bóle i zawroty
głowy, neuralgie,
Układ krążenia:
kołatanie serca, lęk w
okolicy serca, bóle
przedsercowe
Przewód pokarmowy:
zaparcia, niestrawność,
nudności, odbijanie, bóle
wrzodopodobne, bóle
spastyczne i kolkowe
Układ mięśniowo-
szkieletowy:
męczliwość, osłabienie
lub bóle mięśni, bóle
stawów
Nastrój depresyjny
Nastrój depresyjny
Występuje zawsze
Występuje zawsze
„
„
Depressio sine depressione
Depressio sine depressione
”
”
nie istnieje.
nie istnieje.
W tzw.
W tzw.
depresjach maskowanych
depresjach maskowanych
wnikliwe badanie zawsze ujawnia nastrój
wnikliwe badanie zawsze ujawnia nastrój
depresyjny
depresyjny
Różni się jakościowo od zwykłego smutku,
Różni się jakościowo od zwykłego smutku,
odczuwanego przy niekorzystnych sytuacjach
odczuwanego przy niekorzystnych sytuacjach
życiowych (znaczne nasilenie, obejmuje
życiowych (znaczne nasilenie, obejmuje
wszystkie domeny życia, zaburza
wszystkie domeny życia, zaburza
funkcjonowanie, nie podlega zmianie pod
funkcjonowanie, nie podlega zmianie pod
wpływem sytuacji zewnętrznej, jest ściśle
wpływem sytuacji zewnętrznej, jest ściśle
związany z innymi – poznawczymi i
związany z innymi – poznawczymi i
biologicznymi – objawami depresji
biologicznymi – objawami depresji
.
.
Odmiany obrazu depresji
Odmiany obrazu depresji
Depresja typowa
Depresja typowa
Depresja atypowa
Depresja atypowa
Depresja agitowana
Depresja agitowana
Depresja katatoniczna
Depresja katatoniczna
Depresja rzekomootępienna
Depresja rzekomootępienna
Depresja maskowana
Depresja maskowana
Depresja lękowa
Depresja lękowa
Depresja psychotyczna
Depresja psychotyczna
Depresja hipochondryczna
Depresja hipochondryczna
Depresja z natręctwami
Depresja z natręctwami
Depresja depresonalizacyjna
Depresja depresonalizacyjna
Depresja podwójna -
Depresja podwójna -
dystymia
dystymia
na którą nakłada się
na którą nakłada się
pełnoobjawowy epizod
pełnoobjawowy epizod
depresyjny
depresyjny
Maski depresji (depresja maskowana)
Maski depresji (depresja maskowana)
Maski
Maski
psychopatologiczne
psychopatologiczne
Zaburzenia lękowe
Zaburzenia lękowe
Natręctwa
Natręctwa
Agorafobia
Agorafobia
Jadłowstręt
Jadłowstręt
Zaburzenia rytmów
Zaburzenia rytmów
biologicznych
biologicznych
insomnia
insomnia
hipersomnia
hipersomnia
Maski wegetatywne i
Maski wegetatywne i
psychosomatyczne
psychosomatyczne
pseudoangina pectoris
pseudoangina pectoris
zaburzenia motoryki przewodu
zaburzenia motoryki przewodu
pokarmowego
pokarmowego
stany spastyczne dróg żółciowych
stany spastyczne dróg żółciowych
świąd skóry
świąd skóry
Maski bólowe
Maski bólowe
neuralgie
neuralgie
bóle głowy
bóle głowy
Maski behawioralne
Maski behawioralne
okresowe nadużywanie alkoholu
okresowe nadużywanie alkoholu
okresowe nadużywanie leków
okresowe nadużywanie leków
Depresja atypowa
Depresja atypowa
Obejmuje:
Obejmuje:
Nadmierną senność
Nadmierną senność
Nadmierny apetyt, hyperfagia i przyrost
Nadmierny apetyt, hyperfagia i przyrost
masy ciała
masy ciała
„
„
Ołowiany” ciężar w kończynach
Ołowiany” ciężar w kończynach
Nadmierna wrażliwość na krytykę,
Nadmierna wrażliwość na krytykę,
odrzucenie
odrzucenie
Nastrój reaguje na pozytywne wydarzenia
Nastrój reaguje na pozytywne wydarzenia
zewnętrzne
zewnętrzne
W leczeniu większa skuteczność MAOI i SSRI
W leczeniu większa skuteczność MAOI i SSRI
Jej odmianą jest depresja sezonowa
Jej odmianą jest depresja sezonowa
Etiologia depresji
Etiologia depresji
Predyspozycje
Predyspozycje
genetyczne
genetyczne
Cechy osobowości
Cechy osobowości
(skłonność do
(skłonność do
reagowania lękiem,
reagowania lękiem,
dysfunkcjonalne
dysfunkcjonalne
schematy poznawcze
schematy poznawcze
Przeżycia
Przeżycia
traumatyzujące
traumatyzujące
Przeżycia straty
Przeżycia straty
Wyuczona bezradność
Wyuczona bezradność
Czynniki fizykalne (np..
Czynniki fizykalne (np..
Pozbawienie światła)
Pozbawienie światła)
Obciążenia
Obciążenia
psychospołeczne
psychospołeczne
Zaburzenia
Zaburzenia
przekaźnictwa
przekaźnictwa
synaptycznego:
synaptycznego:
Hipoteza
Hipoteza
katecholaminowa
katecholaminowa
Hipoteza
Hipoteza
serotoninowa
serotoninowa
Hipoteza dopaminowa
Hipoteza dopaminowa
Hipoteza zaburzeń
Hipoteza zaburzeń
aktywności receptora
aktywności receptora
NMDA
NMDA
Hipoteza zaburzeń osi
Hipoteza zaburzeń osi
podwzgórze-
podwzgórze-
przysadka-nadnercza
przysadka-nadnercza
Stany somatyczne które mogą wywoływać lub
Stany somatyczne które mogą wywoływać lub
nasilać objawy depresyjne
nasilać objawy depresyjne
Neurologiczne
Neurologiczne
ch. Parkinsona
ch. Parkinsona
ch. Alzheimera
ch. Alzheimera
depresja poudarowa
depresja poudarowa
guzy CSN
guzy CSN
SM
SM
Kardiologiczne
Kardiologiczne
choroba niedokrwienna serca
choroba niedokrwienna serca
Nadciśnienie tętnicze (encefalopatia nadciśnieniowa)
Nadciśnienie tętnicze (encefalopatia nadciśnieniowa)
Choroby endokrynologiczne i zaburzenia metaboliczne
Choroby endokrynologiczne i zaburzenia metaboliczne
niedoczynność lub nadczynność tarczycy
niedoczynność lub nadczynność tarczycy
Nadczynność i niedoczynność przytarczyc
Nadczynność i niedoczynność przytarczyc
Choroba Cushinga
Choroba Cushinga
Choroba Addisona
Choroba Addisona
Hiperprolaktynemia
Hiperprolaktynemia
Niewydolność przedniego płata przysadki
Niewydolność przedniego płata przysadki
Cukrzyca
Cukrzyca
Porfiria
Porfiria
Okres okołoporodowy i okołomenopauzalny
Okres okołoporodowy i okołomenopauzalny
Stany somatyczne które mogą wywoływać lub
Stany somatyczne które mogą wywoływać lub
nasilać objawy depresyjne
nasilać objawy depresyjne
Nowotwory
Nowotwory
Trzustki
Trzustki
płuc
płuc
Choroby tkanki łącznej
Choroby tkanki łącznej
SLE
SLE
RZS
RZS
Łuszczyca
Łuszczyca
Przewlekłe infekcje oraz infekcje wirusowe
Przewlekłe infekcje oraz infekcje wirusowe
Gruźlica
Gruźlica
Kiła
Kiła
Malaria
Malaria
AIDS
AIDS
Grypa
Grypa
WZW
WZW
Niedobory witaminowe
Niedobory witaminowe
B1, B12
B1, B12
Kwasu foliowego
Kwasu foliowego
Zatrucia przewlekłe
Zatrucia przewlekłe
Tal
Tal
Ołów
Ołów
Zabiegi chirurgiczne na otwartym sercu oraz transplantacje
Zabiegi chirurgiczne na otwartym sercu oraz transplantacje
Zespół napięcia
Zespół napięcia
przedmiesiączkowego
przedmiesiączkowego
U 80% kobiet w fazie lutealnej cyklu
U 80% kobiet w fazie lutealnej cyklu
zaburzenia o niewielkim zasileniu
zaburzenia o niewielkim zasileniu
U 3-8% objawy mają znaczne nasilenie,
U 3-8% objawy mają znaczne nasilenie,
upośledzające codzienne funkcjonowanie
upośledzające codzienne funkcjonowanie
Objawy obejmują: nastrój depresyjny, lęk,
Objawy obejmują: nastrój depresyjny, lęk,
drażliwość, labilność emocjonalną,
drażliwość, labilność emocjonalną,
męczliwość, zaburzenia apetytu (m.in.
męczliwość, zaburzenia apetytu (m.in.
wzmożony apetyt na węglowodany),
wzmożony apetyt na węglowodany),
zaburzenia snu, trudności w koncentracji
zaburzenia snu, trudności w koncentracji
uwagi
uwagi
Reakcja żałoby
Reakcja żałoby
Może obejmować objawy podobne do depresji, ale w mniejszej
Może obejmować objawy podobne do depresji, ale w mniejszej
ilości i nasileniu
ilości i nasileniu
Powinna zmniejszać się po 2 miesiącach i ustąpić do 6
Powinna zmniejszać się po 2 miesiącach i ustąpić do 6
miesięcy
miesięcy
Obejmuje: dominujące skoncentrowanie na utraconym
Obejmuje: dominujące skoncentrowanie na utraconym
obiekcie, myśli skoncentrowane na przeszłości bez rzutowania
obiekcie, myśli skoncentrowane na przeszłości bez rzutowania
w przyszłość, rozpacz, obniżenie nastroju, zaburzenia snu,
w przyszłość, rozpacz, obniżenie nastroju, zaburzenia snu,
utrata zainteresowań, trudności w koncentracji uwagi,
utrata zainteresowań, trudności w koncentracji uwagi,
niewielkie poczucie winy
niewielkie poczucie winy
Objawy nietypowe dla reakcji żałoby: nieadekwatne, nasilone
Objawy nietypowe dla reakcji żałoby: nieadekwatne, nasilone
poczucie winy, poczucie bezwartościowości, spowolnienie
poczucie winy, poczucie bezwartościowości, spowolnienie
psychoruchowe, doznania omamowe
psychoruchowe, doznania omamowe
Jeśli pojawiają się te nietypowe objawy i reakcja trwa powyżej
Jeśli pojawiają się te nietypowe objawy i reakcja trwa powyżej
2 miesiące wg DSM należy rozważyć rozpoznanie depresji
2 miesiące wg DSM należy rozważyć rozpoznanie depresji
Żałoba może być czynnikiem spustowym dla MDD
Żałoba może być czynnikiem spustowym dla MDD
W ciągu roku od śmierci współmałżonka 50% wdów/wdowców
W ciągu roku od śmierci współmałżonka 50% wdów/wdowców
ma epizod depresyjny
ma epizod depresyjny
Czynniki ryzyka depresji w reakcji żałoby: ambiwalentna,
Czynniki ryzyka depresji w reakcji żałoby: ambiwalentna,
zależna relacja z utraconym obiektem, traumatyczne
zależna relacja z utraconym obiektem, traumatyczne
okoliczności śmierci, brak bezpiecznej relacji z rodzicami w
okoliczności śmierci, brak bezpiecznej relacji z rodzicami w
dzieciństwie i wyuczona bezradność
dzieciństwie i wyuczona bezradność
Następstwa
Następstwa
zaburzeń
zaburzeń
depresyjnych
depresyjnych
Niekorzystny wpływ
Niekorzystny wpływ
na przebieg chorób
na przebieg chorób
somatycznych
somatycznych
Ryzyko uzależnienia
Ryzyko uzależnienia
od alkoholu i innych
od alkoholu i innych
substancji
substancji
Negatywny wpływ na
Negatywny wpływ na
funkcjonowanie
funkcjonowanie
zawodowe, rodzinne,
zawodowe, rodzinne,
duże ryzyko trwałej
duże ryzyko trwałej
niezdolności do
niezdolności do
pracy
pracy
Przedwczesna
Przedwczesna
umieralność
umieralność
(samobójstwa)
(samobójstwa)
Poważne następstwa
Poważne następstwa
ekonomiczne
ekonomiczne
Znaczenie wczesnego
Znaczenie wczesnego
rozpoznawania
rozpoznawania
i poprawnego leczenia depresji
i poprawnego leczenia depresji
Zmniejszenie ryzyka pojawienia się postaci
Zmniejszenie ryzyka pojawienia się postaci
lekoopornych czy nawracających depresji
lekoopornych czy nawracających depresji
Poprawa rokowania we współistniejących
Poprawa rokowania we współistniejących
chorobach somatycznych
chorobach somatycznych
Zapobieganie samobójstwom
Zapobieganie samobójstwom
Możliwość powrotu do pracy zawodowej
Możliwość powrotu do pracy zawodowej
Poprawa jakości życia chorych
Poprawa jakości życia chorych
Obniżenie kosztów ekonomicznych
Obniżenie kosztów ekonomicznych
związanych z depresją
związanych z depresją
Wybór leku przeciwdepresyjnego
Wybór leku przeciwdepresyjnego
Zależy od:
Zależy od:
obrazu klinicznego depresji
obrazu klinicznego depresji
skuteczności leków w przeszłości
skuteczności leków w przeszłości
otrzymywania i skuteczność leków u
otrzymywania i skuteczność leków u
innych członków rodziny
innych członków rodziny
przeciwwskazań i działań niepożądanych
przeciwwskazań i działań niepożądanych
interakcji z innymi lekami
interakcji z innymi lekami
trybu życia pacjenta
trybu życia pacjenta
możliwości finansowych pacjenta
możliwości finansowych pacjenta
Leki przeciwdepresyjne
Leki przeciwdepresyjne
Działanie prawie wszystkich leków przeciwdepresyjnych
Działanie prawie wszystkich leków przeciwdepresyjnych
polega na zwiększaniu stężenia neurotransmitera
polega na zwiększaniu stężenia neurotransmitera
(serotoniny i/lub noradrenaliny, rzadziej dopaminy) w
(serotoniny i/lub noradrenaliny, rzadziej dopaminy) w
szczelinie synaptycznej, poprzez:
szczelinie synaptycznej, poprzez:
Hamowanie wychwytu zwrotnego neurotransmitera
Hamowanie wychwytu zwrotnego neurotransmitera
do zakończenia presynaptycznego
do zakończenia presynaptycznego
Trójpierścieniowe leki przesiwdepresyjne
Trójpierścieniowe leki przesiwdepresyjne
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Selektywne inhibitory wyhwytu zwrotnego serotnoniny i
Selektywne inhibitory wyhwytu zwrotnego serotnoniny i
noradrenaliny
noradrenaliny
Selektyne inhibitory wyhwytu zwrotnego noradrenaliny
Selektyne inhibitory wyhwytu zwrotnego noradrenaliny
Hamowanie rozkładu aminy
Hamowanie rozkładu aminy
Inhibitory MAO
Inhibitory MAO
Hamowanie hamowania uwalniania neurotransmitera
Hamowanie hamowania uwalniania neurotransmitera
do szczeliny synaptycznej
do szczeliny synaptycznej
Mirtazapina
Mirtazapina
Mianseryna
Mianseryna
LEKI PRZECIWDEPRESYJNE STAREJ
GENERACJI
– leki nieselektywne, lub mało selektywne
•
Leki trójpierścieniowe (TLPD)
Leki trójpierścieniowe (TLPD)
, czyli
, czyli
nieselektywne inhibitory wychwytu
nieselektywne inhibitory wychwytu
zwrotnego noradrenaliny i serotoniny
zwrotnego noradrenaliny i serotoniny
1.
1.
TLPD z działaniem silnie aktywizującym
TLPD z działaniem silnie aktywizującym
Imipramina,, Dezypramina
Imipramina,, Dezypramina
2.
2.
TLPD z przewagą komponenty
TLPD z przewagą komponenty
sedatywnej
sedatywnej
:
:
Amitryptylina,
Amitryptylina,
Klomipramina
Klomipramina
LEKI PRZECIWDEPRESYJNE STAREJ
GENERACJI
– leki nieselektywne, lub mało selektywne
•
Leki czteropierścieniowe (CLPD)
Leki czteropierścieniowe (CLPD)
•
Maprotylina
Maprotylina
-
-
lek ten zwiększa nie tylko
lek ten zwiększa nie tylko
przekaźnictwo serotoninergiczne i
przekaźnictwo serotoninergiczne i
noradrenergiczne ale i dopaminergiczne
noradrenergiczne ale i dopaminergiczne
•
Nieselektywne i/lub nieodwracalne
Nieselektywne i/lub nieodwracalne
Inhibitory
Inhibitory
monoaminooksydazy (IMAO)
monoaminooksydazy (IMAO)
–
–
hamujące jednocześnie
hamujące jednocześnie
aktywność monoaminooksydazy A i B tzn. zmniejszające
aktywność monoaminooksydazy A i B tzn. zmniejszające
degradacje noradrenaliny, dopaminy i serotoniny
degradacje noradrenaliny, dopaminy i serotoniny
,
,
leki te nie są
leki te nie są
zarejestrowane w Polsce
zarejestrowane w Polsce
•
Fenelyzyna,
Fenelyzyna,
•
Izokarboksazyd,
Izokarboksazyd,
•
Tranylcypromina
Tranylcypromina
LEKI PRZECIWDEPRESYJNE
-leki nowej generacji (selektywne)
•
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego Serotoniny
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego Serotoniny
( SSR
( SSR
I
I
)
)
Fluoxetyna
Fluoxetyna
Fluvoxamina
Fluvoxamina
Sertralina
Sertralina
Paroxetyna
Paroxetyna
Citalopram
Citalopram
Escitalopram
Escitalopram
•
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotego
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotego
noradrenaliny oraz serotoniny (SSNRI)
noradrenaliny oraz serotoniny (SSNRI)
•
Wenlafaxyna ,
Wenlafaxyna ,
•
Milnacipram
Milnacipram
,
,
•
Duloxetyna (w fazie badań)
Duloxetyna (w fazie badań)
•
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego
Noradrenaliny ( SNR
Noradrenaliny ( SNR
I
I
)
)
•
Reboxetyna
Reboxetyna
LEKI PRZECIWDEPRESYJNE
-leki nowej generacji(selektywne) cd.
•
Leki serotoninergiczne i noradrenergiczne , których
Leki serotoninergiczne i noradrenergiczne , których
działanie jest oparte na blokadzie hamowania uwalniania
działanie jest oparte na blokadzie hamowania uwalniania
monoamin (
monoamin (
NASSA
NASSA
) – antagoniści receptora alfa2
) – antagoniści receptora alfa2
-
-
•
Mianseryna
Mianseryna
•
M
M
irtazapina
irtazapina
•
SARI (Serotonin Antagonist & Reuptake Inhibitor)-
SARI (Serotonin Antagonist & Reuptake Inhibitor)-
anatagoniści receptora 5HT2 oraz wychwytu zwrotnego
anatagoniści receptora 5HT2 oraz wychwytu zwrotnego
serotoniny
serotoniny
•
Trazodon,
Trazodon,
•
Nefazodon
Nefazodon
•
Blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy
Blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy
•
Bupropion
Bupropion
•
Leki o działaniu paradoksalnym
Leki o działaniu paradoksalnym
•
Tianeptyna
Tianeptyna
•
Selektywne
Selektywne
,
,
odwracalne inhibitory MAO
odwracalne inhibitory MAO
typ A
typ A
(RIMA)
(RIMA)
•
Moklobemid
Moklobemid
Zastosowanie leków
Zastosowanie leków
przeciwdepresyjnych poza
przeciwdepresyjnych poza
depresją
depresją
Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne (SSRI,
Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne (SSRI,
Klomopramina, Wenlafaxyna)
Klomopramina, Wenlafaxyna)
Zespół lęku uogólnionego (Wenlafaxyna)
Zespół lęku uogólnionego (Wenlafaxyna)
Inne zaburzenia lękowe, w tym lęk napadowy
Inne zaburzenia lękowe, w tym lęk napadowy
(SSRI)
(SSRI)
Fobia społeczna (Moklobemid)
Fobia społeczna (Moklobemid)
Zaburzenia snu (Mirtazapina, Mianseryna,
Zaburzenia snu (Mirtazapina, Mianseryna,
Trazodon, Milnacipram, Doxepina, Opipramol)
Trazodon, Milnacipram, Doxepina, Opipramol)
Bulimia (fluoxetyna)
Bulimia (fluoxetyna)
Neuralgia nerwu trójdzielnego (leki
Neuralgia nerwu trójdzielnego (leki
trójcykliczne) oraz bóle neuropatyczne
trójcykliczne) oraz bóle neuropatyczne
Moczenie nocne u dzieci (leki trójcykliczne)
Moczenie nocne u dzieci (leki trójcykliczne)
Neuroleptyki w depresji
Neuroleptyki w depresji
Niektóre neuroleptyki oprócz działania
Niektóre neuroleptyki oprócz działania
przeciwpsychotycznego posiadają również
przeciwpsychotycznego posiadają również
aktywność przeciwdepresyjną i dlatego mogą
aktywność przeciwdepresyjną i dlatego mogą
być wykorzystywane jako leki dodatkowe w
być wykorzystywane jako leki dodatkowe w
depresji psychotycznej lub do potencjalizacji
depresji psychotycznej lub do potencjalizacji
leczenia oraz jako leki uspakajające. Są to:
leczenia oraz jako leki uspakajające. Są to:
Flupentixol
Flupentixol
Chlorprotixen
Chlorprotixen
Lewomepromazyna
Lewomepromazyna
Sulpiryd
Sulpiryd
Amisulpiryd
Amisulpiryd
Tiorydazyna
Tiorydazyna
Olaznapina
Olaznapina
Najczęstsze błędy w leczeniu
Najczęstsze błędy w leczeniu
depresji
depresji
„
„
Leczenie” depresji za pomocą anksjolityków
Leczenie” depresji za pomocą anksjolityków
Stosowanie niskich dawek leków, krótki czas
Stosowanie niskich dawek leków, krótki czas
leczenia
leczenia
Nie informowanie pacjenta o początku
Nie informowanie pacjenta o początku
działania leków i objawach ubocznych - zła
działania leków i objawach ubocznych - zła
współpraca (
współpraca (
compliance
compliance
)
)
Pomijanie problemu interakcji leków
Pomijanie problemu interakcji leków
Nieuwzględnianie kontekstu
Nieuwzględnianie kontekstu
psychospołecznego
psychospołecznego
Choroba
Choroba
afektywna
afektywna
dwubiegunowa
dwubiegunowa
Choroba afektywna
Choroba afektywna
dwubiegunowa
dwubiegunowa
spośród zaburzeń psychicznych stanowi drugą co
spośród zaburzeń psychicznych stanowi drugą co
do częstości ( po depresji nawracającej)
do częstości ( po depresji nawracającej)
przyczynę niezdolności do pracy
przyczynę niezdolności do pracy
choruje na nią około 3 mln dorosłych Amerykanów
choruje na nią około 3 mln dorosłych Amerykanów
szacuje się, że dotyka 1-3% populacji
szacuje się, że dotyka 1-3% populacji
40-60% chorych na CHAD w USA nie jest objętych
40-60% chorych na CHAD w USA nie jest objętych
leczeniem
leczeniem
Ze względu na to zę stwarza duże trudności
Ze względu na to zę stwarza duże trudności
diagnostyczne od czasu pierwszego epizodu do
diagnostyczne od czasu pierwszego epizodu do
właściwego rozpoznania i leczenia mija średnio 3-
właściwego rozpoznania i leczenia mija średnio 3-
10 lat,
10 lat,
Podtypy CHAD
Podtypy CHAD
CHAD I - z. maniakalne i depresyjne
CHAD I - z. maniakalne i depresyjne
CHAD II - z. hypomaniakalne i
CHAD II - z. hypomaniakalne i
depresyjne
depresyjne
CHAD III - depresja +
CHAD III - depresja +
hypomania indukowana lekami
hypomania indukowana lekami
CHAD w rodzinie
CHAD w rodzinie
osobowość cyklotymiczna/hypertymiczna
osobowość cyklotymiczna/hypertymiczna
Fałszywie jednobiegunowa:
Fałszywie jednobiegunowa:
depresja
depresja
nawracająca z rozwinięciem manii lub hypomanii w trakcie
nawracająca z rozwinięciem manii lub hypomanii w trakcie
długotrwałego przebiegu
długotrwałego przebiegu
Drugi biegun - typy
Drugi biegun - typy
MANIA
MANIA
euforyczna (czysta mania)
euforyczna (czysta mania)
dysforyczna (agresja, wrogość)
dysforyczna (agresja, wrogość)
psychotyczna (z urojeniami spójnymi
psychotyczna (z urojeniami spójnymi
lub niespójnymi z nastrojem)
lub niespójnymi z nastrojem)
HYPOMANIA
HYPOMANIA
Obraz epizodu maniakalnego według
Obraz epizodu maniakalnego według
klasyfikacji ICD 10
klasyfikacji ICD 10
Dominacja nastroju: wzmożonego (mania euforyczna),
Dominacja nastroju: wzmożonego (mania euforyczna),
ekspansywnego lub drażliwego (mania gniewliwa)
ekspansywnego lub drażliwego (mania gniewliwa)
Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)
Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)
Gonitwa myśli lub subiektynwe poczucie ich
Gonitwa myśli lub subiektynwe poczucie ich
przyspieszenia
przyspieszenia
Utrata normalnych zahamowań społecznych prowadząca
Utrata normalnych zahamowań społecznych prowadząca
do zachowań niedostosowanych do okolicznośći
do zachowań niedostosowanych do okolicznośći
Zmniejszona potrzeba snu
Zmniejszona potrzeba snu
Wzmożona samoocena lub poczucie wyższości
Wzmożona samoocena lub poczucie wyższości
Łatwa odwracalność lub stałe zmiany aktywności bądź
Łatwa odwracalność lub stałe zmiany aktywności bądź
planów
planów
Zachowanie bezceremonialne lub lekkomyślne, z
Zachowanie bezceremonialne lub lekkomyślne, z
niedocenianiem ryzyka (np.. Wydatki, nierozsądne
niedocenianiem ryzyka (np.. Wydatki, nierozsądne
interesy, lekkomyślna jazda samochodem)
interesy, lekkomyślna jazda samochodem)
Wzmożona energia seksualna, seksualny nietakt
Wzmożona energia seksualna, seksualny nietakt
Subiektywna nadwrażliwość na dźwięki, odbieranie barw
Subiektywna nadwrażliwość na dźwięki, odbieranie barw
jako szczególnie żywych
jako szczególnie żywych
Mania psychotyczna
Mania psychotyczna
Przekształcanie się:
Przekształcanie się:
Podwyższonej samooceny i idei wielkościowych w
Podwyższonej samooceny i idei wielkościowych w
urojenia wielkościowe, urojenia mocy oraz
urojenia wielkościowe, urojenia mocy oraz
posłannictwa
posłannictwa
Drażliwości i podejrzliwości w urojenia
Drażliwości i podejrzliwości w urojenia
prześladowcze
prześladowcze
Wzmożonej aktywności i ruchliwości w zachowania
Wzmożonej aktywności i ruchliwości w zachowania
agresywne, przemoc
agresywne, przemoc
Nasilona gonitwa myśli i słowotok -
Nasilona gonitwa myśli i słowotok -
niezrozumiałość wypowiedzi pacjenta
niezrozumiałość wypowiedzi pacjenta
Silna bezsenność i zaniedbywanie picia i
Silna bezsenność i zaniedbywanie picia i
odżywiania się – niebezpieczeństwo
odżywiania się – niebezpieczeństwo
odwodnienia, wycieńczenia, zaburzeń
odwodnienia, wycieńczenia, zaburzeń
elektrolitowych
elektrolitowych
Niekiedy głosy oraz urojenia o treści niezgodnej
Niekiedy głosy oraz urojenia o treści niezgodnej
z nastrojem (np. urojenia grzeszności i winy)
z nastrojem (np. urojenia grzeszności i winy)
Drugi biegun - typy c.d.
Drugi biegun - typy c.d.
Epizody mieszane: (20-30% manii)
Epizody mieszane: (20-30% manii)
nastrój euforyczny
nastrój euforyczny
nastrój depresyjny
nastrój depresyjny
pobudzenie psychomotoryczne
pobudzenie psychomotoryczne
zahamowanie
zahamowanie
psychomotoryczne
psychomotoryczne
gonitwa myśli
gonitwa myśli
zahamowanie myślenia
zahamowanie myślenia
Spektrum zaburzeń
Spektrum zaburzeń
dwubiegunowych
dwubiegunowych
Osobowosć cyklotymiczna
Osobowosć cyklotymiczna
Osobowosć hipertymiczna
Osobowosć hipertymiczna
Cyklotymia
Cyklotymia
– naprzemienne epizody
– naprzemienne epizody
hipomanii oraz płytkiej depresji,
hipomanii oraz płytkiej depresji,
mające charakter uporczywy tj.
mające charakter uporczywy tj.
utrzymujące się co najmniej dwa lata
utrzymujące się co najmniej dwa lata
Pojedyncze epizody hipomanii
Pojedyncze epizody hipomanii
CHOROBA AFEKTYWNA
CHOROBA AFEKTYWNA
DWUBIEGUNOWA
DWUBIEGUNOWA
POWIKŁANIA, KONSEKWENCJE
POWIKŁANIA, KONSEKWENCJE
Finansowe (długi, bezsensowne
Finansowe (długi, bezsensowne
inwestycje, niekorzystne interesy)
inwestycje, niekorzystne interesy)
Życiowe (zwolnienie z pracy, degradacja
Życiowe (zwolnienie z pracy, degradacja
społeczna)
społeczna)
związki (rozwody, konflikty małżeńskie –
związki (rozwody, konflikty małżeńskie –
rodzina nie wytrzymuje „wyczynów”
rodzina nie wytrzymuje „wyczynów”
chorego w manii)
chorego w manii)
sfera kontaktów seksualnych (infekcje
sfera kontaktów seksualnych (infekcje
przenoszone drogą płciową jako wynik
przenoszone drogą płciową jako wynik
maniakalnego promiskuityzmu)
maniakalnego promiskuityzmu)
Współzachorowalność
Współzachorowalność
66% chorych na CHAD cierpi na inne
66% chorych na CHAD cierpi na inne
zaburzenia psychiczne
zaburzenia psychiczne
napady paniki i fobia społeczna
napady paniki i fobia społeczna
Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne
Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne
bulimia
bulimia
uzależnienie
uzależnienie
ADHD (przed 19 rż)
ADHD (przed 19 rż)
zaburzenia osobowości
zaburzenia osobowości
Długoterminowe problemy
Długoterminowe problemy
pacjentów z CHAD
pacjentów z CHAD
w ciągu jednego roku 40% chorych doświadcza
w ciągu jednego roku 40% chorych doświadcza
nawrotu, w ciągu 2 lat 60%, a aż 75% w ciągu pięciu
nawrotu, w ciągu 2 lat 60%, a aż 75% w ciągu pięciu
lat
lat
u co najmniej połowy pacjentów obserwuje się
u co najmniej połowy pacjentów obserwuje się
utrzymywanie się objawów rezydualnych
utrzymywanie się objawów rezydualnych
inwalidyzacja
inwalidyzacja
po 6 miesiącach od pierwszego epizodu manii około
po 6 miesiącach od pierwszego epizodu manii około
30% chorych nie podejmuje pracy, a jedynie 20%
30% chorych nie podejmuje pracy, a jedynie 20%
wraca do normalnego poziomu funkcjonowania
wraca do normalnego poziomu funkcjonowania
zaburzeniu ulega życie rodzinne pacjentów
zaburzeniu ulega życie rodzinne pacjentów
Ryzyko nadużywania substancji w populacji chorych z
Ryzyko nadużywania substancji w populacji chorych z
chorobą afektywną dwubiegunową typu I w
chorobą afektywną dwubiegunową typu I w
porównaniu z populacja generalną
porównaniu z populacja generalną
w
w
zrasta razy
zrasta razy
7
7
śmierć samobójcza występuje trzydziestokrotnie
śmierć samobójcza występuje trzydziestokrotnie
częściej niż w populacji ogólnej! – w sumie 15-
częściej niż w populacji ogólnej! – w sumie 15-
20% osób z CHAD popełnia samobójstwo
20% osób z CHAD popełnia samobójstwo
Przebieg choroby dwubiegunowej
Przebieg choroby dwubiegunowej
Z
Z
czasem, zwłaszcza jeżeli leczenie było
czasem, zwłaszcza jeżeli leczenie było
niesystematyczne oraz gdy chorobie
niesystematyczne oraz gdy chorobie
towarzyszą uzależnienia następuje:
towarzyszą uzależnienia następuje:
Zwiększenie lekooporności
Zwiększenie lekooporności
Wydłużenie czasu trwania epizodów
Wydłużenie czasu trwania epizodów
Skrócenie czasu remisji
Skrócenie czasu remisji
Niepełne remisje
Niepełne remisje
Skłonność do epizodów mieszanych
Skłonność do epizodów mieszanych
Pojawiają się przebiegi z szybką zmianą faz:
Pojawiają się przebiegi z szybką zmianą faz:
Rapid cycling – cztery lub więcej epizodów w ciągu roku
Rapid cycling – cztery lub więcej epizodów w ciągu roku
Ultra rapid cycling – kilkanaście epizodów w ciągu roku
Ultra rapid cycling – kilkanaście epizodów w ciągu roku
Ultra ultra rapid cycling – zmiana faz następuje nawet w
Ultra ultra rapid cycling – zmiana faz następuje nawet w
ciągu jednego dnia
ciągu jednego dnia
Stany somatyczne mogące nasilić lub
Stany somatyczne mogące nasilić lub
wywołać objawy maniakalne
wywołać objawy maniakalne
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy
Choroba Cushinga
Choroba Cushinga
Zespół Klinefeltera
Zespół Klinefeltera
Hemodializowanie
Hemodializowanie
Guzy mózgu
Guzy mózgu
Okolicy czołowej
Okolicy czołowej
Płata skroniowego
Płata skroniowego
Prawej półkuli
Prawej półkuli
Międzymózgowia
Międzymózgowia
Dna komory czwartej
Dna komory czwartej
Kiła CSN
Kiła CSN
Padaczka skroniowa
Padaczka skroniowa
SLE
SLE
Migrena
Migrena
Zwapnienie mózgu
Zwapnienie mózgu
Przewlekłe zatrucie rtęcią – tzw.
Przewlekłe zatrucie rtęcią – tzw.
Zespół Szalonego
Zespół Szalonego
Kapelusznika
Kapelusznika
Leczenie zaburzeń
Leczenie zaburzeń
dwubiegunowych
dwubiegunowych
Podstawowymi lekami są tzw.
Podstawowymi lekami są tzw.
Stabilizatory nastroju
Stabilizatory nastroju
(normotymiki)
(normotymiki)
stosowane zarówno
stosowane zarówno
w okresie remisji jak i podczas
w okresie remisji jak i podczas
epizodów maniakalnych czy
epizodów maniakalnych czy
depresyjnych – leki te mają
depresyjnych – leki te mają
zabezpieczyć pacjenta przed zmianą
zabezpieczyć pacjenta przed zmianą
fazy lub nawrotem choroby.
fazy lub nawrotem choroby.
Stabilizatory nastroju
Stabilizatory nastroju
Tradycyjne (najczęściej i najpowszechniej stosowane,
Tradycyjne (najczęściej i najpowszechniej stosowane,
uznawane za preparaty pierwszego rzutu)
uznawane za preparaty pierwszego rzutu)
Węglan litu
Węglan litu
Leki przeciwpadaczkowe
Leki przeciwpadaczkowe
Kwas walproinowy
Kwas walproinowy
Karbamazepina
Karbamazepina
Nowe (stosowane w przyoadkach lekooporoności
Nowe (stosowane w przyoadkach lekooporoności
oraz w
oraz w
rapid cycling
rapid cycling
)
)
Atypowe neuroleptyki
Atypowe neuroleptyki
Olanzapina
Olanzapina
Klozapina
Klozapina
Risperidon
Risperidon
Nowe natykonwulsanty
Nowe natykonwulsanty
Lamotrygina
Lamotrygina
Topiramat
Topiramat
Gabapentyna
Gabapentyna
Blokery kanału wapniowego
Blokery kanału wapniowego
Werapamil
Werapamil
Nimodypina
Nimodypina
Leczenie epizodów CHADB
Leczenie epizodów CHADB
Depresja
Depresja
Normalizacja poziomu
Normalizacja poziomu
stabilizatora nastroju
stabilizatora nastroju
Zastosowanie leku
Zastosowanie leku
przeciwdepresyjnego
przeciwdepresyjnego
Przeciwwskazane są leki
Przeciwwskazane są leki
trójpierścieniowe ze
trójpierścieniowe ze
względu na ryzyko
względu na ryzyko
wyindukowania manii
wyindukowania manii
Stosuje się SSRI,
Stosuje się SSRI,
wenlafaksynę, moklobemid
wenlafaksynę, moklobemid
Leczenie
Leczenie
przeciwdepresyjne
przeciwdepresyjne
przerywa się w niedługim
przerywa się w niedługim
czasie po ustąpieniu
czasie po ustąpieniu
objawów, celem
objawów, celem
zredukowania ryzyka
zredukowania ryzyka
wygenerowania manii
wygenerowania manii
Mania
Mania
Podstawowym krokiem
Podstawowym krokiem
jest wprowadzenie lub
jest wprowadzenie lub
zwiększenie dawki
zwiększenie dawki
normotymiku który jest
normotymiku który jest
równocześnie lekiem
równocześnie lekiem
antymaniakalnym
antymaniakalnym
W oczekiwaniu na
W oczekiwaniu na
wystąpienie efektu
wystąpienie efektu
przeciwmaniakalnego
przeciwmaniakalnego
normotymików który
normotymików który
występuje z opóźnieniem
występuje z opóźnieniem
celem uspokojenia
celem uspokojenia
pacjenta stosuje się:
pacjenta stosuje się:
Neuroleptyki
Neuroleptyki
(preferowane są
(preferowane są
atypowe)
atypowe)
Beznodwuazepiny
Beznodwuazepiny
Leczenie profilaktyczne
Leczenie profilaktyczne
(podtrzymywanie remisji)
(podtrzymywanie remisji)
W przypadku pojedynczego epizodu maniakalnego
W przypadku pojedynczego epizodu maniakalnego
powinno trwać co najmniej rok
powinno trwać co najmniej rok
Jeżeli nastąpiły 2 lub więcej nawrotów choroby
Jeżeli nastąpiły 2 lub więcej nawrotów choroby
leczenie powinno być prowadzone bezterminowo –
leczenie powinno być prowadzone bezterminowo –
nawet do końca życia pacjenta
nawet do końca życia pacjenta
Podstawą profilaktyki są stabilizatory nastroju,
Podstawą profilaktyki są stabilizatory nastroju,
których nie wolno odstawiać za wyjątkiem sytuacji
których nie wolno odstawiać za wyjątkiem sytuacji
pojawienia się poważnych objawów niepożądanych
pojawienia się poważnych objawów niepożądanych
lub - w przypadku kobiet - chęci posiadania
lub - w przypadku kobiet - chęci posiadania
dziecka
dziecka
Skuteczną dawkę profilaktyczną tradycyjnych
Skuteczną dawkę profilaktyczną tradycyjnych
stabilizatorów ustala się na podstawie badań ich
stabilizatorów ustala się na podstawie badań ich
stężenia we krwi czyli dawka jest ustalana
stężenia we krwi czyli dawka jest ustalana
indywidualnie dla każdego pacjenta
indywidualnie dla każdego pacjenta